Transcript 1. bölüm etik, ahlak kavramları ve iş etiği

MESLEK ETİĞİ
Öğr. Gör. Alev UYSAL
I. BÖLÜM
ETİK KAVRAMI
 AHLAK KAVRAMI
 AHLAK VE ETİK KAVRAMLARININ
BİRBİRİNDEN FARKLARI
 TEMEL ETİK DEĞERLER VE İLKELER

Ders Hakkında

Değerli Öğrencilerim, Meslek Etiği dersi
bütün sağlık bölümünün olduğu gibi
Ameliyathane Hizmetleri Programının da
önemli unsurlarından birisidir.

Bu dersin amacı, sağlık mesleklerinin
uygulamaları sırasında korunması gereken
mesleki değerleri edinmiş ve uymakla
yükümlü olunan meslek ahlakı kurallarını
bilen sağlık çalışanları yetiştirmektir.

Hepinize başarılar diliyorum.
Bu dersin öğrenciye katkısı












Etik, ahlak, deontoloji gibi temel kavramları tanımlayabilecek,
Temel mesleki değerleri tanımlayabilecek,
Mesleki değerlerin ahlaki haklı çıkarımlarını açıklayabilecek,
Sağlığın belirleyenleri, sağlık hakkı ve hasta haklarını tanımlayabilecek,
Sağlık hakkı ve hasta haklarının gerekçelerini ve mesleki değerlerle
ilişkisini açıklayabilecek,
Etik analizi yapabilecek,
Etik sorunları karşısında sağlık hakkı ve mesleki değerler ile haklı
çıkarılabilen çözüm üretebilecek,
Mesleki değerleri olgu örneklerinde uygulayabilecek,
Hekimlerin uymakla yükümlü olduğu meslek ahlakı kurallarını
tanımlayabilecek,
Meslek ahlakı kurallarının ulusal ve uluslararası düzenlemelerde nasıl
yer aldığını tanımlayabilecek,
İlgili düzenlemelere nasıl ulaşacağını kavrayacak,
Meslek ahlakı kurallarının ihlali durumunda hekimlerin nasıl
yargılandıklarını açıklayabilecektir.
Etik Kavramı
Etik kavramı Yunanca “ethos”
sözcüğünden gelmektedir.
 TDK Türkçe Sözlüğü (1998) etik için ilk
olarak “ahlak bilimi”, sonra da “ahlakla
ilgili” sözcüklerini kullanmaktadır.
 Etik kavramı genel olarak, ahlaki açıdan
doğru-yanlış ya da iyi-kötü ile ilgilidir.

Ahlak Kavramı
Ahlak terimini anlamı TDK Türkçe
Sözlüğü’ne göre; ahlak bilgisi veya ahlak
felsefesidir.
 Ahlak’ın çıkış noktası bireylerin birbirleri
ile ilişkilerini hakça esaslara göre
düzenlemek, insanların ve kuruluşların
eylemlerinin toplumsal hayata zarar
vermesini önlemek gibi hayati bir
nedene dayanmaktadır.

Ahlak ve Etik Kavramların Birbirinden Ayrılması


Etik, doğru veya yanlış
davranış teorisidir.
Etik evrenseldir
Ahlak ise, bunun
uygulamadaki
yansımalarıdır.
 Toplumdan topluma değişir

Bu anlamda ahlaki değil de etik ilkelerden; etik
değil de ahlaki davranış tarzından söz edilmesi
doğru olacaktır.
Temel Etik Değerler ve İlkeler
Ahlaki ya da etik kurallar ortak yaşamı
mümkün kılmaktadır.
 Bu gerçekten hareketle bir toplumdan
diğerine çok büyük değişiklik
göstermeyen temel üst etik değerler ve
ilkeler şunlardır:

Temel Etik Değerler ve İlkeler
 Adalet (hakça davranma)
 Doğruluk-Dürüstlük (içi-dışı bir olma)
 Tarafsızlık (Nesnel Davranma)
 Sorumluluk (bencillik ve kişisel çıkarlardan
uzak durma)
Temel Etik Değerler ve İlkeler:
olumlu ve olumsuz nitelikler




Sözünde durmak
Açık olmak
İnsanlara yardımcı
olmak, insalcıl olmak
Emaneti ehline
teslim etmek






Yalan söylemek
Hile yapmak
Hırsızlık yapmak
Dedikodu yapmak
Açgözlü olmak
Rüşvet almak
Etik
Etik ve İş Etiği: Yaklaşımlar ve Kuramlar
2. İş Etiği Alanları: Çalışma ve Meslek
Etiği
3. Yönetici ve Pazarlama Etiği
4. Etik ve Hukuk
5. Etik ve Din
6. Etik ve Kurallara Uyum
1.
Etik ve İş Etiği: Yaklaşımlar ve Kuramlar




Normatif Etik (Nasıl Davranılmalı?)
Betimleyici Etik (Nasıl Davranıyorlar?)
Faydacı Yaklaşım (Pratik ve Gerçekçi)
Deontolojik Yaklaşım (Sana nasıl
davranılmasını istiyorsan başkalarına da
öyle davran)
İş Etiği Alanları: Çalışma ve Meslek Etiği

Çalışma Etiği; verimliliği,
kaliteyi ve etkinliği
önemser. Çalışma
etiğinin yüksek olduğu
toplumlarda gelişmişlik
düzeyi de genellikle
yüksektir. Ayrıca çalışma
etiğine sahip olmak bir
kişilik özelliği olduğu
kadar aynı zamanda
kültürel bir olgudur.
Meslek etiği (Deontoloji);
Deontoloji; bir mesleği
uygularken uyulması
gereken ahlaki değer ve
etik kuralları inceleyen bilim
dalıdır.
 Bir işin maharetli ve
gereklerine uygun bir
biçimde yürütüldüğünü
ifade eder. Ayrıca meslek
etiği ilkeleri genellikle
toplumsal kültür ve
değerlerden bağımsız olup,
evrensellik arz eder.

Meslek Etiği
belirli bir meslek grubunun,
meslek üyelerine emreden,
onları belli kurallarla davranmaya zorlayan
kişisel eğilimlerini sınırlayan,
 yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten
dışlayan,
 mesleki rekabeti düzenleyen,
 hizmet ideallerini korumayı amaçlayan
mesleki ilkeler bütünüdür.



Yönetici ve Pazarlama Etiği
Her ikisine de kapsayacak ilintili örnekler;
• Niteliksiz, ayıplı, güvensiz ya da tehlikeli ürün veya
hizmeti piyasaya sürmek,
• Ürün ya da hizmet hakkında eksik ya da yanıltıcı bilgi
vermek,
• Rakip firmalar hakkında asılsız suçlamalarda
bulunmak,
• Garanti koşullarına ilişkin karmaşık düzenleme ve
sürümceme yöntemleri uygulamak gibi örnekler
verilebilir.
Etik ve Hukuk
ETİK
• Örnek;
Hayvanları
korumak için
yapılan
protesto
eylemleri
YASAL
OLMAYAN
• Örnek; Vergi
ödemek, iş yeri
güvenliğini
sağlamak
IV
Etik ancak Yasa
Dışı
III
Yasa Dışı
+
Etik Dışı
I
Etik
+
yasal
YASAL
OLAN
II
Etik dışı ancak
yasa dışı değil
• Örnek; Şirket
imkanlarını
özel amaçları
için kullanmak
• Örnek; Rüşvet
vermek,
sigortasız işçi
çalıştırmak
ETİK DIŞI
Etik ve Din

İnsan ve doğaüstü güçler
arasındaki ilişkileri temel
alır; inanç temelli değer
ve davranış sistemi
uygular.
Din
Ussallığı temel alarak
dünyevi ilişkileri düzenler.
 Farklı din ve kültürden
toplumların bir arada
yaşamalarına imkan
verecek ortak değerler ve
ilkelerdir.

Dini kavramların
rasyonel karşılığını
bulmak lazımdır.
(Durkheim; 1949)
Etik
Etik ve Kurallara Uyum
I. AŞAMA
• Ceza görmemek, cezadan
kaçınmak,
• Örnek; Doğru ve yanlışı
anlamadan muhtemel cezadan
kaçınmak
II. AŞAMA
III. AŞAMA
• Ödül almaya yönelik kişisel
çıkar
• Örnek; Çocukların
ebeveynlerin övgüsünü
kazanmak için istenilen
davranışları göstermesi,
• Kuralların doğruluğuna
inandığı için kurallara
uymak
• Örnek; Kişinin kırmızı ışıkta
ceza almamak için değil,
trafiğin akışını bozmamak
için durması
Ödev
Etik kavramıyla ilgili 5 örnek
 Ahlak kavramıyla ilgili 5 örnek bulunup;
bizim toplumumuzla ve başka toplumlar
arasındaki fark irdelenecek


Başarılar…