Transcript Pwt samenvatting artikelen bij de Medea

Door John Gould
EURIPIDES MEDEA
Euripides schreef Medea in het jaar 431 v. Chr. Hij
had toen al ruim 25 jaar stukken geschreven voor
de Atheense toneelopvoeringen en was bijna 50
jaar oud.
De tragedie, die onderdeel was van een dramatrilogie, zoals gebruikelijk was in die tijd werd als
derde geplaatst voor de Dionysia.
 Het is daarom vrij verrassend dat Medea
tegenwoordig tot de topstukken van Euripides
wordt gerangschikt.

Waarschijnlijk is dit omdat Medea, hoewel
een verontrustend en confronterend stuk,
uiteindelijk niet zorgt voor een overheersend
gevoel van ontdekking en zelfreflectie, zoals
de Oidipous van Sophokles ons wel bezorgt.
 De lezer/toeschouwer weet alles van Medea,
net zoals Medea eigenlijk ook in een vroeg
stadium alles van zichzelf weet.
 Qua opbouw en constructie is Medea een
simpel en direct stuk, waar maar twee
spelers en een koor voor nodig zijn.


Het stuk bestaat uit een serie van scènes
waarin Medea verschillende mannen (Jason en
Kreon) haar wil oplegt en scènes waarin ze
zichzelf en haar plannen blootgeeft.



Aristoteles, de filosoof met een mening over van alles en
nog wat, kon het einde van de Medea niet waarderen,
hij vond het gekunsteld en zag geen verband tussen het
einde en de rest van het stuk.
Ze verdwijnt namelijk in de slotscène in een kar door de
lucht, getrokken door twee slangen, de wagen van
Helios zelf.
Op dat moment ‘verandert’ Medea in een godin,
gedurende het stuk spreekt ze ook met de autoriteit,
onkwetsbaarheid en de voorkennis van een godin, maar
als ze in de kar stapt is ze niet langer een mens.
Al het gedrag van Medea is in tegenspraak met
het klassieke beeld van een vrouw.
 Waarom was het stuk niet succesvol, zoals de
Oresteia van Aeschylus, een vervolg op
Agamemnon?
Het stuk kent geen vervolg. Medea eindigt met
een overwinnende Medea, onkwetsbaar als
een godin. Haar wraak blijft ongewroken.

Ook is de boodschap van Medea niet mis te
verstaan, en wanneer die door het publiek te
serieus genomen wordt, kunnen bepaalde
groeperingen behoorlijk heftig reageren.
 Ook heeft het stuk niet zo’n impact als andere
tragedies, omdat Medea oppermachtig is. Er
zijn geen tegenspelers die haar kunnen raken.

Door Bernard Knox
EURIPIDES
DE PSYCHOLOOG
Overal in zijn werken laat Euripides zien erg
geïnteresseerd te zijn in de individuele psychologie
en haar irrationele aspecten.
 Bijvoorbeeld Medea die continu wisselt tussen
haar moederlijke instincten, en het plan haar
zoons te doden.
 Euripides is de eerste die met zijn stukken
doordringt tot het diepst van de menselijke ziel en
de stukken ook door hartstocht laat bepalen.

Naast het psychologische aspect van de werken
van Euripides was er ook veel sprake van retorica
in de stukken van Euripides, de lange
redevoeringen die de personages houden, waarin
ze op bijna geforceerde wijze hun verhaal doen.
 Typisch voor Euripides zijn dialogen met een
afwisseling tussen stichomythie en lange
redevoeringen waarin sprekers hun gelijk proberen
te halen.

De personages van Euripides worden dus
gedreven door hartstocht en spreken met de
hersenen, in zijn stukken ontbreekt elke illusie
dat de mens in staat zou zijn het goede te
kiezen.
 Een van de favoriete onderwerpen van
Euripides was de liefde, die de sterveling
overvalt met verderf en verdriet.




Euripides had daarnaast een grote fascinatie voor
vrouwen, dat wil zeggen de liefde en haat van een
vrouw, het irreële aspect. Dit leverde hem de naam op
een vrouwenhater te zijn.
Hij dreef in veel van zijn stukken de spot met het
klassieke beeld van de vrouw, zoals Perikles zei: ‘De
grootste eer die een vrouw kan behalen, is als er niet
over haar gesproken wordt. Noch in positieve, noch in
negatieve zin.’
De Medea past niet bepaald in dat plaatje, sterker nog,
Medea beroept zich op de mannelijke erecode als ze
haar wraak volbrengt.
Medea is een uitzonderlijk figuur, een oosterse
prinses, kleindochter van Helios maar haar
uitspraken kunnen niet genegeerd worden, ze zijn
te raak.
 Euripides weet in de Medea alle punten te raken
waar Atheense vrouwen onder leden,
huwelijksschatten, gebrek aan vrijheid etc.
 Heel typerend is ook de zin: ‘liever drie keer naar
het front dan één keer van een kind bevallen.’

Door Tabitha Tuckett
MEDEA: VROUW, HELDIN EN GODIN
MEDEA ZOALS EURIPIDES HAAR UITBEELDT




Euripides beeldt Medea niet uit als een ‘gewone vrouw’,
eerder als godin (zonnewagen).
In het begin is zij anders dan andere vrouwen: het gedrag
van Medea wordt gezien als abnormaal door de mensen om
haar heen. Dit is niet gek: zij bevindt zich dan ook niet in een
normale situatie, en haar verdriet is begrijpelijk.
Euripides plaats Medea de gehele tijd binnenshuis, de plek
van een vrouw, niet ver van de anderen vandaan. Het
publiek en ook de spelers weten niet wat zij op dat moment
allemaal uitvoert: men kan haar niet ‘zien’.
Het koor is daarom ongerust over het feit dat Medea binnen
blijft: “Kwam zij maar hier, vertoonde zij zich, vernam zij d
eklank van ons rustige woord”. (173-75)
EEN APARTE VROUW
De vrees van het koor is terecht, te horen aan de
uitbarstingen van Medea alvorens zij op het toneel
verschijnt.
 Zodra zij het huis verlaat, is haar gedrag vreemd.
“Vrouwen van Korinthe, ik ben naar buiten
gekomen” (r. 214). Deze uitspraak bereid ons voor
op haar andere stemming.
 Zij begint problemen te veroorzaken voor de
mannen in het stuk.





De mensen buiten weten niet wat er binnen gebeurt, en
Medea weet niet wat er buiten gebeurt. Zij weet niet dat
haar kinderen worden verbannen, en dat anderen zich
zorgen maken over haar lijden.
Zowel het feit dat zij zichzelf ontoegankelijk heeft
gemaakt en dat zij een vreemdeling is, maakt haar
kwetsbaar: zij is op dit gebied ook anders dan anderen.
De allereerste informatie die we krijgen over Medea is
van de voedster: Medea heeft haar vaderland verlaten.
Ook in de eerste woorden van het koor wordt Medea
aangeduid als ‘de vrouw uit Kolchis’.
MEDEA DE HELD
Medea is een held, ondanks dat ze een vrouw
is.
 Medea lijkt op Ajax: Ook hij wordt gezien door
de ogen van zijn minderen.
 Het koor hoort Ajax opkomen voordat ze hem
kunnen zien, net als de opkomst van Medea.
 Medea lijkt om Achilles: zij weigeren beiden
naar goede raad te luisteren.

Het is de diepste vernedering voor een held om
uitgelachen te worden.
 Maar Medea kan niet gedurende het hele stuk
als held worden gezien: zij betaalt geen prijs
voor de vreselijke dingen die ze doet, maar
beschouwd de daad als een triomf.
 Aan het eind van het stuk verschijnt zij als een
godin, zij is op onnatuurlijke wijze boven het
huis verheven.

MEDEA DE ORATOR
De eerste monoloog die Medea houdt (214-66), is
een voorbeeld van krachtige en knap beheerste
retoriek, die men eerder van een man zou
verwachten, gericht om de steun van het koor en
hun goedkeuring te verwerven voor een eventuele
wraakactie.
 Dit onderstreept Medea als vrouw en niet als god:
zij zoekt steun bij het ‘gewone’ volk.
 Nadat zij de gedachten van het koor niet kon
manipuleren, doet Medea hen het verzoek tot
stilzwijgende medeplichtigheid.
