Rola eksplanacyjna reprezentacji. Podejście
Download
Report
Transcript Rola eksplanacyjna reprezentacji. Podejście
Marcin Miłkowski
WSTĘP DO KOGNITYWISTYKI
ROLA EKSPLANACYJNA
REPREZENTACJI. PODEJŚCIE
KLASYCZNE
O czym będzie mowa
Klasyczna wizja poznania
Koncepcja języka myśli
Eksternalizm i internalizm
Debata o wrodzoności
Klasyczna wizja poznania
Poznanie = przetwarzanie
reprezentacji poznawczych
Reprezentacje są symboliczne, tzn.
mają arbitralną formę (składnię).
Są amodalne, tzn. nie są dostępne
w postaci postrzeżeniowej.
np. PRAWDA, SPRAWIEDLIWOŚĆ
Klasyczna wizja poznania
Takie same zachowanie może być
wynikiem diametralnie różnych
procesów poznawczych.
Można biec z powodu:
udziału w maratonie,
pościgu za przestępcą,
chęci spalenia zbędnych kalorii,
uciekając przed Chuckiem Norrisem,
spiesząc się na randkę...
Klasyczna wizja poznania
Te same procesy poznawcze mogą być
wynikiem różnych procesów
fizjologicznych:
Biegać można równie dobrze po
zjedzeniu sera i pasztetu.
Różnice związane z
neuroplastycznością mózgu nie
przekładają się na różnice poznawcze.
Klasyczna wizja poznania
Dlatego właściwe wyjaśnienia
zachowania opierają się na
reprezentacjach poznawczych.
To odróżnia kognitywistykę od
behawioryzmu i neurofizjologii.
Na poziomie reprezentacji poznawczych
chęć spalenia kalorii może wiązać się
blisko z chęcią udziału w
maratonie...
Zenon Pylyshyn: argument
z uogólnienia
Pylyshyn (1986): wyjaśnienia
reprezentacyjne działania są
bardziej ogólne od wyjaśnień
fizjologicznych,
bardziej szczegółowe od wyjaśnień
behawioralnych.
Pojęcie reprezentacji jest
potrzebne tylko do wyjaśnień.
Klasyczna wizja a Marr
Pylyshyn utożsamia poziom
semantyczny wyjaśnienia z poziomem
1 Marra (tzw. poziomem
obliczeniowym).
Poziom przetwarzania symboli, zwany
przez Pylyshyna poziomem architektury
funkcjonalnej to poziom algorytmów i
reprezentacji (rozumianych czysto
składniowo).
Poznanie = reprezentacje +
obliczanie
Klasyczny komputacjonizm
Pylyshyna: reprezentacje
symboliczne są poznawcze, gdyż
umysły są komputerami
(realizacjami maszyny Turinga).
Teoria języka myśli (Mentalese)
Pylyshyn – współpracownik
Jerry’ego Fodora, filozofa, twórcy
hipotezy języka myśli (1975)
Ludzie mają wrodzony,
symboliczny, amodalny kod,
który służy do myślenia.
Zdania w języku myśli
odpowiadają postawom
propozycjonalnym.
Postawy propozycjonalne (wobec
sądów)
Weźmy prawdziwy sąd „Krowa macha
ogonem”.
Mogę zajmować wobec niego różne
postawy:
Chcieć, aby krowa machała ogonem.
Pragnąć, aby…
Wierzyć, że krowa macha ogonem.
Zapomnieć, że krowa machała ogonem…
itd., itp.
Postawy propozycjonalne wg
Fodora
Zajmowanie postawy wobec sądu =
zajmowanie postawy wobec zdania w
języku myśli [wewnętrznego,
uniwersalnego kodu]
Myślenie = obliczanie, czyli
przetwarzanie symboli
uniwersalnego kodu języka myśli
Hipoteza wrodzoności
Pojęcia podstawowe nie mają
definicji. Nie wiadomo, jak
zdefiniować pojęcie takie jak
KROWA, KSIĄŻKA, PRAWDA lub GAŹNIK.
Te pojęcia są po prostu wrodzone.
GAŹNIK też.
Pojęcia złożone składają się z
pojęć wrodzonych (np. BIAŁA KARTKA
to złożenie pojęć BIAŁY i KARTKA).
Kompozycjonalność!
Co to znaczy, że coś jest
wrodzone?
W biologii i kognitywistyce
„wrodzoność” ma wiele sensów.
Zdroworozsądkowe ujęcia są
niewystarczające.
Najbardziej przekonujące: „coś, co
jest pierwotne psychologiczne, tzn.
nie jest nabywane w trakcie
normalnych procesów rozwojowych”.
Język naturalny jest normalnie
nabywany, ale zmysł równowagi – nie.
Spór o wrodzoność
Czy GAŹNIK jest wrodzony?
Czy wrodzone mogą być wszystkie
pojęcia oznaczające przyszłe
wynalazki techniczne?
Większość uważa, że twierdząca
odpowiedź Fodora świadczy, że jego
teoria ma konsekwencje nie do
przyjęcia.
Fodor a Chomsky
Wizja Fodora wywodzi się z
refleksji nad teorią Chomsky’ego:
gramatyka uniwersalna jest wrodzona,
ale niedostępna introspekcji; stąd
amodalne symbole;
kompetencja językowa jest
najważniejsza w badaniach, stąd
akcent na obliczeniowo-formalny, a
nie neuronalny poziom teorii.
Chomsky: teoria lingwistyczna
Teoria lingwistyczna ma opierać
się na intuicji gramatyczności
użytkowników.
Rekonstruuje się kompetencję
językową.
Niekiedy jest rozumiana
psychologicznie realistycznie, a
czasem czysto lingwistycznie.
Wykonanie (realizacja) mniej
ważne.
Klasyczna wizja AI i poznania
Poglądy Fodora i Pylyshyna wiążą
się z tzw. klasycznym podejściem
do modelowania poznania, tzw.
GOFAI (Good Old-Fashioned
Artificial Intelligence):
przy użyciu metod logicznych,
odpowiadających dowodom;
bez dbałości o realistyczność
neuronalną.
Klasyczna wizja AI i poznania
Ciało jest tylko wejściem i
wyjściem. Nie ma większego
znaczenia dla procesów
poznawczych.
Procesy poznawcze mogłyby być
realizowane przez wiele zupełnie
różnych substancji.
Wieloraka realizacja
Teza o wielorakiej realizacji: te
same obliczenia (też poznawcze)
mogą być realizowane przez
potencjalnie bardzo wiele różnych
komputerów.
Wiedza o mózgu jest kognitywistyce
potrzebna tak jak znajomość fizyki
kwantowej mechanikowi samochodowemu,
a chemii – ekonomiście.
Wieloraka realizacja: różne korkociągi,
a funkcja ta sama (?)
Fodor: metodologiczny solipsyzm
Radykalizacja podejścia Fodora na
początku lat 1980:
Psychologia nie powinna odwoływać się
do pojęcia odniesienia w teorii
reprezentacji, a jedynie do relacji
między reprezentacjami.
Internalizm: znaczenie konstytuowane
jest wyłącznie przez czynniki
podmiotowe (a nie przez otoczenie).
Dwie Ziemie Putnama
Jest dwóch Oskarów na dwóch
bliźniaczych Ziemiach. To czasy
sprzed istnienia chemii.
Na jednej z nich „woda” oznacza pitny
płyn o strukturze H2O.
Na drugiej z nich „woda” to pitny
płyn, który wygląda tak samo jak
woda, lecz ma strukturę XYZ.
Wniosek Putnama: znaczenie nie jest
tylko w głowie, a zależy też od
otoczenia.
Eksternalizm i internalizm
Eksternalizm: znaczenie jest
konstytuowane nie tylko przez
czynniki podmiotowe.
Obecnie klasyczne stanowisko jest
zazwyczaj eksternalistyczne
(Fodora też).
Podsumowanie
We współczesnych dyskusjach Fodor
jest bardzo często negatywnym
punktem odniesienia: kognitywiści
rzadko wierzą w klasyczną wizję
poznania
Klasyczna wizja: nie ma poznania
bez obliczania; obliczanie to
przetwarzanie amodalnych symboli
Podsumowanie
Uprzywilejowanie języka: myśli też
mają strukturę językową, a nie np.
obrazową
Reprezentacjonizm: poznanie nie
jest możliwe bez reprezentacji
Dalsze lektury dla
zainteresowanych
O wrodzoności:
Samuels, Richard. 2004. Innateness in
Cognitive Science. „Trends in
Cognitive Sciences” 8 (3), s. 136–41.
doi:10.1016/j.tics.2004.01.010.
O języku myśli:
Fodor, Jerry A. 2011. Język myśli:
Lot 2. Tłum. Witold M. Hensel.
Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Chomsky
Greene, Judith. 1977.
Psycholingwistyka: Chomsky a
psychologia. Tłum. Jacek Łaszcz.
Warszawa, Państwowe Wydawnictwo
Naukowe.