Transcript De Republiek in een tijd van vorsten

Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Bestuur Nederlanden:
elk gewest een stadhouder, gewesten sturen afgevaardigden naar de
Staten-Generaal in Den Haag (buit. Pol en defensie).
Holland is machtigste gewest.
Hoogste ambtenaar van Holland en later ook van de Republiek is de
raadspensionaris
1
De Republiek in een tijd van vorsten
1
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
De oorlog verliep redelijk voor de Republiek. Mede doordat Filips veel
oorlogen voerde en hij geen geld meer had.
1588 ondergang van de Armada.
2
De Republiek in een tijd van vorsten
2
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
In de Republiek was Stadhouder Maurits van Oranje (zoon van) de
belangrijkste behartiger van het leger en de landsgewesten.
Landsadvocaat Johan van Oldebarnevelt was de belangrijkste
vertegenwoordiger van de kustgewesten (Holland en Zeeland) en dus
van de handel en de vloot.
Tot het Twaalfjarig Bestand
(1609-1621) was dit een
zeer vruchtbare
taakverdeling
De Republiek in een tijd van vorsten
3
3
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
De vraag of het Bestand moest worden verlengd (of dat er vrede moest worden
gesloten met Spanje) of dat de oorlog weer moest beginnen zorgde voor
verdeeldheid tussen de twee kampen.
Van Oldebarnevelt was voor vrede (handel),
Maurits was voor oorlog (aanzien van de opperbevelhebber) Deze verdeeldheid
werd versterkt door het feit dat beide protagonisten bij verschillende religieuze
kampen hoorden.
4
Aanleiding van het conflict was de slag bij Nieuwpoort 1600.
De Republiek in een tijd van vorsten
4
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
In dit conflict stonden de volgers van Arminius en Gomarus tegenover
elkaar.
Arminianen geloven dat de levenswijze van de mens invloed heeft op het
verkrijgen van eeuwig leven. Ook wel remonstranten genoemd.
Gomaristen geloven dat niet. Gomaristen ook wel contraremonstranten
genoemd omdat ze tegen de remonstrantie van 1610 (levenswijze heeft
invloed) waren.
5
De Republiek in een tijd van vorsten
5
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Maurits: Gomarus, contra-remonstranten, leger, belangen van de
Republiek (centralisatie), Staten-Generaal, predikanten.
Van Oldebarnevelt: Arminius, remonstranten,
6 vloot, Holland en Utrecht,
belangen van het gewest Holland boven die van de Republiek, regenten.
De Republiek in een tijd van vorsten
6
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Toen in 1617 werd besloten dat de steden soldaten mochten inhuren om opstanden
van Gomaristen te onderdrukken werd het een politiek conflict aangezien Maurits
geen bevelhebber was van deze soldaten en hij bovendien een aanhanger van
Gomarus was.
7
De Republiek in een tijd van vorsten
7
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
In 1619 werd van Oldebarnevelt onthoofd op het Binnenhof. Hiermee wonnen de
Staten-Generaal, Maurits en de landsgewesten en verloren de kustgewesten.
8
De Republiek in een tijd van vorsten
8
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Daarna in 1619 Synode van Dordrecht (kerkvergadering).
Contraremonstranten bevestigen hun visie, remonstranten verboden.
Geloofsleer Gereformeerde kerk vastgelegd.
Besluit tot vertaling van bijbel (gereed 1637) = Statenbijbel
9
De Republiek in een tijd van vorsten
9
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
1621 einde 12-jarig bestand en hervatting vd oorlog (tot 1648).
1625 dood van Maurits, opgevolgd door halfbroer Frederik Hendrik die
veel land en steden zou veroveren om een strategische corridor te
verkrijgen (Den Bosch, Breda, Maastricht).
Deze Generaliteitslanden worden bestuurd
door de Staten-Generaal (Kaart)
10
De Republiek in een tijd van vorsten
1
0
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
11
De Republiek in een tijd van vorsten
1
1
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Internationaal
In 1596 Drievoudig Verbond tegen Spanje; de facto erkenning van de
Republiek door Engeland en Frankrijk.
1598 in Frankrijk door Hendrik IV
Edict van Nantes.
Vrede met Spanje en tolereren vd protestanten.
12
De Republiek in een tijd van vorsten
1
2
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
1610 Lodewijk XIII (1601 - 1643) volgt zijn vader op onder begeleiding
van kardinaal Richelieu (1585 - 1642). Is op absolute macht uit.
13
De Republiek in een tijd van vorsten
1
3
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
In Duitse landen vanaf 1618 de Dertigjarige Oorlog tussen katholieke- en
protestantse gebieden.
In Engeland eerst steun van de protestantse Elizabeth I, later de
katholieke en sterk centraliserende Karel I die zijn dochter (Maria Stuart)
liet trouwen met Willem II van Oranje (1626 - 1650)(zoon van Frederik
Hendrik).
14
De Republiek in een tijd van vorsten
1
4
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
1648 vrede van Munster (Willem II, Filips IV)
en
vrede van Westfalen
(protestantse vorsten winnen van katholieke
Habsburgse Keizer, Ferdinand III)
15
De Republiek in een tijd van vorsten
1
5
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Economie
Engeland en Frankrijk waren nog in opbouw. Daardoor kon de Republiek
nog profiteren.
Met name bulk handel en in deze periode ook veel internationale handel.
Oprichting van instituten om dat te bevorderen;
- Wisselbank (1609) en
- Amsterdams Beurs 1611, krant met internationale
prijzen.
16
Amsterdam wordt de belangrijkste stapelmarkt
De Republiek in een tijd van vorsten
1
6
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Oprichting van publiekprivate organisaties VOC 1602-1799 en later ook
WIC 1621 – 1691. Oprichting handelsnederzettingen in Azië en
Amerika.
Interaziatische handel!
17
De Republiek in een tijd van vorsten
1
7
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Driehoekshandel.
Begin wereldeconomie
18
De Republiek in een tijd van vorsten
1
8
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
19
De Republiek in een tijd van vorsten
1
9
Hoofdstuk 3: 1588 – 1648 De Gouden Eeuw
Legalisering was Mare Liberum (1609) van
Hugo de Groot (1583-1645)
20
De Republiek in een tijd van vorsten
2
0