Transcript Преузми
MAZIVA Složene pojave trenja, habanja i procesa podmazivanja koji se odvijaju na tarućim površinama izučava posebna naučna disciplina – tribologija. U svakom mašinskom sistemu čiji su delovi u relativnom kretanjau nastaje otpor kretanju, odnosno javlja se trenje. Habanje se manifestuje gubitkom materijala sa površina pokretnih delova tokom njihovog rada. Podmazivanje je postupak razdvajanja tarućih površina slojem ili filom maziva, koji omogućuju da se relativno kretanje ostvari sa što manjim gubitkom energije i neznatnim oštećenjem površine (smanjenje trenja i habanja). U zavisnosti od debljine sloja maziva podmazivanje može biti potpuno i nepotpuno. PODELA MAZIVA Prema funkciji razlikuju se dve grupe maziva: konstrukciona maziva, i tehnološka maziva. Po svom poreklu i sastavu maziva mogu biti: mineralnog porekla, biljnog i životinjskog porekla i sintetička maziva. Prema agregatnom stanju maziva se dele na: gasovita, tečna, polutečna i čvrsta. Slika VII-1. Opšta podela maziva prema agregatnom stanju i sastavu TEČNA MAZIVA Zavisno od porekla i načina dobijanja razlikuju se dve grupe osnovnih ulja: mineralna ulja; i sintetička ulja. Mineralna ulja se dobijaju iz nafte i sastoje se iz različitih parafinskih i naftenskih ugljovodonika sa manjim udelom aromata. Sintetička ulja i tečnosti dobijaju se postupcima sinteze iz različitih organskih materija, često proizvedenih iz nafte. Za razliku od mineralnih ulja, sintetička ulja imaju kontrolisanu strukturu sa predviđenim i zahtevanim svojstvima. Osnovna fizička svojstva maziva su: viskoznost, indeks viskoznosti, temperatura paljenja, temperatura stinjavanja, gustina i specifična toplota. Najvažnije hemijske karakteristike maziva su: hemijska i termička stabilnost, korozivnost, kompatabilnost i toksičnost. MINERALNA ULJA Mineralna ulja čine preko 85% svih ulja za podmazivanje. Dobijaju se složenim postupcima prerade nafte. Osnovni postupci pri proizvodnji mineralnih ulja su: vakum destilacija; i postupci rafinacije. Kao sirovina za dobijanje mineralnih ulja koristi se ostatak primarne destilacije nafte. POSTROJENJE ZA PROIZVODNJU MINERALNIH ULJA Osnovni postupci rafinacije su: deasfaltizacija; solventna ekstrakcija; deparafinacija; i hidrorafinacija. Oksidaciona stabilnost Smanjenje temp. stinjavanja Smanjenje sumpora Asfaltne materije Slika VII-1. Shema postupka za proizvodnju mineralnih ulja Osnovna (bazna) mineralna ulja se poboljšavaju postupcima namešivanja i legiranja. SINTETIČKA ULJA Sintetička maziva obuhvataju različita ulja i tečnosti koja se ne dobijaju iz nafte, ali imaju svojstva slična mineralnim uljima. Proizvode se hemijskim postupcima (sintezom) iz različitih organskih materija. Kod sintetičkih maziva struktura je strogo kontrolisana i može da se menja zavisno od željenih svojstava krajnjeg proizvoda. U praksi postoji veliki broj sintetičkih ulja različite strukture, koja se dele u sledeće grupe: sintetizovani ugljovodonici; organski estri; fosfatni estri; i ostala sintetička tečna maziva. Poliglikoli prestavljaju najveću grupu maziva sintetičke osnove. Proizvode se kao rastvorljivi i nerastvorljivi u vodi. Poliglikoli rastvorljivi u vodi koriste se kao hidraulične tečnosti za kočione sisteme, kao sredstvo za obradu metala itd. POLUTEČNA MAZIVA Tehničke masti sastoje se tečnog maziva (najčešće mineralnog ulja) i materije koja služi kao zgušnjivač. Za izrazito niske ili visoke radne temperature kao uljna komponenta u mastima koriste se sintetička maziva, najčešće estri i silikoni. Radi poboljšanja kvaliteta mogu se dodati adtitivi ili modifikatori. Zgušnjivači mogu biti sapunske ili nesapunske osnove. Od sapunskih zgušnjivača u upotrebi su metalni sapuni (kalcijuma, natrijuma, litijuma, aluminijuma, barijuma), a od nesapunskih zgušnjivača najpoznatiji je bentonit. Najvažnije fizičko-hemijske karakteristike tehničkih masti su: konzistencija, prividna viskoznost, temperatura kapanja i oksidaciona stabilnost. Funkcionalne karakteristike tehničkih masti su: mehanička stabilnost, otpornost na vodu, izdvajanje ulja i sposobnost podmazivanja. Tehičke masti se mogu podeliti prema: nameni: na masti za kotrljajne ležaje, masti za pumpe, otvorene i zatvorene zupčaste prenosnike, masti za užad, lance itd.; vrsti uljne komponente: na masti sa mineralnim uljima i masti sa sintetičkim uljima; dozvoljenoj temperaturi upotrebe: na visokotemperaturne, normalne i niskotemperaturne masti; mogućnostima upotrebe: na višenamenske, normalne i specijalne; vrsti zgušnjivača: na masti sapunske i masti nesapunske osnove. TEHNIČKE MASTI SAPUNSKE OSNOVE Tehničke masti sapunske osnove sa mineralnim uljima su najčešće u upotrebi. Kao zgušnjivači koriste se sapuni natrijuma, kalcijuma, litijuma, aluminijuma i barijuma. Sapuni su metalne soli viših masnih kiselina i mastima daju plastičnu konzistenciju. Vrsta sapuna određuje naziv masti. Kalcijumova tehnička mast Natrijumova tehnička mast Litijumova tehnička mast Aluminijumova tehnička mast Kompleksne tehničke masti TEHNIČKE MASTI NESAPUNSKE OSNOVE Tehničke masti nesapunske osnove koriste se u znatno manjoj meri od sapunskih i to pretežno za posebne namene. Od ovih masti najpoznatija je bentonitna mast. Bentonitna mast odlikuje se dobrom mehaničkom stabilnošću, otporna je na vodu i praktično se ne topi. Zbog toga se primenjuje za podmazivanje ležaja izloženih povišenim temperaturama u železarama, industriji cementa, stakla i dr. ČVRSTA MAZIVA Pod čvrstim mazivima podrazumevaju se materije koje imaju sposobnost da smanje trenje i habanje. Ove materije se mogu: nanositi na taruće površine u vidu prevlaka; dodavati drugim mazivima (tečnim i polutečnim); i od njih se mogu izrađivati kompletni delovi. Najčešće korišćene čvrste materije koje mogu da preuzmu ulogu maziva su: materijali lameralne strukture; meki metali; polimerni materijali; i keramički materijali. ČVRSTA MAZIVA LAMELARNE STRUKTURE Čvrsta maziva lamelarne strukture: Najpoznatija maziva lamelarne strukture su grafit i molibdendisulfid. Grafit je najstarije čvrsto mazivo u upotrebi i prestavlja kristalni oblik ugljenika, sa heksagonalnom kristalnom rešetkom. Molibdendisulfid (MoS2) ima heksogonalnu kristalnu rešetku lamelarne strukture. Razlikuje se od grafita po tome što njegove karakteristike ne zavise od prisustva vlage. Koristi se u uslovima visokog vakuma i ima znatnu primenu kod kosmičkih letilica. MoS2 bolje se vezuje za metale nego grafit. MEKI MATERIJALI KAO MAZIVA Meki metali kao maziva: Meki metali se mogu lako smicati zbog čega se koriste kao maziva. Najčešće korišćeni meki metali kao mazivo su: kalaj, olovo, srebro, zlato, indijum i dr. Uglavnom se upotrebljavaju kao maziva u vakumu. POLIMERNI MATERIJALI KAO MAZIVA Polimerni materijali kao maziva: Od mnogobrojnih polimernih materijala kao čvrsta maziva se najviše koriste najloni i acetali. KERAMIČKI MATERIJALI KAO MAZIVA Keramički materijali kao maziva: Različiti keramički materijali (poznati pod imenom kermet) primenjuju se kao zaštitna i maziva prevlaka (obloga) kod elemenata izloženih visokim temperaturama. GASOVITA MAZIVA Kao gasovita maziva koriste se različite vrste gasova. Primenjuju se pretežno za podmazivanje kliznih ležaja, zbog čega se ovi ležaji nazivaju i gasni ležaji. Kod gasnih ležaja kao mazivo najčešće se koristi vazduh. Pored vazduha koriste se i drugi gasovi: azot, kiseonik, vodonik, ugljendioksid, helijum i dr. Helijum i azot se izdvajaju po zastupljenosti jer su to inertni gasovi, ima ih dovoljno i relativno su niske cene. Danas su gasovita maziva u praktičnoj upotrebi kod: bušilica, brusilica, žiroskopa, kontrolnih i mernih instrumenata i drugih elemenata posebne namene. ADITIVI ZA MAZIVA Većina savremenih ulja i polutečnih maziva sadrže u sebi dodatke u vidu različitih hemijskih jedinjenja, koje nazivamo aditivima. Osnovna uloga aditiva je poboljšanje pojedinih svojstava maziva, a u cilju povećanja efikasnosti podmazivanja. Aditivi za povećanje indeksa viskoznosti Aditivi za sniženje temperature stinjavanja (depresanti) Aditivi inhibitori oksidacije Aditivi inhibitori korozije Aditivi deterdženti i disperzanti Antihabajući aditivi Aditivi za visoke pritiske (EP aditivi) Emulgatori KLASIFIKACIJA MAZIVA PREMA NAMENI Međunarodna organizacija za standardizaciju ISO izvršila je podelu maziva prema nameni na 18 grupa. Svaka grupa maziva obeležena je određenim slovom, kako je to dato u tabeli (VII-1). TabelaVII-1. Klasifikacija maziva prema nameni (ISO DIS 6743/0) Oznaka grupe Oblast namene maziva A Maziva za protočno podmazivanje B Maziva za podmazivanje (odvajanje)kalupa C Maziva za zatvorene zupčaste prenosnike D Ulja za kompresore E Ulja za motore SUS F Ulja za ležaje, vretena i spojnice G Ulja za klizne vođice H Fluidi za hidraulične sisteme M Maziva za obradu metala N Maziva za električne istalacije P Maziva za pneumatske alate Q Ulja za prenos toplote R Maziva za zaštitu od korozije T Ulja za turbinska postrojenja U Ulja za termičku obradu metala X Tehničke masti prema zahtevima namene Y Ostala maziva Z Ulja za cilindre parnih mašina Motorna ulja za podmazivanje motora SUS podeljena su na 10 viskozitetnih grupa označenih SAE brojevima (Society of Automotive Engineers-SAD). RECIKLIRANJE OTPADNIH ULJA Ulja u toku eksploatacije menjaju svoje fizičko-hemijske karakteristike usled kontaminacije i degradacije. Kontaminacija ulja nastaje usled prodora vode, goriva, prašine, metalnih čestica i dr. Degradacija ulja se manifestuje nastajanjem kiselina, smola, promenom viskoznosti, boje i dr. Otpadna mineralna ulja mogu se: obnavljati u cilju ponovne upotrebe (recikliranje ulja); i sagorevati u cilju dobijanja toplotne energije (eliminacija ulja). Recikliranje ulja obuhvata dva postupka: rerafinaciju i regeneraciju. Rerafinacija je proces sličan proizvodnji ulja iz sirove nafte. REGENERACIJA OTPADNIH ULJA Regeneracija je proces prečišćavaja i obnavljaja otpadnih ulja. Postrojenje za regeneraciju ulja obuhvata: sisteme za fizičko tretiranje ulja (prečišćavaju samo kontaminirana ulja); i sisteme za fizičko-hemijsko tretiranje ulja (prečišćavaju kontaminirana i hemijski izmenjena-oksidirana ulja). Slika VII-1. Shematski prikaz postrojenja za fizičko-hemijsko prečišćavanje ulja: 1)rezervoar za korišćeno ulje; 2)centrifuga; 3)dnevni rezervoar; 4)grubi prečistač; 5)pumpa; 6)filter; 7)vakumski uparivač; 8)destilat; 9)rezervoar za obnovljeno ulje; 10)odušak; 11)dodavanje aditiva; 12)namešavanje; 13)grejač; 14)ventil Eliminacija otpadnih ulja sagorevanjem danas se ređe koristi, jer postoje veliki problemi zagađenja vazduha. INDUSTRIJSKA VODA Hemijski čista voda je potpuno definisanog hemijskog sastava (H2O)n, određenih fizičkih i hemijskih osobina. Prirodna voda nije hemijski čista voda jer uvek sadrži primese u rastvorenom i dispergovanom obliku. Kišnica je najčistija prirodna voda, ali i ona sadrži u sebi rastvorene gasove i nečistoće: CO2, O2, NH3, N2, SO2, H2S, H2SO4, HCl, čađ i prašinu. Prolaskom kroz litosferu voda rastvara teško rastvorljive karbonate (krečnjake, dolomite, magnetite, siderite i dr.) i prevodi ih u rastvorne bikarbonate: CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2 MgCO3 + CO2 + H2O Mg(HCO3)2 FeCO3 + CO2 + H2O Fe(HCO3)2 FeS2(pirit) + 2CO2 + 2H2O Fe(HCO3)2 + H2S + S FeS2 (pirit) + 2O2 FeSO4 + S [ VIII-1 ] Podzemne vode sadrže različita rastvorna jedinjenja Ca, Mg, Fe i drugih elemenata (kalcijum bikarbonat Ca(HCO3)2, magnezijum bikarbonat Mg(HCO3)2, gvožđe bikarbonat Fe(HCO3)2, fero sulfat FeSO4 i dr.). Količina rastvornih bikarbonata čini tvrdoću vode. KVALITET PRIRODNIH VODA Rastvoreni gasovi, soli, kiseline i druge materije u prirodnim vodama mogu se nalaziti u obliku: pravih rastvora: mineralne soli Ca(HCO3)2, Mg(HCO3)2, FeSO4, rastvoreni gasovi CO2, O2, N2 i dr.; koloidnih rastvora: humusne materije, gline, masti i ulja; suspenzije u vodi: pesak, krečnjak i druge materije. Stepen kiselosti ili bazičnosti vode označava se obično "vodoničnim pokazateljem", tj. pH vrednošću. Tabela VIII-1. Stepen kiselosti i bazičnosti vode pH vrednost 1, 2, 3 4, 5, 6 7, 8 9, 10, 11 12,13, 14 reakcija veoma kisela slabo kisela neutralna slabo alkalna vrlo alkalna Osnovni pokazatelji kvaliteta prirodnih voda su: fizički: temperatura, ukus, miris, mutnoća, obojenost. hemijski: sadržaj organskih materija, sadržaj neorganskih supstanci, sadržaj gasova, pH vrednost, alkalitet i tvrdoća. bakteriološki: sadržaj živih bakterija i kolimorfnih bakterija. TVRDOĆA VODE Tvroća vode predstavlja sadržaj Ca i Mg jona u vodi. Ukoliko je veći sadržaj rastvornih soli Ca i Mg u vodi to je voda tvrđa. Tvrdoća vode meri se stepenom tvrdoće. Ukupna tvrdoća vode predstavlja sadržaj svih soli kalcijuma i magnezijuma u vodi. Čine je: prolazna (bikarbonatna) tvrdoća i stalna (nekarbonatna) tvroća. Prolazna (bikarbonatna) tvrdoća izražena je sadržajem Ca i Mg bikarbonata u vodi. Otklanja se zagrevanjem vode do temperature 900C, Stalna (nekarbonatna) tvrdoća izražena je sadržajem svih ostalih rastvornih soli kalcijuma i magnezijuma: sulfida, hlorida, nitrata, silikata i drugih soli. Ove soli se ne mogu otkolniti zagrevanjem vode, već se izdvajaju specijalnim hemijskim postupcima (omekšavanjem vode). Prema ukupnoj tvrdoći veoma meke meke srednje meke srednje tvrde tvrde veoma tvrde sve prirodne vode se dele na: ............................ 0 -70mg CaCO3/lit; ............................ 70-140mg CaCO3/lit; ............................ 140-210mg CaCO3/lit; ............................ 210-320mg CaCO3/lit; ............................ 320-540mg CaCO3/lit; ............................ > 540mg CaCO3/lit. OMEKŠAVANJE VODE Pod omekšavanjem vode podrazumeva se smanjenje koncentracije Ca i Mg jona u vodi. Omekšavanje vode se vrši sledećim postupcima: termičkim putem; hemijskim postupcima; i korišćšenjem menjača jona. TERMIČKO OMEKŠAVANJE VODE Termičko omekšavanje vode bazira se na zagrevanju vode do tačke ključanja, kada dolazi do raspadanja bikarbonata i stvaranja teško rasvornih karbonata. Na primer: Ca(HCO3)2 CaCO3 + H2O+ CO2 Mg(HCO3)2 MgCO3 + H2O+ CO2 [ VIII-1 ] Na ovaj način uklanja se prolazna bikarbonatna tvrdoća, dok ostale soli Ca i Mg ostaju i dalje u vodi. HEMIJSKO OMEKŠAVANJE VODE Hemijsko omekšavanje vode svodi se na dodavanje vodi reagenasa, koji rastvorne soli Ca i Mg (sulfate, nitrate, hloride i dr.) prevode u nerastvorne: CaCO3, Mg(OH)2, fosfate itd. Najpoznatiji hemijski postupak za omekšavanje vode je soda-kreč postupak. Uklanjanje rastvornih soli Ca i Mg jona iz vode po ovom postupku vrši se: unošenjem OH jona dodavanjem gašenog kreča Ca(OH)2; i unošenjem karbonatnih jona dodavanjem sode Na2CO3. Ca(HCO3)2 + Ca(OH)2 2CaCO3 + 2H2O Mg(HCO3)2 + Ca(OH)2 MgCO3 + CaCO3 + H2O MgCO3 + Ca(OH)2 Mg(OH)2 + CaCO3 [ VIII-1 ] Pomoću kreča uklonjena je prolazna bikarbonatna tvrdoća. Ostale soli Ca i Mg uklanjaju se dodavanjem sode: CaSO4 + Na2CO3 CaCO3 + Na2SO4 MgSO4 + Ca(OH)2 Mg(OH)2 + CaSO4 MgCl2 + Ca(OH)2 Mg(OH)2 + CaCl2 CaCl2 + Na2CO3 CaCO3 + 2NaCl [ VIII-2 ] Posle soda-kreč postupka zaostala tvrdoća otklanja se fosfatnim postupkom dodavanjem Na3PO4: 3CaSO4 + 2Na3PO4 Ca3(PO4)2 + 3Na2SO4 3MgSO4 + 2Na3PO4 Mg3(PO4)2 + 3Na2SO4 [ VIII-3 ] OMEKŠAVANJE VODE MENJAČIMA JONA Omekšavanje menjačima jona je postupak kojim se vrši zamena jona iz menjača sa jonima iz vode koji čine tvrdoću (Mg ++, Ca++). Menjači jona su čvrste neorganske ili organske materije nerastvorne u vodi. Najpoznatiji neorganski menjač jona je prirodni mineral zeolit. Zeoliti su K i Na alumosilikati. Proces izmene teče sve dok K i Na joni iz menjača ne budu zamenjeni jonima Ca2+ i Mg2+ iz vode. Slika VIII-1. Neorganski menjač jona 1)sirova voda; 2)meka voda; 3)rastvor soli za regeneraciju; 4)voda za pranje; 5)voda posle pranja; 6)izmenjivač jona Organski menjači jona mogu da budu anjonskog ili katjonskog karaktera. RUDNIČKE VODE Rudničke vode sadrže znatnu količinu rastvornih soli i kiselina, kao što su: rastvori sulfata gvožđa, bakra, kalcijuma i dr., slobodnu sumpornu kiselinu, natrijum hlorid, hloride kalijuma i magnezijuma i dr. 2FeS2 + 2H2O + 7O2 2FeSO4 + 2H2SO4 2FeSO4 + H2SO4 + O2/2 Fe2(SO4)3 + H2O 2FeS2 + 7,5O2 + H2O Fe2(SO4)3 + H2SO4 [ VIII-1 ] Rastvor mešavine Fe2(SO4)3 i H2SO4 vrlo je korozivan i jako nagriza gvozdenu opremu u rudniku, a po hemijskoj jednačini: Fe2(SO4)3 + Fe 3FeSO4 H2SO4 + Fe FeSO4 + H2 [ VIII-2 ] INDUSTRIJSKE OTPADNE VODE Primese u industrijskim otpadnim vodama dele se na: mineralne (neorganske) primese. Sadrže ih otpadne vode mašinske i metalurške industrije, pogoni za preradu rude i uglja, pogoni građevinskih materijala itd. organske primese. Nalaze se u otpadnim vodama pogona za preradu nafte, celuloze, plastičnih masa, kaučuka itd. Industrijske vode ne smeju da imaju visok stepen tvrdoće, niti da sadrži agresivne gasove CO2, O2 i dr. Moraju imati pH vrednost između 6,5-8. Industrijske vode se koristite za: hlađenje, napajanje termičkih postrojenja i kao tehnološke vode u industrijskim procesima. Prema stepenu agresivnosti, odnosno pH vrednosti, otpadne vode se dele na: slabo agresivne sa pH od 6 - 6,5 ili sa pH od 8 - 9; jako agresivne sa pH 6 i sa pH 9; neagresivne sa pH od 6,5 - 8. METODE ZA PREČIŠĆAVANJE INDUSTRIJSKIH OTPADNIH VODA Za prečišćavanje industrijskih otpadnih voda koriste se: mehaničke, hemijske, fizičko-hemijske i biološke metode prečišćavanja. Prečišćšene otpadne vode mogu se ponovo koristiti u industrijskim procesima (sistem korišćenja povratnih voda). MEHANIČKO PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA Mehaničko prečišćavanje industrijskih otpadnih voda obuhvata: ceđenje, taloženje i filtriranje. Da bi se povećala brzina taloženja i filtriranja čestica iz vode dodaju se hemijski reagensi (koagulanti ili flokulanti). Za mehaničko prečišćavanje otpadnih voda primenjuju se: za ceđenje: rešetke i mreže; za izdvajanje primesa: taložnici, filtri od kvarcnog peska, granita, antracita itd., zatim mikrofiltri, hidrocikloni, separatori i taložne centrifuge. Odstranjivanje mehaničkih primesa iz rudničke vode vrši se u vodosabirnicima, gde se taloženjem najpre izdvoje grube čestice materijala iz vode. Izdvajanje najsitnijih mehaničkih primesa postiže se filtriranjem uz dodavanje koagulanata. HEMIJSKO PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA Osnovne metode hemijskog prečišćavanja industrijskih otpadnih voda su: neutralizacija i oksidacija. Neutralizacija se primenjuje kod otpadnih voda koje sadrže u većim količinama kiseline i baze, tj. kod voda čiji je pH manji od 6,5 (kisele vode) i kod voda sa pH većim od 8,5 (alkalne vode). Postupcima neutralizacije iz otpadnih voda se ostranjuju sumporna kiselina H2SO4, azotna kiselina HNO3, sona kiselina HCl ili njihove mešavine. Postupci neutralizacije koji se danas najčešće koriste su: uzajamna neutralizacija kiselih voda sa baznim vodama; neutralizacija reagensima (rastvori kiselina, gašeni kreč, soda, kaustična soda i dr.); filtriranje kroz aktivne materije (kreč, krečnjak, dolomit, magnezit, kreda itd.). Oksidacija se primenjuje kod otpadnih voda koje sadrže toksične materije, npr. cijadide ili kompleksne cijanide Cu i Zn, vodoniksulfid i druge sulfide. Kao oksidansi najčešće se koriste: hlor, hlorni kreč, ozon, tehnički O2, Ca hipohlorit, Na hipohlorit, hlordioksid i dr. Najčešće korišćen postupak oksidacije otpadnih voda je sa hlorom i njegovim jedinjenjima. FIZIČKO-HEMIJSKO PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA U fizičko-hemijske metode prečišćavanja spadaju: koagulacija, flokulacija, ekstrakcija, jonska zamena, flotacija, dializa, uparavanje, kristalizacija, magnetna obrada, elektrokoagulacija, elektrofiltracija i druge metode. KOAGULACIJA Koagulacija je proces u kome dolazi do obrazovanja krupnijih čestica, od većeg broja prvobitnih čestica malih dimenzija. Čestice se međusobno spajaju na bazi molekulskih sila. FLOKULACIJA Flokulacija je jedan oblik koagulacije, pri kojoj sitne koloidne čestice (ispod 10m) pod uticajem specijalno dodatih supstanci flokulanata, obrazuju krupne pahuljaste čestice, koji se lako talože i uklanjaju mehaničkim metodama. FLOTACIJA Metoda flotacije se primenjuje za prečišćavanje industrijskih otpadnih voda koje sadrže površinski aktivne materije: naftu, proizvode prerade nafte, masti, vlaknaste materije i dr. Postupak flotacije sastoji se u obrazovanju gasnih mehurića, tj. kompleksa "čestica-mehurić-vazduh", njihovom isplivavanju na površinu i povremenom uklanjanju sloja pene sa površine vode koja se prečišćava. EKSTRAKCIJA Ekstrakcija se koristi za prečišćavanje otpadnih voda koje sadrže veće količine organskih supstanci (fenole, masne kiseline i dr.). Ekstrakcija se vrši sa organskim rastvaračima, a zasniva se na različitoj rastvorljivosti prisutnog organskog jedinjenja (zagađivača) u vodi i organskom rastvaraču. Na primer, ekstrakcija fenola iz otpadnih voda vrši se korišćenjem benzola u svojstvu ekstrakcionog sredstva. BIOLOŠKE METODE ZA PREČIŠĆAVANJE OTPADNIH VODA Biološke metode prečišćavanja se koriste za uklanjanje raznih organskih supstanci iz industrijskih otpadnih voda. Biološka oksidacija organskih supstanci je prirodni proces, a odigrava se u prisustvu mikro organizama (bakterija). U biološkom prečišćavanju industrijskih otpadnih voda učestvuju heterotrofne i autotrofne bakterije Biološko prečišćavanje industrijskih otpadnih voda može se vršiti u anaerobnim uslovima (u odsustvu rastvorenog kiseonika u vodi) ili u aerobnim uslovima (u prisustvu rastvorenog kiseonika u vodi). Za biološko prečišćavanje otpadnih voda potrebno je da pH sredine bude u intervalu od 5-9, izvan ove oblasti usporavaju se procesi.