Transcript İşyeri aydınlatması 1

İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
TAKDİM GRUBU
ÖZDENER GÜLERYÜZ
RATIP ÜRESİNLER
OKAN AYNA
MEHAZLAR :
- İŞ YERi BiNA VE EKLENTiLERiNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLiK ÖNLEMLERiNE iLiŞKİN
YÖNETMELİK
- TS EN 12464-1 ŞUBAT 2013 IŞIK AYDINLATMA ÇALIŞMA YERLERİNİN AYDINLATILMASI
( KAPALI ÇALIŞMA ALANLARI)
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA (Esin A. KÜRKÇÜ, İlknur ÇAKAR, Serap ZEYREK)
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
- İş yerlerinde aydınlatmanın ;
‘’ İŞ YERi BiNA VE EKLENTiLERiNDE ALINACAK SAĞLIK VE GÜVENLiK ÖNLEMLERiNE
iLiŞKİN YÖNETMELİK ‘’ esaslarına yapılması gerekmektedir.
Yönetmeliğin ;
‘’ İKİNCİ BÖLÜM
İş verenlerin Yükümlülükleri
Genel Şartlar
MADDE 5 – (1) İş veren, çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için;
a) Ek-1’de belirtilen asgari sağlık ve güvenlik şartlarını yerine getirir.
e) İş yeri bina ve eklentilerinde yeterli aydınlatma, havalandırma ve termal konfor
şartlarını sağlar. ‘’ DEMEKTEDİR.
2
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
EK-1 İŞ YERi BiNA VE EKLENTiLERiNDE UYGULANACAK ASGARi SAĞLIK VE GÜVENLiK
ŞARTLARI
Aydınlatma
22 – İş yerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu
veya iİş yerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde
yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanır. İş yerlerinin
aydınlatmasında TS EN 12464-1: 2013; TS EN 12464-1.2011: 2012; standartları esas
alınır.
23 - Çalışma mahalleri ve geçiş yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalışanlar için kaza
riski oluşturmayacak türde olur ve uygun şekilde yerleştirilir.
24 - Aydınlatma sisteminin devre dışı kalmasının çalışanlar için risk oluşturabileceği
yerlerde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma
sistemi bulunur.
DEMEKTEDİR.
3
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
TS EN 12464-1 21 ŞUBAT 2013 IŞIK AYDINLATMA ÇALIŞMA YERLERİNİN AYDINLATILMASI
( KAPALI ÇALIŞMA ALANLARI) yönetmelikte geçen önemli mehazdır.
Mehazın ;
Giriş :
Yeterli ve uygun aydınlatma kişilerin görsel işleri etkili ve hatasız yapmasını
mümkün kılar. Görünürlük ve rahatlık derecesine gerek duyulan çalışma yerlerinin birçoğu
faaliyetin çeşidi ve süresi ile idare edilir.
Standardın tüm maddelerinin, özel kurallar aydınlatma özellikleri planında (Madde 5’e
bakılmalıdır) çizelge haline getirilmiş olsa da izlenmesi önemlidir.
Kapsam :
Bu standart kapalı çalışma alanlarındaki kişiler için normal görebilen (görsel)
kişilerin görme rahatlığı ve performans ihtiyaçlarını karşılayan aydınlatma kurallarını
kapsar. Gösterim Ekran Cihazı (DSE) dahil tüm genel görsel işler dikkate alınır.
Bu standart birçok kapalı alan çalışma yeri ve bunların ilişkili alanları için
aydınlatma çözümlerini, aydınlatmanın niceliği ve niteliği bakımından belirler. Ek olarak iyi
4
aydınlatma uygulaması için tavsiyeler de verilmektedir.
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Bu standartda tarif edilen aydınlatma kuralları, güvenlik kurallarını genellikle karşılasa da
çalışan işçilerin güvenliği ve sağlığı ile ilgili aydınlatma kurallarını belirtmez ve EC anlaşması
Madde 153’ün uygulama alanına göre hazırlanmamıştır.
Çalışan işçilerin güvenliği ve sağlığı bakımından aydınlatma kuralları, EC anlaşması
Madde 153’e dayanan Direktiflerde, bu direktifleri uygulayan üye ülkelerin ulusal
mevzuatında veya üye ülkelerin diğer ulusal mevzuatında bulunabilir.
Bu standart özel çözümler sağlamadığı gibi tasarımcıların, yeni teknikleri araştırma
serbestliğini veya yenilikçi cihaz kullanımını sınırlamaz. Aydınlatma gün ışığı, yapay
aydınlatma veya ikisinin birleşimiyle sağlanabilir.
Bu standart açık çalışma alanları ve yer altı madenciliği veya acil aydınlatma için
uygulanmaz.
Açık alan çalışma yerleri için EN 12464-2’ye ve
Acil aydınlatma için EN 1838 ile EN 13032-3’e bakılmalıdır.
5
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Atıf yapılan bazı dökümanlar;
EN 12193 Light and lighting - Sports lighting TS EN 12193* Aydınlatma ve Işık – Spor
aydınlatması
EN 12464-2 Light and lighting - Lighting of work places - Part 2: Outdoor work
places
EN 12665 Light and lighting - Basic terms and criteria for specifying lighting
Requirements TS EN 12665* Işık ve Aydınlatma –Aydınlatma kurallarını belirleyen temel
tarifler ve kriterler
EN 13032-1 Light and lighting - Measurement and presentation of photometric data
of lamps and luminaires - Part 1:Measurement and file format TS EN 13032-1* Işık ve
Aydınlatma – Lambaların ve armatürlerin fotometrik verilerinin ölçülmesi ve sunulması –
Bölüm 1:Ölçme ve dosya biçimi
EN 13032-2 Light and lighting - Measurement and presentation of photometric data
of lamps and luminaires - Part 2:Presentation of data for indoor and outdoor work places TS
EN 13032-2* Işık ve Aydınlatma –Lambaların ve armatürlerin fotometrik verilerinin ölçülmesi
ve sunulması – Bölüm 1: İç ve dış mekan iş yerleri için verilerin sunulması
6
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
EN 15193 Energy performance of buildings -Energy requirements for
lighting TS EN 15193* Binalarda enerji performansı –Aydınlatma için enerji özellikleri
EN ISO 9241-307 Ergonomics of human-system interaction - Part 307: Analysis and compliance
test methods for electronic visual displays (ISO 9241-307:2008) TS EN ISO 9241- 307* İnsansistem etkileşmesi ergonomiği – Bölüm 307: Elektronik görsel görüntüleme için analiz ve
uygunluk deney metotları
EN ISO 9680:2007 Dentistry - Operating lights (ISO 9680:2007) TS EN ISO 9680*
Dişçilik – Diş hekimi çalışma ışığı
ISO 3864-1 Graphical symbols - Safety colours and safety signs - Part 1: Design
principles for safety signs in workplaces and public areas TS ISO 3864-1 Grafik semboller –
Emniyet ile ilgili renk ve işaretler – Bölüm 1: İş yerleri ve halka açık alanlardaki emniyet
işaretleri için tasarım prensipleri dir.
7
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Aydınlatma şiddeti (luminance): Bir yüzeye düsen ışık miktarına (ışık akısı yoğunluğu
)aydınlatma şiddeti denir.
Aydınlatma siddetinin birimi lükstür.
lm/m2 = lx
1 lüks = 1 lümen/ m2 (lümen lüminesans akı birimidir)
Aydınlatma şiddeti acık havada gündüzleri 2.000-100.000 lüks arasında, geceleri ise
50-500 lüks arasında değişmektedir.
Luminesans: Luminesans bir yuzey tarafından yansıyan ya da emilen ısık miktarıdır.
Birimi Kandela (cd) / m2’dir.
Duvarlar, mobilya ve diğer nesnelerde görünen ışık bu yüzeylerin yansıtma ve absorbe etme
özelliğine bağlıdır.
Yansıtma oranı (Reflectance): Farklı yüzeyler gelen ışığı farklı büyüklülerde absorbe
eder. Koyu renk bir yüzey acık renk bir yüzeye göre daha fazla ışık absorbe eder, yani daha az
ışık yansıtır. Yansıtma oranı yansıyan ışığın gelen ışığa oranıdır. Aydınlık şiddeti ve
luminesans değerleri ile yansıtma oranı hesaplanabilir.
Yansıtma oranı (%)= (Luminesans/Aydınlatma Siddeti)* п * 100
Aydınlanma dağılımında etkili olan yüzeylerin yansıma oranları TS EN 12464 nolu standartta
verilmiştir.
8
Aydınlık Düzeyi : lx
Bir yüzeydeki ışık akısı yoğunluğudur.
lm/m2 = lx
9
AYDINLATMA NİCELİKLERİ
10
IŞIK ŞİDDETİ: cd
α
“İnsan gözünün görebildiği oranda, ışığın o yöndeki büyüklüğüdür
11
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Aydınlatma tasarımı kriterleri
Aydınlık çevre
İyi aydınlatma uygulaması için gerekli aydınlatma yoğunluğuna ilaveten nitel ve nicel
ihtiyaçların sağlanması esastır.
Aydınlatma kuralları üç temel insan ihtiyacının sağlanmasıyla belirlenir:
- İşçilerin kendilerini iyi hissedecekleri görme rahatlığı; dolayısıyla yüksek bir
verimlilik seviyesine de katkı,
- İşçilerin zor koşullar ve uzun periyotlar esnasında bile görsel işlerini yürütebil
dikleri görme performansı,
- Güvenlik.
Yapay ışık ve gün ışığına bağlı olarak aydınlık çevreyi belirleyen ana parametreler şunlardır:
- Işık yoğunluğu dağılımı,
- Aydınlatma yoğunluğu,
- Işığın doğrusallığı, iç alan boşluğunda aydınlatma,
- Işığın çeşitliliği (ışığın seviyeleri ve rengi),
- ışığın renkli görünmesi ve renk görüntüsü,
- Göz kamaşması,
- Titreme.
12
VERİMLİLİK: lm/W
LAMBA TİP
VERİMLİLİK
(lm/W)
RENK SICAKLIĞI
(K)
RENK GERİ
VERİM İNDİSİ
(CRI)
ÖMRÜ (SAAT)
Akkor lamba
15
2700
95
1000-2000
Etkinlik
Faktörü = 3000
20
95
2000-4000
Tungusten
Halojen lamba
Floresan lamba ,
T8
80
3000-6500
85
15.000-20.000
Yüksek basınçlı
Sodyum lamba
110
3000
75
10.000-20.000
Alçak basınçlı
Sodyum lamba
160
2000
-
15.000
55
3750
45
4000-10.000
Metal Halide
lamba
90
4500
70
6000-20.000
Beyaz LED
85
9000
80
50.000-60.000
Yüksek basınçlı
Civa lamba
13
ETKİNLİK FAKTÖRÜ
14
RENKSEL GERİ VERİM
T840 Floresan
Metal Halide
Akkor Lamba
15
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Işık yoğunluğu dağılımı
İyi dengelenmiş bir ışık yoğunluğu dağılımı yaratmak için tüm yüzeylerin ışık
yoğunlukları göz önüne alınmalıdır ve yüzeylerdeki yansıma ve aydınlatma yoğunluğu ile
belirlenir. Loşluktan kaçınmak ve binalardaki kişilerin adaptasyon seviyeleri ve rahatını
arttırmak için özellikle duvarlar ve tavan olmak üzere parlak iç kısım yüzeyleri tercih
edilmelidir.
Aydınlatma tasarımcısı iç kısım yüzeyleri için aşağıdaki yönlendirmeye dayanarak uygun
yansımayı ve aydınlatma yoğunluğu değerlerini seçmelidir.
Yüzeylerin yansıtıcılığı
İç kısımdaki başlıca yüzeyler için faydalı yansıtıcılık aralıkları şöyledir:
- Tavan: 0,7’den 0,9’a
- Duvarlar: 0,5’ten 0,8’e
- Zemin: 0,2’den 0,4’e
Not - Başlıca nesnelerin (mobilya benzeri, düzenek vb.) yansıtıcılığı 0,2 – 0,7 aralığında
olmalıdır.
16
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Aydınlatma yoğunluğu
İş alanı ile çevreleme alanındaki aydınlatma yoğunluğu ve dağılımı bir kişinin görsel
bir işi çabuk, güvenli ve rahatça algılayıp sürdürebilmesinde büyük bir etkiye sahiptir.
Bu standard’ta belirlenen tüm aydınlatma yoğunluğu değerleri sürdürülen
aydınlatma yoğunluklarıdır ve görme rahatlığı ve performans ihtiyaçlarını hesaba katar.
Yakın çevreleyen alanların aydınlatma yoğunlukları
İş alanı etrafındaki aydınlatma yoğunluklarında mekana bağlı büyük değişimler
görsel stres ve rahatsızlığa yol açabilir.
Yakın çevreleyen alanların aydınlatma yoğunluğu iş alanının aydınlatma
yoğunluğuyla ilişkili olmalı ve görüş sahasında iyi dengelenmiş bir ışık yoğunluğu dağılımı
sağlamalıdır.
İş alanındaki aydınlatma yoğunluğuna ilave olarak aydınlatma ya yeterli uyum ışık
yoğunluğunu sağlamalıdır.
Yakın çevreleyen alanın boyutu ve konumu belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.
.
17
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Arka plandaki aydınlatma yoğunluğu
Kapalı alan çalışma yerlerinde, özelikle gün ışığından mahrum olanlarda, aktif ve
dolu iş alanını çevreleyen alanını büyük bir bölümü aydınlatılmalıdır.
“Arka plan alanı” olarak bilinen bu alan boşluk sınırları içinde yakın çevreleyen
alana komşu en az 3 m genişliğinde bir bant olmalıdır ve yakın çevreleyen alan değerinin
1/3’ünde sürdürülen aydınlatma yoğunluğu ile aydınlatılmalıdır.
Arka plan alanının boyutu ve konumu belirtilmeli ve belgelendirilmelidir.
Aydınlatma yoğunluğu tekdüzeliği
İş alanında aydınlatma yoğunluğu tekdüzeliği (Uo) çizelgelerde verilen asgari
tekdüzelik değerlerinden az olmamalıdır.
Yapay aydınlatmadan veya çatı pencerelerinden aydınlatma için aydınlatma
yoğunluğu tekdüzeliği:
- Yakın çevreleyen alanda Uo ≥ 0,40 olmalıdır,
- Arka plan alanında Uo ≥ 0,10 olmalıdır.
18
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Göz kamaşması
Görüş alanı içindeki yanan yüzeyler, aydınlatma armatürlerinin bölümleri,
pencereler ve/veya çatı pencereleri gibi parlak alanlar tarafından üretilen algıdır. Hatalardan,
yorgunluktan ve kazalardan kaçınmak için göz kamaşması sınırlandırılmalıdır.
Göz kamaşmasıyla, rahatsız edici kamaşma veya fizyolojik kamaşma olarak karşılaşılabilir.
Göz kamaşmasına karşı siperleme
Parlak ışık kaynakları göz kamaşmasına sebep olabilir ve nesnelerin görüntüsünü
bozabilir. Bu durumdan uygun lamba ve çatı penceresi siperlemesi veya pencerelerden gelen
parlak gün ışığının uygun şekilde karartılması yapılmalıdır.
19
KAMAŞMA (Adaptasyon)
Doğrudan
Doğrudan
Olmayan
Rahatsız
Edici
20
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
İç kısım boşluklarda aydınlatma
İş alanı aydınlatmasına ilave olarak , İyi görsel iletişim ve bir boşluktaki nesneleri
tanıma maksadıyla kişilerin tarafından kullanılan boş hacimlerin veya çalıştığı boş alanın
aydınlatılmasını gerektirir.
Görsel işlerin doğrusal aydınlatması
Özel bir yönden gelen aydınlatma, bir görsel işin görünürlüğünü arttırarak ve işin
yapılmasını kolaylaştırarak, işteki detayları ortaya çıkarabilir. İstemeden yapılan gizleme
yansımaları ve yansıyan göz kamaşmasından kaçınılmalıdır.
Görsel işe engel olan keskin gölgelerden kaçınılmalıdır. Fakat bazı gölgeler işin görünürlüğünü
artırmaya yardım eder.
21
22
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Renk görünüşleri (Işığın Renk Sıcaklığı (Colour Appearance)):
Bir beyaza yakın lambanın veya gönderilen gün ışığının renk kalitesi iki nitelikle
karakterize edilir:
- ışığın renk görünümü,
- nesneler ve kişilerin renk görünümünü etkileyen renkli görünme yetenekleri
Bu iki nitelik ayrı ayrı göz önünde bulundurulmalıdır.
Bir lambanın renk görünümü, yayılan ışığın görünen rengini (kromatiklik) ifade eder.
Renk görünümü, yakın renk sıcaklığıyla (TCP) nitelendirilir.
Renk görünümü seçimi bir psikoloji, estetik ve doğal olarak kabul edilenin ne olduğu
dikkate alınarak yapılmalıdır. Renk görünümü aydınlatma yoğunluğu seviyesine, odanın ve
eşyaların renklerine, çevre ortamına ve uygulamaya bağlıdır.
Soğuk ortamlarda daha sıcak bir renk görünümü tercih edilirken sıcak ortamlarda
genellikle daha soğuk bir renk görünümü tercih edilir.
23
İŞ YERLERİNDE AYDINLATMA
Işığın renk sıcaklığı sıcak, orta ve soğuk olarak üçe ayrılmaktadır.
Işığın tayfsal kompozisyonu göz önüne alındığında “sıcak” ışık daha fazla kırmızı ışık
bileşenlerinden oluşmaktadır ve bir çok insan tarafından huzurlu ve konforlu bulunmaktadır.
“Orta” ışık tayfsal kompozisyonda daha az kırmızı ışık bileşenlerinden oluşmakta ve
daha soğuk ve beyaz görünmektedir.
“Soğuk” ışık tayfsal kompozisyonda en az kırmızı ışık bileşeni içeren ışıktır ve 1000
lüksün altında çok soğuk ve rahatsız edici gözükmektedir.
Işığın renk sıcaklığı secimi daha çok psikolojik ve estetik bir konudur. TS EN 12464
nolu standartta ışığın rengi, rengin sıcaklığı ile tanımlanmıştır.
24
RENK SICAKLIĞI
CCT(K): Sıcak < 3300, [ılık], >5300 Soğuk.
25
İş yerinde Aydınlatma ve İş Kazaları
Aydınlatma şiddeti ve iş yerindeki dağılımının çalışanın görsel bir işi ne kadar
hızlı, güvenli ve rahat algılayıp gerçekleştirdiğinde büyük bir etkisi vardır. Aydınlatma
şiddeti arttıkça yapılan işin ince detaylarının fark edilmesi o kadar kolay olmaktadır. Bu
konuda yapılan çalışmalar, yüksek aydınlatma şiddetinin konsantrasyon ve
motivasyonunun artmasına ve bunun çalışanın performansının %50 oranında artmasına
sebep olduğunu göstermektedir.
Çalışanın hata yapma oranı azaldığı için, yüksek aydınlatma şiddeti olan
işyerlerinde iş kazaları da azalmaktadır. İş kazalarının büyük bir oranı aydınlatma
şiddetinin 200 lüks den az olduğu işyerlerinde gerçekleşmektedir.
26
İş yerinde Aydınlatma ve İş Kazaları
Amerikan Ulusal Guvenlik Konseyinin raporuna göre ;
Kötü aydınlatma tüm iş kazalarının %5’inin sebebidir ve bu oran kötü aydınlatma
dan kaynaklanan göz yorgunluğu ile birlikte değerlendirildiğinde iş kazalarının %20’sine
ulaşmaktadır.
1950’lerde Amerika’da ağır sanayi endüstrisinde bir fabrikada aydınlatma alanında
yapılan iyileştirme çalışmaları iş kazaları ve aydınlatma arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Bu
çalışmada fabrikadaki montaj hattında aydınlatma şiddetinin 200 lükse yükseltilmesinden
sonra kaza oranında %32’lik bir düşüş sağlanmıştır. Bir sonraki adım olarak kontrastı azaltmak
ve daha dengeli bir aydınlatma sağlamak için duvarlar ve tavan açık renge boyanmıştır. Bunun
sonucunda kaza oranında ek olarak %16,5’luk bir azalma gözlenmiştir. Benzer çalışmalar
İngiltere ve Fransa’da yapılmış ve özellikle tersaneler, dokum sanayi, büyük montaj hatları ve
atölyelerde iş kazalarında büyük azalma gözlenmiştir.
27
İş yerinde Aydınlatma ve Verimlilik
İş yerlerinde aydınlatmada yapılan iyileştirmelerden sonra verimliliğin arttığına
dair bir çok çalışma bulunmaktadır. Bu artış, isin görsel açıdan daha hızlı yapılması
seklinde olan direkt etki ve göz yorgunluğun azaltılması seklinde olan dolaylı etkiden
kaynaklanmaktadır. Yapılan bir çalışmada başlangıçta 100 lüksten az aydınlatma şiddetine
sahip 15 işyerinde aydınlatma şiddetindeki artış sonucunda verimlilikte %4 - %35
oranında artış gözlenmiştir.
Amerika’da pamuk eğirme fabrikasında yapılan başka bir çalışmada ise
aydınlatma şiddeti 170 lüks' den 340 lükse çıkarıldığında üretim %5 oranında artmış ve
aynı zamanda hatalı üretim çok büyük ölçüde azalmıştır. Sonuç olarak toplam maliyet
%27,5 oranında azalmıştır. Bu sonuçlar yönetimi aydınlatma alanında daha fazla
iyileştirmeye sevk ederek aydınlatma şiddeti 750 lükse çıkarılmıştır.
Bunun sonucunda ise üretim başlangıç değerine göre %10,5 artmış ve hatalı
ürünlerden kaynaklanan maliyet %40 oranında azalmıştır..
28
İş yerinde Aydınlatma ve Verimlilik
Aydınlatma şiddeti ve verimlilik bir noktaya kadar doğru orantılı olmakla
beraber 1000 lüksün üzerindeki aydınlatmalarda yansımalar, koyu gölgeler aşırı kontrast
ve göz kamaşması oluşumu nedeniyle bu değerin üzerindeki aydınlatma şiddetinin
olumsuz etkilere sebep olduğu bilinmektedir. Çalışanların en çok tercih ettiği aydınlatma
şiddeti değeri 400-850 lüks arasında olduğu tespit edilmiştir.
29
- TS EN 12464-1 ŞUBAT 2013 IŞIK AYDINLATMA ÇALIŞMA YERLERİNİN AYDINLATILMASI
( KAPALI ÇALIŞMA ALANLARI) eklerinde bulunan bazı iş yerlerine ait aydınlatma
değerlerini gösterir çizelgeler aşağıdaki slaytlarda örnekleme olarak gösterilmiştir.
30
Teknik terimlerin anlamları
Lx=
lüks - aydınlık şiddeti birimi,
UGRL=
(Unified Glare Rating) = Birleşik kamaşma(parlaklıktan dolayı gözün
kamaşması manasında) oranı,
U0=
Toplam homojenlik ( Işığın homojen-eşit şekilde yayılma oranı)
Ra=
(CRI diye de geçer. ) Renksel geriverim indisi. Işığın rengine göre
cisimlerin renk skalasının belirlenmesine yarar.
31
Tablo 5.1 — Bina içlerinde dolaşım bölgeleri
Ref. No.
Alan – Görev – Aktivite Türleri Ix
UGRL U0 Ra
Özel Durumlar
5.1.1
Koridor ve dolaşım alanları 100
28
0,4 40
• Zemin düzeyinde
aydınlatma.
• Ra ve UGR, komşu alanlar
için birbirlerine yakındır.
• Eğer güzergah boyunca
gölge yaratabilecek herhangi
bir araç (ya da engel) varsa
150 Ix.
• Giriş ve çıkışların aydınlatılmasında, gündüz ve geceye
bağlı olarak, iç ve dış
mekanlar arasındaki ani
değişikliklerden kaçınmak
üzere ışık geçiş bölgeleri
oluşturulmalıdır.
• Işıklandırma, cadde ve
sokaklardaki sürücü ve
yayaların gözlerini almayacak
parlaklıkta yapılmalıdır..
5.1.2
25
0,4 40
5.1.3
Merdiven, yürüme bantları 100
ve asansörler
Asansör girişleri
100
25
0,4
5.1.4
Yükleme rampaları
25
0,4
Eşiklerde daha belirgin
kontrastlar, uygulanmalıdır.
40 Asansör kapısı önündeki ışık
düzeyi en az Em = 200 Ix,
olmalı.
32
40
150
33
34
Tablo 5.2 — Bina içindeki dinlenme alanları, lavabo ve ilk yardım alanları vb gibi genel
alanlar
Ref. no. 5.2.1
Alan – Görev – Aktivite Ix
UGRL U0 Özel Durumlar
Türleri
Ra
Kantin, kafetarya vb.
200 22
0,4
80
5.2.2 5.2.3
Bekleme odaları
100 22
0,4
80
Fiziksel eksersiz
300 22
0,4
salonları
80
5.2.4
Tuvalet, banyo, duş ve 200 25 0,4 80 Eğer tuvalet kabinleri tamamıyla kapalı ise
giysi değiştirme odaları
her kabin için bu değerler sağlanmalıdır.
5.2.5
Revir odaları
500 19 0,6 80
5.2.6
Tıbbi müdahale
merkezleri
500
90
16
0,6
4 000 K < TCp < 5 000 K
35
36
37
38
Tablo 5.3 — Bina içindeki kontrol odaları benzeri alanlar
5.3.1
5.3.2
Ref. no.
5.4.1
5.4.2
Operasyon yönetim ya da kumanda
odaları
200 25
0,4
60
Teleks, posta dağıtım ve santral odaları
(Muhaberat 500 19
0,6
80
odaları)
Tablo 5.4 — Bina içindeki kontrol odaları benzeri alanlar
Alan – Görev – Aktivite
Ix
Türleri Ekipman muhafaza U0
ve depolama alanları
100
Paketleme alanları
0,4
300
0,6
UGRL
Ra
25
60
Özel Durumlar
Eğer bu alanlar sürekli
muhafaza için kullanılıyorsa
lx=200 Iümen.
25
60
39
40
41
42
Tablo 5.12 — Gıda ile ilgili endüstriyel aktiviteler ve el sanatları
Ref. no.
Alan – Görev – Aktivite Türleri Ix
5.12.1 5.12.2
- bira ve malt sanayi ile ilgili
5.12.7
- temizlenmesi, elenmesi,
soyulması, varile basılması,
yıkanması ile ilgili
- korumalı pişirme ve çukulata
imalatı ile ilgili iş istasyonları
ve bölgeler;
- şeker fabrikalarına ilişkin
alanlar;
- tütün mamüllerinin
kurutulması ve fermantasyon
mahzenlerinde fermente edilen
ürünlerle ile ilgili iş istasyonları
ve bölgeler
Ürünlerin öğütülmesi,
karıştırılması, yıkanması, tasnif
ve paketlenmesi ile ilgili alanlar
Mezbaha, kasap, mandıra ve
şeker rafnerilerindeki fltreleme
işlemleri ile ilgili iş istasyonları
Sebze ve meyvelerin kesme ve
tasnif ile ilgili işlemlerin
yapıldığı alanlar
Şarküteri ürünleri imalatı,
mutfak işleri, puro ve sigara
imalatı ile ilgili iş istasyonları
Dekorasyon, tasnif, budama,
şişeleme, ürün control v bile
ilgili iş istasyonları ve bölgeler
Laboratuvarlar
5.12.8
Renk ayırma
5.12.3
5.12.4
5.12.5
5.12.6
200
UG U0 Ra Özel Durumlar
RL
25 0,4 80
300
25 0,6 80
500
25 0,6 80
300
25 0,6 80
500
22 0,6 80
500
22 0,6 80
500
19
1 000 16
0,6 80
0,7 90 4 000 K < TCp < 6 500 K
43
Çizelge 5.23 - Endüstriyel faaliyetler ve zanaatlar – Tekstil imalatı ve işlenmesi
Ref. no. Alan – Görev – Aktivite Türleri
5.23.1
5.23.2
5.23.3
5.23.4
5.23.5
5.23.6
İşleme amaçlı gelen balyanın
açıldığı ve yıkandığı iş istasyonları
Çırçır işleme, yıkama, ütüleme,
patron çıkarma işlemi, çizim,
penye, boyutlandırma, şablon
kesme, ön-iplik, jüt ve kenevir
iplikleme işlemleri
İplik çekme, sarma, dolama,
bobinleme
Çözgü, örme, örgü motifeme,
dokuma Teyelleme, dikiş, ilmek
açma, ince örme El tasarımı, çizim
teknikleri Bitirme, boyama, apre
5.23.7
Ix
UGRL
U0 Ra
200
25
0,6 60
300
22
0,6 80
500
22
0,6 80
500
22
0,6 80
750
22
0,7 80
750
500
22
22
0,7 90
0,6 80
5.23.8
Kurutma odası
100
28
0,4 60
5.23.9
Otomatik kumaş baskı
500
25
0,6 80
1 000 19
0,7 80
1 000 16
1 500 19
500
0,7 90
0,7 90
0,6 80
5.23.10 Nope, toplama, kırpma
5.23.11
5.23.12 Kumaş control ve renk inceleme
5.23.13 Gizli (görünmez) tamir (örme)
Şapka imalatı
22
Özel Durumlar
Stroskopik etkiler
engellenmeli.
Stroskopik etkiler
engellenmeli
4 000 K < TCp < 6 500 K
4 000 K < TCp < 6 500 K
4 000 K < TCp < 6 500 K
44
45
46
47
48
49
Tablo 5.26 — Ofisler
Ref. no.
Alan – Görev – Aktivite
Türleri
5.26.1
Ix
UGRL
U0
Ra
Dosya ve fotokopi odaları vb. 300 19
0,4
80
5.26.2
Yazma, tape, okuma ve veri
işleme
500 19
0,6
80
5.26.3
Teknik çizim
750 16
0,7
80
5.26.4
CAD çalışma birimleri
500 19
0,6
80
5.26.5
500 19
0,6
80
5.26.6
Konferans ve toplantı
salonları
Resepsiyon masası
300 22
0,6
80
5.26.7
Arşivler
200 25
0,4
80
Özel durumlar
DSE-work, 4.9.’a bak
DSE-work, 4.9.’a bak
Işıklandırma
kontrol edilebilir olmalı.
50
51
52
53
Tablo 5.29 —Halka açık yerler – restoran ve oteller
Ref. no.
Alan – Görev – Aktivite Türleri
Ix
UGRL
5.29.1
Resepsiyon/kabul masalaı ve
taşıma üniteleri
300
22 0,6
5.29.2
Mutfak
500
5.29.3
5.29.4
Restoran, yemek salonu,
etkinlik odaları,dinlenme salonu
ve lobiler
Self-servis restoranlar
200
22 0,6
80
Mutfak ve restoran
arasında bir ara geçiş bölümü
olmalıdır.
- - 80 Işıklandırma, ortama uygun bir
80 atmosfer yaratacak biçimde
seçilmelidir.
22 0,4
5.29.5
Büfeler
300
22 0,6 80
5.29.6
Konferans salonları
500
19 0,6
80
Kontrol edilebilir bir ışık
sistemi olmalıdır.
5.29.7
Koridorlar
100 25
0,4
80
karanlıkta olmalıdır.
U0
Ra
Özel Durumlar
80
Gece boyunca uygun
54
55
56
57
Tablo 5.34
Ref. no.
5.34.1
5.34.2
5.34.3
— Kamu binaları açık kapalı park alanları
– kamuya
Alan – Görev – Aktivite
Ix
UG U0 Ra Özel Durumlar
Türleri
RL
Gün boyunca rampa giriş ve 300 25 0,4 40 1. Zemin seviyesinde aydınlatma.
çıkışları
2. Güvenlik renkleri belirlenmeli.
Gece boyunca rampa giriş ve 75
çıkışları
25 0,4 40 1. Zemin seviyesinde aydınlatma.
Trafk güzergahı
25 0,4 40 1. Zemin seviyesinde aydınlatma.
75
2. Güvenlik renkleri belirlenmeli.
2. Güvenlik renkleri belirlenmeli.
5.34.4
Park alanı
75
0,4 40 1. Zemin seviyesinde aydınlatma.
2. Güvenlik renkleri belirlenmeli.
5.34.5
Bilet ofsi
300
3. İnsan yüzlerini tanıyabilecek kadar
yukardan aydınlatma güvenlik duygusu
sağlar.
19 0,6 80 1. Camlardan ışık yansıması engellenmelidir.
2. Bilet ofsinin içindeki ışıklandırmanın
sürücülerin gözlerini alması engellenmelidir.
Tablo 5.35 — Eğitim/öğretim amaçlı binalar – yuva ve kreşler
Ref. no.
Ix
5.35.1
Alan – Görev – Aktivite
Türleri
Oyun odaları
5.35.2
Bakım odaları
300
5.35.3
Etkinlik odaları
300
300
UG U0 Ra Özel Durumlar
RL
22 0,4 80 Dikkatlerini dağıtmamak için görüş
yönlerinde yüksek ışıklandırmadan
kaçınılmalıdır.
22 0,4 80 Dikkatlerini dağıtmamak için görüş
yönlerinde yüksek ışıklandırmadan
kaçınılmalıdır
19 0,6 80
58
Standart , kötü bir Türkçe ile çevrilmiştir. Bazı hususların anlatılması ve anlaşılmasında
zorluklar bulunmakla birlikte kapalı alanların aydınlatma niteliklerini ayrıntılı olarak
belirlemiştir.
İş yeri ve, iş yeri içindeki boş alanların aydınlatılmasının önemi vurgulanmak
tadır.
İş yeri aydınlatmasının bilimsel olarak yapılması ve bu verilere denetlenmesinin
yapılması gereklidir.
59
TEŞEKKÜR EDERİZ.
60