Transcript Definiowanie i pomiar kompetencji

Definiowanie i pomiar
kompetencji zawodowych
dr Paweł Jurek
Seminarium pt. „Droga do kariery- zawód czy kompetencje”
Słupsk 16 października 2013 r.
Agenda
• Czym są kompetencje zawodowe
• Kompetencje a kwalifikacje
• Pomiar i standardy pomiaru kompetencji
zawodowych
• Testy kompetencji dostępne na polskim rynku
• Nowe tendencje w badaniu kompetencji
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
2
Kompetencje zawodowe
„Gdy chcemy sprawdzić, kto będzie dobrym policjantem,
musimy dowiedzieć się, co dobrzy policjanci robią.”
„Jak dużo piwa osoba może wypić, nie jest ściśle związane
z tym, ile go wypija.“
David McClelland
„Na efektywność składa się pewna suma nawyków i
zabiegów, które nie są czymś wrodzonym.“
Peter F. Drucker
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
3
Kompetencje zawodowe
– dylematy definicyjne
• Mieć kompetencje, czy być kompetentnym?
• Zakres dyspozycji uznawany za kompetencje
• Lista kompetencji: jedna uniwersalna, czy wiele
specyficznych?
• Stałość definicji poszczególnych kompetencji
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
4
Kompetencje zawodowe
- model kompetentnego działania
PREDYSPOZYCJE I WIEDZA SPECJALISTYCZNA
WIEDZA O
TYM, JAK SIĘ
ZACHOWAĆ
MOTYWACJA
DO
OKREŚLONEGO
ZACHOWANIA
ZACHOWANIE
WYNIK
UMIEJĘTNOŚĆ
KONTEKST SYTUACYJNY
Źródło: Jurek, P. (2012). Metody pomiaru kompetencji zawodowych, Zeszyt informacyjno-metodyczny doradcy zawodowego nr 54, Warszawa:
MPIPS Departament Rynku Pracy, s. 29
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
5
Kompetencje a kwalifikacje
KWALIFIKACJE - dyplom, świadectwo, certyfikat lub
inny dokument, wydany przez uprawnioną instytucję,
stwierdzającą, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia
się zawodu, zgodnie z odpowiednimi wymaganiami
(Bednarczyk, Kwiatkowski, Woźniak, 2012, str. 27).
KOMPETENCJE/ POTENCJAŁ
KOMPETENCYJNY - Cechy osoby,
które przejawiają się w działaniach
prowadzących do wykonania zadań
zawodowych na wymaganym
poziomie
WARUNKI
WYKONYWANEJ
PRACY
KOMPETENTNE
DZIAŁANIE
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
6
Pomiar kompetencji zawodowych
- poziomy rozwoju kompetencji
POZIOM
Niski
(1)
Podstawowy
(2)
Dobry
(3)
OPIS
Brak pożądanych zachowań, popełnianie błędów, wyraźna nieumiejętność poradzenia
sobie z zadaniami wymagającymi danej kompetencji.
Podejmowanie prób zachowania się w oczekiwany sposób, poradzenia sobie z zadaniami
wymagającymi danych kompetencji, popełnianie błędów.
Samodzielność, poprawne wykonywanie większości zadań wymagających danej
kompetencji, problemy z nieco trudniejszymi zadaniami, błędy w przypadku nowych,
niestandardowych sytuacji.
Zaawansowany
(4)
Sprawna, bezbłędna realizacja zadań wymagających danej kompetencji, radzenie sobie
również z trudnymi zadaniami. Przejawiane pozytywnych zachowań opisujących daną
kompetencję, osoby takie często stawiane są jako wzór do naśladowania, zachowują się w
sposób płynny, radzą sobie z trudnymi zadaniami, również w niestandardowych
sytuacjach.
Wybitny
(5)
Sprawne wykonanie nawet wyjątkowo trudnych zadań wymagających danej kompetencji,
wskazywanie i tłumaczenie innym oczekiwanych zachowań. Wysoki poziom automatyzmu
wykonywanych czynności.
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
7
Pomiar kompetencji zawodowych
• Ocena - pomiar z wykorzystaniem technik ocen
szacunkowych tak, aby tylko jawne, obiektywnie
zaobserwowane zachowania podlegały ocenie.
– Ewidencja
– Wartościowanie
• Diagnoza – rozpoznawanie stanów rzeczy na podstawie
ich objawów.
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
8
Standardy pomiaru
X=T+ε
efekt
efekt
efekt
efekt
spostrzegającego (oceniającego)
obiektu (osoby ocenianej)
relacji
metody (procedury, narzędzia)
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
9
Standardy pomiaru
- rzetelność
Dokładność z jaką test mierzy to, co mierzy.
• Zgodność wewnętrzna pomiaru (alfa Cronbacha)
- tym większa im wyższa zbieżność odpowiedzi
na poszczególne pytania skali
• Zgodność wyników w przypadku dwukrotnego
badania tym samym narzędziem
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
10
Standardy pomiaru
- trafność
Zakres tego, co
metoda.
rzeczywiście mierzy
• Korelacja pomiędzy wynikiem pomiaru z
wynikami pochodzącymi z innych źródeł
(trafność diagnostyczna)
• Korelacja pomiędzy wynikiem pomiaru a
wynikiem badania kryterium zewnętrznego
w przyszłości (trafność prognostyczna)
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
11
Standardy pomiaru
- normalizacja
Nadawanie znaczenia
pomiaru
wynikom
• Norma definiowana zgodnie z kryterium
teoretycznym – odniesienie się do jakiegoś
wzoru/modelu
• Norma definiowana zgodnie z kryterium
statystycznym – „zachowanie większości“
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
12
Metody pomiaru kompetencji
zawodowych
• Samoocena i ocena kompetencji w miejscu
pracy (ocena metoda 180 i 360 stopni)
• Wywiady kompetencyjne (BEI)
• Testy kompetencyjne
• Assessment & Development Center
• Gry komputerowe
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
13
Testy kompetencyjne
- różne rozumienie
• W przypadku ujęcia kompetencji w kategoriach
różnic indywidualnych, nierzadko testami
kompetencyjnymi nazywane są zarówno testy
zdolności, jak i kwestionariusze badające
osobowość, czy też postawy
• Kwestionariusze bazujące na samoopisie
zachowań, będących wskaźnikami kompetencji
• Testy wiedzy praktycznej: testy oceny sytuacji
(SJT), testy wiedzy ukrytej (Tacit Knowledge
Tests)
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
14
Testy kompetencyjne
- wiedza praktyczna
• wiedza proceduralna (Ryle, 1949)
• wiedza proceduralna przechowywana jest w formie
skryptów poznawczych - reprezentacje sekwencji
zdarzeń zawierające informacje o uczestnikach, rzeczach,
przebiegu czynności oraz celu zdarzenia (Schank &
Abelson, 1977)
• wiedza pragmatyczna - pełni funkcję instrumentalną,
tzn. umożliwia jednostce realizowanie codziennych
zadań (Mądrzycki, 1996).
• wiedza ukryta (tacit knowledge): ma charakter
proceduralny, nabywana jest w wyniku własnego
doświadczenia i ma wartość praktyczną dla sprawności
działania osoby (Polanyi, 1966; Sternberg i wsp., 2000).
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
15
Testy kompetencyjne
– przykład 1 (JOBFITTER)
• Wywieranie wpływu
• Współdziałanie
• Komunikatywność
• Adaptacja do zmiany
• Koncentracja na zadaniu
• Radzenie sobie ze
SPOŁECZNE
ORGANIZACYJNE
OSOBISTE
POZNAWCZE
• Planowanie
• Organizowanie
• Kontrolowanie
• Myślenie analityczne
• Myślenie koncepcyjne
• Innowacyjność
stresem
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
16
Testy kompetencyjne
– przykład 1 (JOBFITTER)
Test Kompetencji Menedżerskich pozwala na
ocenę praktycznej wiedzy niezbędnej do dobrego
kierowania zespołem. Zadania sprawdzają
umiejętności menedżerskie z zakresu 6
kompetencji:
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
17
Testy kompetencyjne
– przykład 1 (konstrukcja pytań)
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
18
Testy kompetencyjne
– przykład 2 (Test Kompetencji Ogólnych)
Praca z innymi
Zarządzanie
Nastawienie biznesowe
Organizowanie działań
Optymalizowanie działań
Komunikatywność i przekonywanie,
Współpracowanie
Delegowanie i egzekwowanie zadań,
Inspirowanie i motywowanie
Nastawienie biznesowe, Nastawienie na
klienta
Dokładność i odpowiedzialność, Dążenie do
rezultatów, Ocena sytuacji i generowanie
rozwiązań, Umiejętności organizacyjne
Dostosowywanie zachowania, Innowacyjność
Dostosowywanie zachowania, Innowacyjność,
Umiejętność podejmowania decyzji
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
19
Testy kompetencyjne
– przykład 2 (konstrukcja pytań)
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
20
Testy kompetencyjne
– przykład 3 (Test Wiedzy Ukrytej dla Menedżerów)
1. Opis sytuacji…
Oceń jakość niżej zamieszczonych strategii działań mających na celu wzrost orientacji na temat
nowych produktów i technologii na skali od 1 do 7.
1 ---------------- 2 -----------------3 ----------------- 4 ----------------- 5 ------------------ 6 ------------------7
skrajnie zła
ani dobra, ani zła
skrajnie dobra
1.
2.
3.
4.
Zachowanie 1
Zachowanie 2
Zachowanie 3
…
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
21
Nowe tendencje w badaniu
kompetencji
• Ćwiczenia złożone poznawczo stosowane
podczas sesji Assessment Center
• Gry komputerowe pozwalające na diagnozę
kompetencji
Droga do kariery- zawód czy kompetencje
22