Transcript Parasetamol Zehirlenmesi - Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç

PARASETAMOL ZEHİRLENMELERİ
VE ANALİZ YÖNTEMLERİ
Dr. Serap A. Akgür
Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç
Bilimleri Enstitüsü
Zehirlenmeler
•
•
•
•
•
•
•
Kim zehirleniyor?
Hangi yaşta?
Kız mı, erkek mi?
Ne zaman zehirleniyor?
Nerede zehirleniyor?
Zehir nasıl alınıyor?
Zehirlenme etkeni nasıl
ve nerede analiz ediliyor?
• Zehirlenme sonucunda ne
oluyor?
Ne zaman zehirleniyorlar?
• Bahar aylarında
–
–
–
–
–
Ev taşıma, boya badana, yolculuk aylarıdır
Evin dağınık, dolapların çekmecelerin açık olduğu dönemlerdir
Mantarlar, zerdali çekirdeği, zehirli otlara kolay ulaşılır
İnsektisitler kullanılmaya başlanır
Böcek sokma olasılığı artar
• Kış aylarında
– Karbonmonooksit ve gaz yağına kolay ulaşılır
Zehirlenme tehlikesi olan yerler
• Mutfak: Deterjanlar, kireç çözücüler, yakıcı
temizlik maddelerine ulaşılabilir
• Banyo: Çamaşır deterjanları, ağartıcılar,
gazyağına ulaşılabilir
• Sandık odası: Zevkle karıştırılır. İlaçlar,
depolanmış kimyasal maddeler burada
saklanabilir.
• Tüm dünyada en sık kullanılan analjezik
• İstemli ilaç alımları içinde en sık rastlanılan
zehirlenme
• Sıklıkla fevri nedenlerle ve gençlerde
• Ucuz
• Kolay ulaşılabilir
• 200’den fazla preperat
OLGU
•
•
•
•
21 yaşında 55 kg bayan hasta
3 saat önce 80 adet PARASETAMOL 500 mg tablet
Bulantı dışında ek yakınması yok
Özkıyım düşüncesi
• Özgeçmiş: Özellik yok
• Alışkanlıklar: Alkol, sigara, madde kullanımı yok
Fizik muayene
• Genel durumu iyi, oryante koopere
–
–
–
–
•
•
•
•
TA: 193/95 mmHg
Nabız: 88/dk
Solunum sayısı: 24/dk
Vücut sıcaklığı: 36.2ºC
Baş - yüz ve boyun muayenesi: normal
Solunum sistemi: normal
KVS sistemi: normal
Batın muayenesi: normal
Zehirlenme etkeni?
Toksisite mekanizması?
• Asetaminofen
Parasetamol = Asetaminofen
=
N -acetyl-p-aminophenol
(APAP)
Parasetamol
Mide ve ince barsaktan çok çabuk
emilir ve karaciğerde metabolize
edilir
Parasetamol intoksikasyonu
Parasetamol fazla alımı
Major metabolik yol (KC)
sitokrom p450 (%1-2)
Sülfat ve glukronid konj.
Toksik metabolit (NAPQI)
İdrarla atılım
Toksik
radikaller
Glutatyon
Glutatyonla
tükenince
redüksiyon
Hepatotoksisite
İdrarla atılım
Alınan Parasetamol miktarı toksik midir?
TOKSİK DOZ?
(80 adet PARASETAMOL 500 mg tablet)
Bir tableti ya da bir kaşığı küçük bir
çocuğu öldürebilecek zehirler
•
•
•
•
•
•
Trisiklik antidepresanlar
Antipsikotikler
Kinin türevleri
Kalsiyum kanal blokerleri
Opioidler
Oral hipoglisemikler
çocuk ölümlerinin % 40’ından sorumludurlar.
saklama önerileri / hızlı, yoğun tedavi gereği
Paediatr Drugs, 2004, 6(2): 123-6
Parasetamol
• Erişkinde: 4x1 tb (325-650mg)
• Çocukta: 10-15 mg/kg
• Max günlük dozu
– Erişkinde
: 4 gr
– Çocukta : 90 mg/kg
Alınan Parasetamol miktarı
(80 adet PARASETAMOL 500 mg tablet)
= 40 gram
TOKSİK DOZ !!!
Riskli gruplar
• Alkolikler
• Malnütrisyonu olanlar
• Sit p450 indükleyen ilaç kullananlar
TLC
• Slikajelle kaplanmıs cam plakaya standart
parasetamol çözeltisi uygulandı, Aynı plakanın baska
bir yerine de havanda dövüldükten sonra metanol
içersinde süspansiyon haline getirilmis numune
tatbik edildi. Kromotografi tankında beklemeye
bırakıldı.
• Hareketli faz 9,2 cm yükselinceye kadar beklendi.
Cam plaka kromotografi tankından çıkarılıp UV ( =
254 nm) altında tatbik edilen numunelerin ne kadar
yükseldigi Pelur kagıda çizilerek tespit edildi
• Bu deneyde sabit faz olarak slikajel hareketli
faz olarak ta butil asetat + kloroform + formik
asit kullanılmıstır.
• Polar olan sabit faz polar maddeleri tutarak
ilerlemelerini engellerken apolar maddeler
apolar olan hareketli fazda çözünmüstür.
Ayrısma bu polarlık ve apolarlık durumuna
göre gerçekleşmiştir.
• Hareketli fazdaki toplam ilerleme : 9,2 cm
• Standart parasetamol çözeltisinin ilerlemesi:
6,7 cm (Rf = 6,7/9,2 = 0,73)
• Standart kafein çözeltisinin ilerlemesi : 3,5 cm
(Rf = 3,5/9,2 = 0,38)
• Tatbik numunesinin ilerlemesi : 1) 6,6 cm. 2)
3,5 cm (Rf1 = 0,72 Rf2 = 0,38)
• HPLC
• High Performance Liquid
Chromatography
NAC tedavisi
• Glutatyon
prekürsörü
• N-Asetil Sistein
• Glutatyon : glisin, sistein
glutamik asit
Zehirlenmelerin önlenmesi
• Zehir Bilgi ve Danışma Merkezleri
– Zehirlenmeler konusunda bilgi toplar, değerlendirir ve
kamuoyuna sunarlar
– Toplumda risk taşıyan zehirlenme etkenleri ve yaş gruplarını
belirlerler
– Sağlık personelini zehirlenme konusunda eğitirler
– Toplumun risk taşıyan kesimlerini doğrudan eğitirler
– Zehirli madde üreten sektörleri uyarabilirler
– Zehirli maddelere ilişkin yasal düzenlemeler konusunda yol
gösterici olurlar
– Zehirlenme konusunda danışmanlık verirler
Teşekkürler