Partnerski program

Gugl knjige

kao platforma otvorenog pristupa u naučnim bibliotekama

Milica Ševkušić Institut tehničkih nauka SANU

XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Otvoreni pristup i naučne biblioteke

• Informisanje korisnika o prednostima otvorenog pristupa (korelacija izmedju dostupnosti publikacije i njenog naučnog uticaja, najčešće merenog brojem citata) • Informisanje korisnika o modelima i kanalima otvorenog pristupa (

modeli

: zlatni, hibridni, zeleni;

kanali

: OA časopisi, institucionalni i tematski repozitoriji, Google Books) • Diseminacija rezultata naučnog rada korišćenjem različitih kanala otvorenog pristupa (pohranjivanje u repozitorije, održavanje repozitorija, edukacija korisnika, provera metapodataka,...) XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Otvoreni pristup naučnim monografskim publikacijama

• U korpusu materijala dostupnog u otvorenom pristupu naučne monografske publikacije manje su zastupljene od naučnih radova objavljenih u časopisima (razlozi: očekivani komercijalni efekat, postojanje izvršnog izdavača, autorska prava) • Kod monografskih publikacija, povezanost između dostupnosti i naučnog uticaja teže se može izraziti kvantitativnim parametrima • Zastupljeni kanali otvorenog pristupa: objavljivanje na ličnom blogu, web stranici ili sajtu institucije digitalni repozitorijum Google Books XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Google Books – Gugl knjige

Servis koji je Gugl uveo krajem 2004. godine. Omogućava pretraživanje i prikazivanje elektronskih verzija knjiga i časopisa pohranjenih u Guglovu bazu podataka. Prikaz može biti potpun ili ograničen.

Servis obuhvata dve komponente: • Projekat Biblioteka (

namenjen bibliotekama

; skeniranje knjiga i časopisa iz fondova biblioteka koje učestvuju u projektu, konvertovanje slika dobijenih skeniranjem uz pomoć OCR alata i indeksiranje tako dobijenog teksta; brojne diskusije o kvalitetu obrade; velika rasprava zbog kršenja autorskih prava i dva sudska spora) • Partnerski program

Gugl knjige

(

namenjen izdavačima

; obrada elektronskih verzija knjiga ili skeniranje i OCR obrada štampanih verzija, indeksiranje; izdavači sami šalju materijal Guglu, sami odlučuju u kojoj meri će njihove publikacije biti vidljive, zadržavaju sva autorska i srodna prava i u svakom trenutku mogu da isključe svoje knjige iz programa; publikacije dostupne u punom tekstu mogu se zaštiti Creative Commons licencama) XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Partnerski program

Gugl knjige

• registracija i podešavanje naloga • slanje elektronske verzije publikacija (unos osnovnih metapodataka, slanje datoteka u PDF ili ePub formatu korišćenjem web formulara ili aplikacije Google Uploader) • podešavanja (dopunjavanje i ispravljanje metapodataka, određivanje stepena dostupnosti prikaza, izbor licence za publikacije koje će biti dostupne u punom tekstu) • OCR obrada i indeksiranje • objavljivanje • dodatna podešavanja, recenzije XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Dodavanje knjiga Slanje knjiga Unos podataka o novim knjigama Podešavanja Publikacija koja nema ISBN

Pretraživanje sadržaja knjige

I izdavač i korisnici mogu pisati recenzije I izdavač i korisnici mogu dodati knjigu u svoju biblioteku u okvru društvene mreže

Gugl plus

Institut tehničkih nauka SANU i otvoreni pristup

• • • • • • • • 2007: biblioteka počinje sa radom nakon pauze duže od 30 godina; Formiranje hronoloških pregleda materijala koji su nastali kao rezultat naučnog rada na sajtu Instituta i uvođenje obaveze ažurnog prikupljanja takvih materijala; cilj: uspostavljanje institucionalnog repozitorija; 2008: objavljivanje magistarskih i doktorskih teza i postera sa konferencija na sajtu Instituta u otvorenom pristupu; od 2009: objavljivanje odabranih monografskih publikacija na sajtu Instituta u otvorenom pristupu; jul 2009: uključivanje u Partnerski program

Gugl knjige

: 8 knjiga, ograničeni prikaz; decembar 2009:

Gugl knjige

, 7 zbornika apstrakata YUCOMAT konferencija prebačeno u režim otvorenog pristupa (potpuni prikaz sa mogućnošću preuzimanja) januar 2010:

Gugl knjige

, 8 zbornika apstrakata Konferencije mladih istraživača objavljeno u otvorenom pristupu Danas: od 22 publikacije uključene u program pristupu; i dalje ne postoje finansijske i tehničke mogućnosti za uspostavljanje institucionalnog repozitorija

Gugl knjige

18 je u otvorenom XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Moja biblioteka

na društvenoj mreži

Gugl plus

http://books.google.com/books?lr=&uid=10 9151118481674946045&as_coll=0&sa=N& start=0&hl=en&view_type=standard

Pregled monografskih publikacija koje je objavio ITN SANU http://www.itn.sanu.ac.rs/monografije.html

http://www.itn.sanu.ac.rs/ITNSANU-GoogleBooks.html

Polje za integrisano pretraživanje

Pregled monografskih publikacija uključenih u Partnerski program

Gugl knjige

na sajtu Instituta

Oznaka licence

Rezultati integrisanog pretraživanja

Statistika posećenosti publikacija uključenih u program

Gugl knjige

Broj poseta - sajt ITNSANU Broj poseta - Google Books 120

Januar 2012.

Februar 2012.

100 80 60 40 20 20 10 40 30 70 60 50 70 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 6 YU C O M AT 2 00 YU C 7 O M AT 2 00 8 YU C O M AT 2 00 YU C 9 O M AT 2 01 0 1KM I 2KM I

Knjiga

3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 6 YU C O M AT 2 00 7 YU C O M AT 2 00 8 YU C O M AT 2 00 9 YU C O M AT 2 01 0 Broj poseta na sajtu Instituta i servisu Gugl knjige: poređenje

Mart 2012.

1KM I 2KM I

April 2012

3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I 70 60 60 50 50 40 40 30 30 20 20 10 10 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 6 YU C O M AT 2 00 7 YU C O M AT 2 00 8 YU C O M AT 2 00 9 YU C O M AT 2 01 0 1KM I 2KM I 3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 YU 6 C O M AT 2 00 YU 7 C O M AT 2 00 8 C O M AT 2 00 9 YU YU C O M AT 2 01 0 1KM I 2KM I 3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I

Maj 2012.

Jun 2012

50 45 40 60 50 35 30 25 40 30 20 20 15 10 10 5 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 YU 6 C O M AT 2 00 YU 7 C O M AT 2 00 8 C O M AT 2 00 9 YU YU C O M AT 2 01 0 1KM I 2KM I 3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 6 YU C O M AT 2 00 7 YU C O M AT 2 00 8 YU C O M AT 2 00 9 YU C O M AT 2 01 0 1KM I Broj poseta na sajtu Instituta i servisu Gugl knjige: poređenje

Jul 2012.

2KM I 3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I

Avgust 2012.

350 40 35 300 30 250 25 200 20 150 15 100 10 50 5 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 6 YU C O M AT 2 00 7 YU C O M AT 2 00 8 YU C O M AT 2 00 9 YU C O M AT 2 01 0 1KM I 2KM I 3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 6 YU C O M AT 2 00 7 YU C O M AT 2 00 8 YU C O M AT 2 00 9 YU C O M AT 2 01 0 1KM I 2KM I 3KM I 4KM I 5KM I 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I

Broj poseta na sajtu Instituta i servisu Gugl knjige: poređenje

Januar-avgust 2012.

700 600 500 400 300 200 100 0 YU C O M AT 2 00 3 YU C O M AT 20 04 YU C O M AT 2 00 5 YU C O M AT 2 00 YU 6 C O M AT 2 00 7 YU C O M AT 2 00 YU 8 C O M AT 2 00 YU 9 C O M AT 2 01 0 1KM I 2KM I 3KM I 4KM I 5KM I

Knjiga

Broj poseta - sajt ITNSANU Broj poseta - Google Books 6KM I 7KM I 8KM I 9KM I 10 KM I

• Gugl knjige: ukupno 3857 poseta; u proseku 26,78 poseta po knjizi mesečno; 20820 pregledanih strana; 5,40 pregledanih strana po poseti (treba imati u vidu da se knjige mogu preuzimati; broj pregledanih strana bi verovatno bio veći da ne mogu) • Sajt Instituta: ukupno 649 poseta; u proseku 4,51 poseta po knjizi mesečno • Broj poseta na Gugl knjigama je 5,94 puta veći nego na sajtu Instituta XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Prednosti Partnerskog programa

Gugl knjige

• • • • • • besplatan je; jednostavan je za korišćenje, ne zahteva ništa više od osnovne informatičke pismenosti (tehnička podrška na četrdesetak jezika; jednostavna priprema datoteka koje se šalju na obradu); proces objavljivanja je relativno brz; omogućava pretragu punog teksta (čak i kod publikacija kod kojih nije omogućen potpuni prikaz); ključne reči iz publikacija integrisane su u indeks Guglovog pretraživača, pa su zato publikacije lako nalažljive; omogućava integrisano pretraživanje svih publikacija jednog izdavača sa njegovog sajta. XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Nedostaci Partnerskog programa

Gugl knjige

• • • • ne postoji mogućnost da se u okviru programa

Gugl knjige

kreira profil izdavača (mi smo ovaj nedostatak nadomestili kreiranjem biblioteke na društvenoj mreži

Gugl plus http://books.google.com/books?lr=&uid=109151118481674946045&as_ coll=0&sa=N&start=0

i pregledom knjiga uključenih u Partnerski program na sajtu Instituta http://www.itn.sanu.ac.rs/ITNSANU-GoogleBooks.html

) tehničke poteškoće prilikom slanja i obrade knjiga napori koji su tokom poslednje dve godine uloženi da se tehnička podrška maksimalno automatizuje nisu doprineli bržem rešavanju problema; zbog velikog broja knjiga koje se svakodnevno šalju na obradu proces objavljivanja ponekad traje znatno duže nego što bi trebalo; • nepotpuni metapodaci o publikacijama.

XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.

Zaključak

• Mada je zamišljen kao besplatna marketinška alatka, nekomercijalnim izdavačima, kao što su naučne ustanove i muzeji, Partnerski program

Gugl knjige

može da posluži kao platforma za objavljivanje monografskih publikacija u režimu otvorenog pristupa; naročito je pogodan za objavljivanje publikacija koje se zbog malih tiraža više ne mogu nabaviti ni kod izdavača (npr. kataloga izložbi).

• Zbog mogućnosti pretraživanja punog teksta iz opšteg Guglovog pretraživača, Partnerski program

Gugl knjige

treba koristiti kao kanal za diseminaciju monografskih publikacija u režimu otvorenog pristupa čak i kada postoji institucionalni repozitorijum.

XI mеđunаrоdnа kоnfеrеnciја ОТVОRЕN PRISТUP ZNАNјU U BIBLIОТЕKАМА Narodna biblioteka Srbije, Beograd, 26. oktobar 2012.