Transcript прыметнік

ПРЫМЕТНІК: АГУЛЬНАЕ ЗНАЧЭННЕ,
МАРФАЛАГІЧНЫЯ ПРЫМЕТЫ,
СІНТАКСІЧНАЯ РОЛЯ
ЗАДАЧЫ:
Падагуліць і папашырыць веды аб прыметніку
як часціне мовы;
 Сістэматызаваць веды пра марфалагічныя
прыметы прыметніка;
 Удасканаліць арфаграфічныя навыкі.

АДКАЗЫ:
А1 — 1, 2, 4;
 А2 — 2, 3, 5;
 A3 — 1, 2, 3;
 А4 — 2, 3, 5;
 А5 — 1, 4, 5;
 А6 — 3;

ВЫЗНАЧЦЕ СЭНСАВЫЯ РАЗРАДЫ ПРЫМЕТНІКАЎ,
ЗАПІШЫЦЕ СЛОВАЗЛУЧЭННІ Ў ТРЫ СЛУПКІ :
1-ЯКАСНЫЯ ; 2- АДНОСНЫЯ; 3-ПРЫНАЛЕЖНЫЯ.
 Добры
чалавек, залатыя паясы, воўчы
хвост, зялёныя лісты, друкарскі цэх,
жалезная воля, матчына хусцінка,
каменны будынак, курчавы хлопчык,
цётчыны словы, звонкі зычны,
тэатральны сезон, цёплае лета, леснікоў
план.
ПРАВЕРЦЕ СЯБЕ
Якасныя: добры чалавек, зялёныя лісты,
жалезная воля, курчавы хлопчык, цёплае
лета.
 Адносныя: залатыя паясы, друкарскі цэх,
каменны будынак, звонкі зычны, тэатральны
сезон.
 Прыналежныя: воўчы хвост, матчына
хусцінка, цётчыны словы, леснікоў план.


 На
свеце больш лепшага
кутка няма, як наша Беларусь.
 Пахвала маці была для мяне самай
найвышэйшай узнагародай.
 Людская ўвага даражэй за ўсё на
свеце.
ПІШАМ ПА-НОВАМУ
Кантрасны
 Фарпосны
 Кампосны
 Аванпосны

цянь-шанскі
чань-чунскі
чжуншанскі
ВОБЛАКА
У Беларусі больш за 10 тысяч азёраў. У
асобных раёнах яны злучаны невялікімі
пратокамі. Рэчкамі і ўтвараюць цэлыя
групы. Прыроднае расліннае покрыва
займае каля 67% тэрыторыі Беларусі.
Жыхары Беларусі славяцца сярод іншых
народаў працавітасцю, гасціннасцю і
ветлівасцю. Суседнія народы лічаць
беларусаў памяркоўнымі, сціплымі і
спакойнымі людзьмі. Беларусы нікога не
пакрыўдзяць, не абразяць, ні з кім не
пасварацца, калі няма на гэта сур’ёзных
падстаў. І гэта вельмі радасна, што ты жывеш
сярод такіх найдабрэйшых людзей.(з газеты)
Ільняная і жытнёвая.
Сялянская.
Баравая ў казачнай
красе.
Старажытная.
Ты самая славянская.
Светлая, як травы ў
расе.
П.Панчанка
П
Р
Ы
Г
О
Ж
А
Я
П
А
Р
А
Г
О
Д
А
Д/з.выканаць практыкаванне
№181§23 (пераклад на
беларускую мову)
Правапіс НЕ (НЯ) з прыметнікамі
НЕ (НЯ) як прыстаўка пішацца з прыметнікамі разам:
– калі слова не ўжываецца без не:
неабходны дапамажнік, нясцерпны боль, нядбайныя адносіны
– калі прыметнік з не (ня) можна замяніць сінонімам без не:
нядобры ўчынак – дрэнны ўчынак
негаворкі чалавек – маўклівы чалавек
НЕ пішацца з прыметнікамі асобна:
– калі ў сказе ёсць супрацьпастаўленне:
Было не цёмна, як мінулымі начамі, а шаравата. (І. Мележ)
Не жалезныя вочы, не сталёвыя чалавек мае, а звычайныя вочы, звычайныя
рукі чалавечыя. (М. Лынькоў)
– калі прыметнікі ўжываюцца са словамі далёка не, зусім не, нічуць не,
ніколечкі не:
далёка не спакойны вучань
чай зусім не салодкі
нічуць не горшы адказ за папярэдні
ніколечкі не цікавы мультфільм
Правапіс -нн- і -н- у прыметніках
НН
пішацца
Н
У прыметніках, утвораных пры дапамозе
суфікса -н- ад назоўнікаў з асновай на н:
корань – карэнны
бетон – бетонны
лімон – лімонны
У прыметніках, утвораных ад назоўнікаў
пры дапамозе суфікса -ын- (-ін):
курыны
пчаліны
салаўіны
у прыметніках, утвораных пры дапамозе
суфікса -н- ад назоўнікаў на -мя- пры
наяўнасці ў іх устаўкі -ен- (-ян-):
імя – іменны, або імянны
племя – племянны
Выключэнне:
у прыметніку палымяны, утвораным ад
назоўніка на -мя пры дапамозе суфікса -янбез устаўкі
у прыметніках з суфіксамі -енн-, энн-,
утвораных ад розных часцін мовы:
вогненны
свяшчэнны
страшэнны
задуменны
у прыметніках, утвораных ад назоўнікаў
пры дапамозе суфікса -ан- (-ян-):
пясчаны
срэбраны
гліняны
вадзяны
Утварэнне і правапіс прыметнікаў з суфіксам -СКПры ўтварэнні прыметнікаўз суфіксам -ск- ад асновы назоўнікаў на с пішацца адна літара с:
беларус+ск-і – беларускі, Адэса+ск-і – адэскі
Накладанне суфікса -ск- і зычных утваральнай асновы адбываецца пры ўтварэнні прыметнікаў ад назоўнікаў,
скія заканчваюцца на -ск:
Мінск+ск-і – мінскі, Лагойск+ск-і – лагойскі
Пры ўтварэнні прыметніка таварыскі апошні зычны асновы зліваецца з суфіксальным -с (-ск-):
таварыш+ск-і – таварыскі
Зычныя т, ц, ч, к, якімі заканчваецца аснова назоўніка, у спалучэнні з суфіксальным с даюць ц, якое не толькі
вымаўляецца, а і пішацца:
брат+ск-і – брацкі, кравец+ск-і – кравецкі, ткач+ск-і – ткацкі, паляшук+ск-і – паляшуцкі
Суфікс -СК- пішацца ў прыметніках:
– утвораных ад геаграфічных назваў з асновай на г, к, х, з, ж, ш:
Таганрог – таганрогскі, Казбек – казбекскі, Каўказ – каўказскі, Нясвіж – нясвіжскі,
Добруш – добрушскі,
але: Крывы Рог – крыварожскі
– утвораных ад назваў нацыянальнасцей і народнасцей:
таджык – таджыкскі, казах – казахскі, француз – французскі, латыш – латышскі,
але: калмык – калмыцкі, турак – турэцкі
– утвораных ад назоўнікаў з асновай на д; апошняя літара асновы захоўваецца на пісьме:
горад – гарадскі, швед – шведскі, грамада – грамадскі
– утвораных ад назваў месяцаў на -нь і ад назоўніка восень (перад суфіксам -ск- пішацца ь):
снежаньскі, чэрвеньскі, восеньскі