Transcript Handleiding toepasselijkheid

KB ‘Mechanische
trillingen’
Wat zijn trillingen ?
Mechanische trillingen ontstaan door heen - en weergaande
bewegingen van een massa t.o.v. een evenwichtspositie.
Ze planten zich voort op een ander voorwerp d.m.v.
rechtstreeks contact.
Resonantie is het natuurkundige verschijnsel dat optreedt als
een systeem wordt aangeslagen bij zijn resonantiefrequentie, ook wel natuurlijke of eigen frequentie genoemd.
Resonantie wordt bepaald door de massa en de stijfheid van
het systeem. Iedere machine of onderdeel heeft een eigen
frequentie die kan versterkt worden door andere onderdelen.
21-11-2006
2
Wat zijn trillingen ?
Bij de mens hebben alle organen eveneens een eigen
frequentie waarin ze gaan resoneren of meetrillen.
Trillingen worden gekarakteriseerd door volgende paramaters:





21-11-2006
amplitude (m)
frequentie (Hz)
richting
tijdsduur (s)
versnelling (m/s²)
3
Verband met de uitgeoefende kracht
Intensiteit:
Verplaatsing
21-11-2006
Snelheid
Versnelling
4
Invloed van trillingen op het
menselijk lichaam
Lichaamstrillingen
Trillingen
Hand-armtrillingen
21-11-2006
5
Lichaamstrillingen
Overbrenging op de wervelkolom via:
 de voeten (rechtstaand)
 het hele lichaamsoppervlak (liggend)
 het zitvlak (zittend)
Demping:
 hoge frequenties door de huid en onderliggende
weefsels
 lage frequenties door toenemende spierspanningen en
bepaalde lichaamshoudingen
Risico:
Het zijn vooral de frequenties tussen 1 en 20 Hz die de
gezondheidseffecten veroorzaken
21-11-2006
6
Lichaamstrillingen
Gezondheidseffecten:
 Comfortproblemen: vermoeidheid, spierspanning,
spierstijfheid, coördinatieproblemen, verstoorde
zintuiglijke waarneming, spijsverteringsstoornissen
 Rugaandoeningen (spiervermoeidheid, lage rugpijn,
artrose, lumbago, discushernia, ischias)
21-11-2006
7
Lichaamstrillingen
Normen:
Norm ISO 2631 (1997) specificeert grenswaarden voor de
ervaren trillingen langsheen de (dominante) verticale as
Dosis - effectrelatie (comfort i.f.v. versnelling):
< 0,315 m/s²
comfortabel
0,315 – 0,63 m/s² lichtjes oncomfortabel
0,5 – 1,0 m/s²
redelijk oncomfortabel
0,8 – 1,6 m/s²
oncomfortabel
1,25 – 2,5 m/s²
zeer oncomfortabel
> 2 m/s²
extreem oncomfortabel
21-11-2006
8
Lichaamstrillingen
Blootstelling:
De opgegeven waarden komen niet overeen met een
ogenblikkelijke waarde, gemeten op een specifiek
moment van de werkdag, maar met de gemiddelde
waarde gemeten over 8 werkuren.
ACTIEWAARDE: 0,5 m/s²
GRENSWAARDE: 1,15 m/s²
21-11-2006
9
Hand-armtrillingen
Overbrenging:
Door trillende machines of werktuigen langs het
hand-arm-schoudersysteem.
Demping:
Hoge en lage frequenties worden bijna volledig
opgevangen door het hand-armsysteem en hebben
hierdoor weinig of geen weerslag op de rest van het
menselijk lichaam.
Risico:
Het zijn de frequenties 16 tot 30 Hz voor de onderarm en
50 tot 200 Hz voor de handen die schadelijke
gezondheidseffecten veroorzaken.
21-11-2006
10
Hand-armtrillingen
Gezondheidseffecten:
 Doof gevoel, tintelingen, vermindering van tastzin,
vibratiezin en warmtezin
 Bloedvataandoeningen
(Raynaud of witte-vingerssyndroom)
 Bot- en gewrichtsaandoeningen t.h.v. pols
 Spier- en peesaandoeningen
 Zenuwstoornissen
21-11-2006
11
Hand-armtrillingen
Normen:
De norm ISO 5349 (2001) specificeert geen enkele
grenswaarde maar geeft een voorspellingsmodel voor
risico's op vaataandoeningen (verschijnsel van de witte
vingers, syndroom van "Raynaud").
Dosis - effect relatie (comfort i.f.v. versnelling):
< 1,0 m/s²
geen ongemak
1,0 – 2,5 m/s²
ongemak
2,5 – 5,0 m/s²
gezondheidsproblemen
> 5,0 m/s²
onaanvaardbaar risico voor
gezondheidsschade
21-11-2006
12
Hand-armtrillingen
Blootstelling:
De opgegeven waarden komen niet overeen met een
ogenblikkelijke waarde, gemeten op een specifiek
moment van de werkdag, maar met de gemiddelde
waarde gemeten over 8 werkuren.
Enkel een expert, die over
specifieke meetapparatuur
beschikt, kan relevante metingen op
de werkpost uitvoeren.
ACTIEWAARDE: 2,5 m/s²
GRENSWAARDE: 5 m/s²
21-11-2006
13
Samenvatting van
KB ‘Mechanische trillingen’
Alle bepalingen maken deel uit van hoofdstuk IV uit Titel IV
van de Codex over het Welzijn op het werk dat bestaat uit
volgende afdelingen:
 toepassingsgebied en definities (art.4)
 grenswaarden en actiewaarden voor de blootstelling
herleid tot een standaardreferentieperiode van acht
uur (art.5 en art.6)
 bepaling en beoordeling van de risico’s (art.7 t.e.m.12)
 maatregelen ter voorkoming of vermindering van de
blootstelling (art.13 t.e.m.16)
21-11-2006
14
Samenvatting van
KB ‘Mechanische trillingen’
 voorlichting en opleiding van de werknemers (art.17)
 raadpleging en participatie van de werknemers en/of
hun vertegenwoordigers van CPBW (art.18)
 gezondheidstoezicht (art.19 t.e.m. 25)
 overgangsperiode (art.26)
 afwijkingen (art.27 t.e.m.33)
 slotbepalingen
 bijlage
Verwijzing naar het volledige KB:
21-11-2006
15
Hoe meten ?
Versnellingsmeter (opnemer):
• “axiale” receptor: meting volgens 1 as
Toepassing: o.a. werkplatformen
• “tri-axiale” receptor: drie versnellingsmeters gemonteerd in drie loodrecht op
elkaar staande assen
Toepassing: voertuigen
Analyser (verwerker):
analyse van de meetresultaten
met geïntegreerde protocols conform
de normen ISO 2631 en ISO 5349
21-11-2006
16
Stappenplan
 Ga na welke bronnen kunnen zorgen voor trillingen en
maak hiervan een inventarisatie
 Kijk of u trillingsgegevens terug kunt vinden bij de
leverancier of andere instanties
 Voer desgevallend zelf metingen uit of laat ze uitvoeren
door een expert
 ...
21-11-2006
17
Stappenplan
 Bekijk de omstandigheden waarin het middel gebruikt
wordt en specifiek of het gaat om :
 hand-armtrillingen
 lichaamstrillingen
 Bepaal de effectieve blootstellingsduur van de
betrokken werknemers
 Bereken de dagelijkse blootstelling
 …
21-11-2006
18
Stappenplan
 Stel technische en/of organisatorische maatregelen
voor
 Plan het gezondheidstoezicht
 Organiseer voorlichting en opleiding van de
werknemers
Verdere toelichting:
21-11-2006
19
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van
toepassing binnen mijn bedrijf ?
Is een van volgende voertuigen aanwezig ?
Grondverzetmachines
(scheplaadmachine, nivelleermachine, trilwals, bulldozer, ...)
Vorkheftrucks (terreinheftruck, dieplader, ...)
Kranen (kraanwagen, torenkraan, ...)
Rolbruggen
(brugkraan, laadmachine op banden of rupsbanden, ...)
Tractoren
(maaimachine, landbouw- en bosbouwtractor, wegtractor, ...)
Vrachtwagens
Allerlei voertuigen (trein, bus, auto, locomotief, metrostel, ...)
JA
21-11-2006
NEEN
20
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van
toepassing binnen mijn bedrijf ?
Procedure voertuigen volgens SOBANE:
zie 2.2 onder niveau 2, blz. 26 - 27
21-11-2006
21
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van
toepassing binnen mijn bedrijf ?
Zijn er werkplatformen onderhevig aan mechanische trillingen ?
Trilplatformen
Andere (cokesfabriek, breekmolen, betonpers, zware pers, ...)
JA
21-11-2006
NEEN
22
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van
toepassing binnen mijn bedrijf ?
Procedure werkplatformen volgens SOBANE:
zie 2.3 onder niveau 2, blz. 28
21-11-2006
23
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van
toepassing binnen mijn bedrijf ?
Is een van volgende handmachines aanwezig ?
Haakse slijpmachine
Afkortzaagmachine met en zonder ophanging,
decoupeerzaagmachine
Pneumatische schroevendraaier, schroefmachine
Slagschroefsleutel, vastboutmachine
Hydropneumatisch slagschroefsleutel
Moersleutel, ratelsleutel
Kettingzaag, bosmaaier
Bandschuurmachine, polijstmachine
...
JA
NEEN
21-11-2006
24
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van
toepassing binnen mijn bedrijf ?
Procedure activiteit en gebruikte machines volgens SOBANE:
zie 2.2 onder niveau 2, blz. 26 -27
21-11-2006
25
Is het KB ‘Mechanische trillingen’ van
toepassing binnen mijn bedrijf ?
Einde van de inventarisatie
21-11-2006
26
Trillingen ? Mogelijke oplossingen …
Lichaamstrillingen:
 Monteren van silent blocks bij machines:

21-11-2006
Aangepaste zetels bij heftrucks of andere voertuigen:
27
Trillingen ? Mogelijke oplossingen …
Lichaamstrillingen:
 Alternatieve werkmethoden
 Keuze van de juiste arbeidsmiddelen, ergonomisch
goed ontworpen
 Passende onderhoudsprogramma’s voor de
arbeidsmiddelen, arbeidsplaatsen en werkposten
 Ontwerp en indeling van de arbeidsplaatsen en
werkposten
 Beperking van de duur en intensiteit van de
blootstelling
 Passende werkschema’s met voldoende rustpauzes
21-11-2006
28
Trillingen ? Mogelijke oplossingen …
Hand-armtrillingen:
 Trillingsdempend handvat bij een haaks slijpmachine:

21-11-2006
Aangepaste handschoenen:
29
Trillingen ? Mogelijke oplossingen …
Hand-armtrillingen:
 Alternatieve werkmethoden
 Keuze van de juiste arbeidsmiddelen, ergonomisch
goed ontworpen
 Passende onderhoudsprogramma’s voor de
arbeidsmiddelen
 Beperking van de duur en intensiteit van de
blootstelling
 Passende werkschema’s met voldoende rustpauzes
21-11-2006
30
Nuttige bronnen
Praktische info:
http://meta.fgov.be
http://www.meta.fgov.be/pdf/pk/nlkf04.pdf
http://www.humanvibration.com/EU/VIBGUIDE.htm
http://www.hse.gov.uk/vibration/index.htm
http://www.kathanger.nl/Links%20anti%20vibratie-trillingen.html
www.sobane.be/nl/trihand/pdf/trih_fic09.pdf
21-11-2006
31
Nuttige bronnen
Instantie:
Fonds voor beroepsziekten: dienst Preventie
(informatie i.v.m. trillingsmetingen)
http://www.fmp-fbz.fgov.be
Verenigingen:
Prevent
http://www.prevent.be/net/net01.nsf/language?readform
PreBes (Forum)
http://www.prebes.be
21-11-2006
32
Nuttige bronnen
Database:
http://umetech.niwl.se/eng/default.lasso
http://www.las-bb.de/karla/index.htm
Berekening totale blootstelling:
http://umetech.niwl.se/eng/havcalculator.lasso
Meetapparaten:
http://www.bksv.nl/
21-11-2006
33