Transcript Federacija Bosne i Hercegovine

Doc. dr Zlatiborka Popov Momčinović
NASTANAK FEDERACIJE BIH
 Nastala je tzv. vašingtonskim sporazumom 18. marta
1994. čime su uspostavljeni pravni temelji za uređenje
odnosa dva konstitutivna naroda- Bošnjaka i Hrvata.
 Potpisivanjem dejtonskog mirovnog sporazuma
Federacija BiH je potvrđena i u Ustavu Bosne i
Hercegovine.
Federacija BIH- 20 godina posle vašingtonskog
sporazuma
Dijaloška emisija
Vašingtonski sporazum
 Washingtonskim sporazumom uspostavljena je Ustavotvorna




skupština Federacije BiH koja je usvojila i proglasila Ustav
Federacije BiH, koji predstavlja ujedno i najvažniji deo ovoga
sporazuma. Washingtonski sporazum se sastoji iz četiri glavna
dijela:
(1) Prijedlog Ustava Federacije BiH,
(2) Preliminarni sporazum o uspostavljanju konfederacije
između Republike Hrvatske i Federacije BiH,
(3) Sporazum kojim se Federaciji BiH osigurava pristup
Jadranskom moru kroz teritoriju Hrvatske i
(4) Sporazum kojim se Republici Hrvatskoj osigurava slobodan
prolaz preko teritorije Bosne i Hercegovine u Neumu
USTAV FEDERACIJE
 Uspostavljen je federativni princip:
 Član I-1
 (1) Bošnjaci i Hrvati kao konstitutivni narodi, zajedno
sa ostalima, i gradjani Republike Bosne i Hercegovine,
ostvarujući svoja suverena prava, preoblikuju
unutrašnju strukturu teritorija sa većinskim
bošnjačkim i hrvatskim stanovništvom u Republici
Bosni i Hercegovini u Federaciju Bosne i Hercegovine
koja se sastoji od federalnih jedinica sa jednakim
pravima i odgovornostima.
...
 Amandmanima na Ustav iz 2000. godine i Srbi postaju
konstitutivan narod u Federaciji BIH da bi se sprečila
diskriminacija.
 No time su mnoga ustavnopravna rešenja postala de
jure upitna (naročito u Hercegovačkoneretvanskom i
Srednjebosanskom kantonu koji imaju poseban
status).
SADRŽAJ USTAVA FBIH
 Preambula, 9 odeljaka i aneksa. Odeljci ustava su:










I Uspostavljanje Federacije,
II Ljudska prava i osnovne slobode,
III Podjela nadležnosti između federalne i kantonalne vlasti,
IV Struktura federalne vlasti,
V Kantonalne vlasti (Opće odredbe, Zakonodavna tijela
kantona, Izvršna vlast kantona, Kantonalno sudstvo),
VI Općinske vlasti,
VII Međunarodni odnosi,
VIII Amandman na Ustav, i
IX Usvajanje i stupanje na snagu Ustava i prelazna rešenja.
ANEKS ustava sačinjavaju 22 konvencije o ljudskim
pravima.
Podela nadležnosti između Federacije i kantona (Odeljak
III, član 1. ustava Federacije)
 U isključivoj nadležnosti Federacije su:
 a) vodjenje vanjskih poslova; (izbačeno Amandman CVI (Paddy





Ashdown)
b) organiziranje i vodjenje odbrane Federacije i zaštita njenih granica,
uključujući ustanovljene zajedničke komande armijskih snaga
Federacije, nadzor nad vojnom proizvodnjom i zaključivanje vojnih
sporazuma; (izbačeno Amandmanom CVI (Paddy Ashdown)
c) državljanstvo;
d) utvrdjivanje ekonomske politike, uključujući planiranje i
obnovu i politiku korišćenja zemljišta na federalnom nivou;
e) uredjivanje trgovine, uključujući carine, medjunarodnu trgovinu i
finansije, trgovinu unutar Federacije, prava industrijskog vlasnistva,
standardizaciju proizvoda, papire od vrijednosti i komunikacije;
(izbačeno Amandman CVI (Paddy Ashdown)
f) uredjivanje finansija i finansijskih institucija, uključujući
uspostavljanje i kontrolu monete Federacije, utvrdjivanje monetarne i
fiskalne politike, i osnivanje centralne banke; (izbačeno Amandmanom)
 g) suzbijanje medjunarodnog i medjukantonalnog
kriminala, posebno terorizma, neovlašćene trgovine
drogom i organiziranog kriminala kao i saradnju sa
Interpolom;
 h) dodjela elektronskih frekfencija za radio, televiziju
i za ostale potrebe;
 i) utvrdjivanje energetske politike, uključujući i
raspodjelu izmedju kantona i osiguranje i održavanje
potrebne infrastrukture; i
 j) finansiranje djelatnosti federalnih vlasti i ustanova
i institucija koje federalne vlasti osnivaju
oporezivanjem, zaduživanjem ili na druge načine.
Odeljak III, član 2.
Preklapajuće nadležnosti










Federalna vlast i kantoni nadležni su za:
a) jamčenje i provodjenje ljudskih prava;
b) zdravstvo;
c) politiku zaštite čovekove okoline;
d) komunikacijsku i transportnu infrastrukturu;
e) socijalnu politiku;
f) provodjenje zakona i drugih propisa o državljanstvu;
g) imigraciju i azil;
h) turizam; i
i) korišćenje prirodnih bogatstava.
NAĆI: Kako se rešavaju problemi
koji mogu da proisteknu a vezano
za preklapajuće nadležnosti
Nadležnosti kantona (Odeljak 3, Član 4)
 Kantoni imaju sve nadležnosti koje nisu izričito poverene






federalnoj vlasti. Posebno su nadležni za:
a) uspostavljanje i nadziranje policijskih snaga koje će imati
jedinstvene federalne uniforme sa kantonalnim oznakama,
b) utvrdjivanje obrazovne politike, uključujući donošenje
propisa o obrazovanju i osiguranje obrazovanja;
c) utvrdjivanje i provodjenje kulturne politike;
d) utvrdjivanje stambene politike, uključujući donošenje propisa
koji se tiču uredjivanja i izgradnje stambenih objekata;
e) utvrdjivanje politike koja se tiče reguliranja i osiguranja javnih
službi;
f) donošenje propisa o korišćenju lokalnog zemljišta, uključujući
zoniranje;
...
 h) donošenje propisa o lokalnim postrojenjima za




proizvodnju energije i osiguranje njihove dostupnosti;
i) utvrdjivanje politike u vezi sa osiguranjem radija i
televizije, uključujući donošenje propisa o osiguranju
njihovog rada i izgradnji;
j) provodjenje socijalne politike i uspostava službi socijalne
zaštite;
k) stvaranje i primjenu politike kantonalnog turizma,
razvoj turističkih resursa;
l) finansiranje djelatnosti kantonalne vlasti ili njenih
agencija oporezivanjem, zaduživanjem ili drugim
sredstvima.
Zakonodavna vlast u Federaciji
 Parlament Federacije BiH vrši ustavotvornu, zakonodavnu,
budžetsku i druge funkcije predstavničkoga tela u skladu
sa Ustavom Federacije BiH.
 U Parlamentu su predstavljeni interesi građana,
konstitutivnih naroda te pripadnika ostalih naroda.
Parlament Federacije BiH čine Predstavnički/Zastupnički
dom i Dom naroda, što znači da je prihvaćena dvodomna
organizacija vlasti.
Predstavnički/Zastupnički dom
FBIH
 Sastoji se od 98 poslanika.
 Ima presedavajućeg i dva potpredsedavajuća koja ne
mogu biti iz istog konstitutivnog naroda ili reda
Ostalih.
 Predlog iza izbor predsedavajućeg i
potpredsedavajućeg podnose klubovi poslanika.
Radna tela
 Radna tela: imaju značajnu ulogu u radu
Predstavničkog doma FBIH i mogu biti stalna i
privremena.
 Funkcija radnih tela: razmatranje nacrta i predloga
zakona i drugih opštih akata Predstavničkog doma,
pripremanje i obavljanje drugih poslova za
Predstavnički dom.
 Daju mišljenja, predloge i podnose izveštaje, i na
osnovu zaključaka Predstavničkog doma mogu
zahtevati svedočenja, dokaze i dokumente.
 Postoji 24 radnih tela:
24 Radna tela u Predstavničkom domu:














Odbor za:
1. Ustavnu komisiju;
2. Zakonodavno-pravnu komisiju;
3. Administrativnu komisiju;
4. Komisiju za zaštitu ljudskih prava i
sloboda;
5. Komisiju za sigurnost;
6. Komisiju za izbor i imenovanje;
7. Komisiju za informiranje;
8. Komisiju za jezič
ka pitanja;
9. Mandatno-imunitetsku komisiju;
10. Komisiju za jednakopravnost spolova;
11. Komisiju za lokalnu samoupravu;
12. Komisiju za pitanja mladih;
13. Odbor za ekonomsku i finansijsku
politiku

14. Odbor za energetiku, rudarstvo i industriju;

15. Odbor za promet i komunikacije;


16. Odbor za denacionalizaciju i
privatizaciju;

17. Odbor za pravdu i opću upravu;

18. Odbor za povratak izbjeglih i raseljenih
osoba;

19. Odbor za obrazovanje, nauku, kulturu i
sport;

20. Odbor za boračka i invalidska pitanja;

21. Odbor za rad i socijalnu zaštitu;

22. Odbor za zdravstvo;



23. Odbor za poljoprivredu, vodoprivredu i
šumarstvo; i
24. Odbor za prostorno uređenje, stambenokomunalnu politiku i ekologiju. (Član 56)
Radna tela
 Kritike CCIa na rad
Paralementa zbog
neifikasnosti.
 Odgovor: "Ne mogu
parlamentarce pratiti ljudi
koji ne znaju šta znači rad
Parlamenta. Najveći rad
Parlamenta se odvija u
radnim tijelima. To su
komisije ili odbori. A to CCI
nikada nije pratio“, veli
Dušanka Majkić, zastupnica
u Parlamentu BiH.
 PROKOMENTARISATI!
Predstavnički/Zastupnički dom FBIH
Eksterijer i enterijer
Aresa: Hamdije Kreševljakovića br. 3, Sarajevo
Struktura mandata u Predstavničkom/Zastupničkom
domu FBIH nakon Opštih izbora 2010 i 2014
 Koje su stranke
“dobile”, koje
“izgubile”?
 Prokomentariši
zašto.
DOM NARODA
 Skupštine kantona delegiraju svoje izabrane delegate u





Dom naroda.
U Domu naroda biće najmanje jedan Bošnjak, Hrvat i
Srbin iz svakog kantona koji imaju najmanje jednog takvog
zastupnika u skupštini svog kantona.
Dom naroda ima 58 izaslanika (po 17 iz sva tri
konstitutivna naroda i 7 iz reda Ostalih).
Sastoji se se iz kolegija kojeg sačinjavaju predsedavajući,
dva potpredsedavajuća, predsednici klubova izaslanika i
sekretar Doma.
Klubovi izaslanika imaju etnički prefiks.
Dom naroda ima 19 radnih tela.
...
 Za razliku od Vijeća naroda RS-a koji ima pravo
samo da interveniše u slučaju povrede nacionalnog
interesa, Dom naroda u FBIH usvaja zakone kao i
Predstavnički dom FBIH.
 Ako oba doma ne usvoje zakon ili drugu odluku u
istovjetnom tekstu, pristupa se postupku usaglašavanja
koji podrazumijeva formiranje zajedničke komisije sa
zadatkom da predloži obostrano prihvatljivo rješenje.
 Ukoliko se smatra da određeni zakon spada u pitanja od
vitalnoga nacionalnoga interesa, zakon će biti uvršten u
dnevni red Doma naroda kao pitanje od vitalnoga interesa
i podlegaće posebnoj proceduri donošenja i usvajanja
konačnoga teksta.
Vitalni nacionalni interesi
 Definisani su u poslovniku Doma Naroda:
 ostvarivanje prava konstitutivnih naroda da budu adekvatno







zastupljeni u zakonodavnim, izvršnim i pravosudnim organima
vlasti;
identitet jednog konstitutivnog naroda;
ustavni amandmani;
organizacija organa javne vlasti;
jednaka prava konstitutivnih naroda u procesu donošenja odluka;
obrazovanje, vjeroispovijest, jezik, njegovanje kulture, tradicije i
kulturno naslijeđe;
teritorijalna organizacija;
sistem javnog informiranja i druga pitanja koja bi se tretirala kao
pitanja od vitalnog nacionalnog interesa, ukoliko tako smatra 2/3
jednog od klubova delegata konstitutivnih naroda u Domu naroda.
KANTONI
 Ustav Federacije BiH izričito propisuje da će kantoni
imati nazive određene isključivo prema gradovima koji su
sjedište odgovarajućih kantonalnih vlasti ili prema
regionalnim geografskim karakteristikama.
 Član I.2.). Ova odredba naglašava činjenicu da kantoni ne
predstavljaju nacionalne teritorije, nego da se radi o
federaciji kantona a ne o federaciji naroda.
KANTONI
 Samostalno donose svoje Ustave te imaju veliki stepen
autonomije.
 Nacionalni sastav u organima vlasti u kantonu mora da
odražava nacionalnu strukturu stanovništva u istom
kantonu.
 U pet kantona većinsko stanovništvo čine Bošnjaci
(Tuzlanski, Zeničko-dobojski, Bosansko-podrinjski, Unskosanski i kanton Sarajevo); tri kantona su sa hrvatskom
većinom (Posavski, Livanjski i Zapadnohercegovački); u
dva kantona postoji skoro izjednačen nacionalni sastav i za
njih je utvrđen poseban režim funkcionisanja radi
sprečavanja majorizacije (Hercegovačko-neretvanski i
Srednjebosanski kanton).
Donošenje odluka u kantonima
 Zakonodavnu vlast ostvaruje skupština Kantona, izvršnu
kantonalna vlada na čelu sa kantonalnim premijerom, a
sudsku kantonalni sud.
 Skupština kantona je jednodomna. U zavisnosti od broja
stanovnika, može imati između 30 i 50 poslanika.
 Skupština kantona dvotrećinskom većinom ukupnog broja
poslanika donosi Ustav kantona i amandmane na Ustav
kantona, te donosi zakon o prenošenju ili delegiranju
kantonalne nadležnosti na federalnu, općinsku ili gradsku
vlast. Skupština kantona ostale odluke donosi
natpolovičnom većinom ukupnog broja poslanika u
skupštini kantona.
Poseban režim funkcionisanja (Hercegovačkoneretvanski i Srednjebosanski kanton)
 Prema ovome režimu, u skupštine ovih kantona uveden je
princip konsenzusa, što znači da bi se jedna odluka donela–
potrebno je da za nju glasa većina poslanika Bošnjaka i većina
poslanika Hrvata kada se radi o pitanjima o vitalnim
nacionalnim interesima. Međutim, nije određeno koja su to
pitanja od vitalnog nacionalnog interesa u ustavima ovih
kantona i to je prepušteno poslanicima.
 Ako se odluka koja predstavlja vitalni nacionalni interes po
jedan narod ne može usvojiti, formira se zajednička komisija u
skupštini. Ako se ni tada ne postigne traženi konsenzus, tada
ovo pitanje rešava kantonalni sud. Odluka kantonalnoga suda
je konačna, ako se radi o isključivoj nadležnosti kantona, a ako
se radi o zajedničkoj nadležnosti Federacije i kantona, o žalbi
na odluku kantonalnoga suda konačno odlučuje Ustavni sud
FBiH.
HNK (glavni grad Mostar) i SBK (glavni grad
Travnik)
 Općine HNK:
 Općine SBK:
 Čapljina
 Bugojno,
 Čitluk
 Busovača,
 Jablanica
 Dobretići,
 Konjic
 Donji Vakuf,
 Mostar
 Fojnica, Gornji Vakuf-
 Neum
 Prozor

 Ravno

 Stolac




Uskoplje,
Jajce,
Kiseljak,
Kreševo,
Novi Travnik,
Travnik i
Vitez.
No...
 Međutim, nakon Odluke Ustavnoga suda BiH o
konstitutivnosti naroda iz 2000. godine, posebni režimi
Hercegovačko-neretvanskog i Srednjebosanskoga kantona
ostaju upitni.
DISKUSIJA...