Transcript ΙΓΕ – Διάγνωση και αντιμετώπιση της νοσεμίασης που προκαλείται

ΟΙ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΚΜΑΙΩΝ
ΜΕΛΙΣΣΩΝ
ΝΟΣΕΜΙΑΣΗ
ΝΟΣΕΜΙΑΣΗ
ΠΑΘΟΓΟΝΟ ΑΙΤΙΟ: το πρωτόζωο Nosema apis
Το πρωτόζωο μπορεί να προβάλλει εργάτριες, κηφήνες και
την βασίλισσα, αλλά όχι το γόνο
Τα σπόρια διατηρούν τη βιωσιμότητά τους για 2 χρόνια στα
περιττώματα της μέλισσας και για 4 μήνες στο μέλι
Τα σπόρια στο μέλι μπορούν να καταστραφούν με τη
θέρμανσή του (70⁰С για 5 λεπτά)
Έχει δυο μορφές, την οξεία και την υποκλινική
ΜΟΛΥΝΣΗ – ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ
Η μέλισσα μολύνεται με την
κατάποση σπορίων, κυρίως
μέσω της τροφής ή του
νερού
Η διασπορά των σπορίων
μέσα στην κυψέλη γίνεται
μέσω της ΤΡΟΦΑΛΛΑΞΗΣ,
καθώς και κατα τον
καθαρισμό της κυψέλης
απο σκουπίδια, κομματάκια
κεριού και
συσσωματώματα γύρης
που περιέχουν σπόρια
ΒΑΣΙΚΟ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ
ΠΑΘΟΓΟΝΟΥ ΠΑΙΖΟΥΝ ΤΑ
ΠΕΡΙΤΤΩΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΦΗΝΟΥΝ ΟΙ
ΠΡΟΣΒΕΒΛΗΜΕΝΕΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ
ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΠΑΘΟΓΟΝΟΥ
• Τα σπόρια με τη κατάποση περνούν στο στομάχι
των μελισσών
• Με τη βοήθεια των γαστρικών υγρών βλαστάνουν
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΠΑΘΟΓΟΝΟΥ
• Προσβάλλουν τα
επιθηλιακά κύτταρα,
όπου τρέφονται και
πολλαπλασιάζονται
ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΠΑΘΟΓΟΝΟΥ
• Σε 4-6 ημέρες στο
στομάχι της μέλισσας
μπορεί να υπάρχουν έως
και 30-50 εκατ. σπόρια
• Τα σπόρια αυτά
απελευθερώνονται μέσα
στο έντερο ή περνούν στο
απευθυσμένο και
απομακρύνονται σε
μεγάλους αριθμούς με τα
περιττώματα της
μέλισσας
2 ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΠΑΘΟΓΟΝΑ
Nosema apis
Nosema ceranae
• Το βασικό παθογόνο της
• Απομονώθηκε για πρώτη
ασθένειας που γνωρίζαμε
φορά το 1995 σε άρρωστες
έως το 1995
μέλισσες Apis cerana στην
Κίνα
• Αναγνωρίστηκε στις αρχές
ου αι. απο τον Zander
του
20
• Τομεταπήδησε
2005 αναφέρθηκε
Το πρωτόζωο Nosema ceranae
απο ητην
πρώτη προσβολή μελισσών
ασιατική στην ευρωπαϊκή
μέλισσα
Apis mellifera στην Ισπανία
ΔΙΑΦΟΡΕΣ
Nosema apis
Nosema ceranae
• Λιγότερα σπόρια ανα
• Περισσότερα σπόρια ανα
μέλισσα
μέλισσα
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΔΕΝ
• Ανώτερη θερμοκρασία
• ΤΩΝ
Αντοχή
ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ
ΔΥΟ στις υψηλές
επιβίωσης οι 37⁰С
θερμοκρασίες
ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ. ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ
ΤΑ ΔΥΟ
ΠΡΩΤΟΖΩΑ, ΜΕ ΠΑΝΟΜΟΙΟΤΥΠΗ
• Μεγαλύτερη θνησιγενής
ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΗ
δράση στις μέλισσες
ΔΙΑΦΟΡΑ ΣΤΟ DNA
Η ΑΝΑΛΥΣΗ DNA ΜΑΣ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΗ
ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ
ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΕΜΙΑΣΗΣ ΣΤΗ
ΜΕΛΙΣΣΑ
Η προσβολή απο το
πρωτόζωο, επειδή αυτό
αναπτύσσεται στο στομάχι,
προκαλει την κατανάλωση
θρεπτικών απο τον ξενιστή
και δημιουργεί το αίσθημα
της πείνας
Οι προσβεβλημένες
μέλισσες έχουν χαμηλότερα
ποσοστά πρωτεϊνών και
υδατανθράκων στο σώμα
τους
ΧΑΜΗΛΑ
ΕΠΙΠΕΔΑ
ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ
ΥΠΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
ΥΠΟΦΑΡΥΓΓΙΚΩΝ
ΑΔΕΝΩΝ
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ
ΝΟΣΕΜΙΑΣΗΣ
ΣΤΟ ΜΕΛΙΣΣΙ
ΟΙ ΠΑΡΑΜΑΝΕΣ
ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΠΟΥΝ ΤΟ
ΓΟΝΟ ΚΑΙ ΤΗ
ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΚΑΙ
ΓΙΝΟΝΤΑΙ
ΣΥΛΛΕΚΤΡΙΕΣ
Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ
ΥΠΟΣΙΤΙΖΕΤΑΙ,
ΕΝΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΥΓΩΝ
ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΧΩΡΙΣ ΝΑ
ΔΩΣΕΙ ΠΡΟΝΥΜΦΕΣ
Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ
ΠΡΟΣΒΑΛΛΕΤΑΙ ΑΠΟ
ΤΙΣ ΕΡΓΑΤΡΙΕΣ ΚΑΙ
ΠΕΘΑΙΝΕΙ Ή
ΑΝΤΙΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΑΠΟ
ΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ
ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΙΝΑΣ
Σε περιόδους έντονης ανάγκης ενέργειας
(μελισσόσφαιρα, αποθήκευση μελιού) το αίσθημα
της πείνας γίνεται ακόμη πιο έντονο
Οι συλλέκτριες βγαίνουν πιο εντατικά για συλλογή
τροφών
Η διαδικασία της τροφάλλαξης αυξάνεται
Αυξάνεται η τάση για λεηλασία και έτσι τα σπόρια
μπορούν να διασπαρούν απο μελίσσι σε μελίσσι
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Η συμπτωματολογία
διαφέρει ανάμεσα στα
δυο είδη της
προσβολής
Τα συμπτώματα της
Nosema apis γίνονται
πιο εύκολα αντιληπτά
απο εκείνα της Nosema
ceranae
Nosema apis
 Μέλισσες με
διογκωμένες κοιλιές και
ανοιγμένα φτερά που
αδυνατούν να πετάξουν
και σέρνονται μπροστά
στην είσοδο της
κυψέλης
Nosema apis
 Περιττώματα μπροστά
στην είσοδο της
κυψέλης αλλά και στα
τοιχώματα και τα
καπάκια. Περισσότερα
απο το φυσιολογικό.
Nosema apis
 Σημαντικός αριθμός
νεκρών μελισσών
μπροστά στην είσοδο
της κυψέλης
Και στις 2 προσβολές
 Ο πεπτικός σωλήνας της
μέλισσας αλλάζει χρώμα
και απο καστανέρυθρος
γίνεται γκριζωπός και
μετά ανοιχτόχρωμος
 Με ειδική τεχνική
εντοπίζονται σπόρια της
ασθένειας στο στομάχι
των προσβεβλημένων
μελισσών
Nosema ceranae
• Η αίσθηση της πείνας
είναι πολύ πιο
αυξημένη σε αυτή την
προσβολή
• Οι μέλισσες πετάνε με
σκοπό να
ικανοποιήσουν τις
ανάγκες του μελισσιού
για τροφή και χάνονται
στην προσπάθειά τους
για συλλογή νέκταρος
ΤΟ ΜΕΛΙΣΣΙ ΧΑΝΕΙ ΣΕ
ΣΥΝΤΟΜΟ ΧΡΟΝΙΚΟ
ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΟ
ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ
ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΟΥ, ΧΩΡΙΣ
ΝΑ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΝΕΚΡΕΣ
ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ Ή
ΤΟΝ ΠΥΘΜΕΝΑ ΤΗΣ
ΚΥΨΕΛΗΣ
Nosema ceranae
• Ο μέλισσες που
απομένουν μέσα στην
κυψέλη δεν έχουν
διογκωμένες κοιλιές ή
ανοιγμένα φτερά, ούτε
εντοπίζονται
περιττώματα πάνω απο
το φυσιολογικό
Nosema ceranae
• Παρά την έλλειψη
χαρακτηριστικών
μακροσκοπικών
συμπτωμάτων, ο καλός
μελισσοκόμος μπορεί
να υποπτευθεί την
ύπαρξη της νόσου εάν
παρατηρήσει το μελίσσι
του προσεκτικά
Nosema ceranae
ΕΤΣΙπροσβεβλημένα
ΤΟ ΜΕΛΙΣΣΙ ΕΧΕΙ
• Στα
ΛΙΓΟΣΤΟ
ΓΟΝΟ
ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ
μελίσσια
μειώνεται
η
ΓΕΜΑΤΟ
ΜΕ ΤΡΟΦΕΣ
(ΜΕΛΙ)
παραγωγή
Β.Π., η
ΤΟ ΜΕΛΙΣΣΙ ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ
βασίλισσα
δεν ωοτοκεί
ΞΑΦΝΙΚΑ
ΧΩΡΙΣ
και
αρκετάΚΑΙ
αυγά
δεν
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ
αναπτύσσονται
ΠΙΣΤΕΥΕΤΑΙ ΠΩΣ Η Nosema
•ceranae
Αντιστοίχως
πολλές
ΕΧΕΙ ΑΜΕΣΗ
ΣΧΕΣΗ
νεαρές
ΜΕ ΤΟπαραμάνες
ΣΥΝΔΡΟΜΟ μετά
τηνΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ
προσβολή ΤΩΝ
τους
μετατρέπονται
ΜΕΛΙΣΣΩΝ ΕΙΤΕ σε
ΩΣ
συλλέκτριες
ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΟΣ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ, ΕΙΤΕ
ΣΥΝΕΡΓΙΣΤΙΚΑ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ
ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟΥ
• 60 μέλισσες απο κάθε
κυψέλη
• Κόβονται οι κοιλιές και
πετάμε τον θώρακα και
το κεφάλι
• Σε πορσελάνινο γουδί
οι κοιλιές λιώνονται
προσθέτωντας 1mL
απεσταγμένου νερού
για κάθε μέλισσα
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ
ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟΥ
• Απο το διάλυμα
λαμβάνουμε μια σταγόνα
και την τοποθετούμε σε
αντικειμενοφόρο πλάκα
σκεπάζοντάς την με μια
καλυπτρίδα
• Εξετάζουμε το δείγμα σε
μικροσκόπιο με
μεγέθυνση x400 για την
ύπαρξη ή όχι σπορίων της
ασθένειας
ΜΕΤΡΗΣΗ ΣΠΟΡΙΩΝ ΑΝΑ ΜΕΛΙΣΣΑ
• Χρήση
ΑΙΜΟΚΥΤΟΜΕΤΡΟΥ
• Μετράμε τον αριθμό
σποριων σε 5 μεγάλα
τετράγωνα (80 μικρά)
• Τον αριθμό που
μετρήσαμε τον
εισάγουμε στον τύπο:
ΑΡΙΘΜΟΣ
ΣΠΟΡΙΩΝ/ΜΕΛΙΣΣΑ
ΑΡΙΘΜΟΣ
ΚΑΤΑΜΕΤΡΗΘΕΝΤΩΝ
ΣΠΟΡΙΩΝ
4X10⁶
ΑΡΙΘΜΟΣ
ΤΕΤΡΑΓΩΝΩΝ
ΑΡΙΘΜΟΣ
ΣΠΟΡΙΩΝ ΑΝΑ
ΜΕΛΙΣΣΑ
ΜΕΣΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΣΠΟΡΙΩΝ ΣΤΑ
ΜΙΚΡΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑ
4.000.000
ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΗΝ
ΑΣΘΕΝΕΙΑ
Οτιδήποτε δημιουργεί
δυσεντερία στο
μελίσσι:
 Τροφοδότηση με
ακατάλληλες τροφές
 Σιρόπι αργά το
φθινόπωρο
 Κακές συνθήκες
ξεχειμωνιάσματος
ΜΕΤΡΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ:
Εάν διακοπεί η
νεκταροέκκριση τα
μελίσσια
τροφοδοτούνται ή
μεταφέρονται
Σφιχτή ανάπτυξη των
μελισσών (όχι κενά
πατωματα)
Μείωση παραπλάνησης
και λεηλασίας
ΜΕΤΡΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ:
Ξεχειμωνιασμα μόνο
δυνατών μελισσιών
Εξασφάλιση καθαρού
νερού
Αντικατάσταση
κηρυθρών
Απολύμανση
μελισσοκομικού
εξοπλισμού
ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΚΗΡΗΘΡΩΝ ΜΕ ΟΞΙΚΟ
ΟΞΥ
• Απαιτούνται 500cc οξικού
οξέως 80% ανα 4-5
πατώματα
• Τα πατώματα
τοποθετούνται το ένα
πάνω στο άλλο και
κλείνονται με μονωτική
ταινία οι χαραμάδες
• Στο επάνω πάτωμα
αφαιρούνται 3 πλαίσια
και τοποθετούνται 2
ποτήρια με το οξικό οξύ
• Οι ατμοί του οξικού
είναι βαρύτεροι απο
τον αέρα και
κατακάθονται
επιδρώντας και στα
κατώτερα πατώματα
• Αφήνονται να δράσουν
για 8 ημέρες
• Στη συνέχεια τα
πλαίσια αερίζονται για
48 ώρες
ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΚΗΡΗΘΡΩΝ
• Τα πατώματα με τα πλαίσια
τοποθετούνται σε
θερμοθάλαμο στους 49⁰С
για 24 ώρες
• Αν ξεπεραστεί αυτή η
θερμοκρασία τα πλαίσια θα
λιώσουν
• Επειδή τα κεριά
μαλακώνουν πολύ και
μπορεί να ξεκολλήσουν απο
τα σύρματα παραμένουν
στο θερμοθάλαμο μέχρι η
θερμοκρασία να πέσει κάτω
απο τους 40 ⁰С
ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ
ΝΟΣΕΜΙΑΣΗΣ
Η θεραπεία γινόταν με
χορήγηση Fumidil.
Πλέον η χρήση του
απαγορεύεται
Αντιβιοτική δράση
Απαγόρευση
αντιβιοτικών
σκευασμάτων απο το
2000 στην Ε.Ε.