Transcript Wim Huisman: Wil de echte witteboordencrimineel opstaan? Over

WIL DE ECHTE WITTEBOORDENCRIMINEEL
OPSTAAN?
OVER CRIMINELE DISPOSITIES EN CRIMINOGENE FACTOREN
2
3
4
5
CESARE LOMBROSO,1876 L’UOMO DELINQUENTE
6
7
8
WHITE-COLLAR CRIME
Crime committed by a person of respectability and
a high social status in the course of his occupation
(Edwin Sutherland, 1949)
White-collar offenders are
psychologically normal
(James W. Coleman, 1995)
9
STELLING 1
Witteboordencriminaliteit wordt vooral veroorzaakt door
omgevingsfactoren
(Zoals de bedrijfscultuur, de mores in de branche, conjunctuur,
etc.)
10
STELLING 2
Witteboordencriminelen verschillen van ‘gewone’ criminelen
(Ze wijken af wat betreft sociaaleconomisch profiel en
criminele carrière)
11
PROFIEL VAN WITTEBOORDENCRIMINELEN
•
•
•
•
•
•
•
•
12
Leeftijd: ouder
Geslacht: (nog) meer mannen
Etnicity/race: meer wit
Sociale klasse: hoger
Opleiding: hoger
SES: beter
Maar toch…
‘Crimes of the middle classes’
CRIMINELE CARRIERES
•
Duur
>
>
•
Frequentie
•
•
Laag
Specialisatie
•
•
Verschilt
Trajecten
>
>
>
13
Age of onset: 35
Age of desistance: 43
Low rate offenders
• Crisis responders
• Opportunity takers
Medium rate offenders (opportunity seekers)
High rate offenders (stereotypcial criminals)
STELLING 3
Witteboordencriminelen zijn ‘normaal’
(Ze wijken wat betreft persoonlijkheid en biologie niet af van
wetsgetrouwe burgers)
14
Zonnekoning
Narcisme
(Cees Cools, 2005)
15
CRIMINELE PERSOONLIJKHEID?
• Gebrek aan zelfcontrole of controlesurplus?
• Narcisme
•
•
Superioriteit en zelfoverschatting
Egocentrisme, gebrek empathie en schuldgevoel
• Competitiviteit
• Hedonisme
• Integriteit als persoonlijkheidskenmerk
• Persoonlijkheidsstoornis?
16
WITTEBOORDEN-PSYCHOPATEN?
17
Jerome Kerviel
Societé Generale
Nick Leeson
Barings Bank
Kweku Adoboli USB Bank
18
CRIMINELE BIOLOGIE?
• Risicogevoeligheid, Hormonen
• De ‘kick’ en verslaving
19
STELLING 4
Vrouwen zijn minder geneigd witteboordencriminaliteit te
plegen
20
VROUWELIJKE WITTEBOORDENCRIMINELEN?
Liliane Bettencourt
Leona Helmsley
21
Martha Stewart
VROUWEN EN WITTEBOORDENCRIMINALITEIT
•
•
Gender gap
Situationele hypothese
•
•
•
•
Gender-verschil hypothese
•
•
•
•
•
22
Blootstelling aan risicofactoren
Witteboordencriminologie
Feministische criminologie
Gevoeligheid voor risicofactoren
Masculiene & feminiene leiderschapstijlen
Ethische besluitvorming
Gender bias
Eén studie (Sally Simpson)
23
SOCIALE NORM EN DIFFERENTIELE ASSOCIATIE
24
STELLING 5
Witteboordencriminaliteit wordt veroorzaakt door
bedrijfscultuur
(Culturen waarin de nadruk ligt op het behalen van targets en
men het niet zo nauw neemt met de regels)
25
ORGANISATIECULTUUR
• Criminogene organisatieculturen?
• Post hoc attributie
• Organisatiecultuur meten?
26
Corporate ethical virtues
Model Muel Kaptein 2008
Helderheid
Normen en waarden
concreet en helder
Congruentie
Gedrag managers
Uitvoerbaarheid
Tijd, geld, middelen
Ondersteuning
Stimulatie ethisch gedrag
Transparantie
Zichtbaarheid consequenties
Bespreekbaarheid
Ethiek bediscussieerd
Sanctionering
Bestraffen en belonen
ETHISCHE BEDRIJFSCULTUUR EN COMPLIANCE
• Ethische cultuur niet binnen alle bedrijven coherent
• Ethische bedrijfscultuur van invloed op naleefintenties
•
•
Bij medewerkers vooral bespreekbaarheid
Bij directie vooral uitvoerbaarheid
• Perceptie ethische bedrijfscultuur directie van invloed op
de nalevingsintenties medewerkers
•
Tone at the top
• Nationale bedrijfsculturen gerelateerd aan
(gepercipieerde) corruptie
27
STELLING 6
Economische crisis leidt tot meer witteboordencriminaliteit
28
‘We merken dat bedrijven door
de crisis steeds meer te maken
krijgen met fraude.’
Richard Franken, directeur
Hoffmann bedrijfsrecherche
29
ECONOMISCHE CRISIS EN CRIMINALITEIT
• Strain-theorie en fear of falling
• Rationalisatie achteraf
• Geen eenduidig bewijs
•
•
•
30
Op niveau van bedrijfstakken
Op niveau van bedrijven
Op niveau van personen
OORZAKEN WITTEBOORDENCRIMINALITEIT
• Witteboordencriminelen zijn niet ‘gewoon’
• Wisselwerking persoon en omgeving: nature & nurture
• Vragen, ideeën & onderzoeksopdrachten:
• [email protected]
31