Transcript Pesten

VOORBEREID OP STAGE
LES 6: GROEPSPROCESSEN
WAT GAAN WE DOEN?
• Groepsvorming: normen en cohesie, vijf fasen, Maslow
• Verhoudingen in de groep: sociogram
• Pesten
• Praktische zaken
GROEPSVORMING
• Hoe is dat in jouw groep gegaan…?
• Wat hebben jullie gedaan om elkaar te leren
kennen?
• Wie gaat met wie om?
• Welke normen hanteren jullie?
• Hoe zouden jullie jezelf omschrijven als groep?
GROEPSNORMEN
• interne normen wat de groep vindt en naar elkaar uitspreekt
• externe normen
- leerplicht motiveert de leerling
- wat de omgeving (het milieu) vindt van leren en scholing
• onderzoek (Alblas, 2010)
- groepsnormen hebben invloed op inzet en motivatie van leerlingen
- leerprestaties dalen als andere activiteiten bij de leerling een
hogere prioriteit krijgen
GROEPSCOHESIE
• Cohesie: samenhang en onderlinge verbondenheid binnen
de groep
• Factoren die cohesie versterken
- geringe omvang van de groep
- druk van buitenaf
- aantrekkelijkheid van de groep
KWADRANTEN: NORM X COHESIE
KWADRANTEN: NORM X COHESIE (vervolg)
• positieve groepsnorm en hoge cohesie
-
groepswerk wordt goed uitgevoerd door de positieve groepsnorm t.a.v. leren,
onderwijs en opdrachten
-
grote groepsbrede opdrachten en leerlingen corrigeren elkaar
• positieve groepsnorm en lage cohesie
- geen samenhang en geen gezamenlijke aanpak van opdrachten
- individuele taken zijn geschikt
• negatieve groepsnorm en hoge cohesie
-
leren, school en huiswerk vinden zij onbelangrijk, vooral wanneer ze bij
elkaar zijn
• negatieve groepsnorm en lage cohesie
-
er is geen groep, alleen verschillende groepsnormpjes
EEN AANTREKKELIJKE GROEP
• positieve normen
• grote cohesie (samenhang) van de groep
FACTOREN DIE COHESIE VERSTERKEN
•
omvang van de groep
vaak meer verbondenheid in een kleine groep:
• frequenter contact
• subgroepjes meestal zelf gekozen, waardoor er meer behoefte is aan
onderling contact
•
druk van buitenaf
•
•
incidenten van buitenaf die een slachtoffer binnen de groep maken,
leiden tot verhoogde cohesie (elkaar troosten, het voor elkaar
opnemen)
aantrekkelijkheid van de groep
•
•
succes van leerlingen zorgt voor binding
populaire/amusante leerlingen
GROEPSVORMING EN BASISBEHOEFTEN
• veiligheid, erbij horen
• invloed hebben
• het opbouwen van persoonlijk contact
MASLOW IN DE ONDERWIJSSITUATIE
erkend
Groepsproces in vijf fasen
1
2
4
3
5
1 Forming
1
fase van kennismaking
wat zie?
wat doe je?
eerste kennismaking
- wie zijn die anderen?
- hoe zie ik hen?
- hoe zien zij mij?
veiligheid bieden
kennismaking organiseren
informatie behapbaar aanbieden
gezonde sociale norm bevorderen
pas her-etikettering toe
2 Storming
2
fase van de behoefte om invloed uit te oefenen
wat zie?
wat doe je?
sociale posities ontstaan
conflicten en irritaties
grensoverschrijding
oneens zijn mag en is veilig
problemen helpen oppakken
sociale rollen zo mogelijk honoreren
positieve sociale norm uitventen
deze fase als uitdaging blijven zien
3 Norming
fase van ontwikkelen groepsnormen
3
wat zie?
wat doe je?
omgang in de groep
wat moet en wat mag?
groepsverantwoordelijkheid stimuleren
onderling respect versterken
samenwerken bevorderen
beslissen door overeenstemmen
problemen/conflicten oppakken
4 Performing
4
fase van uitvoering
wat zie?
wat doe je?
productief
samenwerking
prettige leefsfeer
studieuze groepsopdrachten
groepsidentiteit versterken
sociale contacten bevorderen
5 Adjourning
5
fase van het helpen afbouwen
wat zie?
wat doe je?
jammer
vitten
klitten
praat over gevoelens
creëer markeringspunt
richt blik op toekomst
VERHOUDINGEN IN KAART BRENGEN
Waarom is het nodig?
• kennis van de onderlinge
verhoudingen (d.m.v. sociogram)
• kennen van het individu
(bewust observeren)
OBSERVEREN INDIVIDUELE LEERLING
observatie is niet altijd betrouwbaar
• gedrag van de leerling is niet per se wat hij bedoelt
• gedrag van de leerling wordt beïnvloed
door hoe jij met hem omgaat als docent
• observator heeft een gekleurde blik
door persoonlijke ervaringen en bagage
belangrijke aspecten bij het observeren van de
leerling
• oogcontact
• één op één contact met de leerling
• perspectieven
EEN SOCIOGRAM MAKEN
Sociometrische methode
•
•
•
•
relaties tussen leerlingen in kaart brengen
leerlingen beantwoorden de vraag:
‘Schrijf de namen op van de drie klasgenoten met wie je
het beste op kunt schieten in de volgorde van eerste,
tweede en derde keus’
de antwoorden worden genoteerd in een tabel
de gegevens uit de tabel kun je nu verwerken
in een sociogram
OPDRACHT: EEN SOCIOGRAM MAKEN
•
•
•
•
•
•
•
de namen van de leerlingen op papier zetten
de leerlingen die het meest gekozen zijn, centraal
neerzetten
de ‘randfiguren’ plaats je letterlijk meer langs de rand
voorkeuren aangeven d.m.v. pijlen (dikke pijl is eerste
keus, gewone pijl is tweede keus en de derde keus
markeer je met een stippelpijl)
de tekening laat zien welke subgroepen er zijn
en hoe de onderlinge verhoudingen liggen
Maak een sociogram van de gegevens op p. 14
Wat zou je kunnen doen met een sociogram?
FUNCTIE SOCIOGRAM
• Leerlingen betrekken bij de (sub)groep
• bepaalde leerlingen niet met elkaar laten samenwerken
(vanwege de kliekjes die dan ontstaan en verdere groepsvorming
belemmert)
•
duidelijk wordt of de leerlingen toe zijn aan samenwerkend
leren
•
het beeld van de groepen in een klas kan na verloop van
tijd veranderen!
PESTEN
• Ben jij gepest? Of was je een pester?
• Wat maakte dat je gepest werd? Of pestte?
• Welke effect had dat op je?
PESTEN EN PLAGEN
Pesten
 er is een winnaar en verliezer
 slachtoffer kan zichzelf niet
verdedigen
 slachtoffer loopt psychische/
fysieke schade op
 de zondebok wordt
voortdurend negatief
bejegend
 leerlingen die pesten zitten
vaak
in dezelfde klas als de gepeste
leerling (onderzoek van Mooij,
2002)
Plagen

gelijke machtsverhouding

het slachtoffer verdedigt
zichzelf

loopt verder geen schade
op

plaaggedrag gebeurt niet
stelselmatig
WAAR KOMT PESTGEDRAG VANDAAN?
• frustratie
onfunctioneel autoritair gedrag van de
docent
• competitieve sfeer in de klas
• slechte sfeer
- thuis of op school
- de kracht van de sociale norm
DE BETROKKEN PARTIJEN
Wie spelen/wat speelt er een rol bij pesten?




de pester
het slachtoffer
de middengroep
vermindering van geweten in groepsverband
de pester
lage dunk van zijn doelwit
heeft niet door wat het met het slachtoffer doet
fysiek en verbaal sterk
agressieve persoonlijkheid versterkt door lage morele ontwikkeling
en negatieve sociale norm in de klas
 volgens de belevingswereld van de pester is het pesten op dat
moment voor hem de beste keus
-> belangrijk is hier om handelingsperspectieven te bieden!




DE BETROKKEN PARTIJEN (VERVOLG)
het slachtoffer




de leerling is ‘anders’
bereikbaar
gevoelig
vaak al eerder slachtoffer geweest
de middengroep





pest mee om zelf niet gepest te worden
pest mee, omdat ze denken er beter van te worden
pesten niet, maar proberen het ook niet te stoppen
heeft niet in de gaten dat er wordt gepest
eenling met een sterke persoonlijkheid die het af en toe
opneemt voor het slachtoffer
vermindering van geweten in
groepsverband
WAT TE DOEN BIJ PESTEN?
Bestudeer een van deze mogelijke acties, geef vooren nadelen aan.
 de pester observeert het slachtoffer
 de vijfsporenaanpak
 no blame:

stap 1 – gesprek met slachtoffer

stap 2 – gesprek met de daders

stap 3 – verantwoordelijk maken

stap 4 – daders bedenken oplossingen

stap 5 – evaluatie
 peer mediation
DIGITAAL PESTEN
Wat is digitaal pesten?
pesten middels de pc:
 versturen van virussen of haatmails
 via sociale netwerken (hyves, twitter, facebook)
 plaatsen van (contact)advertenties namens het slachtoffer
 filmpjes openbaar maken
hoe onderscheidt digitaal pesten zich?
 losgemaakte emoties kun je niet waarnemen
 de pester wordt niet geconfronteerd met de gevolgen van zijn
gedrag en zal daarom niet snel op andere gedachten worden
gebracht
 digitaal pesten is (gedeeltelijk) verborgen, waardoor de
docent het lang niet altijd in de gaten heeft, dat er wordt
gepest
Digitaal pesten (vervolg)
wat kun je doen tegen digitaal pesten?
 voor de leerlingen moet duidelijk zijn welke schoolregels er
gelden rondom pc-gebruik
 verantwoordelijkheid aanleren bij de leerlingen omtrent hun rol
als ‘media-maker’
 slachtoffer heeft baat bij een aantal tips:
-
negeer pest-mails
blokkeer de afzender
log uit op de site
niet persoonlijk opvatten
deel het probleem
bewaar de pestmails
schuldgevoel opzij zetten