Transcript Yrd.Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY

“Yeraltı suları”
Yrd.Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
“Yeraltı Suları”
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Yeraltısuyu ve özellikleri ile ilgilenen bilim dalına
Hidrojeoloji denir
Suyun kullanım alanları
Yaşam
İçme
Fotosentez
Soluma
Metabolizma
Mühendislik
Soğutma
Isıtma
Temizleme
Taşkın
Toprak sulaması
Rekreasyon
Yüzme
Balıkçılık
Yelken
Paten
Kayak
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Yeraltısuyu nehir ve gölleri genellikle nadirdir
Yeraltısuyunun büyük bir bölümü kayaçların
taneleri arasındaki boşluklarda bulunur
Jeolojik olarak önemli bir aşındırıcıdır
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
SÜZÜLME
Yüzeyde akan suların
bir bölümü
yeraltına süzülür.
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Porozite (gözeneklilik) ve Permiabilite (geçirimlilik)
Porozite: kayaç içindeki boşlukların kayaç hacmine olan oranı olarak
ifade edilebilir.
Permeabilite (Geçirimlilik ): Suyun bir yerden diğer bir yere iletilebilme
özelliğidir. Bu da gözenekler arasındaki bağlantıyla ilişkilidir
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Konglomera yüksek gözenekliliğe ve permeabiliteye
sahiptir
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Granit düşük gözenekliliğe ve permeabiliteye sahiptir
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Yüksek gözenekliliğe sahip bir kayaç
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
SU TABLASI
Yeryüzünün altında belli
Bir düzeyden sonra
kayaçlarda Su bulunur.
Bu düzeye yeraltısuyu
tablası adı verilir.
Suya doygun kayaçlar
yer altısuyu tablasının
altındadırlar.
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
AKİFERLER
•Çimentolanmamış
kum ve çakıllar
•Kumtaşları
•Kumtaşları ve kireçtaşları
•Yarı çimentolanmamış kumtaşları
•Karbonatlı kayaçlar
•Volkanik ve bazaltik kayaçlar
•Diğerleri
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Su tablasının üstünde mercek şeklinde akıda bulunan su seviyelerine
tünemiş su tablası denir.
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
KAYNAKLAR
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
KAYNAKLARIN OLUŞUMU
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
KAYNAKLAR
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Yeraltısuyu akarsuları besleyebilir
veya akarsular yer altı suyunu besler
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
ÇÖKME
Uzun süreli çekimin oluğu ve beslenmenin yetersiz oluğu
bölgelerde yer çökmesi büyük bir problem oluşturur.
Yeraltısuyu kayaçların gözenek ve boşluklarında bulunur ve
destek görevi görür. Suyun gözeneklerden çekilmesi ile
akiferi oluşturan taneler düzensiz bir şekilde sıklaşır.
Yüzey çöktüğü zaman aynı zamanda yüzeyeki yapılarda
zarar görür.
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Çökme (beslenmeden daha fazla su çekimi)
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Kayaçların yer altı
suyu tarafından eritilmesi:
Karstik yapılar
Suyun bol olduğu yerlerde
özellikle karbonatlı kayaçlar
kimyasal ayrışmaya uğrarlar.
Karstik yapılarda karbonatlı
kayaçların erimesi ve tekrar
depolanması sonucu oluşurlar
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Obruklar
Kireçtaşlarının eritilmesi
nedeniyle yüzeydeki
yavaş ve ani çökmeler
sonucu oluşur.
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Mağaralar tümüyle erozyona uğrar ve çatıları çökerse bu şekilde bölgeler gelişir.
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
GAYZERLER
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
GAYZERLER
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
GAYZERLER
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
GAYZERLER
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Karbonatlı kayaçların eritilmesi ve çökeltilmesi
• Su havadaki karbondioksiti alarak karbonik asit oluşur
– H2O + CO2 H2CO3 (karbonik asit)
– Karbonik asitli sular kireçtaşına etki ederek
kalsiyum bi karbonatı oluşur
– CaCO3 + H2CO3 Ca (HCO3)2
– Böylece kireçtaşları eritilmiş olur
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
–Ca (HCO3)2 içeren yeraltı suları yüzeye
çıktıkları zaman basınç serbestleşmesi gerçekleşir.
Bu durumda karbondioksit havaya karışırken su akısına
devam eder ve kalsiyumkarbonat çevredeki
maddeler üzerinde birikmeye başlar
–Ca (HCO3)2 CO2 + H2O + CaCO3
Karbonatlı kayaçların eritilmesi ve çökeltilmesi
JEOLOJİYE GİRİŞ-II
Yrd. Doç.Dr. TÜLAY KÖKSOY- 2008
Mağara ve sıcak su çevrelerindeki kalsiyum
karbonat çökeltilerine traverten denir
DERS BİTTİ!