Transcript indir - TakoCeto

MUAMMA
VE
LÜGAZ
Bende yok sabr ü sükûn sende vefâdan zerre
İki yoktan na çıkar fikr idelim bir kerre
NÂBÎ
Dedemin beline sokduk bir düdük
Ana bir velinün adidur didük
CÜNEYD
Bu bir muammadır içinde yanıt,
Cevabı kolaydır ağrıtmaz başı.
Yok, ondan ötesi ayettir kanıt,
Hazreti Mevla’dır büyük sırdaşı.
Yaradılış şekli geçer ahenkten,
Ne doğu ne batı değildir Frenk’ten
Ardılı olanlar değişik renkten,
Tutmuşlar dünyada toprağı taşı.
Vuslatî diyor ki göğsü imanlı,
Bedeni derleme türüne baştır,
Soyundan gelenin bir eli kanlı,
Meydana gelişi yavaş yavaştır,
Ölümü tatmıştır o da bir canlı,
Bilinmeyen yönü boyuyla yaştır, Cevabı buldun ya bırak telaşı.
Kendinden türedi yol arkadaşı.
Ne anası vardır ne de atası,
Akıl erdiremez dünya mutası,
Aldırır cezayı kendi hatası,
Firdevs kapısında kırk idi yaşı.
HZ. ADEM
Ol nedür kim bir ayak üzre durur
Gâh kalkar geh yatar gâh oturur
ÇADIR
Ol ne ejderdir kim iki başı var
Kuyruğu bir cisim iki çün zülfikar
Kuyruğun olsa eline bir kişi
Ol zaman elinle ateşle yakar
MAŞA
Bir gümüşden kal'a gördüm zabt olubdur anda ab
Geldi zerrin top ile feth eyledi afitab
BUZ
Ol nedir kim üç birâder her zamân
Birbiri ardınca olmuştur revân
Yılda bir kerre gelirler âleme
Makdemiyle kesb-i feyz eyler cihân
Kimseler görmüş değildir yüzlerin
İsmi vardır cismi ammâ ki nihân
CEMRE
Âşığa hoş gelirmiş yâr hanesi
Kudretullah şehrinin dürdânesi
Muammaya cevap bulun bakalım
Oğlunun karnında yatar annesi
Oğlunun karnında yatarmış annesi
İnsanın muammaya gelir gülesi
Düşünüp de buldum ben neticeyi
Cevabım şudur ki İPEK BÖCEĞİ
O nedir ki hayatta çok insanın yoldaşı?
Ortasında durulmaz, bir sonu var bir başı.
Canı olsa yorulur, gelir çok uzun yoldan;
O kadar tecrübeli, ancak o anlar haldan.
Kıymetini bilene bitimsizdir hikmeti,
Bir seyahat hastası, değişkendir zimmeti.
Zamanını harcatan bir ilaçtır kurduna,
Vefasız dost tutanın yük sayılır sırtına.
Çeşidini sorarsan, nice nice türü var;
Yıllandıkça antika, her bilimde yeri var.
İçi dolu kapkara, sanki boncuk dizimi;
Kendisini verirken alır iki gözümü.
Cehalete aydınlık, ışık demek insana;
Açlığını gideren doyar elli lisana.
Vulatî der çözdünüz, çok kolay bilmecedir;
Son ipucu vereyim, beş harf iki hecedir.
KİTAP
Tren gelir is diye
Makinist vurur tan diye
Kömürcü küreği kaybetmiş
Kondüktör bağırır bul diye
Kaf dağından gelecek yay kaşlı, servi boylu
Mim dudaklı sevgiliyi bekliyoruz
KIYAM
MUAMMA
Belli kurallara göre düzenlenip çözülebilen
ve yanıtı tanrının sıfatlarından biri ya da bir
insan adı olan Divan Edebiyatı ürünü
manzum bilmecelerdir.
Muamma beyit, kıta gibi küçük nazım
biçimleriyle yazılır. Ama mesnevi parçalarıyla
yazılmış muammalara da rastlanır.
Ali Şir Nevai, Fuzuli, Nebi, Kınalızade Ali
Efendi, Sümbülzade Vehbi ve Fitnat Hanım’ın
yazdığı çok sayıda muamma vardır. Edirneli
Emri Çelebi ise 600'den fazla muammasıyla bu
alanın en ünlü şairidir.
LÜGAZ
Herhangi bir nesnenin ya da varlığın
özellikleri anlatılarak yazılan manzum
bilmecedir. Muamma ile birlikte çok
kullanılan bir söz oyunudur. Muamma’dan
farkı konusunun daha geniş olmasıdır.
Çoğunlukla soru biçiminde düzenlenir. En
önemli özelliği içinde çözüme ilişkin ipuçlarının
bulunmasıdır. Eğlendirici ve öğretici olanların
yanı sıra öğretici ve dinsel lügazlar da vardır.
Lügazlar yazarlarının imzasını taşıdığından
halk edebiyatındaki bilmeceden ayrılır. Bütün
lügazlar, "Bir acayip nesne gördüm", "Ol nedir
kimdir" ya da "Nedir ol kim" gibi kalıplaşmış
sözlerle başlar.