Transcript Wykład 2

WSPÓŁCZESNE SYSTEMY
POLITYCZNE
Po zrealizowaniu przedmiotu studenci powinni:
Znać:
- podstawowe pojęcia z zakresu systemów politycznych;
- zagadnienia związane z funkcjonowaniem systemu społecznego w relacji do systemu
politycznego;
- rolę demokracji w systemach politycznych na przestrzeni historii;
- funkcjonowanie i istotę systemu państwowego;
- funkcjonowanie systemu partyjnego we współczesnych demokracjach.
Umieć:
- interpretować aktualne wydarzenia polityczne oraz stosunki relacje polityczne we
współczesnym świecie. Zasady funkcjonowania demokratycznego państwa.
Liczba godzin zajęć dydaktycznych – 45
Zarys programowy treści kształcenia:
Pojęcie systemu politycznego, reżimu politycznego, jego historyczny rozwój, interesy
polityczne, decyzje polityczne, pojęcie i historia kultury politycznej, pojęcie systemu społecznego,
polityczna organizacja społeczeństwa. Pojecie demokracji, zakres pojęć: demokracja, totalitaryzm,
dyktatura, autorytaryzm, demokracja parlamentarna. Funkcjonowanie współczesnego państwa,
konstytucjonalizm. Rodzaje i funkcje państwa. Partie polityczne, systemy partyjne, pojęcia partii,
typologia i klasyfikacja partii politycznych. Systemy partyjne wybranych państw.
Opracował: dr Józef ZAWADZKI
Wybrana bibliografia do nauki „Współczesnych Systemów Politycznych”
w roku akademickim 2004
Bibliografia:
1.
Demokracja Europy Środkowo Wschodniej w perspektywie porównawczej. Pod red. A. Antoszewskiego,
R. Herburta, Wrocław 1997.
2.
Filipowicz Stanisław: O demokracji. Warszawa 1992.
3.
Kulesza Władysław T.: Ideologie naszych czasów. Warszawa 1996.
4.
Systemy polityczne rozwiniętych krajów kapitalistycznych. Pod red. A. Jamroza. Warszawa 1989.
5.
Śpiewak Paweł: Ideologie i obywatele. Warszawa 1991.
6.
Ulicka Grażyna: Demokracje zachodnie. Warszawa 1992.
7.
Ulicka Grażyna: Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw. Warszawa 1993.
8.
Winczorek Piotr: Wstęp do nauki o państwie. Warszawa 1995.
9.
Winczorek Piotr, Majchrowski Jan: Ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa 1993.
10. Wojtaszczyk Konstanty A.: Kompendium wiedzy o państwie współczesnym. Warszawa 1995.
11. Zawadzka Barbara: Zmiany systemu politycznego w ustawodawstwie państw Europy Środkowej i Wschodniej
1989-1991. Warszawa 1992.
12. Leksykon Politologii, red. A. Antoszewski i Ryszard Herburt. Wrocław 2001.
13. Partie i systemy partyjne, t.3 Encyklopedia politologii. Kraków 1999.
14. Ustroje Państw Współczesnych, red. W. Skrzydło, Lublin 2000.
15. Leksykon Systemów Politycznych, red. T. Goduń. Warszawa 1999.
Opracował: dr Józef ZAWADZKI
Pojęcie systemu politycznego
1. Istota systemu politycznego;
2. Otoczenie systemu politycznego.
Koncepcja instytucjonalna (strukturalna) – system polityczny to ogół instytucji, za pośrednictwem,
których są podejmowane decyzje polityczne i stosunki między nimi.
Tu utożsamiamy SP z ustrojem państwowym.
Koncepcja behawiorystyczno - funkcjonalna – system polityczny to dynamiczny proces społeczny
zachodzący w obrębie takich wspólnot jak państwo, partia polityczna, związek zawodowy czy zrzeszenie
przedsiębiorstw – istotą, którego jest przetwarzanie impulsów społecznych w decyzje i działania
polityczne.
Tu utożsamiamy SP z całokształtem zasad dotyczących organizacji i form działania władzy politycznej.
Koncepcja systemowa – to relacje między systemem a jego otoczeniem:
występują w trzech etapach: „wejścia”, „przetworzenia”, i „wyjścia”.
„Wejście” i „wyjście” to relacje między systemem a otoczeniem, a przetworzenie to proces wewnętrzny.
Koncepcja racjonalna – SP tworzą zależności, jakie powstają w procesie walki o władzę lub o jej
utrzymanie.
Opracował: dr Józef ZAWADZKI
Politolodzy amerykańscy określają SP jako „ogół struktur, procedur i instytucji, które działają wspólnie,
aby zaleźć sposób rozstrzygnięcia problemów”.
We Francji w słowniku terminów politycznych czytamy, że „system polityczny to całokształt wzajemnych
politycznych powiązań istniejących w globalnym systemie, jakim jest społeczeństwo”
SP to złożona struktura spełniająca wiele funkcji i obejmująca swoim zakresem wszystkie zachowania
związane z władzą.
Struktura systemu politycznego
1.
Elementy pierwotne – jednostki ludzkie, grupy społeczne (narody, klasy, warstwy, grupy społeczno zawodowe
itd. );
2.
Elementy wtórne – organizacje i instytucje (partie, organy państwowe, grupy nacisku, organizacje społeczne
itd.);
3.
Forma rządu;
4.
Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego;
5.
Typ reżimu politycznego.
Opracował: dr Józef ZAWADZKI
Definicja Systemu politycznego
1.
SP – to ogół organów państwowych: partii politycznych, grup interesów, reguł i zasad, na podstawie, których
funkcjonują, relacji między nimi i funkcji, jakie wykonują wobec otoczenia;
2.
Partie polityczne – dobrowolna organizacja, której celem jest zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej
dla realizacji określonego programu politycznego;
3.
Grupy interesów – organizacje zabezpieczające interesy określonych grup społecznych, które
współwpływaja na decyzje rządu, parlamentu, opinię społeczną i partie polityczne np. związki zawodowe,
zrzeszenia przedsiębiorców, organizacje kulturowe, filantropijne i humanitarne.
4.
Organy państwowe:
- organy prawodawcze – przede wszystkim parlament;
- organy administracyjne – rządowe i samorządowe;
- organy ochrony prawnej – zwłaszcza sądownictwo.
5.
SP funkcjonuje na podstawie różnych norm – prawnych, politycznych, moralnych;
- prawne – normy prawa państwowego zawarte w konstytucji, ustawach;
- normy prawa autonomicznego zawarte np. w statutach politycznych partii;
- polityczne – wynikające np. z programów partii czy umów koalicyjnych.
SP powinny odwoływać się do norm moralnych.
Opracował: dr Józef ZAWADZKI
Funkcje systemu politycznego
1.
Regulacyjna – sterowanie procesami według reguł przyjętych w danym systemie politycznym;
2.
Mediacyjna – rozwiązywanie konfliktów i mediacji dotyczących sporów interesów grupowych;
3.
Adaptacyjna – np. usprawnianie działania instytucji, poszerzanie bazy funkcjonowania SP;
4.
Innowacyjna – wprowadzanie do SP nowych reguł i mechanizmów działania.
Kryteria efektywności systemu politycznego
Zdolność do zapewnienia własnego istnienia bez uciekania się do zmasowanej przemocy;
1.
Stworzenie warunków do wszechstronnego ekonomicznego, społecznego oraz kulturalnego rozwoju kraju;
2.
Gwarancja bezpieczeństwa państwa na zewnątrz.
Opracował: dr Józef ZAWADZKI
System polityczny i jego otoczenie
system ekologiczny
system społeczny
system gospodarczy
system kulturowy
postulaty
poparcia
System polityczny
decyzje
działania
system ekologiczny
Inne syst. polityczne
Organizacje międzyn.
Opracował: dr Józef ZAWADZKI