Transcript No Slide Title

De Evolutie van de
Zoogdieren
fossielen en moleculen
1
Fossielen
Van eerste landdier tot
placentaal zoogdier
2
De overgang van Zee naar Land
Indeling en
fossielen
aangegeven
Overgang naar land
omstreeks 380 miljoen
jaar geleden
Viervoetigen ontstaan
in ongeveer 20 miljoen
3
jaar
Fossiele Gewervelde Dieren
• Vroegste Viervoetigen:
• Laat Devoon
370-355 Mj
Ichtyostega
4
Fossiele Gewervelde Dieren
• splitsing tussen huidige amfibieën en andere
landdieren vrij snel
•
Eucritta melanolimnetes
•
Vroeg Carboon
340Mj
•
voor deze splitsing
5
Fossiele Gewervelde Dieren
• vroeg landdier dat landeieren legde
• de groep die eieren op land legt: de Amnioten
• midden Carboon
315 Mj
Hylonomus
6
Schedelmorfologie Amnioten
Diapsida
Synapsida
• Splitsing Diapsida / Synapsida 310 Mj
• Diapsida: naar hagedissen, krokodillen, vogels
• Synapsida: leveren zoogdieren
7
Vroege Synapsida: Carboon 300 Mj
Ophiacodon
8
Therapsida: laat Perm 260 Mj
Lycaenops
9
Indeling en
volgorde in de
tijd:
van Synapsida
tot Zoogdieren
10
Waar de
Zoogdieren
beginnen is een
willekeurige
keuze
11
bv op grond van
het gewricht
tussen de
schedel en de
onderkaak
12
Onderkaak en kaakgewricht
• Oud kaakgewricht wordt middenoor
• vele intermediaire stadia bekend
13
vanvan
kaakgewricht
naar
middenoor
kaakgewricht
naar
middenoor
articulare
hond
14
Vroege zoogdieren
• Vroeg Jura 200 Mj
Morganucodon
15
Vroege
zoogdieren
• Vroeg Jura
195 Mj
Hadrocodium
16
Vroege zoogdieren
• Vroeg Jura
195 Mj
Hadrocodium
17
Vroege zoogdieren
• Vroeg Krijt
150 My
• Meckel’s kraakbeen
nog geheel verbeend
Repenomamus
18
Vroege zoogdieren
• Eind Jura of
begin Krijt 150
Mj
• staat dichtbij
voorouder
huidige
zoogdieren
Jeholodens
19
Vroege zoogdieren
• begin Krijt 145 Mj
Zhangheotherium
20
Placentale
zoogdieren
Eomaia
scansoria
• Krijt
125 Mj
21
Eomaia
22
• Eutheria
Eomaia
Eomaia
23
Eomaia
24
Zoogdier overzicht
Trias
Jura
Krijt
Tertiair
Hadrocodium
olifant
Mammalia
Placentalia
Zalambdalestes
Eomaia
Mammaliaformes
kangaroe
Zangheotherium
Jeholodens
25
Morganucodon
Naar huidige placentale zoogdieren
• Vroegste placentale zoogdieren die op de
huidige beesten lijken:
• laat Krijt
26
Placentale Zoogdieren
19 Ordes
27
miereneter
1
Xenarthra
Tandarmen
luiaard
28
gordeldier, armadillo
2
Pholidata Schubdieren
Pangolin: schubdier
4 soorten in Africa
3 soorten in ZO Azie
29
3
Lagomorpha Haasvormigen
hazen, konijnen, fluithazen, pikas
30
4 Rodentia
Knaagdieren
grondeekhoorn
capibara
coypu
31
5
Primates Apen
langur
32
6
Carnivores Roofdieren
ocelot
33
7
Perissodactyla Onevenhoevigen
paard
34
8
Artiodactyla Evenhoevigen
giraffe
35
9
Cetaceae Walvissen
orca
36
10 Chiroptera Vleermuizen
vleermuis
37
11 Scandentia
Tupaia
38
Scandentia
39
12 Dermoptera
vliegende lemur, colugo
40
12 Dermoptera
vliegende lemur, colugo
41
13 Proboscidea Slurfdieren
olifant
42
14 Tubulidentata
Aardvark: 1 soort
43
15 Sirenia
zeekoe, dugong,
44
16
Macroscelidea
olifantsspitsmuis
45
17 Hyracoidea Klipdassen
klipdas
46
18 Afrosoricida Afrika Insectivoren
Afrikaanse Gouden Mol
47
18 Afrosoricida
Tenrec
48
19 Eulypotyphla Insectivoren
egel, spitsmuis
49
Moleculaire
Zoogdieren
• Nature 01-02-2001
IV
III
II
I
Laurasiatheria
Glires, Primates
Xenarthra
Afrotheria
50
Moleculaire
Zoogdieren
• Nature 01-02-2001
Laurasiatheria
Glires, Primates
Xenarthra
IV Laurasiatheria
III Glires, Primates
II Xenarthra
I
Afrotheria
Afrotheria
51
Groep I: Afrotheria
Olifant, olifantsspitsmuis, aardvark, klipdas,
tenrec, klipdas, zeekoe
52
Groep II: Xenarthra
•
luiaard, miereneter, armadillo
53
Groep III: Euarchontoglires
•
Glires
•
•
•
Knaagdieren
Haasachtigen
Archonta (Eu-archonta)
•
•
•
Apen
Vliegende Lemur
Tupaia
54
Groep IV: Laurasiatheria
• Cetartiodactyla
• Walvissen
• Evenhoevigen
•
•
•
•
•
Onevenhoevigen
Roofdieren
Schubdieren
Echte Insectivoren
Vleermuizen
55
Moleculaire
Zoogdieren
• Science 14
December 2001
• 16397 base paar
• 19 nucleaire, 3
mitochondriale
gen sequenties
56
Moleculaire
Zoogdieren
• Science 14-12-2001
IV Laurasiatheria
III Euarchontoglires
III+ IV = Boreoeutheria
II Xenarthra
I
Afrotheria
O Marsupialia
Laurasiatheria
Euarchontoglires
Xenarthra
Afrotheria
Marsupialia
57
Moleculaire Zoogdieren
• Nature 010201:
Onevenhoevigen met Evenhoevigen
Evenh
Onevenh
Roofd
• Science 141201:
Onevenhoevigen met Roofdieren
Evenh
Onevenh
Roofd 58
Zoogdier
afstamming
Wereld eind Krijt
59
Huidige placentale zoogdieren
• Splitsing afstammingslijnen in Krijt
• Morfologische evolutie in Tertiair
60