Transcript wieckiewicz-NOWEZARZADZANIEPUBLICZNE

NOWE ZARZĄDZANIE PUBLICZNE
New Public Management NPM).
Sprawne państwo
1.Racją bytu współczesnego państwa narodowego
jest sprawne dostarczanie obywatelom usług
publicznych, pomocy finansowej i innych świadczeń.
2. Sprawne państwo (performing state) to takie,
które stale dostosowuje się do zmiennych
warunków i możliwości/ działania skuteczne,
korzystne i ekonomiczne.
Państwo sprawne powinno służyć ludziom.
Sprawne państwo
3. Konieczne bardziej elastyczne formy
administracji publicznej. Do głównych rozwiązań
alternatywnych zalicza się decentralizację
zasobów i władzy ze szczebla centralnego na
szczebel lokalny lub regionalny, włączenie
organizacji pozarządowych w proces planowania
i świadczenia usług.
4.Współczesne państwo znajduje uznanie tylko
w tej mierze, w jakiej wykazuje się sprawnością.
Idea sprawnego działania
5. Idea sprawnego działania:
Efektywność (aspekt ilościowy – skala i zakres
oraz jakościowy poziom satysfakcji i
zadowolenia) - utożsamia się z wynikami
Skuteczność - utożsamia się z następstwami
(skutkami programów rządowych dla
społeczeństwa), zgodność z priorytetami i
celami, a ich następstwa /skutki/ są oczekiwane i
pożądane.
Sprawne państwo
6. Skutki uznaje się zazwyczaj za najważniejszy
wymiar pojęcia działania sprawnego, wskaźniki
efektywności stanowią odzwierciedlenie sprawnego
działania w praktyce.
Wskaźniki efektywności i skuteczności nie są jednak
wystarczające do oceny sprawności działania władz
państwowych.
Należy rozumieć przeszłość i przewidzieć przyszłość,
przebijając się przez wierzchnią warstwą
dostępnych informacji.
Sprawne państwo
7. Państwo sprawne to takie, które stale
wsłuchuje się w sygnały dochodzące z otoczenia
i odpowiednio do nich modyfikuje swoje
poczynania. Podobnie jak firmy obserwują rynek
i dostosowują swój product mix do upodobań
klientów, postępu technicznego, pojawienia się
konkurencji (obywatel – konsument)
Sprawność a zarządzanie
• Sprawność a zarządzanie – zorientowanie aparatu
państwowego na rezultaty jest głównym celem ruch na
rzecz sprawności
• Celem nowego zarzadzania publicznego są przekształcenia
organizacyjne w aparacie państwa.
• Wychodząc z założenia, że tradycyjne środki odnowy są
nieskuteczne, kierunek ten głosi potrzebę „terapii
szokowej”, odebrania departamentom funkcji świadczenia
usług i przekazania jej agendom o znacznym zakresie
swobody działania i implementacji rozwiązań rynkowych
(konkurencja, ceny, kontrakty wewnętrzne). W niektórych
krajach zwolennicy nowego zarządzania publicznego poszli
jeszcze dalej, upoważniając odbiorców usług publicznych do
wyboru usługodawców.
Sprawność a zarządzanie
• Inną metodą poprawy sprawności jest
rozszerzenie uprawnień i zakresu swobody
działania kadry zarządzającej. Oczywiście,
organizacje dobrze działające postępują zgodnie z
przepisami i jednocześnie osiągają rezultaty.
Jednak mnożące się w miarę upływu czasu
restrykcyjne przepisy i procedury, a także
wynikające z nich postawy subordynacji, hamują
sprawność – i temu właśnie usiłuje przeciwstawić
się ruch na rzecz sprawnego działania.
Zarządzanie publiczne
Les Metcalfe , zwraca uwagę na specyficzne cechy
zarządzania publicznego:
„O ile zarządzanie w sensie ogólnym polega na celowym
działaniu poprzez innych ludzi, o tyle w przypadku
zarządzania publicznego osiąga się cele poprzez inne
organizacje.
Stąd koordynacja działań organizacji, które są formalnie
autonomiczne, ale funkcjonalnie współzależne, ma
podstawowe znaczenie w obszarze zarządzania
publicznego. Jest ono przy tym trudne, ponieważ
wymaga współdziałania wielu organizacji o
zróżnicowanych, a często przeciwstawnych interesach.
Zarządzanie publiczne
• Jednym z zadań zarządzania publicznego jest
kreowanie instytucji i procesów zapewniających
wysoki priorytet zadaniu formułowania polityki
strukturalnej i kierowania zmianami
strukturalnymi. Rozwiązań nie można narzucić z
zewnątrz (…). Gotowość do zaangażowania się we
współpracę, do identyfikacji z celami, do których
się zmierza, mająca podstawowe znaczenie dla
rozwiązywania problemów strukturalnych, musi
wykształcić się na drodze wewnętrznej”.
Współczesne zarządzanie publiczne jest efektem ewolucji państwa i
ewolucji administracji publicznej, zwłaszcza zmian idących w kierunku:
• od odpowiedzialności przedmiotowej (za coś) do odpowiedzialności
podmiotowej (wobec kogoś), od odpowiedzialności wobec Boga i historii do
odpowiedzialności wobec organizacji społeczeństwa
obywatelskiego;
• od linearności do sieciowości;
• od koordynacji biurokratycznej do partnerstwa i przywództwa;
• od statyczności i niezmienności do dynamizmu i adaptacyjności;
• od niezawodności do probabilizmu;
• od monocentrycznego państwa „racji stanu” do poliarchii (dekoncentracja i
decentralizacja).
Od administracji publicznej
do public management
Pojawiają się nowe terminy:
management i governance.
Pierwszy z nich, określający domenę nauki zarządzania, łączy się ściśle z
poszukiwaniami właściwej organizacji i metod działania podmiotów
gospodarki rynkowej (generic management),
odnoszonymi następnie – jako public management – do podmiotów sfery
publicznej
GOVERNANCE.
• Drugi termin, znacznie nowszy, ma za punkt
odniesienia przede wszystkim społeczeństwo
obywatelskie i obejmuje swoim zakresem podmioty
• gospodarki rynkowej (corporate governance) oraz
• podmioty sfery społeczeństwa obywatelskiego (civic
governance), a także – w kontekście powyższych
kategorii podmiotów – instytucje publiczne
Dwa nurty NPM
Terminu NPM „używa się do opisania kultury zarządzania, która koncentruje
się na obywatelu czy wręcz konsumencie (consumer) oraz na
odpowiedzialności za rezultaty.
Dwa nurty NPM.
• Pierwszy: tzw. „menedżeryzm” – akcentuje znaczenie inicjatywy i energii
kadry zarządzającej, które w połączeniu z dużym zakresem kompetencji
pobudzają do działań sprawnych.
• Drugi: - to „urynkowienie”, tj. prywatyzacja, konkurencja, prawo odbiorcy
usług do wyboru ich dostawcy, rynki wewnętrzne, wprowadzenie cen za
usługi i inne rozwiązania rynkowe.
• Obie są stosowane w ramach NPM, przeważa jednak menedżeryzm.
Większy postęp osiągnięto w znoszeniu ograniczeń niż w realizacji zasady
odpowiedzialności za rezultaty (rzadko ma to związek z płacą).
Koncepcje NPM /1/
Stworzone zostały organizacyjne paradygmaty reformy instytucji publicznej na
podstawie których dokonuje się zmian w ramach Nowego Zarządzania w Sektorze
Publicznym. Są to cztery koncepcje:
1. Model NPM 1. skierowany jest na zwiększenie efektywności administracji
publicznej poprzez:
– nacisk na zarządzanie finansami: efektywność i rachunek kosztów,
– wyznaczenie celów i monitorowanie wyników,
– wyznaczenie standardów usług i korzystanie z rozwiązań benchmarkingowych
(możliwość dokonywania porównań na bazie najlepszych praktyk),
– odpowiedzialność dostarczyciela usług wobec konsumenta,
– bardziej elastyczny system płac, szczególnie dla kadry kierowniczej,
– pewne zredukowanie biurokracji, ale nie dotyczącej finansów,
– nowe formy zarządzania: marginalizacja organów wybieralnych, większa rola
kadry kierowniczej.
Koncepcje NPM /2/
2. Model NPM 2. kojarzony jest z próbami zmniejszania zakresu administracji
publicznej w gospodarce, decentralizacji podejmowania decyzji oraz dążeniem
do stworzenia bardziej elastycznego systemu świadczenia usług publicznych.
Podstawowe założenia tego modelu to:
– rozwój quasi rynków usług publicznych,
– przejście od zarządzania hierarchicznego do zarządzania poprzez kontrakty,
– zmniejszenie rozmiarów sektora publicznego, drastyczna redukcja środków
przeznaczonych na płace w instytucjach publicznych, ruch w stronę bardziej
spłaszczonej struktury zarządzania,
– rozdzieleniem pomiędzy finansowaniem publicznymi środkami, a finansowaniem
ze źródeł niezależnych,
– przejście do „zarządzania poprzez wpływ” (management by influence), wzrost
roli pracy zespołowej w instytucjach publicznych, położenie nacisku na
koordynację działań pomiędzy instytucjami publicznymi,
– odejście od standardowych form świadczenia usług, do systemu charakteryzującego
się większą elastycznością i różnorodnością.
Koncepcje NPM /3/
3. Model NPM 3. związany jest z kierunkiem dążenia do doskonałości
w zarządzaniu i wskazuje na potrzebę nacisku na rozwój organizacji,
kultury organizacyjnej, zarządzanie procesem zmiany, budowanie misji
organizacji administracji publicznej. Cechy wyróżniające tego modelu,
to:
– struktura pozioma zarządzania, nacisk na rozwój instytucji publicznej
i uczenie się, radykalna decentralizacja i ocena poprzez osiągane
rezultaty,
– zabezpieczenie dokonanej zmiany w kulturze organizacyjnej, nacisk
na charyzmatyczne sposoby zarządzania,
– bardziej intensywne programy szkoleń dla menedżerów,
– wzrost znaczenia świadomości misji instytucji publicznej, wzrost
znaczenia „marki” instytucji, wyjaśnianie i komunikacja strategii.
Koncepcje NPM /4/
4. Model NPM 4. deklaruje bezpośrednią orientację na
zapewnienie efektywnych usług publicznych poprzez między
innymi:
– osiągnięcie doskonałości w zakresie świadczonych usług
publicznych,
– zainteresowanie potrzebami końcowego użytkownika (a nie
tylko bezpośredniego klienta) w procesie świadczenia usług,
– przesunięcie władzy z organów mianowanych na wybieralne,
– określenie zadań i wartości w zakresie usług publicznych –
położenie nacisku na uczenie się od obywateli, jakie są ich
potrzeby i oczekiwania, praca zespołowa ze społecznościami.
Modele zarządzania w administracji publicznej
Porównanie modeli zarządzania w administracji publicznej
Wyszczególnienie
Sposób zarządzania
Model biurokratyczny
Nowe zarządzanie publiczne
Hierarchia
Rynek
Dobre zarządzanie
Sieć
Podstawa normatywna
Prawo administracyjne
Kontrakty
Konwencje
Styl kierowania
Biurokratyczny – administrowanie
Menedżerski– zarządzanie
Partnerski – konsultowanie
Charakter relacji
Dominacja i podporządkowanie
Konkurencja i współpraca
Równość i współzależność
Cel działań
Utrwalanie porządku
Wywoływanie zmian
Budowanie porozumienia
społecznego
Ukierunkowanie działań
Procedury
Efekty
Potrzeby
Organizacja państwa
Układy monocentryczne
Układy autonomiczne
Społeczeństwo obywatelskie