Transcript (ΚΕΠΠΑ) (1991) - NGO IOANNIS KAPODISTRIAS

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ
ΔΙΑΣΤΑΣΗ
της ΕΕ
Σπύρος Μπλαβούκος
Επίκουρος Καθηγητής
Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών
Οικονομικών Σπουδών (ΔΕΟΣ)
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τι είναι η ΕΕ;
ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ

Ιστορική Επισκόπηση: Εξωτερικές Σχέσεις και
Πολιτική Ολοκλήρωση

Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική
Ασφάλειας: από το Μααστρίχτ στη Λισαβόνα
(1991-2007)

Παράμετροι Επηρεασμού Εξωτερικών Σχέσεων
ΕΕ

ΕΕ και Διεθνείς Οργανισμοί

Ψήφισμα ΓΣ ΟΗΕ 65/276

Αποτίμηση Διεθνούς Παρουσίας ΕΕ
Διεθνής Διάσταση ΕΕ:
Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

ολιστική προσέγγιση (όχι μόνο ασφάλεια αλλά
και εμπόριο, οικονομικές σχέσεις κλπ),

διευρυμένη αντίληψη ασφάλειας (όχι μόνο
εδαφική άμυνα αλλά και π.χ. μετανάστευση,
περιβάλλον, ενέργεια κλπ)

παράλληλη δράση και παρουσία (ορισμένες
φορές και σύγκρουση) ΕΕ και μεμονωμένης
δράσης κρατών-μελών (π.χ. αναπτυξιακή
βοήθεια): μεθοδολογικές δυσκολίες
Εξωτερικές Σχέσεις και Πολιτική
Ολοκλήρωση: Ιστορική Επισκόπηση
 Σχέδιο
Pleven (1950): Δημιουργία
Ευρωπαϊκής Αμυντικής Κοινότητας (ΕΑΚ)
με ενιαίο ευρωπαϊκό στρατό υπό ενιαία
πολιτική εξουσία

Αποτυχία σχεδίου: ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα
κινηθεί σε νεολειτουργιστική λογική (Schuman Plan)
 Σχέδιο
Fouchet (1961-2): διακυβερνητική
συνεργασία παράλληλα με οικονομική
ολοκλήρωση (η Γαλλική προσέγγιση)
 Ευρωπαϊκή
(1973)





Πολιτική Συνεργασία (ΕΠΣ)
Σύνοδος Κορυφής της Χάγης (1969):
διεύρυνση/ επιτάχυνση/ εμβάθυνση
Ρεαλιστική προσέγγιση: τι είναι εφικτό
Εκτός θεσμικού πλαισίου Συνθηκών
Πλαίσιο διαβούλευσης, όχι λήψης δεσμευτικών
αποφάσεων
Διεθνής ρόλος ΕΕ: όχι στρατιωτικός, ούτε σε
ανταγωνισμό υπερδυνάμεων (ΗΠΑ-ΕΣΣΔ)
αλλά η ΕΕ ως «πολιτική/πολιτισμική δύναμη»
(civilian power)
 Ενιαία
Ευρωπαϊκή Πράξη (1986):
ενσωμάτωση ΕΠΣ στις Συνθήκες
Συνθήκη Ευρ. Ένωσης (ΣΕΕ) και
Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική
Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) (1991)

Υπόβαθρο (1989-90):



Παράλληλη διαπραγμάτευση με ΟΝΕ
Δομή πυλώνων ΣΕΕ:



τέλος «Ψυχρού Πολέμου», θέμα ενσωμάτωσης
επανενωμένης Γερμανίας στις ευρωπαϊκές δομές
ΚΕΠΠΑ διακυβερνητική: αποφάσεις με ομοφωνία,
εκτός δικαιοδοσίας ΕΔΚ και ΕΚ,
επιβεβαιώνεται η αυτονομία ΗΒ και Γαλλίας στο ΣΑ
του
Εμπειρία ΚΕΠΠΑ: πρώτα χρόνια καταστροφικά
(κρίση πρώην Γιουγκοσλαβίας και παράλυση)
Συνθήκη Άμστερνταμ (1997)
και Ευρωπαϊκή Δύναμη Ταχείας
Αντίδρασης (ΕΔΤΑ)(1999)
 Βελτιώσεις:



 Ε.

‘Δημιουργική αποχή’
Ύπατος Εκπρόσωπος
Ανάληψη αποστολών τύπου Petersberg (διατήρηση
ειρήνης, βλ. ΟΗΕ)
Συμβούλιο Ελσίνκι (1999): Συμφωνία για ΕΔΤΑ
50.000 με 60.000 προσωπικό έτοιμο εντός 60 ημερών
και με δυνατότητα παραμονής και εμπλοκής
τουλάχιστον για ένα χρόνο
Ευρωπαϊκή Στρατηγική
Ασφάλειας (2003/2008)

Βασικό κείμενο πολιτικής που η ΕΕ αποσαφηνίζει
απειλές ασφάλειας και μέσα-σκοπούς διεθνούς
εμπλοκής της

Απειλές: διεθνής τρομοκρατία, όπλα μαζικής
καταστροφής, περιφερειακές κρίσεις, κράτη υπό
κατάρρευση, οργανωμένο έγκλημα

Αποτελεσματική πολυμέρεια: έμφαση σε διεθνές
δίκαιο και εύρυθμα λειτουργούντες διεθνείς
οργανισμούς, αρχές και νόρμες

Συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς
Συνθήκη Λισαβόνας (2007)

Συνεργασία παραμένει διακυβερνητικού χαρακτήρα

ΕΕ αποκτά πλέον νομική υπόσταση (μπορεί να γίνει μέλος ΔΟ)

Θέση Ύπατου Εκπροσώπου («Υπουργός Εξωτερικών ΕΕ»):
ενοποιούνται θέσεις Επιτρόπου εξωτερικών υποθέσεων και
Ύπατου Εκπροσώπου ΚΕΠΠΑ

Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ)

Ανανεωμένη λίστα «καθηκόντων Petersberg» (περιλαμβάνει
αποστολές αφοπλισμού, μάχη κατά τρομοκρατίας, παροχή
στρατιωτικής εκπαίδευσης)

Ρήτρα αλληλεγγύης: υποστήριξη σε περίπτωση τρομοκρατικής
επίθεσης ή ανθρωπιστικής καταστροφής

Πρωτόκολλο «Μόνιμης Αρθρωμένης Συνεργασίας» (Permanent
Structured Cooperation): προοπτική στενότερης συνεργασίας σε
στρατιωτικά ζητήματα
ΕΕ- Διεθνές Εμπόριο και ΑΞΕ
 15.5
% παγκόσμιου εμπορίου (αγαθών)(2011)
 1η
σε εξαγωγές 14.9% (2011)
 1η
σε εισαγωγές16,1% (2011)
 1η
σε απορρόφηση ΑΞΕ (€241.7 bn)
ΕΕ και Αναπτυξιακή Βοήθεια
 ΕΕ
μεγαλύτερος πάροχος αναπτυξιακής
βοήθειας διεθνώς (56%) (ΗΠΑ: 24%)
 Επιτροπή:
δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος
αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής
βοήθειας [παρουσία σε 150 χώρες
περίπου]
Παράμετροι Επηρεασμού
Εξωτερικής Δράσης ΕΕ
 Ενδογενείς:

Πολιτική δυναμική ΕΕ (διευρύνσεις ΕΕ, ρόλος
ΕΚ/Επιτροπής και ενδοθεσμικές ισορροπίες)

Εξελίξεις σε κράτη-μέλη (π.χ. Ελλάδα και
σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας)
 Εξωγενείς:

Διεθνείς κρίσεις
 ασφάλειας (π.χ. Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Ιραν)
 ανθρωπιστικές/περιβαλλοντικές/οικονομικές
κρίσεις (π.χ. 2005 τσουνάμι, Νταρφούρ)

Ρόλος άλλων διεθνών δρώντων


Χώρες: HΠΑ, χώρες BRIC Countries
Διεθνείς Οργανισμοί
 Ψήφισμα
Γεν. Συνέλευσης ΟΗΕ 65/276
(Μάιος 2011)
 Ερευνητικοί Στόχοι:



πώς η ΕΕ δραστηριοποιείται στον ΟΗΕ μετά
το Ψήφισμα;
έχουν επηρεαστεί οι εσωτερικές διεργασίες
διαμόρφωσης πολιτικής;
πώς διαμορφώνεται ο συντονισμός
Βρυξελλών-Νέας Υόρκης;
Αποτίμηση Διεθνούς Δράσης ΕΕ
THREE LEVELS OF PERFORMANCE ANALYSIS
OUTPUT (micro-level)
Process of policy formation (intraEU)
OUTCOME (meso-level)
EU international activation
(behavioral change):
how the EU takes the output at
the international level
IMPACT (macro-level)
Result of the EU international activation:

Regime formation (set up and
reform of IOs)

Handling of individual crises
CRITERIA– INDICATORS




Inclusiveness
Meaningfulness
Relevance to the EU
stakeholders
Clarity



Cohesion-Continuity

Use of Available Instruments 
Supply of International
Leadership
Effectiveness
Efficiency
PARAMETERS


Heterogeneity of M/S
Institutional modus operandi
(decision making rules,
internal leadership)


Available resources
Institutional and legal
provisions (mandate, legal
personality, EEAS)


Bargaining power
Role of other international actors
(states, IOs, NGOs)
Αντί
συμπερασμάτων:
Quo Vadis
Europe?
Τι διδάσκει η
Ευρωπαϊκή
ιστορία;