Transcript minggu 14 - philosophia bahasa melayu

1
PEMBAKUAN BAHASA
• Bahasa baku bermaksud usaha, tindakan dan proses
mengetengahkan bentuk bahasa yang benar, dan yang
menjadi dasar ukuran.
• Bahasa baku ialah bahasa yang menunjukkan norma baku
dalam satu kawasan akibat perbedaan sosial dan daerah.
• Bahasa yang berprestij, dan perlu dikuasai untuk mencapai
status sosial dan ekonomi dalam sesebuah negara.
• Bahasa yang seragam, variasi bahasa yang menjadi norma
penggunaan bahasa dalam situasi rasmi.
• Ragam bahasa yang digunakan untuk keperluan rasmi seperti
dalam ucapan, syarahan, pengajaran, mesyuarat, taklimat,
surat rasmi, arahan, pekeliling, laporan, iklan, tender, minit
mesyuarat dan sebagainya.
2
BAHASA TERHAD
• Bahasa terhad (restricted code) ialah variasi bahasa yang digunakan
oleh penutur yang akrab (mesra) dalam kehidupan biasa.
• Ciri bahasa terhad adalah seperti yang berikut:
>
Ringkas
>
Mengandung kependekan atau singkatan
>
Bergantung pada konteks
>
Rujukan perkara/peristiwa yang dialami bersama
>
Tidak memerlukan huraian mendalam
3
BAHASA TERBINA
• Bahasa terbina (elaborated code) ialah variasi bahasa yang menjadi
norma atau ukuran penggunaan bahasa baku.
• Ciri bahasa terbina adalah seperti yang berikut:
>
Kompleks
>
Susunannya teratur dan rapi
>
Tidak berasaskan pengalaman dan pemahaman yang sama
>
Tajuk perbincangan memerlukan huraian terperinci
4
MATRA PERANCANGAN BAHASA
• Matra perancangan bahasa terbahagi dua,
iaitu:
1. Perancangan korpus
2. Perancangan taraf
5
PERANCANGAN KORPUS BAHASA
• Perancangan korpus dalam konteks proses pembakuan bahasa dapat
diteliti menerusi proses berikut:
>
Pemilihan (selection)
>
Pengekodan (codification)
>
Peluasan fungsi (elaboration of function)
>
Penerimaan (acceptance)
6
PEMILIHAN BAHASA
• Proses memilih dan menentukan bahasa atau
variasi bahasa untuk dijadikan norma
penggunaan bahasa, khususnya dalam
memilih bahasa untuk dijadikan bahasa
kebangsaan, bahasa rasmi atau bahasa baku.
7
PENGEKODAN BAHASA
• Penentuan norma baku dalam kod bahasa
seperti dalam:
> tulisan
> ejaan
> ujaran
> tatabahasa
> kosa kata.
8
PELUASAN FUNGSI BAHASA
• Usaha menjadikan variasi bahasa yang dipilih mampu
untuk memenuhi keperluan negara dalam segala bidang.
• Bahasa digunakan secara efisien, menerusi pengayaan
leksikon dengan memasukkan kata baharu dan membuat
perubahan pada struktur leksikon.
9
PENERIMAAN BAHASA
• Usaha menjadikan variasi bahasa itu diterima
oleh penggunanya untuk menjamin
penggunaan yang berkesan.
• pemantapan dapat dilakukan secara tekal.
10
CIRI BAHASA BAKU
• Bersifat terbuka, iaitu dapat menerima pembaharuan dan
pengubahsuaian.
• Bersifat stabil, iaitu mempunyai sistem yang mantap, terutama dari aspek
ejaan, peristilahan, perkamusan, dan tatabahasa.
• Bersifat cendekia, iaitu bahasa yang berupaya membuat penyataan yang
tepat dan padat.
• Bersifat pemersatu, iaitu bahasa yang dapat digunakan sebagai alat
penggunaan bahasa yang seragam dari segi fungsi dan bentuk.
• Bersifat pemisah, iaitu keupayaan bahasa baku memisahkan satu
masyarakat pengguna bahasa baku dengan masyarakat pengguna bahasa
baku yang lain.
11
CIRI BAHASA BAKU
• Berprestij, iaitu bahasa yang mempunyai kaitan dengan status sosial
penuturnya.
• Bersifat rangka rujukan, iaitu bahasa yang dijadikan ukuran untuk
menentukan bahasa yang betul dan tepat.
• Bersifat luwes, iaitu kekerapan penggunaannya dalam masyarakat amat
tinggi.
• Sejarah dan tradisi penggunaannya berkait dengan sejarah politik dan
kesusasteraan dini.
• Pengaruhnya yang besar dan tuntas terhadap kesusasteraan bertulis.
12
ASPEK PEMBAKUAN BAHASA
• EJAAN
• PERISTILAHAN
• KOSA KATA
• TATABAHASA
• SEBUTAN
• LARAS BAHASA
13
RUMUSAN
• Pembakuan bahasa ialah usaha, proses dan tindakan
mengetengahkan bentuk bahasa yang dapat dijadikan ukuran untuk
menentukan betul salahnya bahasa yang digunakan.
• Bahasa Melayu baku ialah bahasa yang seragam dan menjadi norma
penggunaan bahasa Melayu dalam situasi rasmi.
• Dua matra penting dalam proses perancangan bahasa ialah
perancangan korpus dan perancangan status/taraf.
14
SISTEM EJAAN BAHASA MELAYU
• Sistem ejaan BM bermula dengan sistem ejaan Jawi. Tulisan Jawi telah
mencetuskan tradisi persuratan yang memberikan sumbangan terhadap
bahasa persatuan alam Melayu.
• Huruf Rumi Latin mula digunakan pada abad ke-16 oleh pedagang,
pengembara, penjajah dan sarjana Eropah.
• Pada abad ke-20, orang Inggeris telah menyusun beberapa sistem ejaan
Rumi BM yang berasaskan Kaedah Transliterasi huruf Jawi kepada huruf
Rumi. Antaranya ialah Ejaan Rumi Tomas Bowrey (1701), Ejaan Rumi J.
Howison (1800), Ejaan Rumi William Marsden (1812), Ejaan Rumi NegeriNegeri Selat (1878), Ejaan Rumi Swettenham (1881), Ejaan Rumi Maxwell
(1882), dan Ejaan Rumi Wilkinson (1904).
15
SISTEM EJAAN BAHASA MELAYU
•
•
•
Sistem ejaan sekolah berasaskan ejaan Rumi Wilkinson telah diperluas menerusi
buku:
>
Mithal Huruf Rumi Darjah Satu (1920)
>
Kitab Loghat Melayu (1921)
>
Kitab Pelita Mengarang (1923)
>
Kitab Kumpulan Nama Melayu (1924)
Sistem ejaan yang terkenal selepas ejaan Rumi Wilkinson ialah Ejaan Rumi Za’ba.
Ejaan ini telah digunakan sebagai ejaan rasmi sehingga 1972 apabila digantikan
dengan Sistem Ejaan Rumi Baharu BM yang disempurnakan pada 16 Ogos 1972.
Ejaan lain yang pernah digunakan ialah Ejaan Fajar Asia (1942 – 1945), dan Ejaan
Malindo (1959).
16
PENGGUNAAN HURUF ABJAD
• Terdapat 26 huruf abjad tulisan Rumi, iaitu:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
huruf
A
a
B
b
C
c
D
d
E
e
F
f
G
g
H
h
I
i
sebutan perkataan
e
ayam
bi
basikal
si
cacing
di
dayang
i
ekor / pekak
ef
fasal
ji
gayung
ec
hilang
ai
ikan
17
PENGGUNAAN HURUF ABJAD
huruf
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
J
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
j
k
l
m
n
o
p
q
r
s
sebutan perkataan
je
ke
el
em
en
o
pi
kiu
ar
es
jari
kaki
lancung
masuk
nanas
olah
pisang
Quran
rakit
sayang
18
PENGGUNAAN HURUF ABJAD
•
•
•
•
•
•
huruf
sebutanperkataan
T
U
W
X
Y
Z
ti
yu
dabliu
eks
wai
zek
t
u
w
x
y
z
takut
ular
wayang
Xenon
Yuran
zakat
19
HURUF VOKAL
• Terdapat 6 vokal atau bunyi vokal baku dalam BM.
huruf vokal
awal
tengah akhir
•
•
•
•
•
•
asing
emas
ekor
ikut
oleh
usang
pasu
kena
petak
pisau
kota
pulut
a
e (p)
e (t)
i
o
u
gila
komunisme
sore
murni
radio
satu
20
HURUF KONSONAN
konsonan awal
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
b
c
d
f
g
gh
h
j
k
kh
bahawa
cawan
dayung
falir
garu
ghaib
hati
jarang
kalam
khamis
tengah
akhir
sabut
kaca
budi
kafan
duga
maghrib
sahut
manja
paku
akhir
sebab
Mac
abad
maaf
beg
mubaligh
musuh
mikraj
pekak*
tarikh
* huruf k di sini melambangkan bunyi hamzah
21
HURUF KONSONAN
konsonan
•
•
•
•
•
•
•
•
•
n
ng
ny
p
q
r
s
sy
t
awal
nasi
nganga
nyanyi
pasu
Quran
tengah
kena
bangun
hanyut
kapur
Furqan
rasa
sayang
syarat
kesan
senang
siap
buraq
bara
kasut
isyarat
tayang
akhir
putar
kursus
Quraisy
kutu
q
Padanan huruf Jawi qaf untuk mengeja istilah
daripada bahasa Arab.
ketat
agama dan kata
22
HURUF KONSONAN
konsonan
awal
tengah akhir
•
•
•
•
•
varia
wanita
xenon
yasin
zirah
lava
sawah
puyu
lazim
V
W
X
Y
Z
lafaz
V digunakan untuk mengeja kata pinjaman daripada bahasa Inggeris dan
bahasa asing lain di pangkal kata atau di pangkal suku kata
23
HURUF DIFTONG
• Terdapat 3 jenis diftong dalam BM, iaitu:
diftong
• ai
• au
• oi
awal
tengah
akhir
ain
aula
oidium
syaitan
saudara
boikot
pandai
harimau
amboi
24
SISTEM KESELARASAN VOKAL
• Sistem mengikut kesesuaian dua huruf vokal yang membentuk dua suku
kata pada kata dasar, iaitu pasangan antara huruf vokal pada suku kata
praakhir dengan huruf vokal akhir.
• Syarat:
>
keselarasan dua huruf vokal pada kata
dasar.
>
Kata dasar yang berakhiran suku kata
tertutup.
>
Bagi kata yang mengandung lebih
daripada dua suku kata, yang terlibat
hanyalah dua suku kata yang terakhir.
25
POLA KESELARASAN VOKAL
•
Terdapat 18 pola keselarasan vokal BM, iaitu:
suku kata
suku kata akhir
praakhir
tertutup
1
a
a
2
a
i
3
a
u
4
e (p)
a
5
e (p)
i
6
e (p)
u
7
e (t)
a
8
e (t)
e (t)
9
e (t)
o
contoh
arah, kalah
alih, sumbangsih
asuh, halus
emak, tembelang
benih, sembelih
belum, temenggung
enak, belerang
gelek, selekeh
esok, selekoh
26
POLA KESELARASAN VOKAL
suku kata
praakhir
10
11
12
13
14
15
16
17
18
I
i
i
o
o
o
u
u
u
suku kata akhir
tertutup
a
i
u
a
e (t)
o
a
i
u
contoh
hilang, selinap
pilih, belimbing
cium, tiup
olah, sekolah
boleh, celoteh
kotor, kelompok
tumpang, ketupat
usik, cungkil
buluh, tengkujuh
27
POLA KEKECUALIAN KESELARASAN VOKAL
Ejaan
B. Rumpun Melayu
B. Inggeris
a – e (t)
kabaret, panel
jaket
atom, kontraktor
e (p) – e (t)
e (p) – o
i – e (t)
aneh, awet, kaget
pemer, Raden, laden
calon, lakon, lancong,
lapor, keraton, perabot
gembleng
jempol, bendok
imlek
i–o
ijon, pilon
a–o
setem
gabenor, interkom
parlimen, simen,
tiket, kriket
diftong, transistor
28
KEKECUALIAN KESELARASAN VOKAL
Ejaan
B. Rumpun Melayu B. Inggeris
u – e (t)
u–o
a – e (p)
e (t) – i
e (t) – u
e (p) – e (p)
i – e (p)
o–i
o–u
u – e (p)
o – e (p)
tulen, ulet
bunglon, buron, lelucon
pakem
demdem, pepet
iseng
lumer
-
subjek, dokumen
kupon, konduktor
teater, plaster
hipotesis, objektif
petroleum, spektrum
filem, artikel, partikel
hipokrit, fosil
bonus, forum
skuter
oktober, broker
29
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
Contoh
a
a
ae
ae
ae
e
ai
ai
au
au
abstract - abstrak
plate - plat
aerial – aerial
aerograph – aerograf
aesthetics – estetika
haematite – hematit
aileron – aileron
trailer – trailer
automatic – automatik
auditorium - auditorium
30
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
b, bb b
c
s
c, cc k
cc
ks
ch
s
Contoh
barbecue – barbeku
lobby – lobi
cylinder – silinder
cent – sen
carbon – karbon
classic – klasik
accent – aksen
vaccin – vaksin
machine – mesin
achelin - eselin
31
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
ch
k
d, dd
e
d
e
ea
ea
ea
i
ee
i
Contoh
technique – teknik
cholera – kolera
dividend – dividen
effective – efektif
system – sistem
bearing – bearing
idealist – idealis
beaker – bikar
grease – gris
beer – bir,
jamboree - jambori
32
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
ei
ei
eo
eo
eu
eu
f, ff
f
g, gg g
Contoh
protein – protein
atheist – ateist
geometry – geometri
stereo – stereo
petroleum – petroleum
europium – europium
factor – faktor
traffic – trafik
geology – geologi
aggressive - agresif
33
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
Contoh
h
h
i
i
ia
ia
ie
ie
ie
i
ai
ie
harmony – harmoni
hotel – hotel
identity – identiti
textile – tekstil
dialect – dialek
criteria – kriteria
calorie – kalori
pie – pai
diesel – diesel
tieceron - tieseron
34
EJAAN KATA TERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
Contoh
io
iu
io
iu
j
j
k
kh
ll
m, mm
k
kh
l
m
iodine – iodin
stadium – stadium
premium – premium
journal – jurnal
jury – juri
kilo – kilo
khan – khan, khaki – khaki
pill – pil
optimism – optimisme
mammal - mamalia
35
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
n, nn n
ng
ng
o
o
oa
o
oe
e
Contoh
neon – neon
tennis – tenis
linguistics – linguistik
congress – kongres
operator – operator
orthodox – orthodoks
coat – kot
cardboard – kadbod
gonorrhoea – gonorea
foetus - fetus
36
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
oi
oi
oo
oo
oo
u
ou
au
ou
u
Contoh
alkaloid – alkaloid
duboisine – duboisin
zoo – zoo
zoology – zoologi
cartoon – kartun
canggaroo – kanggaru
accountant – akauntan
pound – paun
coupon – kupon
serious - serius
37
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
p, pp
B. Melayu
p
ph
f
q
k
r, rr
rh
r
r
s, ss
s
Contoh
apple – epal
passport – paspot
graph – graf
phoneme – fonem
quality – kualiti
technique – teknik
lorry – lori, recruit – rekrut
rhetoric – retorik
rhythm – ritma
express – ekspres
status - status
38
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
Contoh
sc
s
sc
sk
sch
sk
t, tt
t
th
t
proscenium – prosenium
science – sains
scooter – skuter
telescope – teleskop
scheme – skim
scholastic – skolastik
battery – bateri
tractor – traktor
anthropology – antropologi
theory - teori
39
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
u
u
ua
ua
ue
u
ue
ue
ue
gugur
Contoh
republic – republik
unit – unit
aquarium – akuarium
dualism – dualisme
accrue – akru
tissue – tisu
duet – duet
catalogue – katalog
cheque - cek
40
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
ui
B. Melayu
ui
uo
uo
uu
u
v
v
w
w
wh
w
Contoh
annuity – anuiti
equinox – ekuinoks
quorum – kuorum
quota – kuota
continuum – kontinum
vaccum – vakum
novel – novel
university – universiti
kiwi – kiwi
wire – wayar
whisky – wiski, whistle - wisel
41
EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING
B. Inggeris
B. Melayu
x
ks
x
y
x
i
y
y
z, zz
z
Contoh
express – ekspres
taxi – teksi
xenon – xenon
dynasty – dinasti
psychology – psikologi
royalty – royalti
yankee – yangki
jazz – jaz
zodiac - zodiak
42
BENTUK EJAAN TAMPAK
•
Kata bahasa asing yang dipinjam dieja mengikut bentuk tampak, iaitu hampir
sama dengan ejaan asal.
B. Inggeris
B. Melayu
atom
block
bonus
carbon
cartoon
clinic
college
contigent
atom
blok
bonus
karbon
kartun
klinik
kolej
kontijen
43
BENTUK EJAAN TAMPAK
B. Inggeris
conductor
dialogue
dialect
drama
engine
factor
function
garage
general
image
B. Melayu
konduktor
dialog
dialek
drama
enjin
faktor
fungsi
garaj
jeneral
imej
44
BENTUK EJAAN TAMPAK
B. Inggeris
B. Melayu
institute
ledger
logic
logistics
magistrate
margarine
prestige
psychology
regime
institut
lejar
lojik
lojistik
majistret
marjerin
prestij
psikologi
rejim
45
BENTUK EJAAN TAMPAK
B. Inggeris
B. Melayu
sabotage
sergeant
script
sructure
stable
standard
technology
text
tragedy
zoology
sabotaj
sarjan
skrip
struktur
stabil
standard
teknologi
teks
tragedi
zoologi
46