Transcript AINTZINAROA Ibaietako Zibilizazioak

AINTZINAROA
Ibaietako Zibilizazioak
MESOPOTAMIA eta EGIPTO
Ibon Gereka
1
Gaiaren gidoia
AINTZINAROA
1.
•
•
Sarrera
Idazkeraren sorrera
MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA
2.
•
•
•
•
Sarrera
Agintearen antolamendua
Bilakaera historikoa
Gizartearen antolamendua
EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA
3.
•
•
•
•
•
Sarrera
Bilakaera historikoa
Aginte eta giza taldeak
Erlijioa
Kultura eta artea.
2
AINTZINAROA Sarrera

Aintzinaroa historiaren lehen aroa da.

K.a 3500 urtean hasten da. Idazkeraren
sorrerarekin.

k,.o. 476an bukatzen da. Erromatar
inperioaren amaierarekin
3
Aintzinaroaren eskema
AINTZINAROA
IBAIKO
ZIBILIZAZIOAK
MESOPOTAMIA
ZIBILIZAZIOA
ZIBILIZAZIO
KLASIKOAK
EGIPTOKO
ZIBILIZAZIOA
TIGRIS-EUFRATES
IBAIAK
GREZIA
ERROMA
NILO
IBAIA
4
AINTZINAROA Idazkeraren sorrera




Lehen idazkera Sumer-en, Mesopotamia,
sortu zen.
K.a. 3500 urtean gutxigora-behera.
Eguneroko gertaerak erregistratzeko
beharraren ondorioz sortu zela uste da.
Adibidez, nekazariek jainkoei egindako
eskeintzen kontrola eramateko.
5
Aintzinako idazkerak






Kuneiformea
Hieroglifikoa
Lineal A
Lineal B
Feniziarren alfabetoa
Arabiarren idazkera
6
IDAZKERA KUNEIFORMEA





Sumerren sortua
Mesopotamiako hegoaldea)
K.a 3500 urtean.
Idazkera zaharrena da.
600 karaktere edo ikur ditu.
Irakurri daiteke.
7
IDAZKERA HIEROGLIFIKOA





Egipziarrek asmatua.
K.a. 300 urtean.
800 karaktere ditu.
Objetuak marrazkien
bidez adierazten ditu.
Irakurri daiteke.
8
LINEAL A IDAZKERA



Kreta uhartean sotua.
K.a. 1750 urtean.
Oraindik ezin dezakegu
irakurri
9
LINEAL B IDAZKERA



Greziako Mizenas
hirian sortua.
K.a. 1200 urtean.
Irakurri dezakegu.
10
FENIZIARREN ALFABETOA





Fenizian sortutakoa da.
K.a 900 urtean.
Irakurri dezakegu.
Feniziarrak gaur
egungo Libanon
kokatutako herri
merkataria zen.
Greziarrek bokalak
gehitu zizkioten.
11
ARABIARREN IDAZKERA




Arabian sortua.
K.a IV-V mendean.
Eskuinetik ezkerrera
idazten da.
Ez du bokalik.
12
2 MESOPOTAMIAKO ZIBILIZAZIOA
Sarrera




Mesopotamia hitzak ibaien
arteko lurraldea esan nahi
du.
Duela 8000 ( k.a 6000) hasi
zen.
Ekialde Hurbilean, Tigris
eta Eufrates ibaien artean,
gaur egun Irak dagoen
lekuan kokatzen da.
Sumertarrak eta Akadtarrak
izan ziren sortzaileak.
13
Sarrera jarraipena





Ibaien urteroko uholdeek lurra oso emankorra
bihurtu zuten.
Ondorioz, nekazaritza ugaria eta aberatsa izanik,
behar dutena baino produktu gehiago ekoizten dute.
Soberakinak saldu egiten dituzte, inguruko herriekin
MERKATARITZA garatuz.
Beraz, oso lurralde aberatsa da.
Goldea, gurpila, dirua, adreilua eta abr asmatuko
dituzte.
14
MESOPOTAMIA
Agintearen antolamendua




Mesopotamia hiri
estatuetan antolatzen
da.
Hiri estatu bakoitza
independientea da.
Bere jainkoak eta
erregea ditu.
Mesopotamiako hirien
mapa kokatu.
15
Agintearen antolamendua
Jarraipena

TEOKRAZIAren arabera gobernatzen da, hau
da, erregeak:




Jainkoarengandik lortu du boterea.
Jainkoaren legeen arabera agintzen du.
Apaizek indar haundia dute eta nekazariek
egindako opariak kudeatzen dituzte.
Hiri estatu bakoitzen aginte gunea ZIGURAT
izeneko eraikina da.
16
Zigurata





Hiri bakoitzeko jainkoaren
egoitza da.
Gurtzak eta opariak bertan
jasotzen dira.
Hiri aginte gunea ere ba ba.
Hiri zigurataren inguruan
antolatzen da.
Beraz, hiriko eraikinik
garrantzitsuena da.
17
MESOPOTAMIA
Bilakaera historikoa



Historian zehar herri asko eta asko izan dira
Mesoptamiako lurraldea menperatu izan nahi
dutenak.
Arrazoia mesopotamiako lurarren
aberastasuna da.
Hauek dira, ordena kronologikoan,
Mesoptamia konkistatu duten herriak.
18
Sumerko zibilizazioa
19
Akadiarren inperioa
20
Babiloniar inperioa
21
Asiriarren inperioa
22
Neobabiloniar inperioa
23
Persiar akemenidak
24
Alejandro Magno greziarraren inperioa
25
Persiar sasanidak
26
MESOPOTAMIA
Gizarte antolamendua




ENA: Erregea eta agintari
gorena
AWILA: Nobleak, apaizak eta
armadako buruak.
AWILEN: Nekazari, merkatari,
soldadu eta artisauak.
WARDOAK: Esklabuak. Ez dira
libreak, saldu eta erosi daitezke.
27
3 EGIPTOKO ZIBILIZAZIOA
Sarrera



K.a IV. sortua.
K.a 31 urtean amaitzen
da erromatar inperioak
Egipto konkistatzean.
Nilo ibaiaren ibarrean
kokatzen da, gaur
egungo Egipton.
28
Sarrera jarraipena




Ibaien urteroko uholdeek lurra oso emakorra
bihurtu zuen.
Ondorioz nekazaritza oso oparoa da eta
produktu soberakinak dituzte.
Hauek saldu eta inguruko herriekin
merkataritza garatzne da.
Oso lurralde aberatsa izan zen.
29
EGIPTO - Bilakaera historikoa




Egipto garaiko MENES
erregeak Egipto behera
konkistatzen du.
Batasun honekin hasiko da
Egiptoko zibilizazioa.
3000 urte iraungo ditu.
Argazkian Menes
erregearen paleta.
Egiptoren batasuna
adierazten du.
30
EGIPTO
Bilakaera historikoa - jarraipena
AINTZINAKO INPERIOA

Hauek dira egiptoko
historiako aldi
nagusienak:
ERDIKO INPERIOA
INPERIO BERRIA
ARO BERANTIARRA
31
EGIPTO - Agintea eta gizartea
ERREGEA
FARAOIA
GOI MAILAKO
HERRITARRAK
APAIZ,
NOBLE,
ESKRIBAK
BEHE
MAILAKO
HERRITARRAK
NEKAZARI,
SOLDADU,
MERKATARI,
ARTISAUAK
ESKLABOAK
32
Faraoia: jainko bizia da.
33
Eskriba: funtzionariak dira, idazleak
34
Esklaboak: saldu eta erosi daitezke
35
EGIPTO - Erlijioa


Erlijio politeista da: jainko asko gurtzen
dituzte.
Hil ondorengo bizitzan oinarritzen da:



Gizakia, gorputza eta arimak ( KA ) osatzen du.
Gorputza hiltzean arima beste munduko bizitzara
pasatzen da.
Baina horretarako beharrezkoa da gorputza ez
uteltzea.
36
EGIPTO – Erlijioa jarraipena


Gorputza ez usteltzeko
MOMIFIKATU egiten
dira:
MOMIA, baltsamatu eta
40 egun igaro ondoren
disekatu eta
hesgaitutako (
bendatutako) gorpua da.
37
EGIPTO – Erlijioa jarraipena

Egiptoko jainko
garrantzitsuenak hauek
dira:





RA
AMON
ISIS
OSIRIS
Eta abar
38
RA
39
AMON
40
ISIS
41
EGIPTO – Kultura eta artea
Hileta Monumentuak

MASTABA:
Hileta monumentu
zaharrenak
42
Hileta monumentuak - jarraipena


Piramideak:
Hileta monumentu
ezagunenak eta
ikusgarrienak.
Argazkian Gizeh-eko
piramide handiak.
43
Hileta monumentuak - Jarraipena

HIPOGEOAK:
Mnedi harritsuen
barrena egindakoak.
Inperio berriko
hilobiak.
44
ERLIJIOA - Tenpluak

Tenplua baten atalak.

Luxor-eko tenplua
45