Transcript Typy wybrzeży morskich na świecie

TYPY WYBRZEŻY MORSKICH NA
ŚWIECIE
1
Dudkiewicz
Opracowała: Nikola
TYPY WYBRZEŻY:
1) Ze względu na charakter działalności mórz i
oceanów (niszczącą bądź budującą), wymieniamy:
- niszczone
- narastające
- wyrównane (tj. w niektórych miejscach niszczone,
w niektórych narastające)
2) Ze względu na sposób powstania;
- WYSOKIE
- NISKIE
2
WYBRZEŻA WYSOKIE
Wysokie wybrzeża dzielą się na:
- dalmatyńskie - utworzone są w wyniku zalania silnie
rozczłonkowanych grzbietów górskich równoległych do
wybrzeża ( wybrzeże adriatyckie, chorwackie).
- riasowe - powstają w wyniku zalania dolin starych grzbietów
górskich prostopadłych do wybrzeża ( Irlandia, Francja,
Portugalia).
- fiordowe - tworzą się w wyniku zalania U - kształtnych
górskich dolin polodowcowych (Norwegia).
- limanowe - tworzą się gdy wałami piaszczystymi odcinane są
lejkowate ujścia rzek (wschodnie wybrzeże Morza
Czarnego).
- klifowe - utworzone w wyniku niszczenia przez fale morskie
zboczy wyżyn lub wysoczyzn (wybrzeże Morza Bałtyckiego).
- szkierowe - powstaje przez zalanie setek małych skalistych
wysepek wygładzonych wcześniej przez lądolód ( wybrzeże
Szwecji, Finlandii).
3
WYBRZEŻA NISKIE
Wybrzeża niskie dzielimy na:
- mierzejowe - powstałe w wyniku działalności prądów
przybrzeżnych, które tworzą mierzeję i zalewy.
- lagunowe - utworzone w wyniku odcięcia płytkiej zatoki
(laguny) przez wynurzoną, piaszczystą przybrzeżną ławicę
(lido) np. wybrzeże Adriatyku - okolice Wenecji.
- namorzynowe - występują tylko w strefie ciepłej, gdzie nad
brzegami rosną słonolubne lasy namorzynowe, odsłaniające się
w czasie odpływu korzenie drzew rosnących nawet na obszarze
płytkiego dna morskiego, chronią brzeg przed niszczącą
działalnością fal (inaczej mangowe)
- koralowe - (rafowe) w strefie ciepłej, budują się korale i inne
zwierzęta morskie o szkielecie wapiennym, a żyjących na dnie
blisko brzegu; niedaleko brzegu tworzy się bariera - rafa
koralowa, która nie pozwala na niszczenie wybrzeży.
Największa rafa koralowa ciągnie się wzdłuż wschodnich
wybrzeży Australii - jest to wielka rafa koralowa, sięgająca ok.
2000 km, wokół wysp rafy koralowe tworzą bariery w formie
pierścieni - są to atole
4
Wybrzeże fiordowe – powstało w wyniku zatopienia przez morze dolnej partii
żłobu lodowcowego po wytopieniu wypełniającego go lodowca.
Charakteryzują się długimi, wąskimi i głębokimi zatokami (mapa).
Zbudowane są głównie z utworów czwartorzędowych. Znajdują się w
Norwegii, Danii i Szlezwiku – są klasycznie wykształconymi wybrzeżami
typu ingresyjnego. Są też na niskich wyspach duńskich. Wyróżnia się też
wybrzeże fiordowe powstałe wskutek zalania płytkich dolin lodowcowych.
Wybrzeże föhrdowe powstało wskutek zalania dolin rzek subglacjalnych.
Wybrzeże klifowe – utworzone w wyniku niszczenia przez fale morskie
zboczy wyżyn lub wysoczyzn. Zbudowane głównie z utworów
plejstoceńskich. Najwyższe klify występują na obszarze wychodni skał
wieku kredowego np. klif na wyspie Mön o wysokości 132 m.
5
Wybrzeże szkierowe– powstało przez wynurzenie się z morza
uformowanych przez lądolód płaskich pagórków. Charakteryzuje się
dużą ilością małych skalistych wysepek i licznymi zatokami. Są niskie
zbudowane z utworów ilastych i piaszczystych pochodzenia
lodowcowego oraz morskiego. Wybrzeża szkierowe południowej
Finlandii, czyli brzegi Zatoki Fińskiej, zbudowane są z utworów o
różnym składzie litologicznym, genezie i wieku. Ponad 50% wybrzeży
szkierowych południowej Finlandii zbudowanych jest z utworów
morenowych, a tylko 31% z utworów skalistych. Najbardziej typowe
wybrzeża szkierowe spotyka się w rejonie południowo – zachodniej
Finlandii na odcinku Honko – Turku. Wybrzeża te występują też w
Zatoce Botnickiej, stanowią 1/3 długości brzegu Szwecji.
6
Wybrzeże mierzejowe – powstały pod wpływem prądów przybrzeżnych
tworzących mierzeje i zalewy. Mierzeja jest długim wynurzonym wałem,
odcinającym wody zatoki (zalewu) lub jeziora nadbrzeżnego,
wytworzonym przez akumulację piasku niesionego właśnie prądami
przybrzeżnymi i wyrzuconego na brzeg przez przybój a następnie
przewiewanego przez wiatr. Mierzeja łącząca się z lądem tylko jednym
końcem nosi nazwę kosy. Taki rodzaj wybrzeża znajduje się miedzy
Rozewiem, a Kłajpedą.
Wybrzeże dalmatyńskie - typ wybrzeża morskiego wysokiego, które powstało
w wyniku zalania gór ułożonych równolegle do linii brzegowej. Powstaje w
ten sposób system wydłużonych wysp, ułożonych równolegle do wybrzeża.
Pomiędzy nimi znajdują się liczne głębokie cieśniny. Dzięki temu znajduje
się na nim wiele korzystnych miejsc dla lokalizacji portów morskich
Nazwa wywodzi się od części wschodniego wybrzeża Morza Adriatyckiego
i położonej nad nim historycznej krainy Dalmacji (obecnie Chorwacja).
Występuje w Chorwacji oraz Kalifornii.
7
Wybrzeże riasowe - wybrzeże na skraju obszaru górskiego (ale nie
zlodowaconego) lub wyższego, rozcięte przez głębokie doliny rzeczne
będące obecnie zatokami. Powstałe w wyniku podnoszenia się poziomu
wód morskich lub obniżenia lądu. Występuje m.in. w zachodniej części
Irlandii, Portugalii, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii.
Wybrzeże limanowe – typ wybrzeża, na którym w czasie przypływu zalewane
są ujściowe odcinki rzek o charakterze lejkowym. Wraz z odpływem fale
morskie unoszą muł z rzeki i budują wał między ujściem a otwartym
morzem. Powstaje liman, czyli zatoka utworzona z ujściowego odcinka
jaru rzeki. Po jej całkowitym odcięciu przez mierzeję może powstać jezioro
limanowe.
8