Transcript ภาพนิ่ง 1

พืชสมุนไพรและผักพืน้ บ้ าน
โดย สานักงานเกษตรอาเภอสุ ขสาราญ
1
ผักหวานบ้ าน
ชื่อถิ่น
ผักหวานบ้ าน , ผักหวาน (ทั่วไป) , ก้ านตง ,
จ๊ าผักหวาน (ภาคเหนือ) , โถหลุ่ยกะนีเด๊ าะ
(กะเหรี่ยงแม่ ฮ่องสอน) นานาเซี่ยม (มาเลเซีย,
สตูล) , ผักหวานใต้ ใบ (สตูล) , มะยมป่ า
(ประจวบคีรีขนั ธ์ )
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Sauropus androgynus Merr.
วงศ์
: Euphorbiaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
เป็ นไม้ พ่มุ สู ง 1-2 เมตร ใบเดีย่ วเรียงสลับ รู ปขอบขนานแกน
รู ปไข่ (ovate-oblong) กว้ าง 2.3 – 3.0 เซนติเมตร ยาว 6.37.9 เซนติเมตร ก้ านใบยาว 0.2-3.0 เซนติเมตร หน้ าใบสี เขียวเข้ ม
หลังใบสี เขียวอ่ อนออกนวล ขอบใบเรียบ (entire) ออกดอกเป็ น
กระจุกตามซอกใบ ดอกเพศเมียกลีบเลีย้ งสี แดงอมส้ ม หรือแดงแกม
เหลือง ช่ อดอกยาว 1.2-1.6 เซนติเมตร ผลกลมแป้ น ฉ่านา้ คล้ ายผล
มะยม แต่ ผวิ เป็ นพูตนื้ กว่ า สี เขียวตองอ่ อนถึงขาว ขนาดผลมี
เส้ นผ่ าศูนย์ กลาง 12.5-14.5 มิลลิเมตร ดอกและผลอยู่ใต้ ใบ เมล็ดสี ดา
ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด ออกดอกช่ วงเดือนเมษายนถึงเดือน มิถุนายน
การใช้ ประโยชน์
อาหารสั ตว์ ใบใช้ ปรุ งอาหาร สมุนไพรใบและต้ นรสหวานเย็น
ใช้ นา้ ยางหยอดตาแก้ อกั เสบ รักษาแผลในจมูก รากรสเย็นแก้ ไข้
ถอนพิษไข้ รักษาคางทูม ใบปรุงเป็ นยาเขียวแก้ ไข้ ชาวเขาเผ่ า
กะเหรี่ยงมูเซอใช้ ใบทั้งต้ นต้ มนา้ อาบ เคีย้ วกินแก้ ปวดเมื่อย
ร่ างกาย เป็ นยาบารุงสุ ขภาพสาหรับสตรีหลังคลอด สารสกัดใบ
และลาต้ นด้ วยแอลกอฮอล์ มีฤทธิ์ยบั ยั้งเอ็นไซม์ HIV - 1
reverse transcriptase เล็กน้ อย ใบมีสาร
papaverine กินมากจะทาให้ เกิดอาการเวียนศรีษะและ
ท้ องผูก
พันธุ์ผกั หวานบ้ าน
พันธุ์เขาชะเมา
พันธุ์สายนา้ ผึง้
การขยายพันธุ์
* โดยการปักชา
* โดยการเพาะเมล็ด
การปลูก
ปลูกโดยใช้ กงิ่ ปักชาหรือเพาะกล้า
ด้ วยเมล็ดและย้ ายปลูกเมื่อต้ นกล้าอายุได้
45-60 วัน โดยใช้ ระยะปลูก 1x2 เมตร และ
นาปุ๋ ยคอกทีแ่ ห้ งดีแล้วผสมตอนเตรียมดิน
ประมาณ 1 – 2 กิโลกรัม/หลุม และใส่
ปุ๋ ยเคมีสูตร 15-15-15 อัตรา 10-20 กรัม/
หลุม รองก้นหลุมก่อนปลูก และเมื่อ
ผักหวานบ้ านอายุได้ 90 วัน ควรจะใช้ ปุ๋ย
เสริมสู ตร 21 - 0 - 0 อัตรา 10 - 20 กรัม/
หลุม จานวน 3 ครั้ง/ปี
การดูแลรักษา
* ให้ นา้ 2 – 3 วัน/ครั้ง ในฤดูแล้ ง
* ใส่ ปุ๋ยคอก 2 – 3 เดือน/ครั้ง
* ปุ๋ ยเคมีสูตรเสมอ 15-15-15
อัตรา 1/2 ช้ อนแกง/ต้ น
การเก็บผลผลิต
สามารถเก็บผลผลิตได้ หลัง
จากย้ ายปลูก 60วัน เมื่อเก็บ
ยอดไปแล้วประมาณ15วัน
จะแตกยอดใหม่ ให้ เก็บได้
ตลอดทั้งปี
การเก็บผลผลิต (ต่ อ)
การเก็บผลผลิตผักหวานบ้ านควรเก็บยอดผักหวานในช่ วง
เช้ ามืดถึงประมาณ 10 โมงเช้ า จะได้ ยอดผักหวานบ้ านที่สดและ
กรอบ
วิธีเก็บเลือกเก็บเฉพาะส่ วนยอด ประมาณใบที่ 3 นับจากตา
ยอดลงมาหรือยาวประมาณ 3-4 นิว้ หลังเก็บจากแปลงผักจะ
เหี่ยวให้ นามาแช่ นา้ เย็นสั กครู่ แล้ วบรรจุถุงขนาด บรรจุ 1 กก.
ถึง 5 กก.
การตัดแต่ งทรงพ่มุ
เมื่อเก็บยอดผักหวานบ้ าน ควรตัดแต่ งทรง
ต้ นไม้ ให้ สูงเกินกว่ า 70 เซนติเมตร เพือ่
สะดวกในการเก็บยอดอายุประมาณ 1-2 ปี
ควรมีการทาสาวโดยการตัดต้ นให้ ต่า คือให้ สู ง
เพียง 1 ฟุต
โรคแมลงในผักหวานบ้ านที่พบ
เพลีย้ แป้ ง
ใบยอดหงิก
การป้ องกันและกาจัดศัตรู พชื ของผักหวานบ้ าน
โรคโคนเน่ าแปลงปลูก และนา้ ขัง เชื้อ
รา จะเข้ าไปทาลายทาให้ ต้นเหี่ยว ควรขุดต้ น
เผาไฟเพือ่ ป้ องกันการระบาดของเพลีย้ ไฟ
เพลีย้ อ่ อน
การนามาประกอบอาหาร
ผักหวานบ้ าน สามารถประกอบอาหารได้
หลายอย่ าง เช่ น ผักหวานผัดนา้ มันหอย ผัด
ไฟแดง แกงเลียง แกงส้ ม แกงจืด ชุบแป้ ง
ทอด ก๋ วยเตี๋ยวผักหวาน
ยาผักหวาน
ฯลฯ
คุณค่ าทางอาหาร
ผักหวานบ้ านมีคุณค่ าทางโภชนาการมากมาย
มีสารอาหารหลายชนิด ที่มีประโยชน์ ต่อ
ร่ างกาย ได้ แก่ โปรตีน คาร์ โบไฮเดรต
ไขมัน และแร่ ธาตุทมี่ ปี ระโยชน์ ต่อร่ างกาย
โดยเฉพาะวิตามินซี
ต้ นทุนการผลิต/ไร่
รายการ
ค่ าต้ นพันธุ์
ค่ าปุ๋ ยเคมี
ค่ าปุ๋ ยคอก
ระยะปลูก 50x50 ซม.
ระยะปลูก 1x2 เมตร
3 บาทx5,000ต้ น =15,000 บ. 3บาทx800ต้ น = 2,400 บ.
580บาทx4กระสอบ=2,320บ. 580 บาท x 1 กระสอบ
= 580 บ.
2บาทx500 กก.= 1,000 บาท 2บาท x 200 กก.= 400 บ.
รวม 18,320 บาท
รวม 3,380 บาท
ผลตอบแทน
* ผักหวานอายุ 3 เดือนขึน้ ไปผลผลิต
จะเพิม่ ขึน้
* 1,000 ต้ น เก็บยอดเฉลีย่ 10 กก./ครั้ง/
15 วัน
* ราคาจาหน่ าย 40 – 50 บาท/กก.