Transcript Litín (lithium)

Litín (lithium)
Marteinn Ingi Smárason
Almennt
 Sætistala – 3.
 Efnaflokkur – Alkalímálmur.
 Léttast allra málma.
 Mjúkt og silfurgrátt í hreinu
formi.
 Mjög hvarfgjarnt og eldfimt.
 Fyrirfinnst einungis sem
efnasamband í náttúrunni.
Næringarfæði
 Er til staðar í öllum líffærum og vefjum.
 Heildarmagn um 2-3 mg.
 Uppspretta aðallega í
grænmeti og drykkjarvatni.
 RDS um 1 mg.
 Frásogast vel í meltingarvegi.
 Skilið út um nýrun.
 Dreifist jafnt í innan- og
utanfrumuvökva.
Lífeðlisfræðilegt hlutverk
 Að mestu óþekkt.
 Í fósturþroska nær Li hámarksstyrk í líffærum.
 Dýrarannsóknir hafa sýnt fram á að Li spili hlutverk í útbreiðslu og
sérhæfingu pluripotential stofnfrumna í þroskaðar forverafrumur.
 Li skortur í rottum:
 Hegðunar frábrigði.
 Neikvæð áhrif á stærð og
þyngd hægða við fæðingu.
 Li skortur í geitum:
 Minnkuð þungunartíðni.
 Aukin hætta á fósturlátum.
Litíum skortur
 Engir sjúkdómar hafa verið skilgreindir í mönnum.
 Rannsóknir hafa sýnt fram á öfugt samband milli Li
magns í drykkjarvatni og tíðni innlagna á geðsjúkrahús,
sjálfsvíga, manndrápa og annarra glæpa.
 Aukin hætta á Li skort hjá
nýrnasjúklingum og
sjúklingum í blóðskilun.
Lyfjanotkun
 Litíumsölt notuð sem geðstillandi lyf, sérstaklega við
geðhvarfasýki.
 Góð dreifing um miðtaugakerfið þar sem það víxlverkar
við ýmis taugaboðefni og viðtaka.
 Hamlar losun á noradrenalíni.
 Eykur framleiðslu á serótónín.
 Nákvæm lyfjaverkun óþekkt.
Litíum eitrun
 Lítill meðferðargluggi
(therapeutic window).
 Þarf að mæla reglulega
serum gildi.
 Aukin hætta hjá sjúklingum
með skerta nýrnastarfsemi.
 Skiptist í bráða og króníska.
Bráð eitrun
 Ástæða: Mikil inntaka á skömmum tíma.
 Saga: Hvaða töflur? Magn?
Tímabil? Viljandi? Önnur lyf?
Þurrkur?
 Einkenni:
 Meltingarkerfi: Ógleði, uppköst og niðurgangur.
 Hjarta: Hjartsláttatruflanir, lengt QT-bil og bradycardia (allt
sjaldgæft).
 Taugakerfi (koma seint): Sinnuelysi, ataxia, rugl, pirringur,
grófur tremor, kippir, flog, krampar og coma.
Krónísk eitrun
 Ástæða: Skert nýrnastarfsemi, vökvaskortur, mikil
inntaka á löngum tíma, önnur lyf o.fl.
 Saga: Sama og í bráðri auk nýlegra veikinda.
 Einkenni:
 Taugakerfi: Sömu og í bráðri
nema mun algengara.
 Hjarta: Sömu og í bráðri
(einnig sjaldgæf).
 Nýru: Nephrogenic diabetes
insipidus, polyuria og polydipsia.
Meðferð
1. ABC.
2. Vökvun og mæling á
þvagútskilnaði.
3. Blóðskilun.
 S-litíum >4 mmol/L.
 S-litíum >2,5 mmol/L + Mikil einkenni, skert
nýrnaskartsemi og/eða sjúklingur þolir ekki mikinn vökva
(hjartasjúklingar).
Heimildir
 http://www.uptodate.com/
 http://en.wikipedia.org/
 http://www.healthy.net/
 Schrauzer GN. Lithium: occurrence, dietary intakes,
nutritional essentiality. J Am Coll Nutr. 2002
Feb;21(1):14-21. Review. PubMed PMID: 11838882.
Takk fyrir