Transcript Rome op weg naar een Wereldrijk - Smarter

Rome
op weg naar een Wereldrijk
•Westelijk deel van de Middellandse Zee
•Oostelijk deel van de Middellandse Zee
• Achteraan vind je enkele herhalingsvragen.
• Wel je er nu heen?
• Klik op : Breng me erheen !!
Waarover gaat deze les...
• Hoe de Romeinen, die tot nu toe heel Italië
beheersten, nu voor het eerst buiten Italië
concurrenten aanvallen.
• Gemakkelijk ?
• Met resultaat ?
Wat vooraf ging...
Herdersnederzetting
Etrusken => Stad
Republiek => na sociale strijd,
Gebiedsuitbreiding
naburige volkeren
Griekse kolonies
“verdeel en heers”
Bondgenoten
...
 Rome heerst over heel Italië
Rome verovert het Westelijk deel
van de Middellandse Zee
Eerste grote tegenspeler : de
belangrijke handelsmogendheid
CARTHAGO
Voor de Punische oorlogen
• Rome is één van de grote staten
• Naast o.a. de Carthagers, Poeni genoemd
door de Romeinen.
• Naast de Kelten in het Noorden
• Grieken in het Oosten
• …
Na de Punische oorlogen
• Rome is het grootste land van de
Middellandse Zee..
Punische oorlogen : wat
• Tegen Carthago
• = eerste verovering buiten Italië
• = duurt in totaal 118 jaar
Kaart Carthago, een machtige
vijand
Kaart Middellandse Zee
Carthagers = zeevaarders
Rome had sterk landleger... Maar was op zee niet sterk...
Invloedsgebied Rome en
Carthago
Carthago
•
•
•
•
Handelsstad golf van Tunis
Gesticht (814vC) door kolonisten
uit Fenicië
Op een strategische positie
– Schiereiland
– Dicht bij Sicilië
• Groeide uit tot de machtigste Fenische kolonie in
N. Afrika dankzij handel met Afrikaanse kust,
Zuid-Spanje, Corsica, Sardinië en Sicilië
Redenen tot oorlog
• Landhonger van Rome
• Handelsconcurrentie Rome – Carthago
• Strijd om de eilanden Corsica, Sardinië…
Eerst punische oorlog 264-241
•
•
•
•
Aanleiding
Verloop
Einde
Gevolg
Kaart Sicilië
Aanleiding eerste P.O.
• Messina wordt bedreigd door de Carthagers
en vraagt hulp aan Rome
• Sicilië
– rijke graanschuur
– Strategisch gelegen
Verloop eerste P.O.
• Rome bouwt een vloot
• Overwinningen dankzij nieuwe tactieken
– Stormram
– Enterbrug
• Carthago o.l.v. Hamilcar Barcas, guerillaoorlog
• Carthage hield de uitputtingsslag niet vol en
beval Hamilcar vrede te zoeken
Boot met enterbrug
Rome heeft een goed getraind leger...
Einde eerste P.O
• Rome wint de zeeslag bij de Aegatische
eilanden 241v.C.
• Vernederende vrede
– Sicilië afstaan
– 80.000 kg zilver
• Hamilcar keert terug met 20000 huurlingen
die achterstallige soldij eisten van verarmde
Carthago
Gevolgen eerste P.O.
• Carthage moet Sicilië en Corsica ontruimen
• Carthago is belust op wraak
– Carthago niet langer heerser ter zee
– Burgeroorlog in Carthago
• Sicilië wordt de eerste Romeinse provincie
– Politiek afhankelijk
– Bestuur : praetor
– Schatting betalen
burgeroorlog
• Onderworpen Libische boeren en de
roofzuchtige Numidische stammen wilden
het juk van Carthago afwerpen
• Huurlingenopstand => 4jaar wrede
burgeroorlog
• Hamilcar doet tij keren
• Rome profiteert : eist Sardinië en Corsica en
30.000 kg zilver
Tweede Punische Oorlog
218-202
•
•
•
•
Aanleiding
Verloop
Einde
Gevolg
Aanleiding Twee P.O.
• De Carthaagse
veldheer Hannibal
verwoest de Spaanse
stad Saguntum
• Saguntum was
bondgenoot van Rome
• Romeinse senaat
verklaart de oorlog.
Verloop Tweede P.O.
• 218 v.C : Hannibal trekt met zijn leger de
Pyreneeën en de Alpen over.
• 216 v.C : zwaarste nederlaag van Rome bij
Cannae
• 204 v.C : Scipio trekt met zijn leger naar Afrika en
verovert Carthago…zodat Hannibal verplicht
wordt om terug te keren.
Hannibal
Hannibal
• Zoon van Hamilcar, de
aanvoerder van de
Carthagers in de eerste
Punische oorlog.
• Opgegroeid met haat
t.o.v. Romeinen
• Op 26 jaar tot
aanvoerder gekozen
Verloop van de tweede P.O.
• Leger Hannibal bij aanvang tocht door Alpen
– 90000 voetvolk
– 12000 ruiters
– 37 krijgsolifanten « tanks »
• Leger Hannibal bij aankomst aan de Po
– 20000 voetvolk
– 6000 ruiters
– 20 olifanten
Krijgsolifanten...
De tocht door de Alpen
•
•
•
•
•
Ijs en sneeuw
Strijd tegen bergbewoners
Nauwe wegen = moeilijk vechten
Zwaarbeladen pakdieren
Lawines
Hannibal zwerft 13 jaar in Italië
• Romeinse dictator wil Hannibal uitputten
maar hetniet tot een veldslag laten komen
(Quintus Fabius Marius « Cunctator »
=draler
• Romeinse consuls vallen Hannibal aan en
Hannibal overwint (70.000 van de 80.000
Romeinen gevangen of gedood)
• Sommige steden naar kant Hannibal
Hannibal aan de poorten van
Rome
• Midden-Italië bleef Rome trouw (N en Z
pro Hannibal)
• Romes burgers en slaven onder wapens
• Tactiek van dralen…
• Hannibal verzwakt
• Scipio verovert Z+O Spanië op Carthagers
• Oorlog in Z.It : Hannibal vergt zich
Scipio Africanus
• Scipio valt Afrika aan
• Hannibal wordt teruggeroepen
• Scipio verslaat Hannibal
Vrede
•
•
•
•
Vloot en olifanten afstaan
Schadevergoeding
Carthagers weg uit Spanje
Belofte geen oorlog meer
Aan eind 2de oorlog...
Kaarten verloop tweede P.O.
Eind tweede P.O.
• Scipio « Africanus » verslaat Hannibal bij
Zama (202)
Gevolg tweed P.O.
• Eind van de grootmacht Carthago
– Spanje afgestaan
– Vloot afgestaan
– Afhankelijk van Rome voor buitenlandse
politiek
Derde Punische Oorlog
149-146 v.C
• Rome onderneemt een strafexpeditie naar
Carthago.
• De stad wordt verwoest, de grond
omgeploegd en met zout bestrooid …
• Gevolg : het hele gebied Carthago wordt
ingelijfd bij het Romeinse Rijk
• Rome is nu meeser van het westelijk deel
van de Middellandse Zee
• Catho wilde de vernietiging van Carthago
• Wie een hond wil slaan…
• Aanleiding : Carthaagse buurvolkeren
vallen Carthago aan… Carthago bewapent
en verdedigt zich = contractbreuk
• Strafexpeditie
• Romeinen eisen dat Carthago afbreken en
landinwaarts heropbouwen = dood haven
Romeinse schepen voor Carthago
•
•
•
•
•
•
Carthago verdedigt zich
Rome belegert 3 jaar, blokkeert haven
Poging graven andere haven…
Overgave
Carthago met de grond gelijkgemaakt
Afrika wordt Romeinse provincie.
Carthago –nu
• Weinig resten van het
Carthago van voor de
Romeinen
• Romeinen bouwden
een andere stad … wel
nog resten
ruines
Rome verovert het Oostelijk deel
van de Middellandse Zee
Verovering van het Oosten
• In het oosten bevinden zich veel verzwakte
diadochenrijken
• 148 : Macedonië + grootste deel van het
Balkanschiereiland worden provincie van Rome
• 133 : Pergamum wordt provincie. De laatste
koning schonk zijn gebied aan de Romeinen.
Mare Nostrum
De Romeinen kunnen over de
Middellandse Zee spreken als
«onze zee »
Imperium Romanum
Niet kennen : Voor wie er echt
alles alles over wil weten...
• DE PUNISCHE OORLOGEN
Zo noemt men de oorlogen die Rome van 264vC
tot 146vC tegen Carthago (Noord-Afrika) gevoerd
heeft. De naam is afkomstig van het Latijnse
'poeni' (= Feniciërs, het volk waarvan de
Carthagers afstamden. Deze oorlog vormde
ongetwijfeld een keerpunt in de geschiedenis van
het oude Rome: nooit eerder hadden ze zoveel
soldaten in de strijd geworpen, en nooit eerder
hadden ze zo'n enorme hoeveelheid nieuw
territorium verworven (zie kaart).
overzicht van de gebeurtenissen
in die 118 jaar:
264-241: Eerste Punische
Oorlog
• 264: Siciliaanse stad Messana komt in opstand
tegen Carthago en vraagt Rome om hulp; begin
van de Punische oorlogen.
263: Rome sluit bondgenootschap met koning
Hiero van Syracuse
262: Carthago gaat in defensief en beheerst de
Middellandse Zee
260: Slag bij Mylae: eerste overwinning voor
Romeinse vloot
• 256: Consul Regulus steekt over naar Africa, maar
wordt verslaan door de Carthagers onder leiding
van de Griek Xanthippus en terechtgesteld
249: Slag bij Drepana: Romeinse vloot van
Claudius Pulcher volledig vernietigd
242: Slag bij Aegatische Eilanden: herbouwde
Romeinse vloot verslaat Carthagers; jaar daarop
geven laatste Carthaagse bolwerken zich over;
Sisilië wordt Romeins
222-202: Tweede Punische
Oorlog
• 218: Slag bij de Trebia: Hannibal verslaat consul
Sempronius Longus
217: Slag bij het Trasimeense Meer: Hannibal
verslaat consul Gaius Flaminius
216: Slag bij Cannae; Hannibal verpletterd de
Romeinen onder consul Terentius Varro
208: Slag bij Baecula: consul Cornelius Scipio
tegen Hasdrubal
207: Slag bij de Metaurus: Claudius Nero en
Livius Salinator tegen Hasdrubal
• 206: Scipio jaagt Carthago definitief weg uit
Spanje na een overwinning op Mago en Hasdrubal
203: op de vlakte van Bagradas verslaat Scipio de
Carthagers twee maal, Hasdrubal en de
Numidische koning Syphax ontsnappen, maar
Syphax wordt later door consul Laelius en een
andere Numidische koning Massinissa gevangen
genomen
202: Slag bij Zama: Scipio behaalt de overwinning
op Hannibals troepen in Africa en maakt zo een
einde aan de Tweede Punische Oorlog
• 202-150: Tussen de twee oorlogen in
worden Macedonië en Griekenland
veroverd door de Romeinen vanwege hun
bondgenootschap met Carthago
(strafexpedities).
149-146: Derde Punische
Oorlog:
•
149: Rome beveelt de Carthagers hun stad
te verlaten - ze weigeren, Scipio steekt
opnieuw over naar Africa en slaat het beleg
op voor Carthago
146: Carthago valt en wordt totaal
verwoestdoor de woeste Romeinse soldaten
Wat moet je kennen ?
• Het belang van deze oorlogen voor Rome
• De vijand
Wat moet je kunnen?
• Vergelijken Rome voor en na de oorlogen
• Héééél kort iets vertellen over de oorlogen
m.b.v. Volgende kaart
Zelfcontrole
• Welke oorlog is weergegeven op volgende
kaart?
Moeilijke woordenlijst
• Territorium
• Bondgenoot
• ...
Plaatsnamen
•
•
•
•
•
•
Carthage
Sicilië
Sardinië
De Po
Fenicië
....
Leren studeren –
samenvatten & structureren
• Hoe zal de structuur van deze les eruit zien?
– Toestand Rome bij aanvang Punische oorlogen
– Toestand Rome na de Punische oorlogen
– Hoeveel oorlogen
1e :
2e :
3e :
Over oorlogen vertellen
lukt vaak met dit
schema...
aanleiding?
Oorzaak ?
Verloop ?
Gevolg ?
Leren leren
• Wat is het verschil tussen hoofd-en bijzaak.
• Wat moet op je samenvatting en wat werd
gezegd/getoond op het verhaal wat pittig te
maken, te illustreren, verduidelijken zonder
essentiële informatie te geven
Leren leren
• Welke (verstandige) vragen zou jij als leraar
stellen om te zien of het belangrijkste
begrepen is ?
• WIE, WAT,WAAR,WANNEER,WAAROM?
• Kan je je oefenboekje invullen?
Leren leren
• Kan je je samenvatting aan elkaar praten?
• Heb je je samenvatting vergeleken met die
van anderen ?
• Kan je de essentie van het verhaal
navertellen?
Even nadenken
• Hoeveel generaties heeft deze oorlog
geduurd?
• Welke gevolgen zijn er van die vele
oorlogen?