Transcript სენსორული დარღვევების ობსერვაცია

სენსორული დარღვევების
ობსერვაცია
სერნსორული დარღვევების
ობსერვაცია
- მოძრაობის მანერულობა
- მოძრაობის წესი
- მიზნობრივად გამოწვეულ
გაღიზიანებებზე რეაქციები
- მეტყველების/ვოკალიზების მანერა
- ყურების, ობსერვირების მანერა
- „მძიმე“ ქცევები
სენსორული გადახრების
ობსერვაცია
ბავშვის არც ერთი ქცევა არაა
უმნიშვნელო, თუმცა არ შეიძლება
დავასკვნათ გადახრის ტიპი მხოლოდ
ერთი ქცევის საფუძველზე.
სენსორული გადახრების
ობსერვაცია
ბლინდიზმი - ჰიპოკინეტურ და
მხედველობის სტიმულებს მოკლებულ
მდგომარეობაში:
- მოძრაობის მანერულობა
- დაცვითი რეფლექსები
- მხედველობის დამატებითი
სტიმულირების საჭიროება
თეთრი ხმაური
სენსორული შეგრძნბების წარმოქმნა,
მოცემული პიროვნების ნერვული
სისტემის მიერ, გარემოფაქტორების
მონაწილეობის გარეშე.
„სისტემაში ჩავარდნები ან ხმაური“
სენსორული გადახრების
ობსერვაცია
გადახრის ტიპის მიხედვით, პიროვნება
შესაძლოა ავლენდეს სხვადასხვა
სენსორიზმებს – როგორც ჰიპოსენსორული
შეგრძნებისას დამატებითი სტიმულირების,
ასევე ჰიპერსენსორულობის შემთხვევაში
სტიმულების თავიდან არიდების მიზნით.
სენსორიზმები –
მხედველობის
შეგრძნება
ჰიპერსენსორულობა:
• მიკროსკოპული სიმცირის მტვრის მარცვლებისა თუ მცირე
წერტილების ყურება გარემოში
• ქნაობა წინ და უკან, გვერდებზე
• წრიული მოძრაობით, მბრუნავი საგნებით, სათამაშოებით
მოხიბვლა
• გარემოდან უმცირესი წვრილმანის გამეორების უნარი
• ნერწყვის თითებს შორის გაჭიმვა და შუქზე თვალიერება
• ნახვრეტებში, ნაპრალებში, თითებშორის ყურებით მოხიბვლა
• სარკეების, ზოგჯერ კი ფოტოების არსიყვარული
• რთული სქემებით მოხიბვლა
• ძლიერი შუქის, ხშირად კი ზომიერი სიძლიერის შუქის წინაშე
შიში
• დიდი, ძლიერად განათებული სივრცეების არსიყვარული
სენსორიზმები –
მხედველობის შეგრძნება
ჰიპოსენსორულობა:
• რწევა წინ, უკან, გვერდებზე
• სინათლის წყაროთი დაინტერესება – სინათლეზე მიშტერება
• საგნების ირგვლივ ნელი სიარული, დაკავშირებული მათ
გულმოდგინე თვალიერებასთან
• სიმაღლის შიში
• სიბნელის შიში
• თვალთან ახლოს საგნების ტრიალი
• სარკეებითა და ფანჯრებით მოხიბვლა
• თითების ქნევა მხედველობის არეში
• ქარზე ამოძრავებული საგნებით მოხიბვლა
• საგნების, განსაკუთრებით კი ფერადი საგნების, მიმოფანტვა
სენსორიზმები –
მხედველობის შეგრძნება
„თეთრი ხმაური":
• „შუშისებრი" მზერა
• ადამიანებისა თუ საგნების „მიღმა“ ყურება
• ქუთუთოების გაჭიმვა
• თვალის გუგის შეკუმშვა
• ქუთუთოების ძალზე ძლიერი შეკუმშვა
სენსორიზმები – სმენის
შეგრძნება
ჰიპერსენსორულობა:
• ბავშვი ყრუს შთაბეჭდილებას ტოვებს
• ყურების დაცობა, შიში მოულოდნელი ხმების წინაში
• ხმამაღალ ხმაურზე რეაქციის არქონა, მაშინ, როცა ხმადაბალ
ბგერებზე ძლიერი რეაქციები აქვს
• ცხოველების შიში
• თმის შეჭრისას ჭირვეულობა
• ხალხმრავალ იადგილების შიში
• ძალიან ხმადაბალი ბგერების ყურადღებით სმენა
• შორეულ ოთახებში გაჟღერებული ცნობების გამეორება
• ირგვლივ ხმაურის შექმნა – ყვირილი, ხელების რტყმა
სხვადასხვა ზედაპირზე, ტაში
სენსორიზმები – სმენის
შეგრძნება
ჰიპოსენსორულობა:
• ხმამაღალი ბგერებით მოხიბვლა
• ბგერის სივრცეში ლოკალიზების სირთულე
• ხალხმრავალი ადგილების, საკომუნიკაციო ბგერების,
მოწყობილობების სიყვარული
• ხმაურობა
• ადამიანებისა თუ ცხოველების მიერ გამოცემული ხმამაღალი
ბგერების გამოწვევა
• „ექოზონდი”
• ქაღალდის ხევა
• კარის ბრახუნი
• თავის, ყურის კაკუნი
სენსორიზმები – სმენის
შეგრძნება
თეთირ ხმაური:
• მოულოდნელი წამოხტომა და გაქცევა და მოძრაობის უცბად
შეწყვეტა
• საკუთარი თავის სმენა
• ჰიპერვენტილაცია
• მოულოდნელი ყვირილი, აშკარა მიზეზის გარეშე
• რწევა
• თავის რტყმა
• უცნაური პოზების მიღება
• ჩუმი ბგერების მუდმივი გამოცემა
სენსორიზმები – წონასწორობა
ჰიპერსენსორულობა:
• გრავიტაციული დაურწმუნობლობა
• უმოძრაობისაკენ მიდრეკილება
• სიარულის შიში
• სხეულის გახევებულობა
• სხეულის პოზიციის შეცვლის შიში
• ლოკომოციური ავადმყოფობა
სენსორიზმები – წონასწორობა
ჰიპოსენსორულობა:
• ბავშვი მუდამ მოძრაობაშია
• ხტომა
• სირბილი
• ავეჯზე, კიბეებზე ძრომიალი
• საკუთარი ღერძის ირგვლივ ტრიალი
• ბზრიალი, ყირამალა
• მიწაზე ხოხვა
• სახტუნელასა და საქანელას სიყვარული
სენსორიზმები – წონასწორობა
თეთრი ხმაური:
• მოულოდნელად მიწაზე დაცემა, ხოხვა და
კოტრიალი
• მოულოდნელი გაშეშება ეპილეპსიის
შეტევის ნიშნების გარეშე
• მოულოდნელი გაფითრება, გულისრევა
• თავბრუსხვევის ჩივილი
სენსორიზმები – სიღრმითი
შეგრძნება
ჰიპერსენსორულობა:
• შეხებაზე თავდაცვა, განსაკუთრებით ძლიერი
შეხებისას
• ტრანსპორტით სიარულის არსიყვარული
• სახსრების, კუნთების ტკივილი მცირე ფიზიკური
დატვირთვის შედეგად
• მუცლის ტკივილი სომატური მიზეზების გარეშე
სენსორიზმები – სიღრმითი
შეგრძნება
ჰიპოსენსორულობა:
• უყვარს როცა ძლიერ უჭერენ ხელ
• ავეჯს შორის შეძრომა
• საბანში გახვევა
• ხტომა, სხეულის უცნაური პოზები
• თითისწვერებზე სიარული
• ავტოაგრესიული ქცევები
სენსორიზმები – სიღრმითი
შეგრძნება
თეთრი ხმაური:
• სხეულის სხვადასხვა ადგილებში ხშირ
ტკივილს უჩივის
• მოძრაობის შიში
• მოულოდნელი ყვირილი
• საკუთარი სხეულის ზელვა, ავტოაგრესია
სენსორიზმები – ზედაპირული
შეგრძნება
ჰიპერსენსორული:
• თავდაცვა შეხებაზე
• არ უყვარს ჩაცმა, ბოლომდე გახდა
• არ უყვარს ახალი ტანსაცმელი
• ფეხისწვერებზე სიარული
• არ უყვარს ხელის წავლება
• არ უყვარს წებოვანი საგნები
• არ უყვარს ძილისას საბნის დაფარება
სენსორიზმები – ზედაპირული
შეგრძნება
ჰიპოსენსორულობა:
• სხეულის ჩქმეტა, ფხანა, წასმა
• ნაკლები ზომის ტანსაცმლისა და ფეხსაცმლის
ჩაცმა
• ფეხების ტყაპუნი და თრევა
• ხელებისა და სხეულის წასმა სხვადასხვა
ზედაპირებზე
• ქარის, წყლის სიყვარული
სენსორიზმები – ზედაპირული
შეგრძნება
„თეთრი ხმაური”:
• სხეულის ქავილი (ხშირად
სისხლამდე)
• ცახცახი
• ბუსუსოებიანი კანი
• ტაკტილიზმის შეტევები
სენსორიზმები – ყნოსვა
ჰიპერსენსორულობა:
• ახდენს ადამიანების, საგნებისა თუ ადგილების
იდენტიფიცირებას სუნის მიხედვით
• სუნის სტიმულების სელექციის არქონა
• ფიზიოლოგიური მოთხოვნილებების დროს გულის
რევა
• კაპრიზულობა საკვებში
• ხალხისაგან იზოლირება
• ჭამისას სასულეში გადაცდენა
• არ ჰყოფნის ჰაერი
სენსორიზმები – ყნოსვა
ჰიპოსენსორულობა:
• სუნების ძიება – ყნოსვა
• ნარჩენების ჭამა
• ღამის შარდვა
• ხელების ლოკვა
• ხიბლავს სამზარეულო
სენსორიზმები – ყნოსვა
„თეთრი ხმაური”:
• შებერვა ცხვირისაკენ
• ჰიპერვენტილაცია
• საგნების ცხვირში შედება
• ვერ გაურჩევია, ესა თუ ის სუნი
სასიამოვნოა თუ არა
სენსორიზმები – გემო
ჰიპერსენსორულობა:
•
•
•
•
საჭმლის გადმოფურთხება
ჭამისას გულის რევა
კაპრიზულობა კვებისას
არ უყვარს გაზირებული სასმელები
სენსორიზმები – გემო
ჰიპოსენსორულობა:
• ჰიპერფაგია
• ხელებისა და საგნების პირში ჩადება
„თეთრი ხმაური”:
• ლოყების შესრუტვა, ენის ღეჭვა
• შეშუპებული ენა
• ჭამისას არ არის დამოუკიდებელი
• არა აქვს რეაქცია გემოზე
Sensory Profil ChecklistRevised (SPCR)
•
•
•
მოიცავს 27 კატეგორიას, რომელთა
ფარგლებში ტარდება ბავშვზე დაკვირვება
შედეგები დაიტანება საგანგებო გრაფიკზე,
რომელზეც ხდება მათი კოდირება ფერებით
ფროფილის ანალიზი საშუალებას გვაძლევს
შევიმუშაოთ ბავშვისათვის დახმარების
სტრატეგია და შევადაროთ კვლევის
შედეგები ჩატარებული ქმედებების შემდეგ.
Sensory Profil ChecklistRevised (SPCR)
•
•
•
•
პროფილი შეიძლება შეივსოს მშობლებისა და
სპეციალისტების მიერ, ობსერვაციის
საფუძველზე
საშუალებას გვაძლევს განვსაზღვროთ
ბავშვის წამყვანი მოდალურობა
იძლევა საშუალებას განვსაზღვროთ
პიროვნების ძლიერი და სუსტი მხარეები
ეხმარება თვითშემეცნებაში თინეიჯერებისა
და ზრდასრულების შემთხვევაში.