Transcript PIERWSZA POMOC PRZEDLEKARSKA

PIERWSZA POMOC
PRZEDLEKARSKA
Wybrane zagadnienia
Wezwanie pomocy
2
POGOTOWIE RATUNKOWE NALEŻY
WZYWAĆ DZWONIĄC POD BEZPŁATNY
NUMER ALARMOWY 999

MOŻESZ SKORZYSTAĆ Z NUMERU
ALARMOWEGO KTÓRY OBOWIĄZUJE WE
WSZYSTKICH KRAJACH UNII
EUROPEJSKIEJ: 112

Klasyfikacja obrażeń
3
Stany zagrożenia zdrowia lub życia:

zadławienia

zranienia

krwotoki

złamania

zwichnięcia

urazy termiczne

zatrucia chemiczne

porażenia prądem elektrycznym
4
ciało obce w drogach oddechowych
Objawy:
charakterystyczny odruch – ściskanie gardła dłońmi
zaczerwienienie, zasinienie twarzy gwałtowne,
bezskuteczne, próby dokonania wdechu.
Jeżeli ofiara zadławienia jest w stanie oddychać,
rozmawiać lub kaszleć nie należy interweniować.


Sposób udzielania pierwszej pomocy:
DOROŚLI: Stojąc za osobą ratowaną, obejmij ją silnie
oburącz tuż poniżej luków żebrowych i wykonaj 5 – 10
energicznych uciśnięć w kierunku przepony. U osób
otyłych lub kobiet ciężarnych stojąc za osobą ratowaną
pochyl jej tułów mocno do przodu i uderz dłonią 5 – 10
razy w plecy w okolice międzyłopatkową.
DZIECI: Pochylając tułów dziecka ku dołowi, zależnie
od jego wieku, przewieszając przez kolano lub opierając
na przedramieniu uderz dłonią 5 – 10 w okolicę
międzyłopatkową.
Zranienia -zaopatrywanie ran
5

Rana - jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej
lub błon śluzowych, np. jamy ustnej. Rozległość
i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły
i miejsca, na które działał.


Po powstaniu rany krew ulega wynaczynieniu - zjawisko
to określane jest mianem krwawienia lub krwotoku.
Krwawienie może być zewnętrzne lub wewnętrzne.
Zarówno jedno jak i drugie grozi wstrząsem i jego
następstwami, ze śmiercią włącznie.
Krwawienie zewnętrzne
6



krwawienie tętnicze - krew tętnicza z powodu dużej
zawartości tlenu ma kolor jasnoczerwony. Wypływa pod
znacznym ciśnieniem, zwykle w postaci pulsującego
strumienia
krwawienie żylne - krew żylna, w odróżnieniu od
tętniczej, zawiera mało tlenu, ma barwę ciemnoczerwoną,
a jej wypływ z rany jest wolniejszy i jednostajny
krwawienie włośniczkowe - objawia się jako powolne
sączenie krwi z powierzchniowych ran o charakterze
otarcia skóry.
Postępowanie przy krwawieniach
zewnętrznych
7

Ucisk palcem lub dłonią - zwykle główne krwawienie
pochodzi z uszkodzonego pojedynczego większego naczynia
tętniczego lub żylnego.
Najszybszą metodą w tym wypadku jest uciśnięcie miejsca
krwawienia palcem ( w rękawiczce!!!) z użyciem jałowego
gazika.
Następnie należy nałożyć warstwy jałowej gazy w ilości
zapewniającej dostateczny ucisk na ranę, a wszystko
umocować za pomocą bandaża.

Opatrunek uciskowy - jest najkorzystniejszym sposobem
zatrzymania krwawienia, umożliwiającym dalsze swobodne
zaopatrywanie poszkodowanego.
Zakłada się go bezpośrednio na krwawiącą ranę. Opatrunek
uciskowy złożony jest z kilku warstw jałowych gazików lub
chust gazowych (w zależności od wielkości rany),
umocowanych opaską elastyczną lub bandażem.
Korzystne jest dodatkowe utrzymanie ucisku palcem lub dłonią
przez kilka minut, do czasu wytworzenia skrzepu.
Opatrunku uciskowego nie zakładamy na szyi!
Postępowanie przy krwawieniach
zewnętrznych
8


Ucisk tętnicy powyżej rany - gdy nie jest możliwe
założenie opatrunku uciskowego na krwawiącą ranę
kończyny lub opatrunek nie jest skuteczny należy
ucisnąć główną tętnicę zaopatrującą daną kończynę.
Dochodzi wtedy do wyraźnego zmniejszenia
krwawienia.
Uniesienie kończyny - dodatkową metodą
zwiększającą skuteczność tamowania krwotoku jest
uniesienie krwawiącej kończyny. W przypadku
wyraźnych urazów kończyny np. złamań należy
zachować należytą ostrożność i jak najszybciej
zaopatrzyć występujące urazy.
Postępowanie przy krwawieniach
zewnętrznych
9
Przy zaopatrywaniu ran przestrzegaj poniższych
zasad:




nie kładź bezpośrednio na ranę waty, ligniny, chusteczek
higienicznych, itp.
nie dotykaj rany bezpośrednio palcami ani żadnymi
środkami niejałowymi, może dojść do zainfekowania rany
nie usuwaj ciał obcych tkwiących w ranie (może dojść do
gwałtownego niemożliwego do opanowania krwotoku!),
próbujemy je ustabilizować aby uchronić przed
przemieszczaniem
ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej
(płasko na plecach, nogi uniesione do góry), aby zapobiec
rozwijaniu się wstrząsu pourazowego
Postępowanie przy krwawieniach
zewnętrznych
10




kontroluj czynności życiowe poszkodowanego (oddech
i tętno)
zapewnij poszkodowanemu komfort termiczny
(chroń przed utratą ciepła, bądź przed przegrzaniem)
i psychiczny
kontroluj tętno poniżej miejsca założenia opatrunku
w przypadku przemoknięcia opatrunku nie zdejmuj
przesiąkniętego opatrunku tylko dołóż kolejną warstwę
materiału chłonącego i zamocuj bandażem
Krwawienie wewnętrzne
11

Krwawienie wewnętrzne - w odróżnieniu od
zewnętrznego nie jest oczywiste i nie daje
spektakularnych objawów. Krew może ulec
wynaczynieniu np. do jamy brzusznej, miednicy, klatki
piersiowej, przestrzeni śródtkankowych w obrębie
kończyn (zwłaszcza uda).
Rany powstają na skutek działania:




czynników mechanicznych (rany cięte, rąbane, kłute,
tłuczone, postrzałowe);
czynników termicznych (oparzenia i odmrożenia);
czynników chemicznych (oparzenia chemiczne,
martwicę lub rozpuszczenie tkanek);
czynników elektrycznych (oparzenia i zwęglenia
tkanek).
Złamania
12
Złamania dzielimy na:
zamknięte – gdzie przy uszkodzeniu kości oraz
okolicznych tkanek (mięśnie nerwy, naczynia
krwionośne) nie ulega uszkodzeniu skóra
otwarte – gdzie ulega uszkodzeniu skóra
Objawami złamania kończyny mogą być:
- zniekształcenia
- ból samoistny i uciskowy, nasilający się przy próbach
ruchu
- obrzęk tkanek i krwiak
- odcinkowe zaczerwienienie lub bladość
- nieprawidłowe ustawienie kończyny
- nieprawidłowa ruchomość
Złamania –pierwsza pomoc
13
Do zaopatrywania urazów kończyny przystępujemy
po sprawdzeniu i zabezpieczeniu podstawowych funkcji
życiowych osoby poszkodowanej
(oddychanie, krążenie).




Podstawą zaopatrzenia, na miejscu zdarzenia, złamanej
kończyny jest jej unieruchomienie.
Złamania otwarte należy niezwłocznie zakryć grubym
sterylnym opatrunkiem, w żadnym wypadku nie wolno
dotykać („nastawiać”) widocznych uszkodzonych kości.
Unieruchomić złamaną kończynę stosując zasadę
unieruchomienia dwóch sąsiadujących ze złamaniem
stawów (np. przy złamaniu kości przedramienia: staw
nadgarstkowy i staw łokciowy).
Choremu należy podać środki przeciwbólowe,
a następnie zapewnić transport do lekarza w celu
dokonania fachowych oględzin złamania.
Złamania
14

Złamania kończyny górnej
Przy złamaniach kości kończyny górnej najprostszym
sposobem unieruchomienia jest przybandażowanie jej,
zgiętej w stawie łokciowym, do tułowia. Po urazie dłoni,
nadgarstka czy przedramienia wystarczające jest
oparcie ręki na chuście trójkątnej zawiązanej na szyi.
Niezależnie od rodzaju opatrunku, opuszki palców
zawsze powinny być widoczne.

Złamania kończyny dolnej
Do unieruchomienia złamanej kończyny dolnej, jako
szyna, może być użyta deska, laska, kij itp. Gdy brak
odpowiednich materiałów nogę złamaną należy
przybandażować do nogi zdrowej. Kończyna dolna
powinna być stabilizowana w pozycji wyprostowanej
ze stopą zgiętą pod kątem prostym.
Zwichnięcia
15
Zwichnięciem nazywamy częściowe
lub całkowite przemieszczenie jednej
lub kilku kości w obrębie stawu.
Oprócz przemieszczenia dochodzi zazwyczaj do
uszkodzenia torebki stawowej oraz wiązadeł.

Objawy zwichnięcia:
- ostry ból występujący w stawie
- zniekształcenie stawu
- zniesienie lub ograniczenie ruchu w stawie
Zwichnięcia
16
Pierwsza pomoc

przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw (np. używając
altacetu)

unieruchomić staw za pomocą szyny i opaski

podać środki przeciwbólowe

przetransportować chorego do lekarza (przy
zwichnięciach stawów: kolanowego, biodrowego
i skokowego – w pozycji leżącej)
Urazy kręgosłupa
17

Najczęstsze przyczyny
- wypadki komunikacyjne
- upadki z wysokości
- skoki do wody

Najczęstsze objawy
- Kręgosłup szyjny:
ograniczona ruchomość głowy, przymusowe ułożenie
głowy, ból przy poruszaniu głowy, zaburzenia czucia
w kończynach górnych i dolnych, niedowłady kończyn
górnych i dolnych, zaburzenia oddechowe.
- Kręgosłup piersiowy i lędźwiowy:
ból wzdłuż kręgosłupa samoistny lub uciskowy,
zaburzenia czucia kończyn dolnych, niedowłady
kończyn dolnych.
Urazy kręgosłupa
18

Postępowanie
Zasadą jest możliwe najskuteczniejsze unieruchomienie
kręgosłupa.
Uzyskuje się je za pomocą:
- deski (noszy) unieruchamiających tułów,
- kołnierza szyjnego,
- kamizelki tułowiowej.
Przy braku powyższych należy:
ułożyć chorego na równym twardym podłożu
unieruchomić głowę i szyję dostępnymi środkami,
wynoszenie poszkodowanego z samochodu przeprowadzić
ostrożnie przy pomocy kilku osób.
Przy porażeniu oddechu należy rozpocząć sztuczne
oddychanie.
Urazy termiczne - oparzenia
19
PIERWSZA POMOC





Przy opatrywaniu poparzeń należy zadbać
o własne bezpieczeństwo i używać rękawiczek.
Należy wyeliminować czynnik parzący,
pamiętając o własnym bezpieczeństwie.
Podstawowym działaniem jest chłodzenie tkanek przez
polewanie miejsca poparzonego czystą, zimną, najlepiej
bieżącą wodą, przez ok. 15 min dużą powierzchnię lub
do ustąpienia bólu małą powierzchnię.
Przy zbyt długim chłodzeniu rozległych oparzeń można
doprowadzić do nadmiernego ochłodzenia organizmu,
co objawia się dreszczami.
Ochłodzenie miejsca poparzonego skraca czas
przegrzania, co może zmniejszyć głębokość oparzenia.
Urazy termiczne - oparzenia
20
PIERWSZA POMOC
Zabieg chłodzenia jest tym skuteczniejszy im krótszy
okres upłynie od momentu oparzenia.
Przy oparzeniach dłoni należy na tym etapie
pozdejmować wszelkiego rodzaju biżuterię.
Przy oparzeniach jamy ustnej, jeśli poszkodowany
jest przytomny, powinien ssać kostki lodu, albo
płukać jamę ustną zimną wodą.
Urazy termiczne - oparzenia
21
Przy zaopatrywaniu oparzeń nie wolno!




Zrywać odzieży, która przykleiła się do skóry.
Dotykać ran oparzeniowych, opatrywać niejałowymi
materiałami (np. chusteczkami higienicznymi, watą).
Smarować miejsca oparzonego takimi środkami, jak
różnego rodzaju maści, kremy, tłuszcz, białko jaja
kurzego, spirytus, ani używać żadnych innych tzw.
domowych sposobów.
Nakłuwać lub przebijać samodzielnie pęcherzy.
Oparzenia chemiczne
22
Są one następstwem działania na skórę
stężonych kwasów, zasad (ługów) oraz soli
i innych substancji chemicznych.


Głębokość i wielkość uszkodzeń zależy od rodzaju
substancji, jej stężenia i czasu działania.
Dodatkowo niektóre substancje chemiczne jak: fenol,
sole rtęci, mogą wchłaniać się do organizmu,
powodując ogólne zatrucie.

Po oparzeniu substancją o charakterze zasadowym
tworzy się martwica rozpływna, a po oparzeniu kwasem
tworzy się suchy strup martwiczy.
Oparzenia chemiczne
23
W zależności od drogi zażycia substancji
chemicznej, dodatkowym zagrożeniem jest
upośledzenie oddychania w następstwie
uszkodzenia wejścia do krtani i górnego odcinka
dróg oddechowych (wskutek działania wziewnych
par) czy perforacja ściany żołądka do której
dochodzi w wyniku spożycia substancji.

Zasady postępowania
przy oparzeniach chemicznych
24


W pierwszej kolejności należy usunąć skażoną odzież
używając rękawic ochronnych.
Dokładnie przemyć miejsce oparzone dużą ilością
bieżącej, chłodnej wody.





Uwaga! Przy oparzeniu wapnem niegaszonym
nie wolno od razu przemywać wodą! W takim
przypadku wapno należy najpierw usunąć
mechanicznie (zetrzeć), a dopiero później
wypłukać wodą.
Założyć jałowy opatrunek na ranę.
Jeśli jest to możliwe należy zabezpieczyć opakowanie po
środku żrącym.
W przypadku połknięcia substancji żrącej nie należy
prowokować wymiotów.
W przypadku oparzeń chemicznych konieczna
jest konsultacja lekarska.
Zatrucia chemiczne
25
Ze względu na drogę wchłonięcia trucizny
rozróżniamy zatrucia przez:
•
drogi oddechowe
•
przewód pokarmowy
•
skórę
Pierwsza pomoc przy zatruciach
drogą oddechową
26
•
•
•
•
•
•
•
•
usunąć chorego z miejsca w którym nastąpiło zatrucie,
a następnie wynieść na świeże powietrze
rozluźnić wszystkie uciskające części ubioru
zdjąć odzież, gdy istnieje podejrzenie, że mogła ona ulec
zanieczyszczeniu środkami trującymi
zapewnić zatrutemu bezwzględny spokój
zapewnić choremu warunki umożliwiające ochronę przed
utratą ciepłą
w przypadku braku akcji serca i oddychania
(bezwzględnie pamiętając o skontrolowaniu drożności
dróg oddechowych)
rozpocząć sztuczne oddychanie i masaż serca
w razie wystąpienia drgawek zabezpieczyć chorego przed
przegryzieniem języka (np. włożyć między zęby kawałek
drewna)
Zatrucia drogą pokarmową
27
•
•
•
usunąć truciznę z żołądka przez spowodowanie
wymiotów (drażnienie tylnej ściany gardła lub podanie
do wypicia szklanki bardzo słonej wody)
podawać zwykłą wodę (rozcieńcza i zobojętnia truciznę)
zawiesinę węgla aktywnego lub wodny roztwór białka
kurzego (dwa białka na szklankę wody)
ponowne spowodowanie wymiotów
Zatrucia przez skórę
28


rozebrać zatrutego w celu odizolowania od odzieży
zmyć skórę strumieniem wody dbając o to,
aby strumień wody ze spłukaną trucizną nie skaził
zdrowych części ciała.
UWAGA!
Jak najszybciej wezwać lekarza lub zapewnić
transport chorego do szpitala.
Podać lekarzowi nazwę substancji trującej,
a przy substancji nieznanej zabrać pierwsze
wymiociny i przekazać lekarzowi co umożliwi
przeprowadzenie szczegółowej analizy
i ułatwi leczenie.
Porażenia energią
elektryczną
29
Działanie prądu na ciało człowieka powoduje
zmiany fizyczne, chemiczne i biologiczne.
Skutki porażenia prądem wzmaga:

wiek (zarówno dzieci jak i ludzie starsi są bardziej
narażeni)

płeć żeńska

ogólny stan zdrowia

pobudzenie emocjonalne

spożycie alkoholu

zwiększona wilgotność otoczenia, mokre podłoże,
spocone ręce
Porażenia energią
elektryczną
30
Skutki porażenia prądem o niskim napięciu
 W przypadku porażenia prądem o niskim napięciu
dochodzi do skurczu mięśni, w wyniku którego osoba
porażona jest niezdolna do samodzielnego uwolnienia
się od źródła prądu.



Skurcz ten ustępuje dopiero w chwili wyłączenia prądu
i może być przyczyną upadku, a w jego następstwie
mechanicznych uszkodzeń ciała.
Uszkodzenia takie nazywane są pośrednimi skutkami
porażenia prądem i należą do nich np. zranienia,
złamania.
Do skutków bezpośrednich należą m.in. oparzenia
w miejscu wejścia prądu do organizmu i jego ujścia na
zewnątrz, utrata przytomności, bezdech oraz zaburzenia
rytmu serca, które mogą prowadzić nawet do
zatrzymania akcji serca.
Postępowanie w przypadku porażenia
prądem o niskim napięciu
31
Ratując poszkodowanego należy przede
wszystkim zadbać o własne bezpieczeństwo.

W przypadku porażenia prądem najpierw należy
przerwać obwód elektryczny – jeśli jest to możliwe
należy wyłączyć wadliwe urządzenie przez wyciągnięcie
wtyczki z gniazda lub wyjęcie
(wykręcenie) bezpiecznika.

Jeśli z jakiegoś powodu jest to niemożliwe, należy
odciągnąć poszkodowanego od obwodu elektrycznego.
W tym celu należy stanąć np. na suchej desce lub
innym materiale izolującym i przedmiotem nie
przewodzącym elektryczności (np. suchym,
drewnianym kijem od szczotki) odsunąć od
poszkodowanego przedmiot (przewód), który znajduje
się pod napięciem, jeżeli nie ma innego sposobu,
można odciągnąć poszkodowanego za odzież od źródła
prądu, ale tylko wówczas, gdy samemu
jest się izolowanym.

Postępowanie w przypadku porażenia
prądem o niskim napięciu
32
Ratując poszkodowanego należy przede
wszystkim zadbać o własne bezpieczeństwo.


Odłączając dopływ energii elektrycznej należy
zabezpieczyć ratowanego przed ewentualnym
upadkiem.

Podczas gdy poszkodowany pozostaje
pod działaniem prądu nie wolno dotykać
go gołymi rękami lub przedmiotem
przewodzącym elektryczność.
Postępowanie w przypadku porażenia
prądem o niskim napięciu
33



Po usunięciu poszkodowanego z okolicy zagrożenia
należy natychmiast sprawdzić oddech i tętno.
W razie braku oddechu należy niezwłocznie rozpocząć
sztuczne oddychanie, a w przypadku braku tętna
resuscytację krążeniowo – oddechową.
Jeśli poszkodowany oddycha i ma zachowane krążenie,
a możemy wykluczyć uszkodzenie
kręgosłupa, układamy go w pozycji bocznej
i okrywamy, okresowo sprawdzając oddech i tętno,
aż do przyjazdu pogotowia.
Niekiedy przy porażeniu prądem elektrycznym, pomimo
przerwania obwodu elektrycznego, w wyniku skurczu
mięsni międzyżebrowych uciśnięcie klatki piersiowej nie
jest możliwe.
W takim przypadku należy rozpocząć tylko sztuczne
oddychanie i co chwilę sprawdzać napięcie mięśni
międzyżebrowych. Po ustąpieniu napięcia mięśni
wykonuje się pełną reanimację krążeniowo-oddechową.
Postępowanie w przypadku porażenia
prądem o niskim napięciu
34

W przypadku stwierdzenia objawów rozwijającego
się wstrząsu (blada, zimna skóra, zlana potem,
poszkodowanym wstrząsają dreszcze, jest lękliwy,
ma przyspieszone tętno) układamy poszkodowanego
w pozycji przeciwwstrząsowej – na plecach
z uniesionymi nogami.

Rany oparzeniowe i inne urazy, które powstały
w skutek porażenia, należy zaopatrzyć zgodnie
z zasadami udzielania pierwszej pomocy.
Porażenie energią elektryczną w każdym
przypadku wymaga konsultacji lekarskiej,
nawet jeśli wygląd poszkodowanego nie budzi
zastrzeżeń.

Wypadki z prądem o wysokim
napięciu
35

Prąd o wysokim napięciu płynie w liniach przesyłowych
pomiędzy elektrowniami a stacjami
transformatorowymi.
 Stacje te są oznaczone tablicami ostrzegawczymi.
Przy wysokim napięciu zagrożeniem może być samo
zbliżanie się do elementów, które są pod napięciem,
gdyż może powstać łuk elektryczny –
w tym przypadku przez ciało człowieka
przepływa prąd.
Skutki porażenia prądem o wysokim napięciu
 Podczas dotknięcia urządzenia będącego
pod napięciem lub nawet zbyt bliskie podejście
do takiego urządzenia może spowodować wytworzenie
wysokiej temperatury, w następstwie czego mogą
powstać groźne oparzenia, a także mogą wystąpić
inne zaburzenia, które występują przy porażeniach
prądem niskiego napięcia.
Postępowanie przy porażeniu prądem
wysokiego napięcia
36

Przy porażeniu prądem wysokiego napięcia
może nastąpić przeskok napięcia,
łuk elektryczny może nawet przekroczyć
odległość kilku metrów i w związku z tym
nie jest możliwe udzielenie pierwszej pomocy
osobie poszkodowanej.
Osoba ratująca musi w pierwszej kolejności zadbać
o swoje bezpieczeństwo, jeśli nie zna wysokości
napięcia nie powinna podchodzić do elementów
linii przesyłowej na odległość mniejszą niż 5 m.


Pomoc należy ograniczyć do powiadomienia
pogotowia ratunkowego. Przy zgłaszaniu wypadku
należy poinformować, że wypadek dotyczy porażenia
prądem wysokiego napięcia.
Po usunięciu poszkodowanego ze strefy niebezpiecznej,
fachowe służby udzielają pomocy stosując się do tych
samych zasad, co przy porażeniu prądem o niskim
napięciu.
37
Bibliografia:
„Pierwsza pomoc” - Cezary Murawski, Teresa
Sawicka, Lech Staszkiel
„Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach”- Edward
Wojciechowski