Transcript MAPA BADAŃ 2003-2005

Struktury organizacyjne
instytucji
dr Janusz Kraśniak
Zagadnienia
 Istota struktury organizacyjnej
 Ujęcia struktury organizacyjnej
 Tradycyjne struktury organizacyjne
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
2
Istota struktury organizacyjnej
organizacyjna instytucji to układ
stanowisk
pracy,
komórek
i
jednostek
organizacyjnych wraz z zachodzącymi między nimi
powiązaniami
 Struktura
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
3
Elementy struktury organizacyjnej
 Podstawowymi elementami struktury organizacyjnej
są:
 stanowisko pracy - jest to miejsce zajmowane
przez pracownika danej organizacji wraz z zasobami
niezbędnymi do realizacji powierzonych zadań,
 komórka organizacyjna - zbiór stanowisk pracy,
którymi kieruje jeden przełożony,
 jednostka
organizacyjna - zbiór komórek
organizacyjnych
skupionych
wokół
wspólnego
kierownika.
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
4
Więzi organizacyjne
 Powiązania występujące między elementami struktury
organizacyjnej to więzi organizacyjne.
 Rodzaje więzi organizacyjnych:
 więź
służbowa - wyrażające się w zależności
podwładnego od przełożonego,
 więź funkcjonalna - występują w dwojakiej postaci:
- jako więź służbowa między funkcjonalnymi
przełożonymi a podwładnymi – więź funkcjonalna
hierarchiczna,
- jako więź między członem funkcjonalnie
uzależniającym
a
członem
funkcjonalnie
uzależnionym, polegająca na doradzaniu, pomaganiu
lub wydawaniu opinii – więź funkcjonalna
wspomagania,
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
5
Więzi organizacyjne
 więź techniczna - wynikająca z podziału pracy, a
wyrażająca się we wzajemnym uzależnieniu członków
zespołu podczas realizacji wspólnego zadania,
 więź
informacyjna
obejmuje
obowiązek
jednostronnego lub wzajemnego informowania się o
wszystkich stanach rzeczy bądź ich zmianach.
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
6
Ujęcia struktury organizacyjnej
 Strukturę organizacyjną można rozpatrywać w dwóch
ujęciach:
 statycznym - ogół elementów - układ komórek i
więzi
organizacyjnych.
Abstrahujemy
od
czasowego następstwa zdarzeń czyli rozpatrujemy
organizację jako układ elementów i relacji między
nimi,
 dynamicznym
procesy,
związki
czasoprzestrzenne.
Koncentrujemy
się
na
czynnościach zachodzących w czasie czyli na
procesach funkcjonowania i rozwoju instytucji.
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
7
Rodzaje struktur i kryteria ich
wyodrębniania
K r y te r iu m
R o d z a je stru k tu r
R o z p ię to ść k ie r o w a n ia
S m u k łe , p ła sk ie
D o m in u ją c y r o d z a j
w ię z i o r g a n iz a c y jn y c h
L in io w e , fu n k c jo n a ln e , sz ta b o w o –
lin io w e
D o m in u ją c e k r y te r iu m
g r u p o w a n ia
p o d sta w o w y c h
je d n o ste k
F u n k c jo n a ln e , d y w iz jo n a ln e ,
p ro je k to w e , m a c ie rz o w e
W ię z i k a p ita ło w e
H o ld in g , k o n c e rn
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
8
Struktura smukła
 Duża liczba szczebli hierarchicznych
 Mała rozpiętość kierowania
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
9
Struktura płaska
 Mała liczba szczebli hierarchicznych
 Duża rozpiętość kierowania
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
10
Różne rozpiętości kierowania
Liczba członków organizacji na każdym szczeblu
hierarchii
Szczebel organizacyjny
Przy rozpiętości
kierowania wynoszącej 4
Przy rozpiętości
kierowania wynoszącej 8
1.
1
1
2.
4
8
3.
16
64
4.
64
512
5.
256
4096
6.
1024
7.
4096
Rozpiętość kierowania = 8
Liczba pracowników wykonawczych = 4096
Liczba kierowników (szczebel 1 – 4) = 585
Rozpiętość kierowania = 4
Liczba pracowników wykonawczych = 4096
Liczba kierowników (szczebel 1 – 6) = 1365
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
11
Rodzaje struktur i kryteria ich
wyodrębniania
K r y te r iu m
R o d z a je stru k tu r
R o z p ię to ść k ie r o w a n ia
S m u k łe , p ła sk ie
D o m in u ją c y r o d z a j
w ię z i o r g a n iz a c y jn y c h
L in io w e , fu n k c jo n a ln e , sz ta b o w o –
lin io w e
D o m in u ją c e k r y te r iu m
g r u p o w a n ia
p o d sta w o w y c h
je d n o ste k
F u n k c jo n a ln e , d y w iz jo n a ln e ,
p ro je k to w e , m a c ie rz o w e
W ię z i k a p ita ło w e
H o ld in g , k o n c e rn
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
12
Klasyczne rozwiązania strukturalne
 Struktury wyróżnione ze względu na dominujący
rodzaj więzi organizacyjnych określa się mianem
struktur klasycznych. Do struktur klasycznych zalicza
się:
 struktury liniowe,
 struktury funkcjonalne,
 struktury sztabowo – liniowe.
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
13
Struktura liniowa
 Struktura najstarsza i najprostsza
 Podstawowe cechy:
 dominujący charakter mają więzi służbowe,
 przestrzeganie
zasady
jednoosobowego
kierownictwa,
 brak specjalizacji stanowisk kierowniczych.
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
14
Struktura funkcjonalna
 Twórcą koncepcji jest F.W. Taylor
 Podstawowe cechy:
 dominujący charakter mają więzi funkcjonalne,
 specjalizacja stanowisk kierowniczych,
 złamanie zasady jednoosobowego kierownictwa.
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
15
Struktura sztabowo - liniowa
 Podstawowe cechy:
 dominujący
charakter mają więzi służbowe i
funkcjonalne,
 istnienie
obok
komórek
liniowych
wyspecjalizowanych komórek funkcjonalnych
zwanych sztabami,
 sztaby
posiadają
wyłącznie
kompetencje
doradcze,
 zadaniem sztabów jest wspieranie kierowników
liniowych w procesie podejmowania decyzji.
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
16
Literatura
 K. Krzakiewicz [red.],
Teoretyczne Podstawy Organizacji i
Zarządzania, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań
2008, rozdział 3
Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji
17