Transcript ppt - OzhanCalis

KARIŞIM:
İki yada daha fazla maddenin istenilen oranda, fiziksel olarak bir
araya getirilmesi sonucu oluşturduğu maddeler topluluğuna denir.
KARIŞIMLARIN ÖZELLİKLERİ:
1.Yapılarında iki yada daha fazla madde bulundururlar.
2. İstenilen oranda karıştırılırlar.
3. Fiziksel olarak karışırlar.
4.Kendini oluşturan maddelerin özelliklerini taşırlar.
5.Kendini oluşturan maddelere fiziksel yöntemlerle
ayrıştırıla bilirler
6. Saf değildirler.
7. Belli erime ve kaynama noktaları yoktur.
8.Yapı taşları element yada moleküllerdir.
9. Belli bir formülleri yoktur.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
HOMOJEN KARIŞIM:
Özellikleri kütlesinin her yerinde aynı olan karışımlara denir.
ÖR: Çözeltiler homojen karışımlardır.
ÇÖZELTİ:
Homojen karışımlara çözelti denir. Maddelerin katı-gaz
halleri hariç diğer tüm halleri homojen olarak karışarak
çözeltileri oluştururlar
Çözelti konusu, çözünürlük bahsinde anlatıldı.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
SÜSPANSİYON:
Katı-Sıvı heterojen karışımlara denir.
ÖR: Tebeşir tozu - su
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
EMÜLSİYON:
Sıvı-Sıvı heterojen karışımlara denir.
ÖR: Zeytinyağı - su
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
KOLLOİDAL KARIŞIMLAR:
Çıplak gözle bakıldığında heterojen
olduğu anlaşılmayan katı-sıvı
karışımlara denir.
ÖR:
Bulanık su, boya, süt..gibi.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
AERESOLLER
Sıvı-gaz heterojen karışımlara denir.
ÖR: Deodorant …gibi.
Özhan ÇALIŞ
gaz
sıvı
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
ELEKTRİKLENME YOLUYLA AYIRMA :
Saç, pul biber…gibi bazı maddeler elektrik yüküyle yüklenmiş maddeler
tarafından çekilirler.
DENEYİN YAPILIŞI:
Şekildeki gibi bir kaba, kuru yemek tuzu ve kuru
kırmızı biber konur.
Ebonit çubuk yünlü kumaşa sürtülür. Daha sonra
ebonit çubuğunun elektriklenmiş ucu tuz-biber
karışımının üzerinde tutulur.
Not-1: Biber kuru olmalıdır. Yoksa elektriklenmiş
nesneleri çekmez.
Not-2: Tuzun büyük tanecikli olması tercih edilmelidir.
Not-3: Ebonit çubuk karışıma dokundurulmaz. Ebonit çubuk tarafından
çekilen madde bir başka kâğıt parçasına üzerine alınır ve gözlemler
yazılır
GÖZLEM: Saç, kuru biber, küçük kağıt parçaları gibi çok hafif maddeler,
elektriklenme yöntemiyle diğer maddelerden ayrılırlar.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
MIKNATISLA AYIRMA :
Demir, Kobalt, Nikel… gibi mıknatısla çekile bilen
maddeler için yapılan ayırma işlemine denir.
ÖRNEK:
Demir tozu - Kükürt tozunun karışımından, demir
tozunun ayrılması gibi.
DENEYİN YAPILIŞI:
Deney masasının üzerine, bir kaba bir miktar demir talaşı ve bir miktar kükürt
tozu konur. Karıştırma çubuğu ile demir parçacıkları ve kükürt tozu iyice karıştırılır
ve karışım çıplak gözle incelenir.
Mıknatıs
karışımın
üzerine
yaklaştırılarak
tutulur. Karışımı oluşturan
bileşenlerden biri mıknatıs ile toplanarak başka bir tarafa alınır.
Maddelerin karışım öncesi ve karışımdan ayrıldıktan sonraki özellikleri incelenir
ve gözlemler not edilir.
NOT: Demir parçacıklarını mıknatıstan rahatlıkla uzaklaştırmak için, mıknatıs
üzerindeki demir talaşları kağıtla temizlenir.
GÖZLEM: Demir, Kobalt, Nikel…gibi mıknatısla çekile bilen maddeler, mıknatısla
çekilmeyen diğer maddelerden, mıknatısla çekilerek kolaylıkla ayrılırlar.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
ÖZKÜTLE FARKIYLA AYIRMA :
Katı-katı heterojen karışımlarda
katılardan birinin üstten toplanarak
ayrılması işlemine denir.
ÖRNEK:
Kükürt tozu-demir tozu karışımının
ayrılması gibi.
DENEYİN YAPILIŞI :
Kükürt tozu ile demir tozu karıştırılıp, içi
su dolu behere dökülür . Yoğunluğu az
olan kükürt tozları üstte kalır demir tozu
ise dibe çöker.
GÖZLEM :
Katı-katı hetrojen karışımları, her iki
katınında çözünmediği ve yoğunluğu
katıların yoğunluğunun arasıda olan bir
sıvı içerisinde ayrılabilir.
Özhan ÇALIŞ
Kükürt tozu
Su
Demir tozu
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
ÇÖZÜNÜRLÜK FARKIYLA AYIRMA :
Katı-katı heterojen karışımlardan, suda çözünmeyen katılardan birinin süzülerek ayrılması
işlemine denir.
ÖRNEK: Tuz - kum karışımından kumun süzülerek ayrılması gibi…
DENEYİN YAPILIŞI: Spatülün ucu ile yemek
tuzu ve önceden yıkanmış kum alınarak bir kâğıt
parçasına üzerine konur ve iyice karıştırılır. Sonra
içinde su bulunan beher glasta iyice karıştırılır.
Katlanmış süzme kağıdı huniye yerleştirilir. Şekilde
görüldüğü gibi huni de erlenmayere yerleştirilir. Karışım
huniye yavaş-yavaş dökülür. Süzgeç kâğıdı üzerinde
kalan kum, bir kâğıt parçasının üzerine alınır.
Erlenmayerde kalan çözelti alınarak porselen kapsüle
konulur.Porselen kapsül tel kafesin ortasına yerleştirilir
ve dikkatlice düşük ısıtıcı aleviyle ısıtılır.
GÖZLEM: Katı-katı hetrojen karışımlarından birisi
suda çözünüyorsa, diğer madde süzülerek ayrılır.
Suda çözünen ise kristallendirme yöntemiyle diğer
maddeden ayrılır.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
ERİME NOKTASI FARKI İLE
AYIRMA:
Katı-katı karışımları, katıların erime
noktalarının farklı olmasından
yararlanılarak ayrıştırılır.
DENEYİN YAPILIŞI:
Demir-Kurşun karışımı bir potaya alınarak ısıtılır. Sıcaklık 327,5 0C ye
geldiğinde kurşun (Pb) erir. Kurşun süzülerek erime noktası 1540
0C olan demirden kolaylıkla ayrılır.
Not-1: Eritilerek yapılacak ayırma işleminde katımaddelerin erime
noktalarının, bir birinden çok farklı olması ayırma işlemini
kolaylaştırır.
GÖZLEM: Demir-Kurşun gibi erime noktaları birbirinden farklı
olan katılar eritilerek birbirinden ayrılırlar.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
SÜZME YOLUYLA AYIRMA :
Katı-sıvı hetrojen karışımlarda, katı madde
süzülerek sıvı maddeden ayrışırlar.
ÖRNEK:
Kum - su karışımından kum süzülerek ayrılır .
DENEYİN YAPILIŞI:
Bir miktar kumlu su, şekildeki gibi daha
önceden hazırlanmış süzgeç kağıdına dökülür.
Kum süzgeç kağıdının üzerinde kalırken su alta
konulan kapta toplanır.
Not:
Süzgeç kağıdı kuralına uygun yerleştirilmişse,
Huninin ucunun çapı küçük olursa,
Karışım homojenliğe yakın değilse… süzme
işleminden iyi verim alınmış olur.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
KRİSTALLENDİRME YOLUYLA
AYIRMA :
Bir sıvıda çözünmüş olan katının
çökmesine kristallenme denir.
ÖRNEK:
Tuzlu sudan tuzun eldesi.
DENEYİN YAPILIŞI:
Tuzlu su yavaş-yavaş ısıtılarak
suyu buharlaştırılır. Su
tamamen buharlaşınca geriye
sadece tuz kalır.
Böylece yemek tuzu, sudan
ayrışmış olur.
Tuz gölünde tuzun oluşumuda aynı yöntemle olur.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
BUHARLAŞTIRMA (damıtma)
YOLUYLA AYIRMA :
Bir sıvıda çözünmüş olan katının
çökmesine kristallenme,
sıvısının buharlaştırılarak
ayrılmasına da buharlaştırma
denir.
ÖRNEK:
Deniz suyundan - su eldesi.
DENEYİN YAPILIŞI:
Tuzlu su yavaş-yavaş ısıtılarak
suyu buharlaştırılır. Buharlan su
geri soğutucuyla
yoğunlaştırılarak ayrılır.
Böylece suyu ayırmış oluruz.
Özhan ÇALIŞ
Tuz-su
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
AYRIMSAL KRİSTALLENDİRME
YOLUYLA AYIRMA :
Bir çözeltide bulunan birden fazla tuzun,
farklı sıcaklıklarda, katı halde
çöktürülmesiyle (Sıcaklıkla çözünürlüğü
önemli ölçüde bir birinden ayrılan) yapılan
ayırma işlemine denir.
ÖRNEK:
KNO3 ve Cs2 SO4 x 8 H2O karışımının
ayrılması. (Sıcaklık artırıldığında Potasyum
Nitratın sudaki çözünürlüğü artarken,
sezyum sülfatın sudaki çözünürlüğü azalır.)
KNO3
Cs2 SO4
NOT:
Ayrımsal kristallendirme işleminde tuzların
çözünürlükleri arasındaki farkın
oldukçabelirgin ve farklı olması
gerekmektedir.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
AYIRMA HUNİSİ İLE AYIRMA :
Sıvı-sıvı heterojen karışımlarında
(emülsiyon) sıvıların yoğunlukları farkından
yararlanarak yapılan ayırma işlemine denir.
ÖRNEK:
Zeytinyağı-su karışımının ayrılması.
DENEYİN YAPILIŞI:
Zeytinyağı-su karışımı ayırma hunisine koyulduğunda iki ayrı faz,
görünüme sahip olur. Yoğunluğu büyük olan altta kalırken yoğunluğu küçük
olan yukarıda kalır. Musluk açılırsa önce yoğunluğu büyük olan akar (su) .
Sıra ikinci maddeye gelince(Zeytin yağı) musluk kapatılır, sıvılar
birbirlerinden ayrıştırılmış olur.
Not:
Sıvıların yoğunlukları arasındaki fark fazla olursa,
Ayırma hunisinin çapı küçük olursa,
Musluk az açılarak sıvının yavaş akması sağlanırsa, ayırma işlemi hassas
Bilgiolur
İletişim ve
Özhan ÇALIŞ
Teknolojileri
DAMITMA YOLUYLA AYIRMA :
Katı-sıvı homojen karışımlarının
kaynama noktalarından
yararlanarak, önce buharlaştırılıp
sonra yoğunlaştırılarak yapılan
ayırma işlemine denir.
ÖRNEK:
Tuzlu-su dan suyun eldesi.
(Buharlaşmaişlemine bak)
DENEYİN YAPILIŞI:
Tuzlu su ısıtılırsa su buharlaşır,
tuz çöker (kristalleşir). Su buharı
soğutulduğunda (damıtıldığında)
tekrar sıvı hale geçer ve karışımı
oluşturan maddeler birbirlerinden
ayrışmış olur.
Özhan ÇALIŞ
Tuz-su
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
AYRIMSAL DAMITMA YOLUYLA AYIRMA :
Sıvı-sıvı homojen karışımlarınnın kaynama noktası
farkından yararlanarak yapılan ayırma işlemine denir.
ÖRNEK:
Alkol su karışımından alkol ve suyun ayrılması.
DENEYİN YAPILIŞI:
Alkol-su karışımı şekildeki gibi hazırlanmış düzeneğe
koyulur ve ısıtılır. Alkolün kaynama noktası daha düşük
olduğundan önce ve büyük bir oranda alkol buharlaşır.
Geri soğutucuyla soğutularak alkol tekrar sıvılaştırılarak
ayrılır.
Bu işlemle sıvılar birbirlerinden tam olarak ayrışamaz.
Çünkü her sıvı, sıvı halde bulunduğu bulunduğu her
sıcaklıkta buharlaşır. Kaynama noktası küçük olan sıvı
daha uçucu olacağı için ondan daha fazla buharlaşır ve
toplama kabında o sıvıdan daha fazla bulunur. İşlem ne
kadar çok yapılırsa %100’e o kadar çok yaklaşılır. Fakat
hiçbir zaman tam ayrışma olamaz.
NOT:Çözeltiyi meydana getiren maddelerin kaynama
noktaları arasındaki fark ne kadar fazla olursa ayrışma
%100 e yakın olur.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri
YOĞUNLAŞMA NOKTASI FARKIYLA AYIRMA:
Bir biri içersinde karışmış gaz maddeleri
yoğunlaşma noktalarından yararlanarak, yapılan
ayırma işlemine denir.
Gaz karışımının sıcaklıkları düşürüldüğünde
kaynama noktası yüksek olandan başlayarak gazlar
sıvılaşır. Bu şekilde gazlar bir birinden ayrılmış olur.
O2
NO2
ÖRNEK:
NO2 ve O2 gazlarının ayrıştırılması.
DENEYİN YAPILIŞI:
NO2 ve O2 gazları içeren kap buzlu su içersine konulur. Zamanla
gazlardan bir kısmının sıvılaştığı gözlenir. Sıvılaşan gaz kaynama
noktası 21 0C olan NO2 dir. Oksijen gazı bu sıcaklıkta sıvılaşmaz
çünkü O2 nin kaynama noktası -183 0C dir.
NOT:
Gazların yoğunlaşma noktaları arasındaki fark fazla olursa, ayırma
işlemi daha kolay ve sağlıklı olur.
Özhan ÇALIŞ
Bilgi İletişim ve
Teknolojileri