Transcript Üretim Teorisi

EKO201-205 MİKROİKTİSAT I
Üretim
Tartışılacak Konular

Üretim Teknolojisi

Eş-Ürün Eğrileri

Tek Değişken Girdi (emek) ile Üretim

İki Değişken Girdi ile Üretim

Ölçeğe Göre Getiri
Slide 2
Giriş

Piyasanın Arz Yönüne Dönüyoruz.

Firma davranışları teorisi şu konularla
ilgilenir.

Bir firma en düşük maliyetli üretim kararlarını nasıl
alır

Maliyetler ile çıktı arasındaki ilişkiler nasıldır

Piyasa Arz Fonksiyonunun Özellikleri

İşletmelerle ilgili düzenlemeler
Slide 3
Üretimin Teknolojisi

Üretim Süreci


Üretim Sürecinde üretim faktörleri bir araya
getirilerek çıktı üretilir.
Üretim Faktörleri (girdiler)

Emek (Labour)

Ham-maddeler (Materials)

Sermaye (Capital)
Slide 4
Üretimin Teknolojisi

Üretim Fonksiyonu (Production
Function):
 Veri
teknoloji altında, değişik girdi
bileşimleri kullanılarak üretilebilecek
maksimum çıktı miktarını gösterir.

Firma etkin bir biçimde çalıştığında teknik
olarak mümkün olan üretimdir.
Slide 5
Üretimin Teknolojisi

İki girdi kullanıldığında üretim
fonksiyonu:
Q = F(K,L)
Q = Çıktı (Output); K = Sermaye (Capital);
L =Emek (labour).

Veri teknoloji varsayımı altında
Slide 6
Eş-Ürün Eğrileri

Varsayımlar
 Gıda

malı üreticisi iki girdi kullanmaktadır:
Emek (L) ve sermaye (K)
Slide 7
Eş-Ürün Eğrileri

Gözlemler:
1) Herhangi bir sermaye (K) düzeyi için,
daha çok işgücü kullanıldıkça çıktı artar.
2) Herhangi bir işgücü (L) düzeyi için, daha
çok sermaye (K) kullandıkça çıktı artar.
3) Girdilerin farklı bileşimleri kullanılarak aynı
çıktı miktarı üretilebilmektedir.
Slide 8
Eş-Ürün Eğrileri

Eş-Ürün Eğrisi
 Aynı
çıktı miktarını veren, olası tüm girdi
bileşimlerini gösteren eğridir.
Slide 9
Gıda malı üretim fonksiyonu
Emek Girdisi
Sermaye
1
2
3
4
5
1
20
40
55
65
75
2
40
60
75
85
90
3
55
75
90
100
105
4
65
85
100
110
115
5
75
90
105
115
120
Slide 10
İki Değişken Faktörle (L,K) Üretim
Sermaye
(yıl)
5
Eş-ürün paftası
E
4
3
A
B
Bu eş-ürün eğrileri,
55, 75 ve 90 birim çıktı
düzeyi için, üretim
fonksiyonundan türetildi.
C
2
Q3 = 90
D
1
Q2 = 75
Q1 = 55
1
2
3
4
5
Emek (yıl)
Slide 11
Eş-Ürün Eğrileri
Girdi Esnekliği

Eş-Ürün eğrileri: aynı çıktı miktarını
üretmek için, farklı girdi bileşimlerinin
nasıl kullanılabileceğini gösterir.

Bu bilgiler üreticinin faktör piyasasındaki
değişimlere etkin bir şekilde tepki
vermesine olanak verir.
Slide 12
Eş-Ürün Eğrileri
Kısa-Uzun Dönem (Short-Long Run)Ayırımı

Kısa Dönem (Short-run):

Bir veya daha fazla üretim faktörünün
değiştirilemediği dönemdir.

Bu faktörlere sabit faktörler (fixed inputs)
adı verilir.
Slide 13
Eş-Ürün Eğrileri
Kısa-Uzun Dönem (Short-Long Run)Ayırımı

Uzun Dönem (Long-run)

Tüm üretim faktörlerinin değiştirilebildiği
dönemdir.
Slide 14
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)
Emek
Miktarı (L)
Sermaye
Miktarı (K)
Toplam
Çıktı (Q)
Ortalama
Ürün
Marjinal
Ürün
0
10
0
---
---
1
10
10
10
10
2
10
30
15
20
3
10
60
20
30
4
10
80
20
20
5
10
95
19
15
6
10
108
18
13
7
10
112
16
4
8
10
112
14
0
9
10
108
12
-4
10
10
100
10
-8
Slide 15
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)

Gözlemler:
1) Üretimde emek istihdamı arttıkça,
üretilen çıktı (Q) artmakta, bir
maksimum noktaya ulaştıktan sonra
azalmaktadır.
Slide 16
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)

Gözlemler:
2) Emeğin ortalama ürünü (average
product of labour) (AP), veya işçi başına
çıktı miktarı önce artmakta, sonra
azalmaktadır.
Q
APL 
L
Slide 17
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)

Gözlemler:
3) Emeğin marjinal ürünü (marginal
product of labour) (MP), ya da eklenen
son işçinin ürettiği çıktı, önce artmakta,
sonra azalmakta ve negatif olmaktadır.
Q
MPL 
L
Slide 18
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)
Çıktı
(Ay)
D
112
Toplam Üretim
C
60
A: Teğetin eğimi = MP (20)
B: OB’nin eğimi = AP (20)
C: OC’nin eğimi= MP & AP
B
A
0 1
2 3
4
5 6
7 8
9
10 Emek (Ay)
Slide 19
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)
Çıktı
(Ay)
Gözlemler:
E’nin solunda: MP > AP ve AP artmaktadır
E’nin sağında: MP < AP ve AP azalmaktadır
E noktasında: MP = AP ve AP maksimumda
30
Marjinal Ürün (MP)
E
20
Ortalama Ürün (AP)
10
0 1
2 3
4
5 6
7 8
9
10 Emek (Ay)
Slide 20
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)

Gözlemler:

MP = 0, iken TP maksimum noktasında

MP > AP,iken AP artmakta

MP < AP, AP azalmakta

MP = AP, iken AP maksimumda
Slide 21
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)
AP = orijinden TP üzerindeki bir noktaya çizilen doğrunun eğimi
MP = TP üzerindeki herhangi bir noktaya çizilen teğetin eğimi
Çıktı
(ay)
Çıktı
(ay)
D
112
30
C
E
60
20
B
10
A
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Emek
(ay)
Emek
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ay
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)
Azalan Verimler Yasası

Girdi kullanımı eşit miktarlarda
arttırıldıkça, belli bir noktadan sonra bu
girdinin çıktıya sağladığı katkı azalmaya
başlar. (MP azalır).
Slide 23
Tek Bir Değişken Girdi İle
Üretim (Emek)
Azalan Verimler Kanunu

Emek faktörü küçük iken, MP
işbölümünden dolayı artar.

Emek faktörü büyükken, MP
etkinsizliklerden dolayı azalır.
Slide 24
Teknolojik Gelişmenin Etkisi
Çıktı
Azalan getiri şartları olsa da
Teknoloji ilerledikçe
Emek üretkenliği artabilir.
C
100
B
O3
A
O2
50
O1
Emek
0 1
2 3
4
5 6
7 8
9
10
Slide 25
Malthus ve Gıda Malları Krizi

Malthus, nüfus arttıkça ve azalan getiri
şartları tarımsal üretimi sınırladıkça
insanların yaygın açlıkla karşı karşıya
kalacaklarını ileri sürmüştür.

Malthus’un bu tahmini neden yanlış
çıkmıştır?
Slide 26
Dünya Kişi Başına Gıda Tüketim
Endeksi
Yıl
1948-1952
1960
1970
1980
1990
1995
1998
Endeks
100
115
123
128
137
135
140
Slide 27
Malthus ve Gıda Malları Krizi

Veriler üretimin, nüfus artışından daha
hızlı büyüdüğünü göstermektedir.

Malthus, gıda arzının talepten daha hızlı
büyümesine olanak veren teknolojik
gelişmelerin potansiyel etkilerini dikkate
almamıştır.
Slide 28
Malthus ve Gıda Malları Krizi

Teknoloji artıklar yaratarak fiyatları
aşağı doğru çekmektedir.

Soru
 Eğer
gıda artıkları varsa, neden açlık söz
konusu olmaktadır?
Slide 29
Malthus ve Gıda Malları Krizi

Yanıt

Gıda mallarının üretken bölgelerden
üretken olmayan bölgelere dağıtılmasının
maliyetleri ile üretken olmayan bölgelerdeki
düşük gelir düzeyleridir.
Slide 30
Tek Değişken Girdi ile Üretim (labour)

Emek Üretkenliği
ÇIKTI
Ortalama Üretkenlik 
EMEK
Slide 31
Tek Değişken Girdi ile Üretim (labour)

İşgücü Üretkenliği ve Yaşam
Standartları
 Tüketim
ancak üretkenlik artarsa yükselir.
 Üretkenliğin
Belirleyicileri

Sermaye Stoku

Teknolojik Değişme
Slide 32
Gelişmiş Ülkelerde Emek
Üretkenliği
Fransa
Almanya
Japonya
İngiltere
Birleşik
Devletler
Çalışan işçi başına çıktı (1997)
$54,507
$55,644
$46,048
$42,630
$60,915
Emek Üretkenliği Yıllık Ortalama Büyüme Hızı (%)
1960-1973 4.75
4.04
8.30
2.89
2.36
1974-1986 2.10
1.85
2.50
1.69
0.71
1987-1997 1.48
2.00
1.94
1.02
1.09
Slide 33
Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek)

Üretkenlikte Eğilimler
1) ABD’de üretkenlik diğer ülkelerden
daha yavaş büyümektedir.
2) Gelişmiş ülkelerde üretkenlik
büyümesi düşmektedir.
Slide 34
Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek)

Üretkenlik Büyüme Hızının Yavaşlaması
için Açıklamalar
1) Sermaye stokundaki büyüme
üretkenlik büyümesinin temel
belirleyicisidir.
Slide 35
Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek)

Üretkenlik Büyüme Hızının Yavaşlaması
için Açıklamalar
2) ABD’de sermaye birikimi diğer
gelişmiş ülkelerden yavaştır, çünkü 2.
Dünya Savaşından sonra diğer ülkeler
yeniden yapılanma süreci yaşamıştır
Slide 36
Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek)

Üretkenlik Büyüme Hızının Yavaşlaması
için Açıklamalar
3) Doğal kaynakların Tüketilmiş Olması
4) Çevre Düzenlemeleri
Slide 37
Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek)

Gözlemler
 Son
yıllarda ABD’de üretkenlik artmaya
başlamıştır

Ne Düşünüyorsunuz?
 Bu
artış kısa dönemli bir durum mu? Yoksa
yeni uzun dönemli bir trend mi?
Slide 38
Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek)

Üretim ile üretkenlik arasında bir
bağlantı (ilişki) vardır

Uzun-Dönemde sermaye ve emek (K ve
L) değişebilmektedir.

Eş-Ürün eğrileri sermaye (K) ve emeğin
(L) farklı bileşimleri ile çıktı arasındaki
ilişkiyi gösterir.
Slide 39
Eş-Ürün Eğrilerinin Biçimi
Sermaye
(yıl)
5
E
4
3
Uzun dönemde hem emek
Hem de sermaye değişkendir
Her ikisi de azalan getirilere tabidir
A
B
C
2
Q3 = 90
D
1
Q2 = 75
Q1 = 55
1
2
3
4
5
Emek (yıl)
Slide 40
İki Değişken Faktör ile Üretim
Azalan Marjinal İkame Oranı

Eş-ürün eğrileri modeli
1) Sermaye 3 olsun ve emeğin 0’dan
1’e, 2’ye ve 3’e yükseldiğini varsayalım.
Çıktı
azalan bir oranda artmaktadır (55,
20, 15); kısa ve uzun dönemde azalan
getirileri göstermektedir.
Slide 41
İki Değişken Faktör ile Üretim
Azalan Marjinal İkame Oranı

Eş-ürün (Isoquant) Modeli
2) Emek 3 ve sermaye 0’dan, 1’e, 2’ye
ve 3’e yükselmiş olsun.
Çıktı
yine azalan bir oranda artmaktadır
(55, 20, 15); azalan getirilerden dolayı.
Slide 42
İki Değişken Faktör ile Üretim

Girdiler arası ikame

Firma yöneticileri hangi girdi bileşimlerini
kullanacaklarına karar verirler

Faktörler arası değişim oranlarıyla
ilgilenmek zorundadırlar.
Slide 43
İki Değişken Faktör ile Üretim

Faktörler arası ikame

Eş-ürün eğrisinin eğimi bize çıktı sabit iken
iki faktör arasındaki ikame oranını verir
Slide 44
İki Değişken Faktör ile Üretim

Faktörler arası ikame

Marjinal Teknik İkame Oranı (MRTS) :
MRTS  - Sermayedeki degisim/emekteki degisim
MRTS   K
L
(Q sabit )
Slide 45
Marjinal Teknik İkame Oranı
Sermaye
(yıl)
5
4
Eşürün eğrileri farksızlık
eğrileri gibi negatif eğimli
ve konvekstir.
2
1
3
1
1
2
2/3
Q3 =90
1
1/3
1
Q2 =75
1
Q1 =55
1
2
3
4
5
emek
Slide 46
2 Değişken Faktör ile Üretim

Gözlemler:
1) Emeği (birden beşe kadar) birer
birim arttırdığımızda, MRTS, 1’den ½’ye
düşmektedir.
2) Azalan MRTS, azalan getirilerden
dolayı ortaya çıkar ve eş-ürün eğrilerinin
konveks olması anlamına gelir.
Slide 47
İki Değişken Faktör ile Üretim

Gözlemler:
3) MRTS ve Marjinal Üretkenlik
Emekteki
değişimden kaynaklanan çıktı
değişmesine eşittir:
(MP L)( L)
Slide 48
İki Değişken Faktör ile Üretim

Gözlemler:
3) MRTS ve Marjinal Üretkenlik

Sermayedeki değişimden kaynaklanan
çıktıdaki değişmeye eşittir.
(MP K)( K)
Slide 49
İki Değişken Faktör ile Üretim

Gözlemler:
3) MRTS ve Marjinal Üretkenlik
Çıktı
sabit ve emek artıyorsa:
(MP L)( L)  (MP K)( K)  0
(MP L)(MP K)  - ( K/ L)  MRTS
Slide 50
Girdiler Tam İkameye Sahip
Sermaye
(ay)
A
B
C
Q1
Q2
Q3
Emek
(ay)
Slide 51
İki Değişken Faktör ile Üretim
Tam İkame

Gözlemler: Faktörler mükemmel olarak
ikame edilebiliyorsa:
1) Eş-ürün eğrisinin tüm noktalarında
MRTS sabittir
Slide 52
İki Değişken Faktör ile Üretim
Mükemmel İkame

Gözlemle: faktörler tam olarak ikame
edilebiliyorsa:
2) Belli bir çıktı düzeyi için herhangi bir
girdi bileşimi seçilebilir (A, B veya C)
Slide 53
Sabit Katsayılı Üretim Fonk.
Sermaye
(ay)
Q3
C
Q2
B
K1
A
L1
Q1
Emek
(ay)
Slide 54
İki Değişken Faktör ile Üretim
Sabit-katsayılı üretim fonksiyonu

Gözlemler: faktörler ancak sabit bir
oranda bir-araya gelebiliyorsa:
1) İkame imkanı yoktur. Her çıktı düzeyi
her bir faktörden belli bir miktar
kullanımını gerektirir.
Slide 55
İki Değişken Faktör ile Üretim
Sabit-katsayılı üretim fonksiyonu

Gözlemler: girdiler sabit oranlarda biraraya geliyorsa:
2) Üretimi arttırmak, daha çok emek
ve sermaye gerektirir (A’dan B’ye ve
C’ye geçmek, teknik olarak etkindir).
Slide 56
Buğday için Üretim Fonk.

Çiftçiler emek-yoğun ve sermaye-yoğun
teknikler arasında seçim yapmak
durumundadır.
Slide 57
Buğday Üretimi: Eşürün Eğr.
Sermaye
(traktör
Döver-biçer
/yıl) 120
100
90
80
A noktası daha sermaye yoğun;
ve B daha emek-yoğundur.
A
B
K  - 10
 L  260
çıktı = 13,800 ton(yıl)
40
250
500
760
emek
1000 (yıl)
Slide 58
Buğday Üretimi: Eşürün Eğr.

Gözlemler:
1) A noktasında üretim yapmak
için:

L = 500 ve K = 100
Slide 59
Buğday Üretimi: Eşürün Eğr.

Gözlemler:
2) B noktasında üretim yapmak için:

Emek ( L) 760 ve sermaye (K) 90 MRTS
< 1:
MRTS  - K
L
 (10 / 260)  0.04
Slide 60
Buğday Üretimi: Eşürün Eğr.

Gözlemler:
3) MRTS < 1, çiftçiler sermaye yerine
emek ikame ettiklerine göre emeğin
maliyeti (ücret) göreli olarak düşük olmalı
4) Emek pahalı ise, çiftçiler daha çok
sermaye kullanmayı tercih eder(ör. ABD)
Slide 61
Buğday Üretimi: Eşürün Eğr.

Gözlem:
5) Eğer emek pahalı değilse, çiftçiler
üretimde daha çok emek kullanırlar (ör.
Hindistan).
Slide 62
Ölçeğe Göre Getiri

Firmanın ölçeği (büyüklüğü) ile ürettiği çıktı
arasındaki ilişkiler
1) Ölçeğe göre artan getiri: tüm girdiler ikiye
katlandığında, üretim iki kattan daha fazla
artıyorsa söz konusudur.
 Daha
büyük çıktı daha düşük maliyet (otomobil)
 Tek
bir firma çok sayıda firmadan daha etkin olabilir (gaz, su
hizmetler)
 Eş-ürün
eğrileri daha yakın hale gelir
Slide 63
Ölçeğe Göre Getiri
Artan Getiri:
Eş-ürün eğrileri giderek yakınlaşır
sermaye
A
4
30
20
2
10
0
5
10
emek
Slide 64
Ölçeğe Göre Getiri

Firmanın ölçeği (büyüklüğü) ile ürettiği çıktı
arasındaki ilişkiler
2) Ölçeğe göre sabit getiri: girdiler ikiye
katlandığında üretim de ikiye katlanıyorsa söz
konusu olur
Büyüklük
Çok
(ölçek) üretkenliği etkilememektedir
sayıda üretici olabilir
Eş-ürün
eğrileri eşit uzaklıktadır
Slide 65
Ölçeğe Göre Getiri
sermaye
A
6
30
4
20
Sabit getiri:
Eş-ürün eğrileri eşit
uzaklıkta
2
10
0
5
10
15
emek
Slide 66
Ölçeğe Göre Getiri

Firmanın ölçeği (büyüklüğü) ile ürettiği
çıktı arasındaki ilişkiler
3) Ölçeğe göre azalan getiri: tüm
girdiler ikiye katlandığında çıktı iki
kattan daha az artıyorsa söz konusur.
Ölçek
büyüdükçe etkinlik azalmaktadır
Girişimcilik
Eş-ürün
kabiliyetinde azalma
eğrileri giderek uzaklaşır
Slide 67
Ölçeğe Göre Getiri
sermaye
A
Azalan getiri:
Eş-ürün eğrileri
Birbirinden uzaklaşır
4
30
2
20
10
0
5
10
emek
Slide 68
Halı Sanayi Sektöründe Ölçeğe
Göre Getiri

Halı sanayi küçük bir endüstriden (el
tezgahları) birkaç firmanın olduğu büyük
bir endüstriye dönüşmüştür.
Slide 69
Halı Sanayi Sektöründe Ölçeğe
Göre Getiri

Soru
 Bu
sektördeki büyüme ölçek
ekonomilerinin varlığı ile açıklanabilir mi?
Slide 70
ABD Halı Endüstrisi
1996
(Milyon Dolar (yıl)
1. Shaw Industries
2. Mohawk Industries
$3,202
1,795
6. World Carpets
$475
7. Burlington Industries 450
3. Beaulieu of America 1,006
8. Collins & Aikman
418
4. Interface Flooring
820
9. Masland Industries
380
5. Queen Carpet
775
10. Dixied Yarns
280
Halı Sanayi Sektöründe Ölçeğe
Göre Getiri

Ölçek Ekonomileri Var mı?
 Maliyetler
(yüzde)

Sermaye -- 77%

İşgücü -- 23%
Slide 72
Halı Sanayi Sektöründe Ölçeğe
Göre Getiri

Büyük Üretici Firmalar
 Makine
ve işgücü kullanımında artış
 Girdiler
iki katına çıktığında çıktı iki kattan
daha fazla artmış
 Ölçeğe
göre artan getiri şartları hakimdir.
Slide 73
Halı Sanayi Sektöründe Ölçeğe
Göre Getiri

Küçük Üreticiler
 Küçük
firmaların ölçeğindeki artış çıktı
üzerinde çok az etkiler yaratmaktadır
 Girdilerdeki
artış, çıktıda aynı oranda bir
artış yaratmaktadır
 Küçük
üreticiler ölçeğe göre sabit getiriye
sahiptir.
Slide 74
Özet

Üretim fonksiyonu her bir girdi bileşimi
için firmanın üretebileceği maksimum
çıktıyı ifade eder.

Eş-ürün eğrisi sabit bir üretim miktarını
gerçekleştirmek için kullanılabilecek tüm
girdi bileşimlerinin geometrik yeridir.
Slide 75
Özet

Emeğin Ortalama Ürünü: ortalama bir
işçinin üretkenliğini ölçerken; marjinal
ürünü eklenen son işçinin üretkenliğini
ölçer.
Slide 76
Özet

Azalan getiriler kanunu: bir girdiden
kullanılan miktarlar arttıkça (diğer girdi
sabit iken) bu girdinin marjinal ürünü
giderek azalır.
Slide 77
Özet

Eşürün eğrileri her zaman negatif
eğimlidir çünkü tüm girdilerin marjinal
ürünü pozitiftir.

Bir ülke vatandaşlarının yaşam
standartları bu ülkedeki üreticilerin
üretkenlik düzeyiyle çok yakından
ilişkilidir.
Slide 78
Özet

Uzun Dönem Analizlerinde: firmaların
tercih ettikleri ölçekle ilgileniriz.

Ölçeğe göre getiri
Slide 79