Transcript Bilsem Eğitim Modeli - Sivas Bilim ve Sanat Merkezi

ÖZEL YETENEKLİLERİN EĞİTİM TARİHÇESİ
ve
BİLSEM EĞİTİM MODELİ
Adem UZUN
Sunu İçeriği

Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi

Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi

Bilsem Eğitim Modeli
Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Özel yetenekli bireylere ilişkin yapılan çalışmalar,
özellikle 20. yy. ortasından itibaren dünya ülkelerinin
üstün ve özel yetenekli bireylere daha fazla önem
verdiklerini, bebeklikten itibaren özel eğitim yöntem
ve araçları geliştirdiklerini ortaya koymaktadır.
Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Özellikle eski SSCB ya da bugünkü Rusya yabancı
diller,
sanat
ve
spor
alanlarında
geniş
bir
coğrafyadan topladığı öğrencilere küçük yaşlardan
itibaren farklı bir eğitim sunmayı, geleneğinin bir
parçası haline getirmiştir.
Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi
İsveç, Norveç, Danimarka ve Hollanda gibi ülkeler
özel yetenekliler eğitimini örgün öğretimin içinde
bireyselleşme ile çözmektedir. Her çocuk kendi
sınıfında
öğretmeninin
yönlendirmesi
ile
arkadaşlarından daha hızlı, daha derin ve farklı
öğrenme yaşantılarına maruz kalabilmektedirler.
Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Çin’de 1973 yılında başlayan ve daha önceki
farklılaştırma yasaklarına rağmen zaman içinde
gelişerek özel yeteneklilerin sınavla seçilerek ayrı bir
eğitime tabi tutuldukları ortaokul ve lise düzeyinde
okullar ile bu konuların çalışıldığı bir merkez vardır.
Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Almanya’daki
“gymnasium”lar
bir
tür
yetenek
seçimine dayalı okullar olmasına rağmen, spor ve
genel yetenekte üstünlere büyük oranda yer veren
ve farklı eğitim uygulayan okullar ve üniversitelerle
işbirliği yaparak çalışan ve fonlarını devletten alan bir
özel yetenekliler eğitimi merkezi vardır.
Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Dünyada özel yetenekli çocukların eğitimine en geç
başlayan (1970’lerde) ülkelerden biri olmasına rağmen
şuanda özel yetenekli çocuklara en iyi eğitimi veren ülke
İsrail’dir. İsrail’de üstün zekâlılar eğitimi kanunen
gereklidir. Devlet tarafından bu çocuklar koruma altına
alınmıştır. Ülkede üstün zekâlı dahi çocuklar, işlenmesi
gereken değerli bir taş, ülkenin en önemli kaynağı
olarak görülmektedir.
Dünya’da Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Özel yetenekliler eğitiminin en çok tartışıldığı, kuramların
geliştirildiği, yerel, eyalet ve federal düzeyde pek çok
uygulamanın gerçekleştirildiği ülke ABD’dir. Amerika’da
üstün yeteneklilere hizmet sunan programlar arasında
yatılı üstün yetenekliler okulları, Matematikte Üstün
Yetenekli Gençlerin İncelenmesi ve Yetenek Havuzu
Oluşturma Projesi gibi seçenekler yer almaktadır.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Uzak ve yakın tarihimize baktığımızda, Türkiye
Cumhuriyeti Devleti’nin bugün geldiği noktaya kadar,
pek çok üstün ve özel insanın tarihimizi şekillendirdiği
görülmektedir. Ülkemiz liderleri, sivil ve askeri
yönetimlerini, bilim adamları, sanatçıları ve diğer
alanlardaki üstün bireyleri ile dünya tarihinde kıvanç
duyacağımız şekilde yerlerini almışlardır.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Tarihimizde
özel
değerlendirildiği
yetenekli
dönem,
bireylerin
Osmanlı
en
iyi
İmparatorluğu
zamanındaki Enderun Mektepleri’dir. Bugün birçok
gelişmiş ülkedeki üstün yeteneklilerin eğitimine de
kaynak olan Enderun, kurulduğu andan itibaren
imparatorluğun 400 yıllık sivil ve askeri yönetim, bilim
ve sanat kadrolarını oluşturmuştur.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
Cumhuriyet tarihimize baktığımızda da özel yetenekli
bireylerin eğitimlerine önem verildiği görülmektedir.
Yasalardaki çeşitli düzenlemelerle, bu özel kişilere
çeşitli fırsatlar yaratılmıştır.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
1929 Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe
Hakkında Kanun göre her yıl Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından lise mezunları ve yüksek öğrenimin çeşitli
dallarını
bitirenler
için
batı
ülkelerinde
öğrenimini görmek isteyenler seçilmiştir.
ihtisas
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
1940 yılında çıkartılan bir yasa ile, ülke kalkınmasını
köylerden başlatmak için, diğer öğrencilere göre
daha yetenekli olan çocukların öğrenim gördüğü Köy
Enstitüleri kurulmuştur. Köy enstitülerinin eğitim
programı
formal
eğitim
programlarından
farklı
hazırlanmıştır. Öğrencileri özel yetenekli çocuklardan
seçilmiştir.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
1948 yılında çıkartılan İdil Biret- Suna Kan Yasası,
1956 yılında kapsamı genişletilerek resim, müzik,
plastik sanatlarda olağanüstü özel yetenek gösteren
çocukların yurt içinde ve yurt dışında eğitimlerini
sağlayan bir uygulama haline getirilmiştir.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
1959 yılında Türdeş Yetenek Grupları Uygun öğrenim
alanlarında, yetenek düzeyleri ve özellikleri birbirine
yakın olan çocuklar çeşitli ölçekler kullanılarak,
belirlenenler aynı çalışma grubunda toplanmışlar ve
çalışmalar yürütülmüştür.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
1964 yılında matematik ve fen alanında üstün
yetenekli çocukların eğitilmesi için Ankara Fen Lisesi
kurulmuştur.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
1970 yılında Anadolu Liseleri kurulmuş, bu liselere
ilkokuldan
sonra
sınavla
öğrenci
alınmıştır.
Öğrenciler 1 yıl yabancı dil ile hazırlık gördükten
sonra eğitimlerine devam etmişlerdir.
Türkiye’de Özel Yeteneklilerin Eğitimi
1989 Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Ortaokuldan
sonra müzik ve resim alanında özel yetenekli
öğrencilerin eğitim görmeleri amacıyla eğitim dili
İngilizce
açılmıştır..
olan
Anadolu
Güzel
Sanatlar
liseleri
Bilsem Eğitim Modeli
1993 yılına gelindiğinde Ülkemizin mevcut ekonomik,
sosyal, kültürel ve eğitim şartları dikkate alınarak, daha
fazla sayıda özel yetenekli çocuğa en uygun modelle
ulaşılabilmesi için, farklı ülkelerde uygulanan modeller
incelenmiş, uygulanabilirlikleri tartışılmış, daha önceki
akademik çalışmalar da temel alınarak ülkemiz şartlarına
uygun yeni bir model geliştirilmiştir.
Bilsem Eğitim Modeli
Bu model Prof. Dr. Necate Baykoç Dönmez’in kendi
çalışmalarında
“Ek
Ders
Uygulama
Okulu”
olarak
isimlendirdiği daha sonra Bilim ve Sanat Merkezi
(BİLSEM) olarak adlandırdığı, pilot proje olarak beş ilde
(Ankara, İstanbul, İzmir, Bayburt ve Denizli) öğrenci
seçimi, öğretmen seçimi ve eğitimi, aile eğitimi ve bina
hazırlıkları ile başlatılan ve bugün sayıları 70’i aşan bir
uygulamadır.
Bilsem Eğitim Modeli
Bilim Sanat Merkezleri, okulöncesi, ilköğretim ve
ortaöğretim
çağındaki
üstün
ve
özel
yetenekli
öğrencilerin örgün eğitim dışındaki zamanlarda ilgi ve
yetenekleri
merkezlerdir.
doğrultusunda
eğitim
aldıkları
Bilsem Eğitim Modeli
Dünya da ülkemize özgün tek modeldir. İngiltere 2006
Ulusal Üstün Yetenekliler Kongresine Prof.Dr. Necate
Baykoç BİLSEM’leri anlatmak üzere özellikle davet
edilen tek yabancı temsilci olmuş, bu toplantıda BİLSEM
modelinin
etkinliği
ve
önemi
yabancı
temsilciler
tarafından vurgulanmış ve Londra’nın kuzey bölgesinde
uygulanması kararlaştırılmıştır.
Bilsem Eğitim Modeli
Uygulanan Programlar:
a) Uyum,
b) Destek Eğitimi,
c) Bireysel Yetenekleri Fark Ettirme,
d) Özel Yetenekleri Geliştirme,
e) Proje Üretimi ve Hazırlama eğitim programlarıdır.
Bilsem Eğitim Modeli
Bilim ve Sanat Merkezlerinin etkinliklerinin temel
amacı proje üretme ve geliştirme çalışmalarıdır.
Bilsem Eğitim Modeli
Öğrenciler ilgi, yetenek ve tercihlerine göre 3-5
kişiden oluşan proje gruplarına ayrılır ve kendi
seçtikleri
proje
üzerinde
çalışırlar.
Gerektiğinde
bireysel proje üretme çalışmaları da yapabilirler.
Projelerin gerçek yaşamla ilgili, sorun çözmeye ya da
herhangi bir gereksinimi karşılamaya yönelik olması
esastır.
Bilsem Eğitim Modeli
Yöntem
olarak
öğretmenlerin
öğrenciye
öğretmesinden öte, kendi seçecekleri projeler
etrafında kendilerinin geliştirdikleri çözümü
uygulamaları ve bu süreç içerisinde öğrenmeleri
temel
alınır.
Böylece
öğrenciler,
lider
öğretmenler rehberliğinde planlama, uygulama
ve
değerlendirme
aşamalarını
yaparak,
yaşayarak öğrenen; üreten, sorun çözen,
yaratıcı düşünebilen, bilimsel araştırma ve buluş
yapabilen bireyler olarak yetiştirilir.
Bilsem Eğitim Modeli
Merkezlerde hiçbir şekilde öğrenciye
konu sınırlandırması yapılmaz. İstediği
çalışma ne olursa o konuda gerekli
yardım yapılarak özgürce çalışması
sağlanır.
Kaynakça

Prof. Dr. Necate BAYKOÇ DÖNMEZ : Üstün Ve
Özel Yetenekli Çocuklar ve Eğitimleri

Rıdvan
KARABULUT
:
Türkiye’de
Yetenekliler Eğitiminin Tarihi Süreci
Üstün
TEŞEKKÜRLER
Adem UZUN
Sivas Bilim ve Sanat Merkezi Müdürü
227 10 10