Transcript Tu huyet trung gia cam

Bệnh Tụ huyết trùng gia cầm
(Pasteurellosis avium)
Giới thiệu chung
• BÖnh THT gia cÇm lµ mét bÖnh truyÒn nhiÔm
cÊp tÝnh cña loµi gia cÇm do vi khuÈn
Pasteurella multocida g©y ra.
• BÖnh x¶y ra trªn kh¾p thÕ giíi, tuy nhiªn bÖnh ë
vïng nhiÖt ®íi x¶y ra trÇm träng h¬n so víi ë vïng
«n ®íi, mçi n¨m g©y thiÖt h¹i kho¶ng 200 triÖu
®« la Mü
• Ở ViÖt Nam bÖnh chñ yÕu x¶y ra vµo vô hÌ thu
g©y chÕt nhiÒu gia cÇm nu«i tËp trung còng nh
nu«i trong gia ®×nh.
Căn bệnh
• Xem lại THT trâu bò, chú ý cách xem KL trên
môi trường thạch - huyết thanh - huyết cầu tố
– KL màu xanh dạng S phân lập từ gia cầm bị bệnh
mạn tính
– KL dạng M thường không có hiện tượng tán sắc
• BÖnh THT gia cÇm chñ yÕu do P.multocida type
A vµ D g©y nªn
– Ngoµi ra cßn mét sè loµi P.multocida kh¸c còng cã
thÓ g©y bÖnh THT gia cÇm nh P. gallinarum, P.
anatipestifer thêng g©y cho vÞt.
Truyền nhiễm học
• Loài vật mắc bệnh
– TÊt c¶ c¸c loµi gia cÇm ®Òu c¶m thô víi bÖnh
– Gµ, vÞt thêng bÞ bÖnh nÆng vµ hay x¶y ra nh÷ng vô
dÞch lín với tỷ lệ chết rất cao
– Gµ trưởng thành thêng mÉn c¶m h¬n gµ con
– Gµ t©y, gµ sao, ngçng. ngan còng cã tÝnh c¶m thô t¬ng tù.
– BÖnh cµng nÆng ë nh÷ng ®µn nu«i víi sè lîng lín
– C¸c loµi chim hoang nh sÎ, chim ri, bå c©u, chim cu,
qu¹ còng m¾c bÖnh.
– Bệnh thường giới hạn ở 1 địa phương, 1 khu vực
nhất định
– Bệnh thường xảy ra sau các trận mưa rào
Truyền nhiễm học
• Chất chứa căn bệnh
– Ở điều kiện bình thường, vi khuÈn Pasteurella ký
sinh trong c¬ thÓ gia cÇm khoÎ
• Khi gÆp nh÷ng ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt lîi, ®iÒu kiÖn ch¨m
sãc nu«i dìng kÐm, søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ bÞ gi¶m sót
th× vi khuÈn sÏ trçi dËy vµ g©y bÖnh.
– Ở gia cầm bệnh, mầm bệnh có ở hầu hết các cơ
quan phủ tạng và dịch bài xuất, bài tiết
• Máu trong thời kỳ con vật sốt
• Gan, dịch xoang bao tim, máu tim
– Nền chuồng, sân chơi , nơi chăn thả … chứa các
chất bài xuất, bài tiết của con vật; là nơi tiềm tàng
mầm bệnh
Truyền nhiễm học
• Đường lây lan
– Chủ yếu lây qua đường tiêu hóa
– Bệnh lây lan nhanh trong đàn hoặc từ đàn này sang
đàn khác ; nhưng giới hạn ở 1 khu vực, 1 địa phương
• Cơ chế sinh bệnh
– C¨n bÖnh thêng ký sinh trong ®êng h« hÊp khi søc ®Ò
kh¸ng cña c¬ thÓ gi¶m sót, vi khuÈn sÏ vµo m¸u vµ g©y
bÖnh.
• NÕu tõ ngoµi vµo c¨n bÖnh sÏ x©m nhập theo ®êng tiªu ho¸
hoÆc h« hÊp.
• Tuy nhiªn qóa tr×nh diÔn biÕn cña bÖnh cßn phô thuéc vµo
®éc lùc của mầm bệnh vµ søc ®Ò kh¸ng cña c¬ thÓ.
Truyền nhiễm học
• NÕu c¨n bÖnh cã ®éc lùc rÊt cao, khi x©m nhËp vµo
c¬ thÓ qua niªm m¹c, vi khuÈn sÏ sinh s¶n t¹i chç råi
vµo m¸u g©y b¹i huyÕt vµ lµm con vËt chÕt nhanh
(thÓ qu¸ cÊp tÝnh).
• NÕu c¨n bÖnh cã ®éc lùc kh«ng cao l¾m, sau khi
vµo c¬ thÓ sÏ khu tró ë mét sè c¬ quan tæ chøc nhÊt
®Þnh nh gan vµ g©y nªn qu¸ tr×nh viªm vµ ho¹i tö t¹i
®©y (thÓ cÊp tÝnh).
• Khi vi khuÈn cã ®éc lùc yÕu, sau khi vµo c¬ thÓ
kh«ng g©y b¹i huyÕt mµ chØ khu tró ë mét sè tæ
chøc trong c¬ thÓ vµ g©y ra viªm ho¹i tö m¹n tÝnh
(thÓ m¹n tÝnh).
Triệu chứng
• Thêi gian nung bÖnh ng¾n thêng lµ 1 – 2 ngµy, ë gµ lín
cã thÓ tõ 4 – 9 ngµy.
– Còng cã trêng hîp xuÊt hiÖn triÖu chøng muén ®ến vµi tuÇn
sau khi chÞu ¶nh hëng cña c¸c t¸c nh©n g©y bÖnh.
• BÖnh cã 3 thÓ chÝnh:
– ThÓ qu¸ cÊp
– ThÓ cÊp tÝnh
– ThÓ m¹n tÝnh
• ThÓ qu¸ cÊp tÝnh: BÖnh diÔn biÕn nhanh ®Õn nçi
kh«ng quan s¸t kÞp triÖu chøng
– NÕu chó ý chØ thÊy con vËt ñ rò cao ®é vµ sau 1 – 2 giê l¨n ra
chÕt.
– NhiÒu trêng hîp chiÒu tèi gµ cßn ®i ¨n, s¸ng ra ®· chÕt
– Gµ m¸i nh¶y lªn ổ ®Î råi n»m chÕt lu«n t¹i chç.
Triệu chứng
• ThÓ cÊp tÝnh: lµ thÓ bÖnh kh¸ phæ biÕn
– Gia cÇm bÞ bÖnh sèt cao 42 – 43°C
– Gà ñ rò, bá ¨n, xï l«ng, ®i l¹i chËm ch¹p.
– Tõ mòi miÖng ch¶y ra mét chÊt níc nhít cã
bät lÉn m¸u mµu ®á sÉm, gi÷a thêi kú bÖnh
gia cÇm cã thÓ ®i Øa ph©n láng nh mµu
s«cola.
– Con vËt ngµy cµng khã thë, mµo yÕm tÝm
bÇm do tô m¸u, cuèi cïng con vËt chÕt do
ng¹t thë.
Triệu chứng
• ThÓ m¹n tÝnh : thêng thÊy ë cuèi æ dÞch
– Thể này thêng nhÊn m¹nh là thÓ m¹n tÝnh ë mµo vµ yÕm.
– Gµ bÖnh ®Çu tiªn yÕm sng thuû thòng vµ ®au, n¬i ho¹i tö dÇn
dÇn bÞ cøng l¹i, về sau chç viªm ho¹i tö cã thÓ lan réng vµ h×nh
thµnh côc cøng tån t¹i suèt ®êi.
– Con vËt thêng gµy cßm, da bäc x¬ng do mÇm bÖnh t¸c ®éng
vµo nhiÒu c¬ quan phñ t¹ng trong c¬ thÓ.
– Con vật có hiÖn tîng viªm khíp m¹n tÝnh (khíp ®ïi, ®Çu gèi, cæ
ch©n) vµ viªm phóc m¹c m¹n tÝnh.
– Gµ bÖnh thêng xuyªn th¶i ra chÊt láng cã bét mµu vµng gièng
lßng ®á trøng
– HiÖn tîng ho¹i tö m¹n tÝnh ë mµng n·o cã thÓ dÉn ®Õn triÖu
chøng thÇn kinh.
• Mào, yếm sưng to ở gà trống
• Mào, yếm sưng to ở gà trống, có nhiều mủ bên trong
• Viêm bao hoạt dịch có mủ khớp gà
Bệnh tích
•
•
•
•
Do con vật chết ở thể quá cấp và cấp tính nên xác chết vẫn béo
Do bại huyết, tụ huyết nên cơ bắp tím bầm, thịt nhão
Tổ chức liên kết dưới da thấm dịch nhớt keo nhày, dễ đông
Tim sng, xoang bao tim tr¬ng to chøa dÞch thÈm xuÊt mµu vµng do
viªm ngo¹i t©m m¹c, líp mì vµnh tim xuÊt huyÕt.
• Phæi tô m¸u, viªm phổi thùy, mµu n©u thÉm, cã thÓ chøa dÞch viªm
mµu ®á nh¹t
– Trong lòng khí, phế quản chứa nhiều dịch nhớt và bọt màu hồng
• Gan h¬i sng, thoái hóa mỡ, trên bề mặt gan có c¸c nèt ho¹i tö mµu
trắng xám hoặc vµng nh¹t, to b»ng ®Çu ®inh gim, ®Çu mòi kim, cã khi
nhiÒu nèt ho¹i tö dµy ®Æc liªn kÕt l¹i víi nhau thµnh ®¸m.
• L¸ch bÞ tô m¸u, h¬i sng (nhng kh«ng to qu¸ gÊp ®«i b×nh thêng)
• Niªm m¹c ruét tô m¸u, ch¶y m¸u vµ viªm ; cã c¸c ®¸m fibrin mµu ®á
thÉm che phñ bªn trªn.
Bệnh tích
• Thể m¹n tÝnh : bÖnh tÝch thÓ hiÖn chñ
yÕu lµ viªm ho¹i tö ®êng h« hÊp vµ gan
– Có trường hợp viªm phóc m¹c cã c¸c líp fibrin
kh«, dµy ®Æc bao bäc c¸c phñ t¹ng vµ tói h¬i.
– Viªm lan tõ phóc m¹c ®Ôn buång trøng vµ èng
dÉn trøng, lµm èng dÉn trøng sng mµu vµng
nh¹t, chøa ®Çy dÞch thÈm xuÊt vµ fibrin.
– NhiÒu trêng hîp thÊy hiÖn tîng viªm khíp, c¸c
khíp x¬ng sng to chøa nhiÒu dÞch thÈm xuÊt
mµu x¸m ®ôc, đầu khớp xù xì
– Bệnh tích ở mào và yếm như đã mô tả
• XuÊt huyÕt c¬ tim ë gµ bÖnh
• XuÊt huyÕt c¬ tim vµ líp mì vµnh tim ë gµ bÖnh
• XuÊt huyÕt c¬ tim vµ líp mì vµnh tim gan
cã nhiÒu ®iÓm ho¹i tö ë gµ bÖnh
• Gan sng, trªn bÒ mÆt cã nh÷ng ®iÓm
ho¹i tö nhá mµu tr¾ng x¸m
Gan sng, trªn bÒ mÆt cã nh÷ng ®iÓm ho¹i tö nhá
mµu tr¾ng x¸m
Ruét chøa dÞch nhÇy mµu vµng tr¾ng, cã nhiÒu
®iÓm xuÊt huyÕt ë niªm m¹c
• Mồm gà Tây chứa nhiều DRV có lẫn máu
• Viêm màng bụng ở gà đẻ thể bại huyết
Chẩn đoán
• Chẩn đoán dựa vào DTH và TC
– Chẩn đoán phân biệt
• Bệnh Newcastle
• Bệnh Cúm gia cầm
• Bệnh thương hàn gà
– Chẩn đoán vi khuẩn học
• Bệnh phẩm là : tủy xương, máu tim, nước trong
xoang ngực, xoang bụng, lách , gan
– Chẩn đoán huyết thanh học : ELISA
Điều trị
• CÇn ®iÒu trÞ sím khi ph¸t hiÖn bÖnh,
viÖc ®iÒu trÞ chñ yÕu dïng kh¸ng sinh vµ
thuèc trî lùc, kÌm theo ®iÒu kiÖn ch¨m sãc
nu«i dìng tèt
• Cần điều trị dự phòng cho toàn đàn
• Dùng kháng sinh: streptomyxin, nhóm KS
tetraxyclin, Neotesol, Tetraclovit C
– Liều lượng : 15.000UI/Kg
– Liệu trình : 4 – 5 ngày liên tục
Phòng bệnh
• Vệ sinh phòng bệnh
– Khi dịch chưa xảy ra : cÇn t¨ng cêng ch¨m sãc nu«i dìng, vÖ sinh
thøc ¨n, níc uèng v× trong bÖnh THT th× søc ®Ò kh¸ng tù nhiªn
kh«ng ®Æc hiÖu cña c¬ thÓ rÊt quan träng v× vi khuÈn THT hay
ký sinh ë ®êng h« hÊp chØ ®îi ®Õn khi con vËt èm yÕu, søc ®Ò
kh¸ng gi¶m lµ trçi dËy g©y bÖnh.
– Khi dịch đã xảy ra :
• Nh÷ng tr¹i gµ lín khi cã dÞch tèt nhÊt lµ ®em giÕt thÞt toµn bé nh÷ng
con trong khu vùc nhiÔm bÖnh, c¸ch ly triÖt ®Ó nh÷ng con cßn ë khu
vùc an toµn. Sau ®ã cã thÓ t¹o ®µn míi b»ng c¸ch t¹o tõ nh÷ng ®µn
gµ lín ®· nhiÒu n¨m kh«ng m¾c bÖnh THT, hoÆc tõ ®µn gµ con míi
në (qua nhiÒu thÝ nghiÖm chøng minh bÖnh THT kh«ng l©y qua
phôi).
• ViÖc ®iÒu trÞ dù phßng b»ng kh¸ng sinh ®îc xem lµ kh¸ quan trong
vµ cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn nÕu l¹m dông cã thÓ g©y nªn hiÖn tîng
kh¸ng thuèc.
Phòng bệnh
• Vacxin phòng bệnh
– Tuy vacxin sèng cã u ®iÓm lµ t¹o miÔn dÞch nhanh
vµ ®¶m b¶o sau khi ®a vµo c¬ thÓ ®éng vËt c¶m
thô, song vi khuÈn THT lµ lo¹i cã tÝnh biÕn dÞ lín,
chóng cã thÓ ®ang tõ nhîc ®éc chuyÓn thµnh cêng
®éc vµ g©y ra nh÷ng æ dÞch trong thiªn nhiªn, v×
vËy trong s¶n xuÊt thùc tÕ hiÖn nay ngêi ta hay sö
dông vacxin v« ho¹t.
– §Ó n©ng cao hiÖu lùc cña vacxin v« ho¹t vµ kÐo dµi
thêi gian miÔn dÞch c¸c nhµ khoa häc tËp trung
nghiªn cøu c¸c chÊt bæ trî cã t¸c dông kÝch thÝch
sinh miÔn dÞch kh«ng ®Æc hiÖu, ®ång thêi t¹o ra
c¸c chñng vi khuÈn cã tÝnh g©y miÔn dÞch cao vµ
chÕ t¹o vacxin “thÕ hÖ míi” b»ng c«ng nghÖ sinh häc
ph©n tö.
Phòng bệnh
• Mét sè vacxin phßng bÖnh THT gia cÇm t¹i ViÖt
Nam
– HiÖn nay ë níc ta cã 3 c¬ së s¶n xuÊt vacxin THT gia
cÇm:
– Vacxin THT gia cÇm keo phÌn chñng Pa1, Pa2 do xÝ
nghiÖp thuèc thó y TW1 s¶n xuÊt.
– Vacxin THT nhò ho¸ chñng V, TG, HL do C«ng ty thuèc
thó y TW2 s¶n xuÊt.
– ViÖn Thó y quèc gia s¶n xuÊt thö nghiÖm vacxin THT
gia cÇm keo phÌn vµ nhò ho¸ chñng N41 cã hiÖu qu¶
cao
– Vacxin dùng 2 lần :
• Lần 1 : gà 8 – 10 tuần tuổi
• Lần 2 : gà 18 – 20 tuần tuổi
Phòng bệnh
• Ngoµi c¸c lo¹i vacxin trªn níc ta cßn nhËp mét sè
lo¹i sau:
– Vacxin sèng nhîc ®éc: H·ng Vineland (Mü) s¶n xuÊt
vacxin THT gia cÇm nhîc ®éc “Pasteurella multocida –
live” type 1; cho uèng 2 lÇn: lÇn 1 lóc 6 – 12 tuÇn tuæi,
lÇn 2 lóc 18 – 20 tuÇn tuæi.
– Vacxin v« ho¹t nhò dÇu FC – 3: Vacxin do h·ng Maine
Biological Labortories USA s¶n xuÊt víi 3 serotype
Pasteurella multocida A:1, A:3, A:4; tiªm cho gµ gièng
vµ gµ ®Î 2 lÇn: lÇn 1 lóc 12 – 16 tuÇn tuæi, lÇn 2 sau
lÇn 1 tõ 4 – 6 tuÇn, liÒu 0,5ml/con. Tuy nhiªn h·ng cã
khuyÕn c¸o lµ kh«ng nªn dïng 42 ngµy tríc khi thÞt.
– Vacxin ®Ëm ®é cao FC – 3, do ®Ëm ®é cao h¬n nªn
liÒu tiªm gi¶m xuèng 0,3ml/con.