Transcript super in mesleki gelişim kuramı 1

SUPER’ İN MESLEKİ
GELİŞİM KURAMI
PDR İKİNCİ ÖĞRETİM TEZSİZ YÜKSEK
LİSANS 1. DÖNEM
MESLEK DANIŞMANLIĞI VE UYGULAMASI
DERSİ
 Yaşam boyu mesleki gelişim kuramının çatısı
super tarafından kurulmuş ve geliştirme
çalışmaları yine super’in yönetiminde
gerçekleştirilmiştir.
 Super meslek seçimini bir açınım süreci
olarak görmekte,belli bir zamana bağlı bir
olay olmadığını savunmaktadır.
Benlik Kavramı
 Super’a göre benlik kavramı, bir kimsenin
kendini nasıl gördüğüdür. Bireyin benlik
kavramı çevresiyle etkileşimle, belli
durumlarda, belli bir fonksiyonda bulunmakla
gerçekleşir. Bireyin benlik kavramı, meslek
seçimini etkiler.
 Benlik iki bölümden oluşmaktadır:
1) Bireyin seçenekler arasından nasıl bir
secim yapacağını ve yaptığı secime hangi
yolla uyum sağlayacağını belirleyen kişisel
bölüm ve
2) içerisinde yasadıkları ve çalıştıkları sosyal
yapıyı ve sosyo-ekonomik durumu
değerlendirdikleri sosyal bolum.
 Super’a gore meslek secimi, belli bir gelişim
sureci içinde bireyle çevrenin etkileşimi
sonucu oluşan benlik kavramının bir mesleğe
yansıması ve ifadesidir. Mesleki gelişim
devamlı bir süreç, meslek seçimi ise bir
sentez yapma işidir.
 Bu kurama göre bireylerin mesleki
gelişimlerinde onların yetenek, ilgi ve benlik
tasarımlarının önemli bir yeri bulunmaktadır.
Ailenin ekonomik düzeyi, bireyin karşılastığı
fırsatlar ve birey ile cevre arasındaki ilişki
meslek seçiminde önemli bir etkiye sahiptir
 Super, bireylerin yaşamları boyunca yaşam
aşamalarının herhangi birinde oynadıkları
çeşitli rolleri göz önüne alarak, benlik
kavramının gelişimine ilişkin görüşünü
genişletmiştir. Super;çocuk, öğrenci, issiz,
bos zamanlı, vatandaş, işsiz, eş, ev işleri
sorumlusu, ebeveyn ve emekli olmak üzere
dokuz ana rol ve bu rollerin oynandığı dört
yeri (ev,okul, toplum, işyeri) tanımlamıştır.
 Super kişinin genel benlik kavramı içerisinde
bir de mesleki benlik kavramından
bahsetmektedir. Mesleki benlik, kişinin ömrü
boyunca girişeceği meslek kararlarında
etkilidir.
 Benlik kavramlarının mesleki terimlere
dönüştürülmesi, beğenilen bir mesleki role
sahip yetişkinle özdeşleşme, üstlendiği rolde
yaşantılar geçirme ve kendinin belirli bir
mesleğe yönelik yetenek ve kapasiteye sahip
olduğunu fark etmesi süreciyle oluşur . Super,
benlik kavramının oluşması ve bir meslek
tercihine dönüşmesinin, gelişim sureci
boyunca gerçekleştiğini belirtmekte ve
mesleki gelişim surecini 5 evreye
ayırmaktadır.
Büyüme Dönemi (Doğumdan
14.yaşa kadar)
 Çoçuk yetişkinlerin rollerini izler
ve onlara benzeme arzusu ile
hayalinde bir takım mesleklere
özenir. Bu özentinin gerisinde
yetişkinlerle yaptığı özdeşim,
yetişkinlerin devamlı telkinler ya
da o andaki istekleri yer alır.
çoçukta ifade edilen tercihler
tamamen heves ve özentileri
yansıtır.
 Okula başlayınca yeteneklerini geliştirir,
neler yapabileceği ve ne olmak istediğine
ilişkin bir öz kavramı geliştirir. Meslekler ve
çalışma yaşamı hakkında fikir edinir.
a) Hayal Basamağı (0-10)
b) İlgi basamağı (11-12)
c) Yetenek basamağı (12-14)
Araştırma Dönemi(14-24)
 Bu dönem yoğun bir araştırma ve inceleme
dönemidir. Kişinin kendini çeşitli rollerde
denediği, deneyimleri üzerinde düşündüğü,
kazandığı becerilerle meslek arasında
bağlantı kurduğu bir dönemdir. 20'li
yaşlardan itibaren bir çalışma alanı
kendisine belirlemektedir.
a)Deneme basamağı(14-17)
b)Geçiş basamağı (18-21)
c)Sınama ve izleme basamağı (22-24)
Yerleşme Dönemi(25-44)
 25 ile 44 yaşlar arasında yerleşme kavramı,
bir düzen kurma ve bunu devam ettirmeyi de
beraberinde getirir. Uygun bir alan ve o
alanda kararlı bir işin bulunması ile
nitelendirilir.
a) sınama basamağı (25-30)
b) sağlamlaştırma basamağı (31-44)
Sürdürme Dönemi (45-64):
 Var olan işini geliştirme, sürdürme ve koruma
dönemidir .
Çöküntü Dönemi
 Bu dönemde insan beden
gücünden çok tecrübelerinden
yararlanır. İş temposu yavaşlar
ve emekliliğe hazırlanır.
a) Yavaşlama basamağı (6570)
b) Emeklilik Basamağı (71+)
Super’ın Yaşam Dönemleri ve Alt
Basamakları
SUPER’IN YAŞAM-BOYU, YAŞAMALANI YAKLAŞIMI
• Super, kendi kuramını oluştururken
Ginzberg’in görüşlerinden yola çıkmış ancak
kendisinden önceki kuramcılardan farklı
olarak sosyo-ekonomik statü, cinsiyet, sosyal
değişim, seçim süreci gibi kavramlara
kuramında yer vererek kariyer seçimine çok
sayıda faktörü dahil etmeye çalışmıştır.
Yaşam Alanı
 Yaşam alanı kişinin oynadığı rolleri ve işgal
ettiği pozisyonlar kümesini ifade eden bir
kavramdır.Bir insan yaşamı boyunca,içinde
bulunduğu toplumda değişik roller
oynar.Mesleki rol bunların en önemlisi olsa da
sadece bir tanesidir.
 İnsanlar meslek seçme,bir çalışma örgütüne
bağlanma.iş yaşamına ilişkin davranışları
benimseme gibi konularda karar verirler.
Yaşam Boyu-Yaşam Alanı
Mesleki Kimlik
 Mesleki kimlik bir kimsenin mesleki gelişim
bakımından önemli özellikleri olan
yetenekleri,ilgileri ve hedefleri hakkında
doğru,açık ve kararlı bir görüşe sahip olması
demektir.Bu görüşün oluşmasında
başkalarından gelen geri bildirimler önemli rol
oynarlar.Bu geribildirimler kişinin kendini
başkalarına göre değerlendirmesinde
dayanak oluşturur.
Meslek Olgunluğu
 Meslek gelişimi ve meslek gelişimi görevleri
kavramları doğal olarak meslek olgunluğu
kavramlarını ortaya çıkarmıştır.Toplum belli
yaş düzeyindeki bireylerden belli bazı
davranışlar beklemektedir. Birey kendisinden
beklenen bu görevleri yaşına uygun olarak
yerine getiriyorsa bu kişinin mesleki
olgunluğunun yüksek olduğu söylenebilir.
Meslek seçimine ilişkin genel gelişim görevleri
şunlardır:
 Olumlu ve gerçekçi bir öz kavramı geliştirme,
 Meslekler ve iş dünyası hakkında doğru ve
ayrıntılı bilgi sahibi olma,
 Çalışmaya ve çeşitli mesleklere karşı olumlu
tutum geliştirme,
 Doğru tercihler yapma,
Super’in Mesleki Gelişim
Görevleri
Super’a göre 14-17 Yaş Mesleki tercihi
billurlaştırmak için gerekli tutum ve davranışlar
 Bir mesleki tercihi billurlaştırma gereğinin farkında







olma
Meslek seçiminde göz önüne alınacak faktörlerin
farkında olama
Meslek seçiminde hedefleri etkileyebilecek faktörlerin
farkında olma
Meslek seçiminde şimdi ve gelecek arasındaki
ilişkinin farkında olma
Tercih edilen meslekle ilgili bilgi edinme
Tercih edilen mesleği planlama
İlgi ve değerleri farklılaştırma
Meslek seçiminde kaynakları kullanma
Meslek Olgunluğunun Boyutları
 Meslek gelişimi kuramını sınamak için Super 1951





yılında başlayan uzunlamasına bir araştırma
yapmıştır.Bu araştırma meslek örüntüsü araştırması
olarak bilinir.Super bu araştırmada kullanmak üzere
meslek olgunluğunun boyutlarını saptamıştır.Bunlar:
1.boyut:Meslek seçimine yöneliş
2. boyut:Tercih edilen meslek hakkında bilgi toplama
ve planlar yapma
3. boyut:Meslek tercihlerinin tutarlılığı
4. boyut:Özelliklerinin billurlaşması
5, boyut:Meslek tercihlerinde akılcılık
SUPER’ın Katkıları
 Yaşam boyu devam eden kariyer gelişim
dönemleri, benlik kavramı, yaşam rolleri,
kariyer olgunluğu gibi kavramlar, Super’ın
kariyer gelişim ve danışmanlığı alanına
önemli katkıları arasında sayılabilir.
 ölçme araçları geliştirmesi,
 bilgisayarların danışmanlık alanındaki rolüne
vurgu yapması, Super’ın bu alana diğer
önemli katkılarıdır
SUPER’ın Eleştiri Aldığı Yönler
 Kuramını bir bütün haline getirememesi
 kuramda tanımlanan dönemlerin ve alt
basamakların oldukça karışık olması,
 kadınlar ve etnik grupların kariyer gelişim
sürecine kuramında yeteri kadar yer
vermemesi
 düşük sosyo-ekonomik düzeyden gelen
bireylerin kariyer gelişimlerini yeterince
dikkate almaması
TEŞEKKÜRLER