Transcript PowerPoint Sunusu

Prof. Dr. Necmettin ÇEPEL
Ana Konu Başlıkları
1 “Gürültü” ve “Ses” ile ilgili Kavramların Açıklanması
2 Gürültü Kaynakları
3 Gürültünün Zararlı Etkileri
4 Gürültü Zararlarına Karşı Alınabilecek Önlemler
5 Ekolojik Değerlendirme
Konu İle İlgili Kavramlar ve Açıklaması
Gürültü
İnsanlarda sağlık ve huzur bakımından geçici bir zaman
için veya sürekli olarak zarar meydana getiren, fiziksel ve
psikolojik dengeleri bozabilen sestir.
Veya, hoşa gitmeyen, rahatsız edici duygular uyandıran
bir akustik olgu veya arzu edilmeyen sesler topluluğudur.
Ses
İnsan kulağının duyabileceği titreşimlerdir. Veya, katı, sıvı
ve gaz ortamlarındaki titreşimlerin havaya iletilmesinden
doğan “titreşim enerjisi”dir.
Kavramların Açıklanması Devamı
Titreşim
Tek cins ses dalgasının düzenli bir şekilde yinelenmesi
olayıdır.
Desibel (dB)
Saniyede 100 titreşim yayan bir sesin “phon” olarak
duyum şiddetidir. Desibel, fiziksel bir büyüklük olmayıp,
hesaplamalarda kolaylık sağlayan oransal ve logaritmik
bir değerdir.
Kavramların Açıklanması Devamı
Phon
İnsan kulağının ancak duyabileceği bir sesin şiddet birimi
“1 phon”dur. Subjektif temele dayanan bir tanımlamadır.
dB(A) : Eşdeğer Ses Basıncı Simgesi
“Phon” veya “desibel” genellikle “subjektif şiddet”
birimleri olduklarından, pratik amaçlarla bunun gürültü
olarak ifade edilebilmesini sağlayan “dB(A)” simgesi
kullanılır. Örnek: 80 dB(A) otoyoldaki gürültü şiddetini
ifade etmektedir.
Gürültü şiddetlerine dB(A) Değerine Göre
4 Tane “Gürültü Basamağı Sınıfı” Belirlenmiştir.
dB (A)
Sınıfın Niteliği
30 - 59
Zarar görmeden duyulan sesler
60 - 89
Zarar görme sınırı 80 dB (A)’dır
90 - 120
Ağır işitme rahatsızlıkları meydana
getiren gürültü şiddeti sınırı
> 120
İnsanların dayanamayacağı gürültü
şiddeti basamağıdır.
Ses Basmaklarının Daha Ayrıntılı
Sınıflandırılması (Velicangil 1975)
dB (A)
Şiddet Derecesi
dB (A)
Şiddet Derecesi
1
Duyum Eşiği
70 Yüksek Sesle Konuşma
10
Sükünet Hissi
80 Cadde Gürültüsü
20
Fısıltı
30
Sakin Apartman
40
Tenha Sokak
110 Klâkson Sesi (1 m’den)
50
Sakin Konuşma
120 Yakın Bir Uçak Motoru
60
Rolântide Motor Sesi
90 Kompresör Sesi (3 m’den)
100 Tren Geçişi
130 Ağrı eşiği
Aşılmaması Gereken En Yüksek Sınır Değerler
(Barner 1983, Velicangil 1975)
Bölge veya
Yerleşim Yeri
Gürültü Şiddeti Sınır Değerleri
Gece dB (A)
Gündüz dB(A)
Saat : 22:00-06:00
Saat : 06:00-22:00
Hastane
30
40
Doğa Parkları
30
45
Konut Bölgesi
35
50
Konut Bölgesi +
Kısmen Sanayi
45
60
Sanayi Bölgesi
50
65
Evlerde ve Çalışma Yerlerinde Aşılmaması
Gerekli Sınır Değerler (Velicangil 1975)
Mekân
dB (A)
Yatak Odası
20 - 30
Toplantı Salonu
30 - 40
İstensiv Zihinsel Çalışmalar
40 - 50
Büro Çalışmaları ve Benzeri Aktiviteler
60 - 70
Diğer Çalışmalar
85
İşitme Sağlığı Bakımından Gürültü Sürecine Bağlı
Olarak Kabul Edilebilir En Yüksek Gürültü Düzeyleri
Gürültü Süresi
En Yüksek Gürültü Düzeyi db(A)
7,5 Saat/gün
80
4 Saat/gün
90
1 Saat/gün
95
0,5 Saat/gün
100
0,25 Saat/gün
105
Gürültü Kaynakları
1 Otomobiller
Taşıt Araçları
Gürültü Kaynakları
2 Taşıt Araçları : Tren
Taşıt Araçları
Gürültü Kaynakları
Taşıt Araçları
3 Taşıt Araçları: Hava Meydanları ve Uçaklar
Gürültü Kaynakları
Endüstri Kuruluşları
1 Ağaç İşleyen Hızarlı Fabrikalar
Gürültü Kaynakları
2 Bir Fabrika ve Makineleri
Endüstri Kuruluşları
Gürültü Kaynakları
Sosyal Donanım Araçları
1 Havalandırma Gereçleri ve jeneratörler
Gürültünün Zararlı Etkileri
İşitme organlarını zedeleyerek, işitme sağlığını ve
algılamasını olumsuz yönde etkiler (Fiziksel etkiler).
Belirli şiddet dereceleri aşılınca solunum hızı artar,
kalp atışları zayıflar, baş ağrısı ve baş dönmesi gibi
rahatsızlıklar meydana gelir (Fizyolojik etkiler).
Davranış bozuklukları, sinirlenme, genel rahatsızlık
duyguları meydana gelir (Psikolojik etkiler).
İş verim gücü düşer ve kas yorgunluğu meydana gelir,
vücut hareketleri engellenir (Performans etkileri).
Gürültü Şiddeti ile Zararlı Etkileri
Arasındaki İlişkiler
Gürültü Şiddeti
Etkileri
dB (A)
30
Gece uykusuzluğu başlangıcı
30 - 65
Öfke, kızgınlık, uyku bozukluğu, zihinsel
yorgunluk, konsantrasyon yitirme.
65 - 90
Solunum hızlanması, kalp atışları zayıflaması,
baş dönmesi ve baş ağrısı, ani refleksler
90 - 120
Sürekli rahatsızlıklar, fizyolojik tepkilerin artması
120 - 140
İç kulakta ciddi zararlar, denge bozuklukları
140 - 180
Ciddi beyin tahribi
180 <
Kulak zarı patlaması
Gürültü Zararlarına Karşı Alınabilecek Önlemler
1
Teknik Önlemler
2
Biyolojik Önlemler
3
Sosyal Önlemler
Teknik Önlemler
1 Ana Yolların Kent Çevresinden Geçirilmesi
Teknik Önlemler
2 Lastik Tekerlekli Arabalar Kullanma
Teknik Önlemler
3 Arazi Eğimi Az Olan Yerlerde Bisikletten Yararlanma
Teknik Önlemler
4 Yaya zonları Yapımı
Biyolojik Önlemler -1
3 Gürültüden Korunma Ormanları veya Ağaçlıklı Şeritler
Oluşturulması
Ağaç toplulukları gürültü şiddetini azaltma özelliğine
sahiptir. O nedenle otoyollar ile kentler arasına belirli
genişlikte yer kaplayan ağaçlandırmalar yapılır.
Bu amaçla:
Trafik yoğunluğunun yarattığı günlük gürültü şiddeti,
uzun süreli ölçmelerle belirlenir.
Bu miktar ile plânlanan gürültü şiddeti arasındaki fark
bulunur.
Bu farka göre gürültüden koruma ormanı veya
şeridinin en düşük genişliği (Derinliği) hesaplanır.
Bunun için grafiklerden yararlanılır.
Eşdeğer ses titreşim düzeyi
Gürültü Şiddeti - Yoldan Geçen
Motorlu Araç Sayısı İlişkisi
dB(A)
80
70
60
50
40
20
50
100
200
500
1000
2000
5000
Bir saatte geçen motorlı araç sayısı (Her iki yönde)
Serbest ses titreşimi yayılma koşullarında, otoyol ortasından 25 m
uzaklıkta meydana gelen sürekli gürültü şiddetinin, yoldan geçen motorlu
araç sayısına göre bulunmasını sağlayan grafik
Cadde ortasından 25 m uzaktaki gürültü şiddetinin grafikte bulunan
miktarına, özel koşullar için eklenmesi gerekli miktarlar
(Erlbeck et al. 19774)
Özel Koşullar
Kamyon Oranı %
Eklenecek Gürültü Şiddeti Değerleri
dB (A)
+2
+3
+4
+5
10 norm
20
30
40
50
Yol Yüzeyi Yapısı
Düz Asfalt
Norm
Beton
Dalgalı Asfalt
Parke Taşı ile Kaplanmış
Eğitim Artışı %
0-2
3-4
5-6
7 Üzerinde
Norm
Trafik Düzenlemesi Yapılmış Ana Kavşaklar
Otoyollar ve Ekspres Yollar
+3
+5
+8
+2
+3
% 2 dB (A)
+7
+4
Çeşitli ağaç türlerine ve çıplak alanlara göre, azaltılması gerekli gürültü
şiddeti miktarı için kurulacak ağaç şeridi genişliğini belirlemeye yarayan
grafik
Minimum Uzaklık
500
5
4
m
3
400
2
300
1
200
100
50
0
5
10
15
30
35
40 dB (A)
Bir Önceki Görüntüde 1-5 ile
Gösterilen Eğrilerin Açıklanması
1 İğne yapraklı veya yazın yüksek derecede etkili olan
geniş yapraklı orman
2 Herdem yeşil iğne yapraklı veya yazın önemli
derecede etkili olmayan geniş yapraklı orman
3 Kışın önemli derecede etkili olan geniş yapraklı
ormanın da söz konusu olduğu diğer vejetasyon
4 Kışın önemli derecede etkili olmayan geniş yapraklı
ormanın da söz konusu olduğu diğer vejetasyon
5 Bir engelin söz konusu olmadığı açık alanlar
Yol Kenarı ile Yerleşim Alanı Arasına Kurulacak
Gürültüden Koruma Ormanının Şematik Görünümü
Biyolojik Önlemler -2
1 Yol kenarlarının yeşillendirilme ve ağaçlandırılmasının
şematik görünümü
Biyolojik Önlemler -2
2 Biyolojik ve Teknik Önlemlerin Karışımı İle Gürültüden
Korunmanın Şematik Görünümü
Ağaç ve Çalı Türlerine Göre Gürültü
Şiddetinin Azaltılma Miktarları
Gürültü
azaltma
miktarı
Tür Adı
Betula pendula, Alnus incana, Cornus sanguinea, Cornus
alba, Pterocarya fraxinifolia, Tilia cordata, Forsythia x
04 – 06 dB intermedia, Sambucus nigra, Lonicera maachii, Crataegus x
prunifolia, Lonicera ledebourii, Acer negundo, Populus
canadensis hybrids, Coryllus avellana
06 – 08 dB
Carpinus betulus, Fagus sylvatica, Quercus robur,
Philadelphus pubescens, Ilex aquifolium, Ribes divaricatum,
Syringa vulgaris, Rhodendron
08 – 10 dB
Tilia platyphyllos, Vibrunum lantana, V. rhytidophyllum
10 – 12 dB
Acer pseudoplatanus
Sosyal Önlemler -1
1 Özellikle kentler için gürültü ölçme istasyonları
kurularak “Gürültü Kadastrosu Haritaları” yapılmalı.
2 Ağır taşıt araçlarının kentte giriş ve çıkış saatleri
belirlenmeli.
3 Havaalanları için, diğer ülkelerde olduğu gibi “Uçak
Gürültüsünden Korunma” hususunda yasal
düzenlemeler yapılmalı.
Örneğin, Münih Havaalanı için önce uçakların uyku
saatinde inip kalkmaları yasaklandı. Sonra da havaalanı
çok uzaklara taşındı.
Sosyal Önlemler -2
4 Eğlence yerlerinden gelen gürültü zararlarının zaman
plânlaması veya teknik yapı ile önlenmesi yasal
düzenlemelerle sağlanmalı
2 Kentlerde yaya zonları oluşturulmalı
3 Eğitim ile halk gürültünün zararları konusunda
bilinçlendirilmeli
Ekolojik Değerlendirme -1
Endüstrinin gelişmesi, yaşam düzeyinin yükselmesi
ve hızlı nüfus artışı gibi temel nedenlerle, “Gürültü
Kirliliği” önemli ekolojik sorunlar arasına girmiştir.
Almanya’da 40 yıl önce yapılan bir ankete göre halkın
% 50’sinin gürültüden rahatsız olduğu belirlenmiştir.
Bizde ise İstanbul’da 1980’li yıllarda yapılan bir
ankette, gürültü kirliliği sorunlarının pek
önemsenmediği ortaya çıkmıştır. Oysa, Robert KOCh
yaklaşık 100 yıl önce (1910), “ Günün birinde insanlar,
aynen Kolera ve Veba’da olduğu gibi gürültü ile
mücadele etmek zorunda kalacaklardır.” şeklinde bu
sorunun önemine uzun zaman önce değinmişti.
Ekolojik Değerlendirme -2
Gürültü zararlarına karşı önlemlerin alınması dış
ülkelerde çok erken başlamıştır. Bizde ise ancak 1986
yılında “Gürültü Kontrol Yönetmeliği” çıkartılmıştır.
Ülkemizde gürültü kirliliği zararları gibi konularda
eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları yok denecek
kadar azdır. Eğer böyle bir bilinçlendirme olsaydı,
uzun tünellerde hız sınırlamasına herkes uyardı ve
sürücü, vahşi zevkinin tatmini için acı sesler çıkaran
korna çalarak tünellerde sinirleri bozan gürültü kirliliği
yaratmazdı.
Ekolojik Değerlendirme -3
Eğitimsizlik, bilinçsizlik ve kazanç amacından dolayı,
özellikle yazlık eğlence yerlerinde, hoparlör donanımı
ile, gece sabaha kadar kilometrelerce uzaktaki
çevrelere kadar gürültü kirliliği yayılmaktadır.
Toplu taşıma araçlarında ve toplu yerlerde yüksek
sesle konuşmama alışkanlığına bir türlü
alışılamamaktadır.
Piknik yerlerinde, sukünet içinde doğal güzelliklerin
dinlendirme işlevinden yararlanılacak yerde, davullu
zurnalı piknik (!) yapılmaktadır (Eğitimsizlik ve
bilinçsizlik).
Ekolojik Değerlendirme -4
İşverenlerin hemen hepsi 85 dB (A)’dan yüksek
gürültü çıkaran alet ve gereçlerle çalışanlara, işitme
organlarını koruyacak gereçler vermemektedir. Oysa
insan sağlığına ve iş verimine önem verilen ülkelerde
bu önlem alınmaktadır.
Gürültü zararlarına tam manâsıyla engel olmak için
teknik, biyolojik ve sosyal önlemlerin hepsi bir arada
ve dengeli bir şekilde alınmalı ve uygulamaları ciddi
bir kontrol mekanizmasıyla sağlanmalıdır.