Transcript Slide 1
ბრედფორდის განიარაღების კვლევის ცენტრი მშვიდობის კვლევის განყოფილება, ბრედფორდის უნივერსიტეტი, გაერთიანებული სამეფო ეროვნული სერიები ლექცია1 შესავალი საქართველო Picture Image Transparent Globe by digitalart - from: http://www.freedigitalphotos.net/ მონახაზი 1. სად ვართ ადრეულ 21–ე საუკუნეში 2. მომდევნო ლექციების მონახაზი a) რა უნდა ვიცოდეთ (სწავლის შედეგები) a) რა შეგვიძლია გავაკეთოთ (პოლიტიკის წვლილი) Picture Image: Golden World In Hands by jscreationzs- from: http://www.freedigitalphotos.net/ რა არის “სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერება”? • “მეცნიერების ნებისმიერი სფერო, რომელსაც მივყავართ, ან გააჩნია პოტენციალი მიგვიყვანოს ცოცხალი ორგანიზმების, განსაკუთრებით ადამიანის სიცოცხლის უკეთ გაგებამდე.” • მაგ., ბიოლოგია, პროტეომიქსი, გენური ინჟინერია, ნანოტექნოლოგია, აეროზოლების ტექნოლოგია, ქიმია და მათემატიკა (კვლევის ეროვნული საბჭო, 2006: 27) • გამოიყენება: საზ. ჯანდაცვაში. მედიცინაში, სოფლის მეურნეობაში, ენერგეტიკაში, გარემოსა და ეროვნული უშიშროების კვლევებში ბიოტექნოლოგია: 21–ე საუკუნის ეროვნული სტრატეგიის განუყოფელი ნაწილი ბიოტექნოლოგიის მზარდი ბაზარი: ფარმაცევტული ბაზარი (კვლევის ეროვნული საბჭო, 2006: 85) რეგიონი წლიური შემოსავალი წილი ჩრდილო ამერიკა $204 მილიარდი 51% ევროპა $102 მილიარდი 25% იაპონია $47 მილიარდი 12% აზია, აფრიკა, ავსტრალია $32 მილიარდი 8% ლათინური ამერიკა $17 მილიარდი 4% • მსგავსი შედეგებია მკვლევარების რაოდენობებისა და სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებებში კვლევასა და განვითარებაში კერძო ინვესტიციების მხრივ • აზია – წყნარი ოკეანის რეგიონის სწრაფი ზრდა (Ernst&Young 2011, Frost&Sullivan 2010) მეცნიერების მიმოხილვა: საქართველო საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია (სმეა) • • http://www.science.org.ge/english.html • სმეა დაარსდა 1941 წლის თებერვალში, თბილისში. სმეა–ს აქვს 10 სამეცნიერო განყოფილება, მათ შორის: – მედიცინის, – სოფლის მეურნეობის მეცნიერებების, – ქიმიისა და ქიმიური ტექნოლოგიების, და – ბიოლოგიური მეცნიერებების სმეა აქვეყნებს 5 აკადემიურ პერიოდულ გამოცემას, საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის შრომების ჩათვლით (BNAS) (სმეა 2012) საქართველო სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების სწავლება უმაღლესი განათლების ინსტიტუტებში (სრული არაა) სახელმწიფო უნივერსიტეტები • • • • • თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი გორის უნივერსიტეტი თბილისის სახელმწიფო სამედიცინო უნივერსიტეტი სუბტროპიკული სოფლის მეურნეობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი კერძო უნივერსიტეტები • • • • • საქართველოს უნივერსიტეტი თბილისის სამედიცინო ინსტიტუტი თბილისის პეტრე შოთაძის სამედიცინო აკადემია ქუთაისის სამედიცინო ინსტიტუტი სამედიცინო მენეჯმენთისა და სტომატოლოგიის ინსტიტუტი რატომ ვღელავთ? უნდა გვაწუხებდეს ეს საკითხი? მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის ორმაგი დანიშნულების ბუნება: – “ყველა ძირითადი ტექნოლოგია — მეტალურგია, ფეთქებადი საშუალებები, შიდა წვის ძრავა, ავიაცია, ელექტრონიკა, ბირთვული ენერგია – ინტენსიურად გამოიყენება არა მარტო მშვიდობიანი, არამედ სამტრო მიზნებისათვისაც.” სამტრო მშვიდობიანი – “…ეს დაემართება ბიოტექნოლოგიასაც, 21–ე საუკუნის წამყვა ტექნოლოგიას?” მეტიუ მეზელსონი, მოლეკულური ბიოლოგიის პროფესორი ჰარვარდის უნივერსიტეტში (Meselson, 2000: 16) მეზელსონის წინასწარმეტყველება 2000 წელს შესაძლებლობა • “ჩვენი შესაძლებლობა გარდავქმნათ ფუნდამენტური სასიცოცხლო პროცესები სწრაფად ვითარდება” • “ჩვენ შევძლებთ არა მარტო სიცოცხლის განადგურების ახალი გზების შექმნა, არამედ შეგვეძლება მისით მანიპულირება” დილემა • “…[ამას აქვს] სასიკეთოდ გამოყენების დიდი პოტენციალი, აგრეთვე შეიძლება ჰქონდეს არასასიკეთო შედეგები ცივილიზაციის მსვლელობისათვის.” მეზელსონის წინასწარმეტყველება 2000 წელს “ამჟამად, ჩანს, რომ გზაჯვარედინს უნდა მივადგეთ – იმ დროს, როდესაც ჩაბარდება გამოცდა, ბიოტექნოლოგია…” • • ინტენსიურად იქნება გამოყენებული მტრული მიზნებისათვის, თუ ჩვენს სახეობას ეყოფა კოლექტიური სიბრძნე, რათა განსხვავებული კურსი აირჩიოს. ბიოლოგიური და ტოქსიური იარაღის კონვენცია (ბტიკ) 1972 მუხლი I • “ამ კონვენციის მონაწილე ყოველი სახელმწიფო ვალდებულებას კისრულობს არასოდეს, არავითარ გარემოებაში არ დაამუშაოს, არ აწარმოოს, არა დააგროვოს, რაიმე სხვა გზით არ შეიძინოს და არ შეინახოს: : • 1. მიკრობიოლოგიური ან სხვა ბიოლოგიური აგენტები ან ტოქსინები, მათი წარმოქმნის გზისა და წარმოების მეთოდის მიუხედავად. ისეთი სახის და ისეთი რაოდენობისა, რომელსაც არ გააჩნია პროფილაქტიკური, დამცველი ან სხვა სამშვიდობო დანიშნულება.” • ეს ეხება არა მარტო სახელმწიფოებს, არამედ არა სახელმწიფოებრივ სექტორსაც მეცნიერება და უშიშროება: ორმაგი დანიშნულება ორმაგი დანიშნულების ფართო კონცეპტუალიზაციის საჭიროება • • • ბიოლოგიური აგენტები და ტოქსინები შეიძლება გამოყენებულ იქნას სამტრო მიზნებისათვის იარაღის შექმნის გარეშე და ტექნოლოგია, ჩვეულებრივ, გაბნეულია გლობალურად მშვიდობიანი მიზნებისათვის გამოსაყენებლად კრიმინალურ გამოყენებას შეიძლება ჰქონდეს დანაშაულებრივი ან ტერორისტული აქტის სახე (არასახელმწიფო სექტორი), სამხედრო გამოყენების პარალელურად (სახელმწიფო სექტორი), ბტიკ კრძალავს სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერების არასწორად გამოყენებას როგორც სახელმწიფო, ასევე არასახელმწიფო სექტორების მხრიდან ორმაგი დანიშნულება:ტრადიციული კონცეფცია სამხედრო სამოქალაქო ორმაგი დანიშნულება:უფრო ფართო კონცეფცია მშვიდობიანი არამშვიდობიანიl საქართველო საერთაშორისო რეჟიმებთან მიმართებაში მგი • “საქართველოსთან მიმართებაში გაუვრცელებლობის პრობლემა უპირველესად დაკავშირებულია ექსპორტის კონტროლთან. საქართველო არ ფლობს ან აწარმოებს ბირთვულ, ქიმიურ ან ბიოლოგიურ იარაღს, და ის არის უმთავრესი გაუვრცელებლობის ხელშეკრულებების და რეჟიმების მონაწილე სახელმწიფო. ” ბტიკ • მიერთება (22 მაისი, 1996) • “ზოგი ვაქცინის მწარმოებელი დაწესებულება საქართველოში იყო საბჭოთა შავი ჭირის საწინააღმდეგო სისტემის ნაწილი, რომელიც ფლობდა ორმაგი დანიშნულების ბიოლოგიური იარაღის წარმოების საშუალებებს”. [თუმცა],...ორმაგი დანიშნულების მთელი აღჭურვილობა და ზოგიერთი შენობა ბიოკომბინატში განადგურდა საქართველოსა და აშშ-ს შორის 2002 წლის 30 დეკემბერს დადებული ხელშეკრულების შესაბამისად” ქიკ • • ხელმოწერა (14 იანვარი, 1993); რატიფიკაცია (27 ნოემბერი, 1995) ქიმიური იარაღის აკრძალვის ორგანიზაციის დამაარსებელი წევრი (ბირთვული საფრთხეების ინიციატივა 2012) National Series: Lecture Outline 2. ბიოუშიშროების საფრთხეები 3. პრევენციის ქსელი 4. ეროვნული ღონისძიებები 5. მეცნიერების პასუხისმგებლობა Picture Image: Transparent Globe by digitalart - from: http://www.freedigitalphotos.net/ საფრთხეების მიმოხილვა (ლექცია 2) 1. ინფექციური დაავადებების ბუნებრივი აფეთქებები 1. უსაფრთხოების რისკები/ლაბორატორიებში მომხდარი შემთხვევები ხელოვნურად შექმნილი საფრთხეები: საომარი საშუალებები, კრიმინალი და ტერორიზმი სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების ახალი საფრთხეები • არ არსებობს საფრთხეების ‘ერთი ცალკე წერტილი’ – მრავალი პოტენციური მოთამაშე, მასალა და ინფორმაცია შეიძლება იყოს დაკავშირებული ორმაგი დანიშნულების საკითხებთან საერთაშორისო, რეგიონულ, ეროვნულ, ადგილობრივ და ინდივიდუალურ დონეებზე პრევენციის ქსელი (ლექცია 3) ინფექციური დაავადებების ბუნებრივი აფეთქებების საკითხისათვის: • საზოგადოებრივი ჯანდაცვის მზადყოფნისა და რეაგირების დაგეგმვა უსაფრთხოების რისკები/ლაბორატორიებში მომხდარი შემთხვევების საკითხისათვის: • საშიშ პათოგენებთან და ტოქსინებთან უსაფრთხოედ მოპყრობის ლაბორატორიული რეგულაციები; ბუნებაში შემთხვევით გაბნევის და უნებართვოდ შესვლის პრევენცია; აგრეთვე მეთოდური ინფორმაციის და შედეგების ნებართვის არმქონე პირების ხელში ჩავარდნის პრევენცია ხელოვნურად შექმნილი საფრთხეების საკითხისათვის: • საერთაშორისო შეიარაღების ძლიერი საერთაშორისო ხელშეკრულებები ეფექტურ ეროვნულ იმპლემენტაციასთან ერთად • საერთაშორისოდ კოორდინირებული ექსპორტის კონტროლი • დაზვერვა • ბიოთავდაცვა სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების ახალი საფრთხეების საკითხისათვის: • კონტროლი: უშიშროების მხრივ მგრძნობიარე მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის მიღწევები • კვლევის პასუხისმგებლობით წარმართვის ხელშეწყობა განათლების გზით საზ. ჯანდაცვის ზომები ბინებრივი საფრთხეებ ი უსაფრთხო ების რისკები პასუხისმგე ბლობით ჩატარება მეც. ტექ. კონტროლი მიმოხილვა ლაბორატო რიული ზომები პრევენციის ქსელი საერთაშორ ისო აკრძალვის რეჟიმი ხელოვნურა დ შექმნილი საფრთხეები მეცნიერებ ის მართვა ბიოთავდაც ვა ექსპორტის კონტროლი დაზვერვა ეროვნული იმპლემენტაცია (ლექცია 4) ეროვნული კონტექსტისაკენ National implementation (Lecture 4) 1 2 3 • International agreements • Signature and ratification by states • National measures in states • Legislation, regulation, order or other forms of governance ეროვნული იმპლემენტაცია 1 • საერთაშორისო ხელშეკრულება 2 • სახელმწიფოების მიერ ხელმოწერა და რატიფიკაცია 3 • ეროვნული ზომები სახელმწიფოებში • კანონმდებლობა, რეგულირება, წესი ან სხვა ფორმები გამოყენებული ლიტერატურა • ამ ლექციაში ციტირებული გამოყენებული ლიტერატურა შეგიძლიათ იხილოთ ამ პრეზენტაციის შენიშვნების ნაწილში.