Transcript Ticaret Hukuku Slaytı

TİCARET HUKUKU BİLGİSİ
Kollektif Şirket
•
•
•
•
Tanımı
TTK MD. 211’DE KOLLEKTİF ŞİRKET ŞÖYLE
TANIMLANIR: “KOLLEKTİF ŞİRKET TİCARİ BİR
İŞLETMEYİ BİR TİCARET UNVANI ALTINDA
İŞLETMEK AMACIYLA, GERÇEK KİŞİLER ARASINDA
KURULAN VE ORTAKLARINDAN HİÇBİRİNİN
SORUMLULUĞU ŞİRKET ALACAKLILARINA KARŞI
SINIRLANMAMIŞ OLAN ŞİRKETTİR”.
KOLLEKTİF ŞİRKET ŞAHIS ŞİRKETİDİR. ORTAKLARI
ŞİRKET BORÇLARINDAN İKİNCİ DERECEDE ANCAK
SINIRSIZ SORUMLULUK TAŞIRLAR.
UNSURLARI
KOLLEKTİF ŞİRKET AÇIKLANAN UNSURLARA BAĞLI
OLARAK KURULURLAR.
Ortaklar
• KOLLEKTİF ŞİRKETLER EN AZ İKİ KİŞİ İLE
KURULURLAR. ANCAK, KOLLEKTİF ŞİRKET,
ORTAKLARININ BİRBİRİNE GÜVENİNE DAYALI
BİR ŞİRKET TİPİ OLDUĞU İÇİN ORTAK SAYISI
ÇOĞU KEZ ÜÇ VEYA DÖRDÜ AŞMAZ.
• KOLLEKTİF ŞİRKET ORTAKLARI MUTLAKA
GERÇEK KİŞİ OLMALIDIR. TÜZEL KİŞİLER
KOLLEKTİF ŞİRKET ORTAĞI OLAMAZLAR.
TİCARET ŞİRKETLERİ İÇİNDE ORTAKLARININ
MUTLAKA GERÇEK KİŞİ OLMASININ ARANDIĞI
TEK ORTAKLIK TİPİ KOLLEKTİF ŞİRKETLERDİR.
Konu ve Sermaye
• Kollektif şirket ticari işletme işletmek üzere kurulurlar.
Esnaf işletmesi işletmek için kollektif şirket kurulamaz.
• Kollektif şirketin işlettiği ticari işletmenin sahip olması
gerektiği minimum sermaye miktarı konusunda ise
kanunda bir hüküm öngörülmemiştir.
• Kollektif şirkete parasal değeri olan her şey sermaye
olarak getirilebilir. Dolayısıyla nakdi ve ayni sermaye
değerleri getirilebildiği gibi, emek ve ticari itibar gibi
parayla ölçülmesi mümkün olmayan değerler de, bu
şirkete sermaye olarak konulabilecektir.
Unvan
• Kollektif şirket ticari işletme işlettiği için
tacirdir. Bu nedenle şirketin bir ticaret unvanı
vardır. Kollektif şirkette unvan, en az
ortaklardan birisinin adı ve soyadı ile şirket
türünü gösteren bir ibareden oluşturulur.
• Şirketin bu unvanını işletmesiyle ilgili olarak
kullandığı her türlü kâğıt ve belgede, ticaret
sicil numarası, merkezi ile birlikte kullanması
gerekmektedir (TTK md. 39, f. 2).
Sınırsız Sorumluluk
• Kollektif şirkette bütün ortaklar şirkete koydukları sermaye
miktarına bakılmaksızın şirket borçlarından dolayı ikinci
derecede ve sınırsız sorumludurlar (TTK md. 236, 237).
• Şirket alacaklıları şirket borçlarından dolayı kural olarak ilk
önce şirket malvarlığına başvurmalıdırlar. Buna ortakların
şirket borçlarından ikinci derecede sorumluluğu denir.
• Ortakların şirket borçlarından dolayı kendilerine müracaat
edildiğinde kişisel ve tüm malvarlığıyla, şirkete getirdikleri
sermaye miktarı veya oranı dikkate alınmaksızın tüm
borçlardan sorumludurlar. Buna da sınırsız sorumluluk adı
verilir.
Tüzel Kişilik
• Kollektif şirket ortaklarından ayrı bir kişiliğe
sahiptir ve bu bir tüzel kişiliktir. Tüzel kişilik
kollektif şirketin ticaret siciline tesciliyle
kazanılır (TTK md. 232). Kollektif şirket tüzel
kişi olduğu için hak ve fiil ehliyeti ve ortakların
malvarlığından bir ayrı malvarlığı vardır.
Kollektif şirket mahkemede davacı ve davalı
olabilir, yani aktif ve pasif dava ehliyeti
bulunur.
Kollektif Şirketin Kuruluşu
• Kollektif şirket bir ticaret şirketi olduğu için kuruluşu belli bir merasime
tabidir.
• Kollektif şirket ortaklar arasında kurulan bir sözleşmeyle kurulur. Bu
sözleşme yazılı şekilde olmak zorundadır (TTK md. 212). Yazılı şekle
uyulmazsa bu şirket kollektif şirket değil adi şirket olarak nitelendirilir (TTK
md. 214, f. 1).
• Kollektif şirket sözleşmesi TTK’nda öngörülen en az aşağıdaki unsurları
içermelidir (TTK md. 213, f. 1).
–
–
–
–
–
Ortakların ad ve soyadları ile ikametgâh ve vatandaşlıkları
Şirketin Kollektif olduğu
Şirketin ticaret unvanı ve merkezi
Şirketin Konusu
Her ortağın sermaye olarak koymayı taahhüt ettiği para miktarı, para
niteliğinde olmayan sermayenin değeri ve değerin ne şekilde tespit edildiği,
eğer şahsi emek söz konusu ise bu emeğin mahiyet ve kapsamı
– Şirketi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları, bunların yalnız başına mı
yoksa birlikte mi imzaya yetkili oldukları
Kollektif Şirketin Kuruluşu
• Ortaklar kanunda öngörülen emredici kurallara aykırı
olmamak şartıyla şirket sözleşmesine bu sayılanlar dışında
diledikleri kayıt ve şartları ilave edebilirler (TTK md. 213, f.
2).
• Yazılı olarak hazırlanan kollektif şirket sözleşmesi tüm
ortaklar tarafından imzalanmalıdır (TTK md. 212).
• Sözleşme hazırlanıp imzalandıktan sonra notere götürülür
(TTK md. 212). Noter sözleşmenin içeriğini kontrol etmez.
Yalnızca imzaları onaylar.
• Ortaklar şirket sözleşmesini bizzat imzalayabilecekleri gibi
bunu temsilci aracılığıyla da gerçekleştirebilirler. Temsil
bakımından özel temsil yetkisi aranır, genel temsil yetkisi
yeterli değildir.
Kollektif Şirketin Kuruluşu
• Sözleşme noterde onaylandıktan sonra şirket merkezinin bulunduğu
yerdeki ticaret siciline götürülerek ortaklarca yapılacak tescil
talebiyle şirketin tüzel kişilik kazanması sağlanır (TTK md. 215).
• Sicil memuru tescil başvurusunu incelemekle yükümlüdür. Eğer
tescil için kanunda aranan koşullar karşılanmamışsa sicil memuru
tescil başvurusunu duruma göre ya reddeder ya da düzeltme
yapılmasını ister. Sicil memurunun kararlarına karşı ortaklar ticaret
sicilinin bulunduğu yerdeki ticaret mahkemesine başvurabilirler.
Mahkemenin kararına karşı temyiz yolu açıktır.
• Sicile tescil ile birlikte şirket tüzel kişilik kazanır. Ticaret siciline
tescilden sonra TTSG’de ilan yapılır.
• Ortaklar tescil yükümlülüğünü yerine getirmeksizin şirket adına
işlemlere girişirlerse giriştikleri işlerden dolayı üçüncü kişilere karşı
müteselsilen sorumlu olurlar (TTK md. 216, f. 1).
Yöneticilerin Belirlenmesi
• Kollektif şirketin işlerinin görülmesi veya şirketin
yönetilmesi bakımından yöneticilerin
belirlenmesinde üç ayrı yöntemden birisi geçerli
olur (TTK md. 218, f. 1).
• Birisi, yöneticilerin şirket sözleşmesiyle
belirlenmesidir. Diğeri, yöneticilerin ortaklar
kurulu kararıyla belirlenmesidir. Nihayet, eğer
şirket sözleşmesiyle veya sonradan ortaklar
kurulu kararıyla yönetici belirlenmemişse kanun
gereği her bir ortak kollektif şirketin yöneticisidir
(TTK md. 160).
Yönetim Yetkisinin İçeriği
• Yönetim yetkisinin içeriğinde şirketin olağan işleri yer almaktadır. Yönetici
ortaklar şirketin maksat ve konusunu elde etmek için yapılması gereken
her türlü olağan iş ve işlemi tek başına yapmaya yetkilidirler. Ancak şirket
sözleşmesiyle bunların birlikte hareket etmeleri koşulu da getirilebilir (TTK
md. 221, f. 2).
• Yönetim yetkisi birden fazla ortağa verilmişse tek başına yapılan işlerde
diğer yönetici ortakların işleme itiraz hakları vardır. Bu durumda yönetici
ortakların toplanmaları ve itiraza konu işin ne şekilde yapılacağını
çoğunlukla kararlaştırmaları gerekir (TTK md. 221, f. 1).
• Olağanüstü işlemler ile temel işlemlerde ise yönetici olsun ya da olmasın
tüm ortakların kararına ihtiyaç vardır. Olağanüstü işlemler, şirketin amacına
hizmet eden, ancak sürekli yapılmayan, istisnai nitelikteki işlemlerdir.
• Temel işlemler ise şirket yapısını ilgilendiren işlemlerdir. Örneğin, şirket
sözleşmesinin değiştirilmesi; şirkete yeni ortak alınması, bir ortağın
şirketten çıkarılması temel işlemlerdir. TTK md. 226, f. 2 uyarınca, şirket
sözleşmesinin değiştirilmesine ilişkin kararlar oybirliği ile diğer kararlar ise
sözleşmede aksine hüküm olmadıkça bütün ortakların çoğunluğu ile alınır.
Yönetim Yetkisinin Sona Ermesi
• Kollektif şirkette yönetici ortak hangi yöntemle atanmışsa yönetim
görevinin sona ermesinde veya kısıtlanmasında aynı yöntem geçerli
olur.
• Buna göre yönetici ya da yöneticiler şirket sözleşmesiyle
belirlenmişse yönetici ancak şirket sözleşmesi değiştirilerek
görevden alınabilir. Şirket sözleşmesini değiştirmek için ortakların
oybirliği kararına ihtiyaç vardır (TTK md. 226, f. 2). Bu yönetici
ortağın onayı alınmaksızın, adi çoğunluk elde edilerek yöneticinin
görevden uzaklaştırılması veya yetkilerinin kısıtlanması mümkün
değildir. Bu durumda elde bulunan tek çözüm, görevin yerine
getirilmesinde basiretsizlik, ağır ihmal veya yönetimde yetersizlik
gibi haklı bir nedene dayalı olarak mahkemeden bir azil kararı almak
olacaktır (TTK md. 219, f. 1).
• Yönetici ortak ortaklar kurulu kararına istinaden atanmışsa yine
ortaklar kurulunun oy çokluğuyla alacağı kararla görevden
uzaklaştırılabilir veya yetkileri sınırlandırılabilir (TTK md. 220, f. 1).
Sermaye Koyma Borcu
• Kollektif şirkete iktisadi değeri olan her varlık
sermaye olarak getirilebilir, anonim veya
limited şirkette olduğu gibi sermayenin türü
bakımından bir sınırlama yoktur.
Kar Hakkı ve Zarara Katılma Borcu
• Yönetici ortaklar, faaliyet dönemi sonunda şirketin finansal
tablolarını hazırlayıp ortaklar kurulunun onayına sunacaklardır.
Finansal tablolar ortakların çoğunluğunun onayı ile kesinleşir. Aynı
toplantıda kârın dağıtımı da karara bağlanır. Ortaklar, bu kararın
kanuna, şirket sözleşmesine, şirket kararlarına veya dürüstlük
kuralına aykırı olması hâlinde, kârın kullanılması hakkındaki karar
tarihinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilirler (TTK md. 227,
f. 1).
• Kar ve zararın ne şekilde dağıtılacağı şirket sözleşmesiyle
belirlenmişse ona göre hareket edilir. Sadece emeğini kollektif
şirkete sermaye olarak getirmiş ortağın zarardan muafiyetine dair
sözleşme hükümleri ise geçerlidir.
• Şirket sözleşmesinde yalnızca karın nasıl dağıtılacağı veya yalnızca
zararın nasıl paylaşılacağı belirlenmişse bu, diğeri için de geçerli olur.
Kar Hakkı ve Zarara Katılma Borcu
• Şirket sözleşmesinde iç ilişkideki zararın paylaşımı veya zarardan
emeğini sermaye olarak getiren ortağın muafiyetine dair kurallar dış
ilişkide şirket alacaklıları karşısında hüküm ifade etmez.
• Ortaklar şirket sözleşmesine koydukları bir hükümle veya daha
sonra alacakları bir kararla kar ve zararın şirkette ortak olan ya da
olmayan bir paylaştırıcı tarafından tespit edilebilmesini de
kararlaştırabilirler. Paylaştırıcı olarak tayin edilen kişi, kar ve zarar
oranlarını tespit ederken ortakların şirket sözleşmesinde
benimsedikleri veya ortakların aralarında sonradan almış oldukları
bir karardaki oran veya esasa göre hareket eder. Eğer böyle bir oran
yoksa paylaştırıcı, ortakların kar ve zarar miktarını hakkaniyete göre
belirler. Paylaştırıcının verdiği karara karşı, üç ay içinde mahkemeye
başvurularak, bunun iptali istenebilir.
Kar Hakkı ve Zarara Katılma Borcu
• Kar ve zararın paylaştırılması konusunda
yukarıdaki yöntemlerden hiç birisi
benimsenmemişse yasal olarak her bir ortak
koymuş oldukları sermaye miktarına
bakılmaksızın kar ve zarardan eşit pay alır (TBK
md. 623).
• Ortaklar oybirliği ile karar almadıkça hiçbir ortak,
sermayesinden eksilen kısmı tamamlamaya
zorlanamaz. Sermayenin zararla eksilen kısmı,
aksine karar yoksa, gerçekleşecek kâr ile kapatılır
(TTK md. 229).
Denetleme Hakkı
• Kollektif şirkette ortaklar yönetim hakkına sahip
olmasalar bile şirketi denetleme hakkına sahiptir (TTK
md. 225, f. 1). Ortağın denetleme hakkı vazgeçilmez bir
haktır.
• Denetim şirketin mali ve ticari gidişatı hakkında her
ortağın gerekli bilgileri alma ve gerektiğinde hesap
sorma hakkıdır. Denetim hakkının kapsamına nelerin
girdiği TTK md. 225, f. 1’de belirtilmektedir. Bunlar:
• Şirket işlerinin gidişatı hakkında bizzat bilgi edinmek
• Şirketin evrak ve defterlerini incelemek
• Kendisi için şirketin mali durumunu gösteren bir hesap
hülasasının düzenlenmesini istemektir.
Rekabet Yasağı
• Hiçbir ortak şirket konusuna giren bir işi kendi adına veya
başkası hesabına yapamaz; aynı işle uğraşan bir başka
şirkete sınırsız sorumlu ortak olarak da giremez. Anonim
veya limited şirketlere ortak olmalarına ise engel yoktur,
fakat bu şirketlere yönetici olamazlar. Rekabet yasağının
kapsamına kollektif şirket sözleşmesindeki yazılı faaliyet
konuları değil, şirketin fiilen yürüttüğü faaliyet konuları
girer.
• Kollektif şirket ortakları rekabet yasağına aykırı davranan
ortağın işlemine açık veya örtülü rıza göstererek rekabet
yasağını bertaraf edebilirler. TTK md. 230, f. 2’ye göre
rekabet yasağı kapsamında bir iş yapmakta olduğu bilinen
ortağı şirketten çıkarma konusunda sessiz kalınması
rekabete rıza gösterildiği anlamına gelir.
Rekabet Yasağı
• Ortaklardan birisinin rekabet yasağına aykırı
hareket etmesi halinde şirket, aşağıdaki
seçimlik haklardan herhangi birini kullanabilir
(TTK md. 231, f. 1).
– Tazminat isteme
– Ortağın kendi adına yaptığı işi şirket adına yapılmış
sayma
– Üçüncü kişilerin hesabına yapılmış olan işlerden
doğan menfaatlerin şirkete bırakılmasını isteme
Rekabet Yasağı
• Bu imkânlardan birini seçme hakkı diğer ortaklara
aittir. Şirketin sahip olduğu bu hakların
kullanılmasında zamanaşımı süresi işlemin
yapıldığı tarihten itibaren bir yıl ve bu genel süre
içinde kalmak kaydıyla işlemin öğrenildiği tarihten
itibaren üç aydır (TTK md. 231, f. 2).
• Belirtilen haklardan birinin kullanılması, ortakların
şirketin haklı sebeple feshini talep etme haklarına
hale getirmez (TTK md. 231, f. 3).
3. Ortaklar Arasında Değişiklikler
•
•
•
•
•
Yeni Ortak Alınması
Mirasçıların Ortak Olması
Çıkma
Çıkarılma
Payın Devri
Şirkete Yeni Ortak Alınması
• Kollektif şirkete yeni ortak alınabilir. Bu ise
şirket sözleşmesinin değiştirilmesini gerektirir
ve yeni ortak almaya dair kararın oybirliğiyle
alınması icap eder (TTK md. 226, f. 2).
Şirkete Mirasçıların Ortak Olması
•
•
•
Kollektif şirkette ortaklardan birisinin ölmesi kural olarak şirketin sona ermesine yol
açar (TTK md. 243). Ancak şirket sözleşmesine hüküm konularak ya da hüküm
konulmadan mirasçılarla veya mirasçılar olmaksızın şirketin devamını sağlamak
mümkündür (TTK md. 253):
Şirket sözleşmesinde şirketin ölen ortağın mirasçılarıyla devam edeceğine ilişkin
düzenleme yoksa, mirasçılarla diğer ortakların oybirliği ile verecekleri karar üzerine
şirket bunların arasında devam edebilir. Mirasçılar veya içlerinden biri şirkette
kalmaya razı olmazlarsa, diğer ortaklar, ölen ortağın razı olmayan mirasçılarına
düşen payları ödeyerek onları şirketten çıkarır ve aralarında şirkete devam
edebilirler. Bu durumda sağ kalan ortaklardan birinin şirketin devamına onay
vermemesi sebebiyle oybirliği sağlanamadığı takdirde şirket sona erer (f. 1).
Şirketin, ölen ortağın mirasçılarıyla diğer ortaklar arasında kollektif şirket olarak
devam edeceği hakkında şirket sözleşmesinde hüküm varsa, mirasçılar kollektif
sıfatıyla şirkete devam edip etmemekte serbesttirler. Mirasçılar şirketin devam
etmesini isterlerse, diğer ortaklar bu isteği kabul etmek zorundadır. Ancak, kollektif
sıfatıyla şirkette kalmak istemeyen mirasçı varsa, ölen ortağın payından kendisine
düşen tutar ile komanditer olarak şirkete kabul edilmesini önerebilir. Diğer ortaklar
bu öneriyi kabul etmek zorunda değildir. Bu süre içinde ihbarda bulunmamış olan
mirasçılar, sürenin sona ermesinden itibaren kollektif ortak sıfatını alırlar (f. 2).
Çıkma
• Çıkma, bir ortağın kendi isteğiyle şirketteki payını
alarak şirketten ayrılmasıdır. Bunun için şirket
sözleşmesinde bir düzenlemenin olması gerekir.
Böylece sözleşmedeki koşullar yerine getirilerek
şirketten çıkılabilecektir.
• Sözleşmede çıkmaya dair bir düzenleme
bulunmuyorsa, ortak diğer bütün ortakların
onayıyla ortaklıktan çıkabilir. Diğer ortaklar bu
talebi reddederlerse çıkmak isteyen ortak
mahkemeye başvurarak şirketin sona
erdirilmesini istemelidir (TTK md. 245).
Çıkarma
• Çıkarma, ortağın isteği dikkate alınmaksızın onun şirketle olan
ilişkisini kesmektir. Çıkarma sebepleri TTK’nda sayılmıştır:
• Bir ortağın iflası (TTK md. 254, f. 1)
• Ortağın kendi şahsından kaynaklanan haklı sebeplerin var olması
(TTK md. 255)
• Süresiz şirketlerde ortağın fesih bildiriminde bulunması (TTK md.
256, f. 1).
• Ortağın şahsi alacaklısının sürenin uzatılmasına itirazda bulunması
ve şirketin feshini talep etmesi (TTK md. 256, f. 2).
• Öngörülen bu hallerden birisinin varlığı halinde, ortaklar aralarında
aldıkları oybirliği kararıyla ilgili ortağı şirketten çıkarabilirler. Çıkarma
kararına ilişkin oylamada çıkarılan ortağın oyu dikkate alınmaz.
Payın Devri
• Kollektif şirkette bir ortak şirketteki payını bir
başka şahsa devrederek şirketten ayrılabilir. Bu
durumda şirkette hem çıkma hem de yeni
ortak alınması söz konusu olur.
Ortaklar Arasındaki Değişikliklerin Sonuçları
• Şirkete yeni ortağın alınması halinde yeni giren ortak, ortak olduğu andan
itibaren şirketin bütün borçlarından sorumlu olur. Bu sorumluluk şirkete
girmeden önceki borçları da kapsamaktadır.
• Bir ortağın şirketten çıkması veya çıkarılması üçüncü şahıslara karşı ancak
tescil ve ilan tarihinden itibaren geçerli olur (TTK md. 259, f. 3). Ayrılan
ortak bu durumun tescil ve ilan edildiği tarihe kadar gerçekleşen şirket
işlemlerinden dolayı üçüncü şahıslara karşı sorumludur (TTK md. 259, f. 3).
• Şirketten çıkan veya çıkarılan ortağın payı, şirket sözleşmesinde aksine
hüküm yoksa, çıkmanın istendiği veya ortağın çıkarıldığı, uyuşmazlık
hâlinde karar tarihine en yakın tarihteki şirket varlığı esas alınarak
hesaplanır ve payını şirketten ancak nakden alır. Ortak, ayrılma tarihinden
önce girişilen işler tasfiye edilmedikçe şirketteki sermaye payını alamaz.
• Şirketin borçları için, şirket alacaklılarının ortaklara ileri sürebilecekleri
istem hakları, ortağın şirketten ayrılmasının, şirketin sona erdiğinin veya
iflasının ilan edildiğinin TTSG’de yayımlanmasından itibaren üç yıl
geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
Şirketin Temsili
• Kollektif şirket bir tüzel kişi olduğu için şirket adına
yapılacak işlemler temsilcileri vasıtasıyla gerçekleştirilir.
Şirketi temsilen yapılan işlemlerden temsilciler değil
şirket sorumlu olur yani hakları edinir ve borçlardan
sorumlu olur (TTK md. 234, f. 1). Bir ortağın şirkete ait
görevlerini yerine getirirken işlediği haksız fiillerden
şirket de doğrudan doğruya sorumludur (md. 234, f. 2)
• Kollektif şirketi temsile yetkili olanların, bu yetkilerinin
iki şekilde sınırlandırılmasına kanunen izin verilmiştir.
Şirketin Temsili
• Bunlardan birisi temsilcilere birlikte temsil zorunluluğunun getirilmiş
olmasıdır. Diğer sınırlandırma yöntemi ise merkez veya şube işleriyle
sınırlandırmaktır. Bu sınırlandırmaların ticaret siciline tescil ve ilanı
gerekir. Böylelikle üçüncü şahıslara karşı bu tür bir sınırlandırmanın
varlığını ileri sürme imkânı doğar. Bunların dışında konu ve miktar
açısından temsilcilerin yetkilerini kısıtlayan şirket kararları, ticaret
siciline tescil edilemez. Bunlar her nasılsa tescil edilmiş olsalar bile,
iyiniyetli üçüncü şahıslara karşı ileri sürülmeleri mümkün değildir.
• Haklı sebeplerin varlığı hâlinde temsil yetkisi, bir ortağın başvurusu
üzerine, mahkemece kaldırılabilir. Gecikmesinde tehlike bulunan
hâllerde mahkeme temsil yetkisini ihtiyati tedbir olarak kaldırıp bu
yetkiyi bir kayyıma verebilir (TTK md. 235).
Ortakların Sorumluluğu
• Kollektif şirkette ortakların sorumluluğu şu
şekilde belirtilir: Sınırsız, müteselsil, şahsi, ikinci
derecede sorumluluk.
• Kollektif şirket tüzel kişi olduğu için kendi
borçlarından dolayı sahip olduğu malvarlığı ile
birinci derecede sorumludur (TTK md. 237, f. 1).
Şirket borçları şirket malvarlığından
karşılanamazsa ortakların malvarlığına müracaat
edilir. Bundan dolayı ortakların şirket borçlarından
sorumluluğu ikinci derecededir.
Bu kuralın istisnaları
• Şirket mallarının yanı sıra ortakların şahsi mallarına da
ihtiyati haciz konulabilir (TTK md. 237, f. 2, f. 2)
• Şirketle birlikte veya daha sonra ortakların iflası da
istenebilir (TTK md. 240, f. 1)
• Ortakların şirket borçlarından sorumluluğu bazen ikinci
dereceden birinci dereceye de çıkabilir. Aşağıdaki hallerden
birinin varlığı halinde alacaklıların önce şirketi takip
etmesine gerek yoktur, doğrudan ortaklara müracaat
edebilirler. Ortakların birinci derecede şirket borçlarından
sorumluluğuna yol açan haller (TTK md. 237, f. 1):
– Şirkete karşı yapılan icra takibinin sonuçsuz kalması ve
– Şirketin herhangi bir nedenle sona ermesidir.
Bu kuralın istisnaları
• Sınırsız sorumluluk, kollektif şirket ortağının,
koyduğu sermaye miktarıyla sınırlı olmaksızın
şirket borçlarından sorumlu olmasıdır. Şirket
borçlarından sorumluluğun iç ilişkide
sınırlandırılmasına dair ortaklar arası kararlar, dış
ilişkide alacaklılara karşı ileri sürülemez.
• Şirket alacaklıları müteselsil sorumluluk esasları
uyarınca herhangi bir sıra gözetmeksizin tahsil
edebileceğine inandığı herhangi bir ortaktan,
şirket borcunun tamamını talep edebilir.
Kollektif Şirketin Sona Ermesi
• Kollektif şirket kanunda veya şirket
sözleşmesinde öngörülen hallerden birini
varlığı halinde sona erer. Sona eren şirket
hemen ortadan kalkmaz, tasfiye haline girer.
Sona Erme Nedenleri
• Kollektif şirkette sona erme nedenleri fesih ve
infisah halleri olmak üzere ikiye ayrılır. Fesih,
ortakların iradesi veya mahkeme kararı ile
şirket tüzel kişiliğinin sona erdirilmesidir.
İnfisah ise kanunda veya şirket sözleşmesinde
belirlenen bir takım durumların gerçekleşmesi
veya sebeplerin ortaya çıkması ile şirket
ilişkisinin kendiliğinden bozulmasıdır.
Fesih Halleri
• Bütün ortakların oybirliğiyle karar vermesi (TTK md. 243; TBK md. 639)
• Şirket sözleşmesinde feshi bildirme hakkı saklı tutulmuş veya şirket belirsiz
bir süre için ya da ortaklardan birinin ömrü boyunca kurulmuşsa, bir
ortağın fesih bildiriminde bulunması (TTK md. 243; TBK md. 639).
• Eğer kollektif şirket belirsiz süre için veya ortaklardan birinin ömrü
boyunca sürmek üzere kurulmuşsa, ortaklardan her biri altı ay önceden
fesih bildiriminde bulunabilir (TTK md. 243; TBK md. 640, f. 1). Fesih
bildirimi, ancak hesap yılı sonunda hüküm ifade edecektir (TTK md. 243;
TBK md. 640, f. 2).
• Haklı sebeplerin bulunması halinde, her zaman başkaca şart aranmaksızın,
fesih istemi üzerine mahkeme kararı (TTK md. 243; TBK md. 640, f. 3).
Sermaye koyma borcunun yerine getirilmemesinden dolayı fesih davası
açabilmek için önce ortağa noter aracılığıyla uygun süreyi içeren bir ihbar
gönderilir (TTK md. 246).
• Kişisel alacaklıların şirketin feshini istemesi.
İnfisah (Dağılma) Halleri
• İnfisah nedenlerinden birinin vukuunda şirket kendiliğinden sona
erer.
• Amacın gerçekleşmesinin imkânsız hale gelmesi
• Şirketin iflası
• Şirket sermayesinin 2/3 oranında kaybı
• Birleşme
• Ortaklardan birinin iflası
• Ortaklardan birinin ölümü
• Şirket süresinin dolması
• Sözleşmede öngörülmüş olan sürenin bitiminden sonra şirket,
ortakların örtülü iradesiyle sürdürülürse belirsiz süreli şirkete
dönüşür (TTK md. 243; TBK md. 640, f. 3).
• Ortaklardan birisinin kısıtlanması
Kollektif Şirketin Sona Ermesinin Sonuçları
• Kollektif şirketin sona ermesi ortaklar tarafından ticaret
siciline tescil ve ilan edilir (TTK md. 250, f. 1). Şirketin
sona ermesiyle birlikte ortakların şirketi yönetme ve
temsil yetkileri son bulacağından, buna rağmen şirket
adına işlem yapmayı sürdüren ortaklar sınırsız ve
müteselsil sorumluluk altına girmiş olurlar (TTK md.
251, f. 1).
• Kollektif şirketin sona ermesi aynı zamanda ortakların
şirket borçlarından dolayı birinci derecede sorumlu
olmalarının yolunu açar. Böylece şirket alacaklıları artık
doğrudan ortakların şahsi malvarlıklarına el koyabilme
imkânına kavuşurlar.
Tasfiye
• Kollektif şirketin sona ermesiyle şirket tasfiyeye girer. Tasfiye, iç ve dış
ilişkide var olan hukuki ve mali bağların çözülmesidir.
• Tasfiyedeki bir kollektif şirket “tasfiye halinde” ibaresini eklemek suretiyle
ticaret unvanını kullanmaya devam eder (TTK md. 269).
• Tasfiyedeki kollektif şirketi tasfiye memurları temsil eder (TTK md. 280, f.
1). Tasfiye memurlarının şirket ortağı olması aranmaz (TTK md. 273, f. 3).
• Şirket sözleşmesinde tasfiye memurlarının nasıl belirleneceğine dair bir
hüküm yoksa ortaklar sonradan oybirliği ile karar alarak tasfiye
memurlarını atayabilirler. Oybirliği ile karar alınamıyorsa bütün ortaklar
tasfiye memuru sayılırlar. Tasfiye memurları hangi şekilde belirlenirse
belirlensin, ortakların oybirliği ile alacakları bir kararla azledilebilirler.
Oybirliği sağlanamazsa ortaklardan her biri haklı nedene dayanarak
mahkemece tasfiye mamurlarının azlini talep edebilir.
• Tasfiye işlemlerinin tamamlanmasıyla şirketin ticaret unvanının ticaret
sicilinden silinmesi için tasfiye memurları sicil memurluğuna başvurur ve
durumu tescil ve ilan ettirirler (TTK md. 303).