Transcript geslagtelike voortplanting
1.
2. 3. 4.
VOORTPLANTING
GESLAGTELIK EN ONGESLAGTELIK LEWENSSIKLUSSE VAN PLANTE EN INSEKTE BLOMME AS VOORTPLANTINGSSTRUKTURE VOORTPLANTINGSSTRATEGIEË IN DIERE
VERGELYKING TUSSEN GESLAGTELIKE EN ONGESLAGTELIKE VOORTPLANTING
Definisie van ongeslagtelike
• • •
voortplanting:
Geen voortplanting Slegs EEN ouer Geen genetiese variasie in teenstelling met ...
Lorraine Kuun, July 2011
GESLAGTELIKE VOORTPLANTING
• • • Bevrugting Twee ouers Genetiese variasie • • Gamete versmelt om sigoot te vorm, wat beide ouers se gene bevat.
Variasie word veroorsaak deur:
1. Oorkruising
tydens meiose, Profase I
2. Onafhanklike sortering
en segregasie van chromosome
3. Lukrake bevrugting 4. Mutasies
Lorraine Kuun, July 2011
Tipes van geslagtelike voortplanting
1. Tweedeling
– “splitsing in twee” – mitose, bv. bakterium: Escherichia coli Lorraine Kuun, July 2011
Tipes van ongeslagtelike voortplanting 2. Knopvorming
– nuwe individue ontwikkel as uitgroeisels op ouer-organismes bv. Gisselle.
Lorraine Kuun, July 2011
Tipes van ongeslagtelike voortplanting
3. Spoorvorming – spore word tydens gunstige omstandighede gevrom bv. Fungi Lorraine Kuun, July 2011
Tipes van ongeslagtelike voortplanting 4.
Vegetatiewe voortplanting
vegetatiewe deel van plant, d.i. Die wortel, stingle of blaar ontwikkel in ‘n nuwe plant; kan wees
natuurlik
of
kunsmatig
Knoppe op blaarrande bv.
Kalanchoe
Lorraine Kuun, July 2011
NATUURLIK – Uitlopers, Risome, bolle en knolle Bolle Risoom Knolle Uitlopers/ stolons
KUNSMATIG: Steggies, Ente en Weefselkulture
VOORDELE VAN ONGESLAGTELIKE VOORTPLANTING
1. Groot aantal nakomelinge 2. Voortplantingsproses is vinnig 3. Energiebesteding is laag – geen paarmaats, geen produksie van gamete nodig 4. Nakomelinge goed aangepas in omgewing waarin ouers aangepas het – almal identies
EEN VOORWAARDE: omgewing moet
Lorraine Kuun, July 2011
NADELE VAN ONGESLAGTELIKE VOORTPLANTING
1.Geen genetiese variasie – aanpassing mag moeilik wees 2.Almal deel dieselfde “swak eienskappe” – mag uitsterf indien omgewing verander/ongunstig word 3.Vinnige voortplanting mag omgewing bedreig – drakapasiteit/dravermoë Lorraine Kuun, July 2011
VOORDELE VAN GESLAGTELIKE VOORTPLANTING 1. Genetiese variasie 2. Moontlik beter by veranderende omgewing aangepas 3. Rol in natuurlike seleksie 4. Beter kans op oorlewing
Lorraine Kuun, July 2011
NADELE VAN GESLAGTELIKE VOORTPLANTING
1.Hoë energiebesteding – gamete moet geproduseer word, gestasie (dragtigheid), ouersorg ens.
2.Twee ouers benodig 3.Stadiger, langer proses 4.Kleintjies meer blootgestel aan predatore 5.Verlenge ouersorg 6.Plante benodig spesiale voortplantingstrukture (blomme) en bestuiwers
Lorraine Kuun, July 2011
DEFINISIES VAN DIE VOLGENDE:
1. GENERASIEWISSELING
: haplo ïede (n) fase ( ) wat produseer, ( opgevolg deur ‘n diplo ïe de (2n) fase ) wat produseer .
2.
3.
Haplo ïe
meiose.
d
: gamete; helfte aantal chromosome in somatiese sel, deur n aangedui, gevolg van
Diplo ïe d
: somatiese selle; dubbele stel chromosome in gamete, aangetoon deur 2n; gevolg van bevrugting.
Nog terminologie ...
1.
Gametofiet
: generasie produseer gamete in gametangium/ gametangia geslagtelike fase.
2.
Sporofiet
: generasie produseer spore in sporangium/ sporangia – ongeslagtelike fase.
LW: In hoër plante is daar generasiewisseling in die lewenssiklus van ‘n plant; in laer plante vind voortplanting egter deur gamete (geslagtelik) of spore (ongeslagtelik ) plaas.
Alle terrestriele plante het twee fases in hul lewenssiklus ...
1. ‘n Haploïede gametofietgenerasie wat gamete (n) produseer deur mitose ...
the gametes (n) fuse to form zygote (2n), the start of ...
2. ‘n Diploïede sporofietgenerasie wat spore (n) produseer deur meiose.
mosgametofiet Sporangium van mossporofiet