Transcript ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΦΗΒΩΝ

ΕΡΕΥΝΑ
Θεσσαλονίκη 2008
περιεχόμενα- ενότητες
• Εισαγωγικά
• Ενότητες της έρευνας- Διαπιστώσεις
• Συνολικά Συμπεράσματα
Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής
γραμματισμού
• Στην παρούσα έρευνα • Θεωρούμε ότι η
ευρεία διάδοση των
οι ΤΠΕ θεωρούνται
ΤΠΕ (Τεχνολογίες της
μέσα πρακτικής
Πληροφορίας και
γραμματισμού (μέσα
Επικοινωνίας)
ανάγνωσης, γραφής
αναδεικνύουν μια νέα
και επικοινωνίας).
επικοινωνιακή τάξη
πραγμάτων στην
οποία συμμετέχουν
ευρύτατα τα παιδιά.
Η έρευνα
Ταυτότητα
Η έρευνα χρηματοδοτήθηκε από το Γ΄ ΚΠΣ και διεξήχθη
την άνοιξη του 2006
- αποτελεί μέρος ευρύτερου έργου με τον τίτλο
«Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική
εκπαίδευση»
- φορέας υλοποίησης της είναι το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
Η έρευνα αποσκοπεί:
 να διερευνήσει το νέο επικοινωνιακό τοπίο εντός του οποίου
κοινωνικοποιούνται τα παιδιά εφηβικής ηλικίας (14-16 χρονών),
σήμερα.
 και να αναδείξει τις μεταβλητές εκείνες με σημαντικό ρόλο,
προκειμένου η παραγόμενη γνώση να αξιοποιηθεί από γονείς,
εκπαιδευτικούς, ερευνητές αλλά και την πολιτεία για την καλύτερη
αξιοποίηση των ΤΠΕ στη (γλωσσική) εκπαίδευση.
Η έρευνα
Αναγκαιότητα

Έως τώρα οι ερευνητικές αναζητήσεις αναδεικνύουν την
ανάγκη καλλιέργειας ενός νέου γραμματισμού που αποκαλούμε
συχνά τεχνολογικό, ψηφιακό γραμματισμό ή τεχνογραμματισμό.
Στον γραμματισμό αυτό δεν ενδιαφέρει απλώς η τεχνική διάσταση (η
δυνατότητα χρήσης της νέας τεχνολογίας των υπολογιστών), αλλά η
νέα γλωσσική πραγματικότητα που προκύπτει από την ευρεία χρήση
των ΤΠΕ ως μέσων επικοινωνίας.

Τα τελευταία χρόνια προβάλλει επιτακτική η ανάγκη να
διερευνηθεί επιστημονικά ο τρόπος γλωσσικής
κοινωνικοποίησης των παιδιών στο νέο επικοινωνιακό τοπίο με
την ευρεία χρήση των ΤΠΕ.
Η έρευνα
Σε ποιες εξωσχολικές
πρακτικές γραμματισμού,
στοιχείο των οποίων
είναι και οι ΤΠΕ,
συμμετέχουν
τα παιδιά σχολικής ηλικίας;
Βασικοί στόχοι – ερωτήματα
Ποιος είναι ο ρόλος μεταβλητών,
όπως το φύλο,
η κοινωνικοοικονομική – μορφωτική κατάσταση
της οικογένειας,
η γεωγραφική περιοχή και το σχολείο,
στο είδος των ψηφιακών πρακτικών γραμματισμού;
Μπορεί να υπάρξει
κάποιος συσχετισμός
ανάμεσα στις πρακτικές νέου γραμματισμού (με τις ΤΠΕ)
με τις πιο κλασικές πρακτικές άλλων
τεχνολογιών, όπως η τηλεόραση,
το κινητό τηλέφωνο, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια;
Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν
τα δεδομένα
από τους γονείς
και το εκπαιδευτικό σύστημα;
Η έρευνα
Ανασκόπηση της Βιβλιογραφίας
•
•
Οι διεθνείς έρευνες σχετικά με τις ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού
διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
Αυτές που προέρχονται από ποικίλα επιστημονικά πεδία και έχουν
ποσοτικό ή μικτό (ποσοτικό και ποιοτικό) προσανατολισμό
Αυτές που προέρχονται από τον ευρύτερο χώρο της Εφαρμοσμένης
Γλωσσολογίας και έχουν ποιοτικό προσανατολισμό ( εθνογραφικό
ερευνητικό παράδειγμα)
Ο υπολογιστής ως σημαντική επένδυση για το μέλλον
και το ψηφιακό χάσμα




Ως ψηφιακό χάσμα ορίζονται, συνήθως, οι κοινωνικές ανισότητες που
παρατηρούνται στη διάδοση των ΤΠΕ, στη δημιουργία του οποίου
συνεισφέρουν τέσσερις μεταβλητές:
Το επίπεδο της μόρφωσης
Η εργασία
Το φύλο
Η γεωγραφική θέση
Η οπτική, ωστόσο, του ψηφιακού χάσματος αμφισβητείται λόγω του
ασαφούς περιεχομένου του όρου ψηφιακός γραμματισμός, αλλά και λόγω
του ότι οι ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού ποικίλουν ανάλογα με
παραδόσεις και τα διαφορετικά τοπικά δεδομένα.
Θα μπορούσαμε να πούμε, κάτι που αναδεικνύεται και από την παρούσα
έρευνα, ότι η προβληματική γύρω από τον ψηφιακό αποκλεισμό δεν είναι
τεχνικό αλλά σύνθετο κοινωνικού χαρακτήρα ζήτημα.
Οι κυριότερες ερευνητικές διαπιστώσεις
(βιβλιογραφία)
•
•
•
•
•
•
Οι νέοι αναπαράγουν τη συμβατική κοινωνική ζωή κατά τις ηλεκτρονικές
συναλλαγές τους.
Τα παιδιά επιλέγουν ιστοσελίδες που μοιάζουν ελκυστικές ή είναι κοντά στα
ενδιαφέροντα τους, χωρίς να αποτιμούν κριτικά το περιεχόμενό τους.
Οι πιο μεγάλοι και, κυρίως, οι πιο καλοί μαθητές αξιοποιούν το διαδίκτυο ως
πηγή μάθησης σε αντίθεση με τους μέτριους ή χαμηλών επιδόσεων οι
οποίοι αφιερώνουν λίγο χρόνο για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στις κατ’ οίκον
εργασίες τους.
Τα ηλεκτρονικά περιβάλλοντα πρακτικής γραμματισμού ενσωματώνουν όλα
τα απαραίτητα στοιχεία για αυτομόρφωση και μάθηση μέσω της
αλληλεπίδρασης με τους ομιλήκους (άτυπη μάθηση).
Όλες οι έρευνες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η εκτός σχολείου
κατάκτηση του νέου γραμματισμού από τα παιδιά αποτελεί για αυτά μια
ευχάριστη εμπειρία σε αντίθεση με ό,τι γίνεται στο σχολείο.
Από την έρευνα προκύπτουν απλουστευτικές υπεργενικεύσεις, επειδή οι
περισσότερες έρευνες προέρχονται από αναπτυγμένες τεχνολογικά δυτικές
κοινωνίες, ενώ είναι σπάνιες οι ερευνητικές συνεισφορές από άλλες χώρες.
Η έρευνα
Μεθοδολογία
H έρευνα συνδυάζει τις δύο μεθοδολογικές παραδόσεις,
την ποσοτική και την ποιοτική
Για την ποσοτική προσέγγιση χρησιμοποιήθηκαν:
• Ερωτηματολόγια προς μαθητές/τριες (4174 ερωτηματολόγια)
Για την ποιοτική προσέγγιση χρησιμοποιήθηκαν:
• Συνεντεύξεις από μαθητές/τριες (77 συνεντεύξεις)
• Μελέτες περιπτώσεων (μέσης διάρκειας τρεις μήνες) (23
μελέτες περιπτώσεων). Έγινε συστηματική παρατήρηση των
παιδιών στον χώρο διαβίωσης και ψυχαγωγίας με επισκέψεις
στις οικογένειες, συζητήσεις με γονείς κτλ.
Μεθοδολογία
•
•
•
•
Επελέγη ο συνδυασμός των δύο μεθοδολογικών παραδόσεων, γιατί με
αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται και η σε βάθος εικόνα της διαπλοκής των
ψηφιακών πρακτικών γραμματισμού (ποιοτική έρευνα) με την
καθημερινότητα των παιδιών αλλά και η αντιπροσωπευτικότητα των
διαπιστώσεων (ποσοτική έρευνα).
Το ερευνητικό- μεθοδολογικό πλαίσιο για τη μελέτη των παιδιών ως
περιπτώσεων επιλέχτηκε από την ερευνητική παράδοση της
εθνογραφίας του γραμματισμού.
Τα ερωτηματολόγια διαμορφώθηκαν με βάση:
α) τις διαπιστώσεις από το ποιοτικό μέρος της έρευνας.
β) την ανασκόπηση της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας.
Τέλος, τα κριτήρια επιλογής του ηλικιακού εύρους του δείγματος (14-16)
ήταν τα εξής:
α) Πρόκειται για γενιά που εισέπραξε τις θετικές συνέπειες από την
εισαγωγή των υπολογιστών στα σχολεία.
β) Η περίοδος 2000-2005 (περίοδος διάχυσης των ΤΠΕ στην ελληνική
κοινωνία) συμπίπτει με την περίοδο σχολικής και εξωσχολικής
κοινωνικοποίησης αυτής της γενιάς.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Μεθοδολογικό εργαλείο: Ερωτηματολόγιο
Ενότητα 1.
Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας
Τόπος
κατοικίας
μαθητών/τριών
του δείγματος
•
•
•
μεγάλα αστικά κέντρα
επαρχιακές πόλεις
μικρότερα ημιαστικά κέντρα
Δείγμα
4174 μαθητές/τριες
ηλικίας 14-16 χρονών
Μελέτες Περιπτώσεων
Η ομάδα παιδιών που μελετήθηκαν
προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από
Αθήνα και Θεσσαλονίκη
Συχνότητα
Ποσοστό
%
Αθήνα
Θεσσαλονίκη
Κως
Καρδίτσα
Νάουσα
Αλεξάνδρεια Ημαθίας
Φάρσαλα
Ελασσόνα
Σιάτιστα
Σήμαντρα Χαλκιδικής
Άβδηρα (Θράκη)
Σαλαμίνα
Φιλιππιάδα (Ήπειρος)
1836
1260
248
88
164
142
67
50
40
34
82
116
47
44,0
30,2
5,9
2,1
3,9
3,4
1,6
1,2
1,0
,8
2,0
2,8
1,1
Σύνολο
4174
100,0
Ενότητα 1.
Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας
Επελέγησαν για
μεθοδολογικούς λόγους
ιδιωτικά σχολεία από
Θεσσαλονίκη και Αθήνα που
προτιμώνται κυρίως από
προνομιούχα
κοινωνικοοικονομικά
στρώματα
Τα ίδια ισχύουν σε γενικές γραμμές και
για τα παιδιά που μελετήθηκαν ως
περιπτώσεις
18,2%
δημόσιο
ιδιωτικό
Τύπος
σχολείου
81,8%
5,1% 2,5%
36,6%
Τάξεις
Γ’ Γυμνασίου 38,5%
Α’ Λυκείου 53%
Β’ Λυκείου 7,4%
55,8%
Λύκειο
Γυμνάσιο
Τεχνικό Λύκειο
Διαπολιτισμικό
Ενότητα 1.
Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας
Φύλο
49,1%
Αγόρια
Κορίτσια
50,9%
Και στις μελέτες περιπτώσεων αλλά και στις συνεντεύξεις
υπάρχει ισότιμη αντιπροσώπευση των δύο φύλων.
Ενότητα 1.
Χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας
Μητρική γλώσσα
των μαθητών/τριών
Το μεγαλύτερο ποσοστό ων παιδιών του δείγματος έχει ως
μητρική γλώσσα την ελληνική,
ακολουθούν η αλβανική και οι άλλες γλώσσες μετανάστευσης.
8,8%
ελληνική
άλλη (με ή χωρίς την ελληνική)
91,2%
Συμπεράσματα ενότητας 1
χαρακτηριστικά της ερευνούμενης μαθητικής ομάδας
• Το δείγμα μας αποτελείται από αγόρια και κορίτσια 14-16 ετών
• Από αυτά η πλειοψηφία προέρχεται από δημόσια σχολεία,
αλλά εξίσου σημαντική είναι και η αντιπροσώπευση των
ιδιωτικών
• Το μεγαλύτερο ποσοστό κατοικεί στα δύο μεγάλα αστικά
κέντρα, αλλά και σε μικρότερο ποσοστό προέρχεται από
επαρχιακές πόλεις και κωμοπόλεις
• Στη συντριπτική του πλειοψηφία το δείγμα μας έχει ως μητρική
γλώσσα την ελληνική, ενώ ένα μικρό ποσοστό την αλβανική ή
κάποια άλλη γλώσσα μετανάστευσης
Ενότητα 2.
Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού
17,4
Κατοχή υπολογιστή (Η/Υ)
Τα ποσοστά κατοχής υπολογιστή μπορούν να
θεωρηθούν υψηλά,
συγκλίνουν δε με διαπιστώσεις και άλλων ερευνών,
σύμφωνα με τις οποίες στην Ελλάδα η κατοχή και η
χρήση Η/Υ στο σπίτι καθώς και η χρήση του
διαδικτύου αυξάνουν σημαντικά ανά έτος.
όχι
ναι
82,6
Κατοχή Η/Υ με μεταβλητές
•
•
δημόσιο
ιδιωτικό
κορίτσια
αγόρια
75,9%
82,5%
κορίτσια
αγόρια
98,7%
98,1%
το φύλο
τον τύπο σχολείου
Τα ποσοστά δείχνουν ότι ως προς το φύλο
υπάρχει απόλυτη σχεδόν ισότητα στα ιδιωτικά
σχολεία, κάτι που δεν ισχύει στα δημόσια, με τα
αγόρια να υπερέχουν.
Βέβαια η κατοχή υπολογιστή δεν είναι αποκλειστικά
θέμα φύλου, αλλά πιο σύνθετο ζήτημα, που έχει
σχέση με το πώς αντιμετωπίζεται το φύλο από τα
διάφορα κοινωνικά στρώματα. Οι οικογένειες που
ανήκουν στα «μεσαία και ανώτερα κοινωνικά
στρώματα» και στέλνουν τα παιδιά τους σε ακριβά
ιδιωτικά σχολεία θεωρούν το ίδιο απαραίτητο τον
υπολογιστή στο σπίτι, ανεξάρτητα από το φύλο του
παιδιού τους.
Ενότητα 2.
Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού
Μητρική γλώσσα παιδιού και Η/Υ
62,5%
ελληνόφωνοι
που κατέχουν
η/υ
δίγλωσσοι που
κατέχουν η/υ
83,5%
Τα ποσοστά της
κατοχής υπολογιστών
από τα δίγλωσσα
παιδιά είναι αρκετά
χαμηλότερο.
Ενότητα 2.
Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού
Αριθμός Η/Υ
στο σπίτι
Τα παιδιά των ιδιωτικών
σχολείων
(προνομιούχα στρώματα)
έχουν σε μεγαλύτερα
ποσοστά περισσότερους
από έναν Η/Υ στο σπίτι.
Χρόνος
κατοχής Η/Υ
Τα παιδιά που φοιτούν σε
ιδιωτικά σχολεία έχουν
για μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα υπολογιστή στο
σπίτι.
περισσότερους
27,3
ιδιωτικό
5,5
18 ,3
37,2
έναν
παλιότερα
76 ,2
14,9
πριν 4-5 χρόνια
τα 2 τελευταία
χρόνια
φέτος
δημόσιο
35,5
δυο
δημόσιο
28,9
37,5
32,1
15,5
11
35,5
24,6
ιδιωτικό
Ενότητα 2.
Τεχνική διάσταση του νέου γραμματισμού
Χώρος εκμάθησης υπολογιστή
Το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών δηλώνει ότι έμαθε να χρησιμοποιεί τον
Η/Υ στο σπίτι και ακολουθούν κατά σειρά το σχολείο, το φροντιστήριο, το
σπίτι κάποιου φιλικού προσώπου και το ίντερνετ καφέ.
Επίσης, τα
αποτελέσματα
έδειξαν ότι το
σχολείο και το σπίτι
λειτουργούν
συνδυαστικά και
συμπληρωματικά
στην εκμάθηση Η/Υ.
59,4
Εκμάθηση Η/Υ στο σχολείο
Η συμβολή του σχολείου στην
εξοικείωση με τις ΤΠΕ είναι
σημαντική και για τους δυο τύπους
σχολείου με ίδια ποσοστά.
40,5
15,7
14,5
13,5
40%
40%
δημόσιο
σ
στο
έ
υ
ο
ίο
πίτι
τήρι
ώπο
χολε
τ καφ
σ
σ
ι
ε
σ
ο
τ
ν
ν
ρ
ο
ρ
τε
στ
ύπ
φ ρο
το ίν
λικο
στο
σ
ι
φ
ι
σπίτ
στο
ιδιωτικό
Συμπεράσματα ενότητας 2
Τεχνική διάσταση του γραμματισμού
• Ο υπολογιστής αποτελεί για την ελληνική οικογένεια επένδυση για το
μέλλον των παιδιών τους. Συνδυάζουν τον Η/Υ με το σχολείο και την
περαιτέρω πρόοδο των παιδιών.
• Η ύπαρξη και ο αριθμός των Η/Υ είναι μεταβλητές συναρτώμενες
από τη σύνθετη κοινωνική, μορφωτική και οικονομική
διαστρωμάτωση.
• Τα παιδιά εξοικειώνονται με τους Η/Υ σε πολλούς χώρους, με
επικρατέστερο το σπίτι και δευτερευόντως το σχολείο.
• Υπάρχει άμεση συνάρτηση στα ποσοστά κατοχής υπολογιστή με τη
γλώσσα ομιλίας στο σπίτι.
Ενότητα 3.
Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
Συνήθεις πρακτικές τεχνολογικού γραμματισμού εκτός σχολείου
οι δραστηριότητες 1,2,3 και 8 θεωρούνται ότι πλησιάζουν τον κλασικό σχολικό
γραμματισμό και διαφοροποιούνται από τις 4,5 και 6 (χρήση ΤΠΕ ως μέσων ψυχαγωγίας)
10,5
18,5
30,3
31,7
37,6
61,1
70,8
71,6
66,3
33,8
άκυρα
συχνά
30,7
σπάνια
49,6
ποτέ
19,6
20,1
8,3
D
C
ω
ικ
ή
6
αν
τι
γρ
άφ
ω
μο
υσ
5
κα
τε
βά
ζ
κα
τε
βά
ζ
ω
π
π
αι
χν
αι
χν
ίδ
ια
ίδ
ια
νε
τ
4
47,8
14,2
5,8
3
αί
ζω
π
π
αρ
ω
2
ίν
τε
ρ
ου
σι
άσ
ει
ς
α
ίμ
εν
κε
ω
γρ
άφ
γρ
άφ
23,4
19,3
18,7
1
19,6
39,1
7
λε
ξικ
ά
51,9
8
Ενότητα 3.
Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
Γραφή κειμένων
Χρήση προγραμμάτων
επεξεργασίας κειμένων
(ΠΕΚ)
Η ευρεία διάδοση των ΤΠΕ στην
εκπαίδευση έχει καθιερώσει τα
ΠΕΚ (προγράμματα επεξεργασίας
κειμένων - παραγωγής λόγου) ως
το σημαντικότερο λογισμικό που
χρησιμοποιείται στο σχολείο, η δε
ευρεία κοινωνική τους χρήση ως
το σημαντικότερο λογισμικό
καθημερινής χρήσης.
Τα κορίτσια χρησιμοποιούν
περισσότερο τον υπολογιστή
ως μέσο παραγωγής γραπτού
λόγου από ό, τι τα αγόρια.
Χρήση ΠΕΚ
με μεταβλητή το φύλο
36,8
63,2
συχνά
51,7
ποτέ
48,3
57,4
42,6
κορίτσια
σπάνια
αγόρια
Ενότητα 3.
Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
Γραφή παρουσιάσεων
(Power Point)
στον υπολογιστή
Γραφή παρουσιάσεων
και τύπος σχολείου
8,6
18,6
Η γραφή παρουσιάσεων σε
υπολογιστή πραγματοποιείται
συχνά από ένα πολύ μικρό
ποσοστό μαθητών (10,5%),
σπάνια από ένα μεγαλύτερο
(37,6%), ενώ δεν αξιοποιεί ποτέ
αυτού του είδους τις εφαρμογές
το μεγαλύτερο ποσοστό
(51,9%).
Η πρακτική αυτή γραμματισμού
δεν φαίνεται να έχει σχέση με
άλλες κοινωνικές μεταβλητές,
όπως η εργασία των γονιών ή η
μόρφωσή τους. Έχει όμως
σχέση με το είδος του σχολείου
στο οποίο φοιτούν τα παιδιά.
συχνά
34
σπάνια
52,4
ποτέ
57,4
29
δημόσιο
ιδιωτικό
Ενότητα 3.
Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
Χρήση υπολογιστή ως
γλωσσικού βοηθήματος
(λεξικά)
Στο ερωτηματολόγιο δεν έγινε κάποια
διάκριση ως προς το είδος του λεξικού,
τη γλώσσα κτλ.
Οι απαντήσεις είναι μάλλον
αναμενόμενες, αφού ένα μικρό
σχετικά ποσοστό (18,5%) των
παιδιών χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά
λεξικά.
18,5
71,6
33,8
άκυρα
συχνά
σπάνια
ποτέ
Αξιοποίηση διαδικτύου
Ένα πολύ μικρό ποσοστό των παιδιών
(8,3%) δεν αξιοποιεί ποτέ το διαδίκτυο.
Αντίθετα, το 91,7% το χρησιμοποιεί
και μάλιστα το 71,6% απαντάει ότι
το χρησιμοποιεί συχνά.
47,8
20,1
8,3
ίντερνετ
λεξικά
Ενότητα 3.
Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
Παίξιμο παιχνιδιών
με μεταβλητή το φύλο
Παίξιμο παιχνιδιών
Από τη διασταύρωση με άλλες
μεταβλητές προκύπτει ότι το παίξιμο
των παιχνιδιών είναι κάτι που
χαρακτηρίζει όλα τα παιδιά,
ανεξάρτητα από το κοινωνικό και
μορφωτικό περιβάλλον από το
οποίο προέρχονται.
Η διασταύρωση των μεταβλητών
«φύλο» και «παίξιμο των παιχνιδιών»
δείχνει ότι τα παιχνίδια σε
υπολογιστή είναι πιο διαδεδομένα
μεταξύ των αγοριών και λιγότερο
μεταξύ των κοριτσιών.
61,1
80,6
συχνά
σπάνια
ποτέ
30,7
15,9
8,2
3,5
κορίτσια
αγόρια
Ενότητα 3.
Ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
Μουσική από το διαδίκτυο
Μία από τις πιο συνηθισμένες πρακτικές
των παιδιών είναι και το «κατέβασμα»
μουσικής από το διαδίκτυο.
Όπως φαίνεται εξάλλου από τη
διασταύρωση των δεδομένων, τα αγόρια
επιδίδονται περισσότερο στη δραστηριότητα
αυτή σε σχέση με τα κορίτσια.
Αντιγραφή
ψηφιακών δίσκων (CD)
Η αξιοποίηση του υπολογιστή για
αντιγραφή ψηφιακών δίσκων
― δεν προσδιορίζουμε εδώ το
περιεχόμενο ― είναι επίσης
μια αρκετά διαδεδομένη πρακτική
μεταξύ των παιδιών.
Η πρακτική αυτή είναι πιο δημοφιλής
στα αγόρια.
συχνά
61,1
66,3
σπάνια
ποτέ
19,6
19,6
19,3
κατεβάζω
μουσική
14,2
αντιγράφω
CD
Συμπεράσματα ενότητας 3
ο υπολογιστής ως μέσο πρακτικής γραμματισμού
• Η ταξινόμηση των εξωσχολικών σχολικών πρακτικών γραμματισμού
με τη χρήση των ΤΠΕ σε αυτές που έχουν στενή σχέση με τις
σχολικές πρακτικές γραμματισμού και σε αυτές που έχουν σχέση με
τη χρήση των ΤΠΕ ως μέσων ψυχαγωγίας είναι μόνο ενδεικτική,
καθώς τα σύγχρονα ψυχαγωγικά περιβάλλοντα είναι πολυτροπικά
και απαιτούν συνδυαστική ικανότητα παράλληλης
αποκωδικοποίησης πολλών σημειωτικών συστημάτων.
• Παρατηρείται περιορισμένη αξιοποίηση των ΤΠΕ από τους μαθητές
ως μέσων πρακτικής εκείνου του τύπου γραμματισμού που είναι πιο
κοντά στο σχολικό γραμματισμό.
• Το είδος των πρακτικών σχετίζεται με την κοινωνικοοικονομική
ομάδα από την οποία προέρχεται το παιδί και με άλλους
παράγοντες, όπως το φύλο.
• Τα κορίτσια εμπλέκονται περισσότερο σε σχολικού τύπου πρακτικές
γραμματισμού σε σχέση με τα αγόρια.
Ενότητα 4.
Τα Προγράμματα Επεξεργασίας Κειμένου (ΠΕΚ) ως μέσα
εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Αιτίες χρήσης προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένων
(ΠΕΚ) εκτός σχολείου
7,4
14,8
18,5
28,8
25,5
18,8
59,7
35,9
44,2
34,2
συχνά
32,8
σπάνια
73,8
49,3
31,9
41,7
37,3
37,1
γλ
ώ
σσ
ες
ικ
ή
υς
γλ
λε
ς
άλ
στ
ην
γι
α
το
υς
φί
λο
εί
ο
σχ
ολ
το
γι
α
το
υς
γι
α
αγ
σε
π
ρο
σω
π
ικ
ά
κε
ίμ
ε
γο
ν
να
εί
ς
8,4
ποτέ
Ενότητα 4.
Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Γραφή
κειμένων
Τα παιδιά των ιδιωτικών σχολείων γράφουν πολύ πιο
συχνά κείμενα για το σχολείο τους από ό, τι τα παιδιά των
δημόσιων σχολείων.
Το μεγαλύτερο
Γραφή κειμένων με μεταβλητή το σχολείο
ποσοστό των
παιδιών δηλώνει
ότι αξιοποιεί τα
ΠΕΚ για
σχολικές
ανάγκες.
ποτέ
ιδιωτικό 2,6
δημόσιο
9,9
21,1
σπάνια
συχνά
76,3
34,8
55,3
Ενότητα 4.
Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Παραγωγή
λόγου
στην αγγλική
Ένα αξιοπρόσεκτο
ποσοστό παιδιών γράφει
κείμενα στην αγγλική
γλώσσα, χρησιμοποιώντας
τον υπολογιστή,
Στη διασταύρωση της
μεταβλητής αυτής με άλλες
μεταβλητές, φαίνεται πως
στην αγγλική γράφουν παιδιά
των ανώτερων μορφωτικά και
επαγγελματικά κοινωνικών
τάξεων που έχουν
περισσότερους από έναν Η/Υ
στο σπίτι και έχουν σε
υψηλότερα ποσοστά
σύνδεση με το διαδίκτυο.
Τα παιδιά που φοιτούν σε ιδιωτικά σχολεία
θεωρούν καθιερωμένη πρακτική την
αξιοποίηση του υπολογιστή για σύνταξη
κειμένων στην αγγλική γλώσσα
Παραγωγή λόγου στην αγγλική
με μεταβλητή το σχολείο
ποτέ
ιδιωτικό
δημόσιο
19,2
σπάνια
συχνά
33
47,9
47,8
32,7
19,3
Ενότητα 4.
Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών
γραμματισμού
Μηχανικός Ορθογραφικός
Έλεγχος
Γνώση του Μηχανικού
Ορθογραφικού Ελέγχου
ναι
όχι
διόρθωση
αξιοποιώντας
κριτικά το
ΜΟΕ:
17,16
διόρθωση με
χρήση του
ΜΟΕ:
απλή
διόρθωση του
λάθους:
49,8
Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων
μαθητών γνωρίζει τί είναι και πώς
30,6
χρησιμοποιείται ο μηχανικός
ορθογραφικός έλεγχος
Η πλειοψηφία των μαθητών απλά διορθώνουν
το λάθος χωρίς να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν το μηχανικό
ορθογραφικό έλεγχο ή να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητες του
συγκεκριμένου εργαλείου
Ενότητα 4.
Τα ΠΕΚ ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Δημιουργία
πολυτροπικών
κειμένων
Η πολυτροπικότητα είναι
ένα από τα
χαρακτηριστικά των
σύγχρονων κειμένων και
κυρίως αυτών που
βρίσκει κανείς στο
διαδίκτυο. Η γνώση
επομένως δημιουργίας
τέτοιων κειμένων είναι
μία από τις σημαντικές
διαστάσεις του νέου
γραμματισμού.
Στο ερώτημα «ξέρεις να βάζεις φωτογραφίες και
σχεδιαγράμματα στα κείμενα;» η συντριπτική
πλειοψηφία των παιδιών απαντάει θετικά. Υπάρχουν
ωστόσο διαφορές σε συσχέτιση με μεταβλητές, όπως
ο τύπος σχολείου.
Το ερώτημα "ξέρεις να βάζεις φωτογραφίες και
σχεδιαγράμματα στα κείμενα;"
με μεταβλητή το σχολείο
ιδιωτικό
94,1
δημόσιο
74,8
Ενότητα 4.
Τα Προγράμματα Παρουσιάσεων ως μέσα εξωσχολικών
πρακτικών γραμματισμού
Παραγωγή
λόγου
στα
προγράμματα
παρουσιάσεων
Στον παρακάτω πίνακα αποτυπώνονται οι
επιλογές ως προς το γιατί χρησιμοποιούν τις
παρουσιάσεις Power Point εκτός σχολείου.
Αξιοποίηση των προγραμμάτων
παρουσίασης
βοηθάω φίλους
Η εξωσχολική
αξιοποίηση των
προγραμμάτων τύπου
Power Point είναι
για το σχολείο
μάλλον περιορισμένη
από τα παιδιά.
Τα προγράμματα αυτά
αξιοποιούνται –στον
βαθμό που συμβαίνει
για τους γονείς
αυτό– προκειμένου να
γίνουν κυρίως εργασίες
για τα σχολικά μαθήματα
ή τις σχολικές
για προσωπικές ανάγκες
δραστηριότητες.
46,4
21,7
38,6
37,7
50,1
27,7
40,7
36,8
35,5
ποτέ
15
σπάνια
13,1
36,8
συχνά
Ενότητα 4.
Τα Προγράμματα Παρουσιάσεων ως μέσα εξωσχολικών πρακτικών
γραμματισμού
Παραγωγή λόγου
Αξιοποίηση των προγραμμάτων
στα
παρουσίασης για σχολικές
προγράμματα
δραστηριότητες
παρουσιάσεων
με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
Η διαφοροποίηση στην
αξιοποίηση των προγραμμάτων
παρουσίασης με μεταβλητή το
σχολείο είναι σημαντική.
Τα παιδιά από τα δημόσια σχολεία
χρησιμοποιούν τα προγράμματα
αυτά περισσότερο για τα ίδια ή για
συγγενείς, γονείς και φίλους και πολύ
λιγότερο για το σχολείο.
Αντίθετα, τα παιδιά των ιδιωτικών
σχολείων χρησιμοποιούν το Power
Point για τις σχολικές τους ανάγκες.
Αυτό φυσικά καθορίζεται τόσο από
την κοινωνική προέλευση των
μαθητών των ιδιωτικών, αλλά και
από τα μέσα που διαθέτουν τα ίδια
τα ιδιωτικά σχολεία σε μαθητές και
καθηγητές.
35,4
54,8
συχνά
σπάνια
37,9
36,9
ποτέ
26,7
8,3
δημόσιο
ιδιωτικό
Ενότητα 4.
Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
96,3 %
Χρήση διαδικτύου
Η χρήση του διαδικτύου
είναι σχεδόν καθολική. Το
αρνητικό ποσοστό
προέρχεται κυρίως από
παιδιά δημόσιων σχολείων
και χωρίς υπολογιστή στο
σπίτι.
ναι
όχι
3,7%
95,3
%
κορίτσια
ναι
όχι
Χρήση διαδικτύου
με μεταβλητή το φύλο
Τα αγόρια υποστηρίζουν ότι
γνωρίζουν να αξιοποιούν το
διαδίκτυο σε μεγαλύτερα
ποσοστά, αλλά και τα
ποσοστά των κοριτσιών δεν
είναι χαμηλά.
4,7
96,3
αγόρια
3,7
ναι
όχι
Ενότητα 4.
Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Χρήση
διαδικτύου
με μεταβλητή το
φύλο και τον
τύπο σχολείου
Η γνώση της χρήσης
του διαδικτύου είναι
σχεδόν καθολική και
στα δύο φύλα στην
περίπτωση των
παιδιών που φοιτούν
στα ιδιωτικά σχολεία.
Αντίθετα, τα κορίτσια
που φοιτούν στα
δημόσια σχολεία
υστερούν έναντι
των αγοριών.
Χρήση διαδικτύου στο δημόσιο σχολείο
94,5
97,0
κορίτσια
ναι
όχι
αγόρια
ναι
όχι
5,5
3,0
Χρήση διαδικτύου στο ιδιωτικό σχολείο
98,7
αγόρια
99,0
κορίτσια
1,0
ναι
όχι
1,3
ναι
όχι
Ενότητα 4.
Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών
γραμματισμού
Ηλικία εκμάθησης
του διαδικτύου
Ηλικίες
Ποσοστό %
<= 10
11 – 12
13 – 15
16+
19,2
30,9
41,6
1,1
Μεγάλη διαφορά υπάρχει σε σχέση με το
φύλο: τα αγόρια ξεκινούν από πολύ πιο μικρή
ηλικία, ενώ τα κορίτσια από μεγαλύτερη.
Ηλικία χρήσης του διαδικτύου με
μεταβλητή το φύλο
36,6
48,7
57,9
51,1
κορίτσι
Το θέμα είναι στενά συσχετιζόμενο
με σημαντικές κοινωνικές
μεταβλητές: Η ηλικία που μαθαίνουν
τα παιδιά το διαδίκτυο έχει μεγάλη
σχέση με την εκπαίδευση των γονιών
και το επάγγελμά τους.
Οι γονείς π.χ. με πανεπιστημιακή
μόρφωση παρέχουν τη δυνατότητα στα
παιδιά τους να εξοικειωθούν από πιο
μικρά με το διαδίκτυο.
αγόρι
63,4
51,3
42,1
ετών
ετών
ετών
0
2
5
1
1
1
=
ς
ς
<
11 έω
13 έω
48,9
ετών
+
6
1
Ενότητα 4.
Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Τρόποι αρχικής
εξοικείωσης με το
διαδίκτυο
"ποιος σου έμαθε να χρησιμοποιείς το
διαδίκτυο;"
Στο ερώτημα «Στην αρχή
ποιος σου έμαθε να
χρησιμοποιείς το διαδίκτυο;»
οι απαντήσεις μοιράζονται λίγο
πολύ σε όλες τις επιλογές που
είχαν να κάνουν τα παιδιά.
37,1
29,2
16,4
28,9
18,4
9,1
Ο ρόλος του σχολείου δεν είναι
πολύ σημαντικός στην
εκμάθηση του διαδικτύου από
τα παιδιά και για τους δύο
τύπους σχολείων.
Είναι γεγονός, όμως, ότι τα
δημόσια σχολεία παίζουν
πιο σημαντικό ρόλο στην
εξοικείωση των μαθητών με
το διαδίκτυο.
13,2
νείς δέρφια χολείο ς/η μου οι φίλοι ιστήριο ετ καφέ
ο
γ
ι
ο
ντ ίντερν
το σ μόνο
τα α
φρο
Χρήση διαδικτύου με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
ιδιωτικό
δημόσιο
24,5
30,3
Ενότητα 4.
Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Σύνδεση στο διαδίκτυο με μεταβλητή το φύλο
Σύνδεση
με το ίντερνετ
στο σπίτι
Ποσοστό %
Ναι
Όχι
Άκυρα
57,1
38,0
1,4
Τα παιδιά, ενώ γνωρίζουν
σε πολύ μεγαλύτερο
ποσοστό να
χρησιμοποιούν το
διαδίκτυο, έχουν σύνδεση
σε πολύ μικρότερο
ποσοστό.
Τα αγόρια έχουν σε μεγαλύτερο ποσοστό
πρόσβαση στο διαδίκτυο από το σπίτι τους σε
σχέση με τα κορίτσια
κορίτσι
αγόρι
56,7
63,4
Οι στατιστικές συσχετίσεις έδειξαν, επίσης, το ρόλο
κοινωνικών μεταβλητών:
Τα παιδιά των οποίων ο πατέρας είναι επιστήμονας,
διευθυντικό στέλεχος ή επιχειρηματίας έχουν σε πολύ υψηλά
ποσοστά σύνδεση με το διαδίκτυο από το σπίτι. Σε αντίθεση
με τα παιδιά των οποίων οι γονείς είναι αγρότες, εργάτες κτλ.
Τα παιδιά που μιλούν κάποια γλώσσα μετανάστευσης έχουν
σε πολύ χαμηλότερα ποσοστά σύνδεση με το διαδίκτυο σε
σχέση με τα παιδιά που χρησιμοποιούν ως γλώσσα ομιλίας
την ελληνική ή (και) κάποια άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα.
Ενότητα 4.
Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Σύνδεση με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
με το ίντερνετ Οι γονείς που στέλνουν
τα παιδιά τους στα ακριβά
στο σπίτι
ιδιωτικά σχολεία του
δείγματος έχουν σε
συντριπτικά μεγαλύτερο
ποσοστό σύνδεση με το
διαδίκτυο στο σπίτι σε
σχέση με τους άλλους.
87,3
53,7
Χρονική
διάρκεια της
σύνδεσης με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
Τα παιδιά που
φοιτούν στα ιδιωτικά
έχουν για πολύ
μεγαλύτερο χρονικό
διάστημα σύνδεση με
το διαδίκτυο από το
σπίτι σε σχέση με τα
παιδιά που φοιτούν
στα δημόσια σχολεία.
περισσότερα χρόνια
41,2
εδώ και δυο χρόνια
18,3
εδώ και ένα χρόνο
16,1
13
δημόσιο
70
ιδιωτικό
,6
,5
1
6,
εδώ και 5-6 μήνες
12,2 6,6
τον τελευταίο μήνα
12,2 3,2
δημόσιο
ιδιωτικό
Ενότητα 4.
Το διαδίκτυο ως περιβάλλον εξωσχολικών πρακτικών γραμματισμού
Χρήση
του διαδικτύου
εκτός σχολείου
Τα παιδιά χρησιμοποιούν
σε πολύ μεγάλα ποσοστά
το διαδίκτυο εκτός
σχολείου.
92,8%
7,2%
ναι
Αιτίες που δεν χρησιμοποιούν τα παιδιά το διαδίκτυο (όσα δεν το
χρησιμοποιούν)
είναι δύσκολο
2,7
αφιερώνω χρόνο στο σχολείο
δεν είναι ασφαλές
δεν επιτρέπουν οι γονείς
24,8
12,6
17,2
δεν με ενδιαφέρει
είναι ακριβό
38,8
17,4
όχι
Συμπεράσματα ενότητας 4
Οι ΤΠΕ ως μέσα εξωχολικών πρακτικών γραμματισμού
• Τα παιδιά χρησιμοποιούν τους Η/Υ κυρίως για πρακτικές που
σχετίζονται με το σχολείο.
• Όταν χρησιμοποιούν τους Η/Υ για άλλες μη σχολικού τύπου
πρακτικές, αυτές είναι κυρίως ψυχαγωγικού χαρακτήρα.
• Τα παιδιά των ακριβών ιδιωτικών σχολείων του δείγματός μας
χρησιμοποιούν περισσότερο τους Η/Υ ως μέσα παραγωγής
γραπτού λόγου.
• Περιορισμένη είναι επίσης η χρήση των Η/Υ σε ξενόγλωσσες
πρακτικές γραμματισμού. Όταν αξιοποιούνται ως τέτοιες, η γλώσσα
που επικρατεί είναι τα αγγλικά.
• Η αξιοποίηση των ΤΠΕ σε ξενόγλωσσες πρακτικές γραμματισμού
είναι ένα σύνθετο ζήτημα που εξαρτάται από κοινωνικές
παραμέτρους, όπως ο τύπος του σχολείου φοίτησης και η γλώσσα
ομιλίας στο σπίτι.
Συμπεράσματα ενότητας 4
Το διαδίκτυο ως μέσο εξωχολικών πρακτικών
γραμματισμού
• Οι μαθητές γνωρίζουν σε πολύ υψηλά ποσοστά να χρησιμοποιούν
το διαδίκτυο.
• Ο βαθμός εξοικείωσης και χρήσης καθώς και η ηλικία κατά την
οποία το παιδί πρωτοασχολήθηκε με το διαδίκτυο καθορίζονται από
το φύλο, το μορφωτικό επίπεδο της οικογένειας καθώς και από το
επάγγελμα των γονιών.
• Οι ίδιοι κοινωνικο-οικονομικοί και μορφωτικοί παράγοντες
καθορίζουν και τα ποσοστά και χρόνο πρόσβασης των παιδιών στο
διαδίκτυο από το σπίτι.
• Η ενασχόληση των παιδιών με το διαδίκτυο αποτελεί μια από τις
αγαπημένες εξωσχολικές δραστηριότητες, ανεξάρτητα από τη
δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό.
Ενότητα 5.
Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο
Αιτίες χρήσης του διαδικτύου εκτός σχολείου
12,4
17,6
chatrooms
29,4
18
ειδήσεις
40,9
ακούω ραδιόφωνο
42,2
κατεβάζω βίντεο
28,3
κατεβάζω τραγούδια
13,6
στέλνω e mail
30,5
11,1
ποτέ
πολύ σπάνια
13,4
12,3
10,3
15
17,6
18,2
28,6
12,5
32,9
1-2 φορές/μήνα
5,
7
2,
1
16,7
20,2
19,3
28,9
17,5
20,4
18,9
14,5
11,9
16
28,9
11,4
10,2
9
παίζω παιχνίδια
20,8
12
,9
15,5
6 2,9
18,3
11
,9
26,2
13,9
16,9
1-2 φορές/βδομάδα
3,
2
65,4
χωρίς λόγο
ψάχνω υλικό
12,9
16
,9
αγορές
21,9
6,
3
27,5
18
,8
23,9
21
,2
βοηθάω άλλους
κάθε μέρα
άκυρα
Ενότητα 5.
Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο
Το μεγαλύτερο
ποσοστό των
παιδιών
αποφεύγει να
απαντήσει στο
ερώτημα.
Η εξωστρέφεια στο
παίξιμο παιχνιδιών
σχετίζεται με άλλες
κοινωνικές
μεταβλητές και
κυρίως τη γλώσσα
ομιλίας στο σπίτι.
"έχεις παίξει παιχνίδια στον Η/Υ
με παιδιά από άλλες χώρες;"
50,9
19,2
17
12,8
τέ
πο
ρές
ο
φ
ες
γ
ί
λ
χν
συ
ά
δεν
αν
α
τησ
ν
πά
Ενότητα 5.
Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο
Περιεχόμενο ιστοσελίδων που επισκέπτονται οι μαθητές
εφημερίδες
66,9
κινητά τηλέφωνα
43,6
τουρισμός
20,8
αθλητικά
28,7
6,6
7,3
50,5
25,7
26,4
22,5
30,1
34,7
κινηματογράφος
11,4
34
62,6
παιχνίδια
μουσική
21,7
39,6
35,4
20,4
38,2
73
θρησκεία
77
19,2
3,8
πολιτική
79,6
16,2
4,2
εκπαίδευση
42,8
προστασία περιβάλλοντος
45,6
62,4
ποτέ
11,6
33,1
λίγες φορές
4,5
συχνά
Ενότητα 5.
Είδος πρακτικών γραμματισμού στο διαδίκτυο
Ενδιαφέρον στο διαδίκτυο με
μεταβλητή το φύλο
Ενδιαφέρον για την
εκπαίδευση
πολύ συχνά
Ενδιαφέρον για τα
αθλητικά
αγόρι
κορίτσι
κορίτσι
αγόρι
14,1
8,9
48,3
λίγες φορές
42,9
61,7
53,3
37,6
ποτέ
48,2
Ενδιαφέρον για θέματα περιβάλλοντος
28,9
22,4
16
πολύ συχνά
17,8
κορίτσι
λίγες φορέ ς
ς
τέ
νά
ρέ
πο
ο
υχ
φ
σ
ες
λύ
λίγ
πο
5
4
ποτέ
37,4
28,6
αγόρι
57,6
67,3
Ενότητα 6.
Συμμετοχή στη διαμόρφωση περιεχομένου στο
διαδίκτυο και αλλόγλωσσες πρακτικές γραμματισμού
Διαμόρφωση διαδικτυακού
περιεχομένου
Από το διάγραμμα δεν φαίνεται να
ξεχωρίζει κάποια συγκεκριμένη
πρακτική.
Σε κάπως υψηλότερα ποσοστά
κινείται η επιλογή που σχετίζεται με
τη συμμετοχή σε διαδικτυακές
ψηφοφορίες για διάφορα ζητήματα.
αποστολή φωτογραφιών
συμμετοχή σε ψηφοφορίες
γραπτή έκφραση άποψης
Πρακτικές στη διαμόρφωση
διαδικτυακού περιεχομένου
ποτέ
λίγες φορές
πολύ συχνά
71,4
57,2
65,5
18,8
26,9
9,8
15,8
24
10,5
Ενότητα 6.
Αλλόγλωσσες πρακτικές γραμματισμού στο διαδίκτυο
Επισκεψιμότητα ξενόγλωσσων ιστοσελίδων
53,7
48,8
Συμπληρωματικά,
τα αποτελέσματα της
έρευνας αποκαλύπτουν τα
εξής:
ποτέ
32,1
λίγες φορές
28,2
πολύ συχνά
18,1
αγγλική
γλώσσα
19,1
άλλη
γλώσσα
Η επίσκεψη σελίδων στην
αγγλική έχει άμεση σχέση με
το μορφωτικό και οικονομικό
επίπεδο της οικογένειας.
Όσο «ανεβαίνουμε» στη λίστα
των επαγγελμάτων που
προϋποθέτουν υψηλότερη
μόρφωση, τόσο περισσότερο
τα παιδιά αυτών των
κοινωνικών ομάδων
επισκέπτονται σελίδες
αγγλικού περιεχομένου.
Ενότητα 6.
Αλλόγλωσσες πρακτικές γραμματισμού στο διαδίκτυο
Επισκεψιμότητα ιστοσελίδων
στην αγγλική γλώσσα
με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
Τα παιδιά που φοιτούν στα ιδιωτικά σχολεία
επισκέπτονται πολύ πιο συχνά σελίδες στην αγγλική
ή άλλη γλώσσα, σε σχέση με τα δημόσια.
Ας σημειωθεί ότι στα ιδιωτικά σχολεία φοιτούν ελάχιστα
παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών.
Επισκεψιμότητα ιστοσελίδων
σε άλλη γλώσσα
με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
46,9
16,9
28,4
πολύ συχνά
82,5
λίγες φορές
29,6
42,3
ποτέ
32
53,5
21,2
29,3
12,2
5,3
δημόσιο
δημόσιο
ιδιωτικό
ιδιωτικό
Ενότητα 6.
Πρακτικές γραμματισμού στο διαδίκτυο
Βαθμός επισκεψιμότητας στο διαδίκτυο
Έκταση χρήσης του διαδικτύου
με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
"πόσες διαφορετικές σελίδες
επισκέφτηκες
την τελευταία βδομάδα;"
,3
2
12
4
,
1
,1
16
13,2
2,6
23
16,3
41,4
Η συχνότητα
,1
χρήσης του
23
διαδικτύου έχει
στενή σχέση με την
4,2
4
κοινωνική και
μορφωτική θέση
,7
της οικογένειας και 43
συνακόλουθα με
τον τύπο σχολείου.
7,3
1
καμία
1 έως 4
5 έως 10
περισσότερες
άκυρα
1,9
2
ικό όσιο
τ
ω
μ
ιδι
δη
περισσότερες
5 έως 10
1 έως 4
καμία
Ενότητα 6.
Πρακτικές γραμματισμού στο διαδίκτυο
Βαθμός αυτοεκτίμησης των μαθητών
για τις διαδικτυακές γνώσεις και δεξιότητές τους
"σε ποιο από τα επόμενα νοιώθεις ότι τα καταφέρνεις και σε ποιο βαθμό;"
επίσκεψη αγγλικών
13,6
11,2
14,2
22,3
38,7
σελίδων
δημιουργία
προσωπικής σελίδας
κατέβασμα μουσικής
36,1
7,5
δημιουργία
λογαριασμού
αποστολή email
εύκολη εύρεση 1,64,4
15,6
9,6
19,8
22
25,4
35,2
19
22
καθόλου
15,5
21,1
12,3
20,1
44,5
ελάχιστα
10,3
42
18,8
17,4
11,8
μέτρια
18,3
22,3
27,4
πολύ καλά
άριστα
Ενότητα 7.
Γονείς και διαδίκτυο
Η σχέση γονιών και διαδικτύου επηρεάζεται από μεταβλητές, όπως η μόρφωση των
γονιών ή η γενικότερη κοινωνική – οικονομική κατάστασή τους.
Με δεδομένο το γεγονός ότι οι γονείς των παιδιών που φοιτούν στα ιδιωτικά σχολεία
αποτελούν μια κατηγορία γονιών με συγκεκριμένα κοινωνικά χαρακτηριστικά έχει ενδιαφέρον
η διαφοροποίηση της στάσης των γονιών με βάση τον τύπο σχολείου.
Διαφοροποίηση της στάσης των γονιών με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
78,5
κάποιος από τους γονείς ξέρει από διαδίκτυο
σου θέτουν όρια και κανόνες
συζητάς συχνά μαζί τους
σου έχουν δείξει πώς να εργάζεσαι
σου έχουν συστήσει σελίδες
55,9
22,8
32,8
21,5
30,9
31,1
26,6
24,8
17,8
ιδιωτικό
δημόσιο
Ενότητα 7.
Γονείς και διαδίκτυο
«ποιος σου έχει μιλήσει για τα παρακάτω;»
«τι να προσέχεις στο διαδίκτυο»
δεν έχω ιδέα
δεν έχω ιδέα
7
κανένας
στο
φροντιστήριο
26,8
κάποιος από
τους γονείς
27,4
8,7
στο σχολείο
23,1
οι φίλοι
2,8
μόνος μου
στο
φροντιστήριο
9,1
στο σχολείο
τα αδέρφια
«πώς να ψάχνεις στο διαδίκτυο»
26,6
οι φίλοι
22
τα αδέρφια
14,3
29,3
κάποιος από
τους γονείς
34,5
17,8
14,6
Ενότητα 8.
Ηλεκτρονική επικοινωνία
Συμμετοχή σε κανάλια
σύγχρονης επικοινωνίας (chat
rooms)
Από τα παιδιά που συμμετέχουν σε
chat rooms το μεγαλύτερο ποσοστό
απαντά ότι συμμετέχει ευκαιριακά.
49,3%
«Πόσο συχνά επισκέπτεσαι
τα chat rooms;»
50,7%
ναι
όχι
Επίσης, από τη διασταύρωση με
την πόλη κατοικίας προκύπτει ότι
σε μεγαλύτερο ποσοστό
συμμετέχουν τα παιδιά από την
επαρχία και λιγότερο από τα αστικά
κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη).
ευκαιριακά
μερικές
φορές τη
βδομάδα
κάθε μέρα
54,8
29,2
15,9
Ενότητα 8.
Ηλεκτρονική επικοινωνία
Θέματα συζήτησης
στα chat rooms
Με ποια στοιχεία εμφανίζεσαι
στις συζητήσεις στα chat rooms
φλερτ
42,0%
ψυχαγωγία
49,8
19,5
44,9%
e
μουσική
με τα
πραγματικά
με άλλα
εξαρτάται από
την περίπτωση
13,2%
Τα παιδιά είναι «υποψιασμένα»
για τo περιβάλλον στα chat
rooms, γι’ αυτό και σε πολύ
λίγες περιπτώσεις δηλώνουν ότι
χρησιμοποιούν τα πραγματικά
τους στοιχεία.
αθλητικά
γενικού
περιεχομένου
37,6
21,5
45,2
Ενότητα 8.
Ηλεκτρονική επικοινωνία
Γλώσσα συζήτησης
στα chat rooms
Τα περισσότερα από τα παιδιά που
συμμετέχουν σε αλλόγλωσσα chat rooms
προέρχονται από τα ιδιωτικά σχολεία.
Συμμετοχή σε chat rooms αγγλικής γλώσσας
με μεταβλητή τον τύπο σχολείου
22,0%
άκυρα
άλλη
γλώσσα
4,8
55,1%
22,9%
δημόσιο
ιδιωτικό
αγγλικά
Χρήση αλφαβήτου στα ελληνικά chat rooms
28,9
και τα δυο
(ανάλογα την
περίπτωση)
ελληνικά
86,7
Τα παιδιά προτιμούν κατά κύριο λόγο να
συμμετέχουν σε περιβάλλοντα, όπου
χρησιμοποιείται η ελληνική γλώσσα.
28,8
λατινικοί
χαρακτήρες
(greeklish)
ελληνικοί
χαρακτήρες
43,3
27,9
Ενότητα 8.
Χρήση
Ηλεκτρονική επικοινωνία
ηλεκτρονικού ταχυδρομείου
όχι
48,1%
Επικοινωνία με email
ναι
26,2
με παιδιά από
άλλες χώρες
35,3%
Πολύ σπάνια
34,7
39,1
με φίλους και
συγγενείς από
τη χώρα
καταγωγής
20,4
23,7
55,9
39,8
με φίλους από
Ελλάδα
συχνά
41,3
λίγες φορές
19
ποτέ
44,2
με φίλους
39,3
16,5
16,6%
Ενότητα 8.
Ηλεκτρονική επικοινωνία
Συχνότητα γραπτής επικοινωνίας ανά μέσο
65,5
13,2
πόσα SMS έστειλες;
περισσότερα / ες
8,5
5,2
5 με 10
7,6
3 με 5
8,7
πόσες φορές
μπήκες σε
chatrooms;
1 με 2
5,1
8,3
κανένα / καμία
19,6
58,4
6
πόσα email
έστειλες;
4
8
18,6
63,4
Ενότητα 9.
ΤΠΕ και σχολείο
Στα περισσότερα μαθήματα οι επιδόσεις των
ιδιωτικών σχολείων στη χρήση ΤΠΕ, χωρίς να
είναι εντυπωσιακές, είναι καλύτερες
και πρωτίστως στο μάθημα των αγγλικών και της
Ιστορίας.
Χρήση του Η/Υ στη διδασκαλία
(φιλολογικών) μαθημάτων
κατά το τρέχον έτος
Στο ιδιωτικό σχολείο
Στο δημόσιο σχολείο
65,2
60,7
60
25,8
27,1
17,1
21,1
11,4
ΝΕ
Γλ
8,9
ώσ
ΝΕ
Λ
σα
5,5
ογ
Ισ τ
ορ
οτε
χνί
α
ία
Αρ
χ
2,2
12,9
αία
Αγ
γ
ΝΕ
λικ
ά
σε
κα
νέν
αμ
άθ
η
μα
σε
Ν
Ισ
Α
Α
κ
Γλ Ε Λο τορ ρχαί γγλι
ία
κά ανέν
ώσ
α
γο
αμ
τεχ
σα
νία
άθ
ημ
α
Ενότητα 9.
Αξιοποίηση ΤΠΕ στο σπίτι
ΤΠΕ και σχολείο
για σχολική εργασία
«σου ζήτησε κάποιος καθηγητής να κάνεις εργασία χρησιμοποιώντας τον Η/Υ;»
8,2
Με μεταβλητή
τον τύπο σχολείου
34
41,8
ποτέ
Οι εκπαιδευτικοί στα
ιδιωτικά σχολεία
φαίνεται να ενισχύουν
σε μεγαλύτερα ποσοστά
την εκτός σχολείου
αξιοποίηση των ΤΠΕ
από τα παιδιά, κυρίως
για την διεκπεραίωση
κατ’ οίκον εργασιών.
λίγες φορές
πολλές φορές
49,5
50,1
16,5
δημόσιο
ιδιωτικό
Ενότητα 10.
Λειτουργικός και κριτικός σχολικός τεχνογραμματισμός
Ικανότητα να
αξιολογούν
οι μαθητές/τριες
τις πληροφορίες
στις μηχανές
αναζήτησης
Επιλογές μαθητών/τριών
στις μηχανές αναζήτησης
52,3
29,9
17,8
Μέσω ανοικτού
ερωτήματος ελέγχθηκε η
ικανότητα των
μαθητών/τριών για
γρήγορη αξιολόγηση των
πληροφοριών που
παρέχουν οι μηχανές
αναζήτησης στο
διαδίκτυο.
Επιχειρήθηκε να
ελεγχθεί η κριτική
ικανότητά τους στην
ανάγνωση
αποτελεσμάτων που
προκύπτουν από την
αναζήτηση.
σωστά
λάθος
εν
μέρει
σωστά
Μόνο το 52,3 των μαθητών/τριών μπορεί να
επιλέξει σωστά τα αποτελέσματα που δίνουν οι
μηχανές αναζήτησης.
Το ίδιο συμβαίνει και στην αιτιολόγηση της
απάντησής τους. Μόνο το 17,9% κάνει καλή
αιτιολόγηση.
Επίσης, σε συσχέτιση των αποτελεσμάτων με τη
βαθμολογία των παιδιών στο προηγούμενο τρίμηνο
και το φύλο προέκυψε ότι τα παιδιά με υψηλότερη
βαθμολογία και τα κορίτσια είναι αυτά που έχουν και
τα υψηλότερα ποσοστά στην καλή αιτιολόγηση της
απάντησής τους.
Ενότητα 10.
Λειτουργικός και κριτικός σχολικός τεχνογραμματισμός
Ικανότητα των
παιδιών να
ενσωματώσουν
λειτουργικά τις ΤΠΕ
σε τυπικές και
ημιτυπικές μορφές
σχολικού
γραμματισμού
Μέσω δύο ανοικτών ερωτημάτων
ελέγχθηκε η ικανότητα των παιδιών
αντίστοιχα στις δυο περιπτώσεις.
Από την κωδικοποίηση των
απαντήσεων προέκυψαν
αποτελέσματα που δεν είναι
ενθαρρυντικά:
Τυπική μορφή είναι
π.χ. η ανάθεση εργασίας
στο πλαίσιο σχολικού μαθήματος,
ενώ ημιτυπική μορφή είναι
π.χ. η ανάθεση εργασίας
στο πλαίσιο σχολικής γιορτής.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των
μαθητών/τριών ισχυρίζεται ότι θα
κατέβαζε κάτι έτοιμο από το
διαδίκτυο, ενώ μεγάλα ποσοστά
έχουν «περιορισμένη λειτουργική
γνώση» και μεγάλα επίσης δεν δίνουν
απάντηση.
Μόνο το 5% περίπου φαίνεται να
έχει καλή λειτουργική γνώση στην
αξιοποίηση των ΤΠΕ σε τυπικές και
ημιτυπικές μορφές σχολικού
γραμματισμού.
Ενότητα 11.
Άλλες πτυχές της νεανικής ταυτότητας σε σχέση με τον γραμματισμό
Τηλεοπτικές προτιμήσεις των παιδιών
παιδικές εκπομπές
μουσικές εκπομπές
31,7
8,7
19,7
κινηματογραφικές ταινίες 3,6 8,3
πολιτικές συζητήσεις
αθλητικές εκπομπές
37,7
27,7
19,6
20,5
30,2
13,8
19,6
ποτέ
15,9
29,3
51,5
5,5
14
56,3
30
τηλεπαιχνίδια
17,6
29,3
27,6
ριάλιτι
τηλεοπτικές σειρές
30,5
15
27,9
27,9
22,9
σπάνια
9,6
3,4
48,7
17,3
συχνά
32,1
πολύ συχνά
άκυρα
Ενότητα 11.
Άλλες πτυχές της νεανικής ταυτότητας σε σχέση με τον γραμματισμό
Μαθήματα εκτός σχολείου
και άλλες δραστηριότητες
κανένα από αυτά
11,8
Αθλητικά
Μουσική
12,3
μάθημα σχολείου
άλλη γλώσσα
Γερμανικά
Γαλλικά
Αγγλικά
3,4
14,6
Η συντριπτική
πλειοψηφία των παιδιών
παρακολουθεί κάποιο
μάθημα εκτός σχολείου. Η
έμφαση δίνεται στην
παρακολούθηση
μαθημάτων στην αγγλική
32,7
γλώσσα και στην
φροντιστηριακή
παρακολούθηση κάποιου
37,6 σχολικού μαθήματος.
Σημαντικό είναι και το
ποσοστό παιδιών που
αθλούνται.
15,9
63,3
Ενότητα 11.
Άλλες πτυχές της νεανικής ταυτότητας σε σχέση με τον γραμματισμό
Αξιοποίηση ελεύθερου χρόνου
ίντερνετ καφέ
44,1
φροντιστήρια
36,2
διαδίκτυο
14,3
47
29,3
56,4
40,7
εξωσχολικά βιβλία
39,3
37,1
αθλητικές δραστηριότητες
2,2
21,1
34,3
10,2
46,3
87,6
12,4
3,3
20
41,8
19,4
ψώνια
42
45,6
20,9
θέατρο
σινεμά
41,4
44,3
σχολικά βιβλία
τηλεόραση
30,2
40,2
8,7
ασχολία με Η/Υ
24,1
33,6
18,3
με την οικογένεια
παρέα με φίλους
31,8
75,8
50,4
10,8
41,5
48,1
ποτέ
8,1
41,1
σπάνια
συχνά
Ενότητα 11.
Άλλες πτυχές της νεανικής ταυτότητας σε σχέση με τον γραμματισμό
Αναγνωστικές προτιμήσεις των παιδιών
ποικίλης ύλης
38,6
λογοτεχνία
37,9
κόμικς
25,1
35,7
26,1
βιβλία επιστημονικά
26,4
40,3
33,5
46,1
36,4
εφημερίδες οικονομικές
17,5
80,2
εφημερίδες αθλητικές
48,8
15,9
20,7
εφημερίδες πολιτικές
περιοδικά
36,3
30,5
68,7
15,6
24
27,6
ποτέ
56,9
λίγες φορές
4
πολύ συχνά
7,3
Συμπεράσματα έρευνας

Οι ΤΠΕ χρησιμοποιούνται ευρύτατα από τα παιδιά εκτός σχολείου
ως ψυχαγωγικά μέσα και ως μέσα πρακτικής γραμματισμού.

Οι ψυχαγωγικού τύπου πρακτικές είναι αρκετά διαδεδομένες σε όλα
σχεδόν τα παιδιά. Οι πρακτικές όμως που έχουν στενότερη σχέση
με τη σχολική λογική, όπως η συγγραφή κειμένων και οι
παρουσιάσεις σε Power Point, υιοθετείται περισσότερο από παιδιά
που προέρχονται από «μεσαία και ανώτερα κοινωνικομορφωτικά
στρώματα».

Οι γονείς από προνομιούχα κοινωνικά στρώματα επενδύουν
περισσότερο στις ΤΠΕ ως σημαντικό μέσο για το μέλλον των
παιδιών τους.

Τα παιδιά των μεγαλύτερων αστικών κέντρων φαίνεται να έχουν
προβάδισμα έναντι αυτών από μικρότερα επαρχιακά και ημιαστικά
κέντρα σε ποσοτικές κυρίως παραμέτρους, όπως η κατοχή
υπολογιστή και η χρήση του διαδικτύου.

Τα παιδιά των οποίων οι γονείς μιλούν κάποια γλώσσα
μετανάστευσης υστερούν ποσοτικά στην κατοχή υπολογιστών και
στη σύνδεση με το διαδίκτυο.
Συμπεράσματα έρευνας

Το δημόσιο σχολείο συνεισφέρει σημαντικά στην εξοικείωση των
παιδιών με τα βασικά των υπολογιστών. Υστερεί όμως σημαντικά
στην υιοθέτηση ενδοσχολικών και εξωσχολικών πρακτικών που
αξιοποιούν τους υπολογιστές. Στα ιδιωτικά σχολεία εξοικειώνουν
περισσότερο τα παιδιά με σύγχρονες πρακτικές ψηφιακού
γραμματισμού εξωσχολικά αλλά όχι και ενδοσχολικά.

Οι πρακτικές των παιδιών στο μεγαλύτερό τους μέρος δεν
χαρακτηρίζονται από εξωστρέφεια (π.χ. επικοινωνία με παιδιά
άλλων χωρών, παίξιμο παιχνιδιών με παιδιά από άλλες χώρες).

Τα αγόρια φαίνεται να έχουν καλύτερη τεχνική γνώση και πιο
μακροχρόνια εμπειρία στη χρήση των ΤΠΕ, έχουν δε πολύ
καλύτερες επιδόσεις στις ψυχαγωγικού χαρακτήρα πρακτικές (π.χ.
παίξιμο παιχνιδιών). Τα κορίτσια έχουν καλύτερες επιδόσεις σε όλες
σχεδόν τις δραστηριότητες που είναι πιο κοντά στις σχολικές
πρακτικές γραμματισμού (π.χ. χρήση του υπολογιστή για γράψιμο,
επίσκεψη σελίδων με σχολικού τύπου περιεχόμενα κτλ.).
Συμπεράσματα έρευνας

Ο ελεύθερος χρόνος των παιδιών είναι οργανωμένος στο πρότυπο
του σχολικού χρόνου: πολλά μαθήματα στις ξένες γλώσσες (κυρίως
στα Αγγλικά), αρκετά υποστηρικτικά μαθήματα σε σχολικά διδακτικά
αντικείμενα (ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες τάξεις) και συμμετοχή σε
ποικίλες καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες.
Επίσης, η τηλεόραση έχει πολύ σημαντική παρουσία στον ελεύθερο
χρόνο των παιδιών.

Η χρήση των ΤΠΕ δεν εξαλείφει τις ποικίλες κοινωνικές
ανισότητες, αλλά συνεισφέρει σημαντικά στο να πάρουν νέο
περιεχόμενο. Η αποκαλούμενη «ψηφιακή γενιά» δεν είναι κάτι το
ομοιογενές που γνωρίζει άριστα τα νέα μέσα, αλλά στον τρόπο
χρήσης τους αντανακλάται η εγγράμματη ταυτότητα των παιδιών.
Εκεί είναι που η οικογένεια και πρωτίστως το σχολείο πρέπει να
δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα.
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΑ
Η/Υ
ηλεκτρονικός υπολογιστής
ΤΠΕ
τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας
ΠΕΚ
προγράμματα επεξεργασίας κειμένου στον Η/Υ (π.χ. Word)
ΤΠΕ ως μέσα πρακτικής γραμματισμού: Οι ΤΠΕ ως μέσα για
διάβασμα, γράψιμο, επικοινωνία και ψυχαγωγία.
Νέος γραμματισμός, τεχνογραμματισμός: γραμματισμός που έχει
σχέση με τις ΤΠΕ.
CD
ψηφιακός δίσκος
SMS
σύντομο μήνυμα κειμένου (στο κινητό τηλέφωνο)
Θεσσαλονίκη 2008
Πληροφορίες -Επικοινωνία
• Υπεύθυνος Έρευνας: Δημήτρης
Κουτσογιάννης
• Πληροφορίες: Κεφαλίδου Σοφία
([email protected])