Transcript Problem pomiaru wyników gospodarki narodowej

MAKROEKONOMIA
Problem pomiaru wyników
gospodarki narodowej: pojęcie
produktu narodowego brutto i
netto, dochód narodowy, metody
MPS i SNA
Produkt Narodowy Brutto

Def. PNB jest miarą bieżącej pieniężnej
wartości wszystkich dóbr i usług finalnych,
wytwarzanych w danej gospodarce w
określonym czasie

Najczęściej stosowanym okresem
obrachunkowym jest rok kalendarzowy
(1 stycznia – 31 grudnia)
Produkt Narodowy Brutto

•
•
•
•
Wzór:
PNB = K+ Ib + G + En
K – konsumpcja
Ib – Inwestycje brutto
G- wydatki rządowe
En – Eksport netto
Produkt Narodowy Brutto

PNB dzielimy na:
PNB nominalny
 PNB realny


PNB realny jest PNB nominalnym
skorygowanym o stopę inflacji (deflator
„D”)
Produkt Narodowy Brutto

Przykład potrzeby korygowania PNB
nominalnego o deflator
Przykład: W gospodarce X w roku t wytworzono 10 rowerów po 1000 zł i 20 czajników po 100 zł, co
daje PNBt = 10* 1000 zł + 20 * 100 zł = 12 000 zł, to wyższe PNB w roku t+1, PNBt+1=20000
zł, może wynikać z tego np. że:

W roku t+1 rzeczywiście wyprodukowano więcej dóbr, np.. 16 rowerów i 40 czajników (PNBt+1
= 16* 1000 zł + 40 * 100 zł = 20000 zł);

W roku t+1 produkcja utrzymywała się na poziomie z roku t, z tym, że za rower należało
zapłacić już 1700 zł a za czajnik 150 zł (PNBt+1 = 10 * 1700 zł + 20 * 150 zł = 20000 zł);

W roku t+1 wystąpił zarówno wzrost produkcji, jak i wzrost cen, np.. Wyprodukowano 13
rowerów, z których każdy kosztował 1200 zł oraz 40 czajników po 110 zł
Produkt Narodowy Brutto
Za pomocą deflatora można porównać PNB z dwóch
określonych lat np.: PNB z 1950r. i PNB z 1998r.
Trzeba znać tylko stopę inflacji w 1998r. w stosunku do
1950r.:
D 98/50 = 1 + I 98/50
Gdzie: I 98/50 – stopa inflacji w 1998 r. W stosunku do 1950 r.
D 98/50 – deflator 1998 r. W stosunku do 1950 r.
Wtedy oblicza się realny PNB z 1998 r.:
PNB real 98 = PNB nom 98 / D 98/50
Produkt Narodowy Brutto
PNB można również porównać w przestrzeni,
szczególnie pomiędzy krajami. Wtedy globalny
PNB danego kraju dzielimy przez liczbę
mieszkańców i otrzymujemy PNB per
capita,(na głowę). Następnie wybiera się
walutę porównywalną, którą najczęściej jest
dolar amerykański (USD)
Produkt Narodowy Brutto
Różnica między PNB, określanym jako
nominalny PNB, a PNB realnym
sprowadza się więc do tego, że pierwszy
z nich mierzy bieżącą wartość pieniężną
produkcji, natomiast drugi, jej realną
(fizyczną) wielkość.
Produkt Narodowy Brutto

1.
2.
3.
PNB może być rozpatrywany i mierzony
na 3 sposoby, dające oczywiście
identyczny wynik:
Jako suma wydatków na zakup dóbr i usług finalnych dokonanych przez
wszystkie gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo oraz przez
sektor międzynarodowy.
Jako suma produkcji dóbr i usług wytwarzanych przez wszystkie sektory i
gałęzie gospodarki, a wiec przemysł, rolnictwo, budownictwo, handel itp..
Jako suma dochodów uzyskanych przy produkcji dóbr i usług.
Produkt Narodowy Netto (PNN)

PNN = PNB – amortyzacja
PNN nie ujmuje inwestycji
odtworzeniowych, stanowi lepszą niż PNB
miarę przyrostu zasobu danej gospodarki,
lub inaczej:
PNN=konsumpcja+inwestycje netto+wydatki rządowe+ eksport netto
Produkt Krajowy Brutto (PKB)

PKB – jest sumą wartości bieżącej dóbr i
usług finalnych wytwarzanych przez
podmioty krajowe i zagraniczne na
terytorium danego kraju w danym czasie.
PKB = PNB – DOCHODY NETTO Z TYTUŁU WŁASNOŚCI LUB PRACY
UZYSKANE ZA GRANICĄ (jest to różnica między dochodami obywateli
danego kraju uzyskanymi za granicą a odpływem dochodów z własności
lub pracy należnym cudzoziemcom)
Produkt Krajowy Brutto (PKB)
PKB jest sumą popytów:
Konsumpcyjnego
2. Inwestycyjnego
3. Zagranicznego
1.
Produkt Krajowy Brutto (PKB)
PKB w statystyce międzynarodowej oblicza się dwoma
sposobami:
PKB
W cenach rynkowych
Stanowi miarę produkcji
rynkowej łącznie z podatkami
pośrednimi* na krajowe dobra i
usługi
W cenach czynników wytwórczych
Stanowi miarę produkcji
z pominięciem podatków pośrednich.
* Podatki pośrednie - (podatki od wydatków) np. podatek VAT
Dochód Narodowy
Dochód Narodowy obejmuje całość wydatków za
wykorzystanie czynników produkcji w określonym
czasie ich właścicielom oraz niepodzielone zyski
przedsiębiorstw, przeznaczenie na rozwój
przedsiębiorstwa. Co oznacza, że DN jest sumą:
procentów, rent i płac oraz niepodzielonych zysków
przedsiębiorstwa.
Dochody Osobiste (DO)
W celu przedstawienia bieżącej konsumpcji
społeczeństwa, odejmuje się od DN niepodzielne
zyski przedsiębiorstw, co wyraża miernik dochodów
osobistych.
DO = DN – NIEPODZIELNE ZYSKI PRZEDSIĘBIORSTW
Dochody Osobiste Do Dyspozycji
(DOD)
W systemie SNA operuje się często kategorią
dochodów osobistych do dyspozycji, obejmującą
dochody osobiste pomniejszone o kwotę podatków
osobistych i innych opłat nieopodatkowanych tj;
mandaty, grzywny, kary, opłaty administracyjne itp..
DOD = DO – PODATKI OSOBISTE I OSOBISTE OPŁATY
NIEOPODATKOWANE
Metoda MPS (Material Product System).
W karajach o gospodarce planowanej centralnie stosowany był system
MPS oparty na koncepcji pracy produkcyjnej Adama Smitha i Karola
Marksa. Koncepcja ta zakładała, że pracą tworzącą bogactwo narodów
była praca wydatkowana na wytwarzanie dóbr materialnych.
W związku z tym wyodrębniono dziedziny gospodarki narodowej, które
tworzyły produkt globalny i dochód narodowy, a mianowicie:

- przemysł oraz rzemiosło

- rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo

- budownictwo i architektura

- transport, łączność i komunikacja
handel detaliczny, hurtowy, gastronomiczny i zaopatrzeniowomateriałowy.
Metoda MPS
Oznaczało to, że osoby zatrudnione w wyżej wymienionych działach nie
tworzyły dochodu narodowego (np. osoby pracujące w oświacie,
kulturze, sporcie, służbie zdrowia)
W systemie MPS stosowano wskaźniki:
•Produkt globalny i produkt finalny brutto
•Dochód narodowy brutto i netto
•Dochód narodowy wytworzony i dochód narodowy podzielony
•Dochód narodowy w ujęciu wartościowym i realnym (wolumen dochodu
narodowego)
Metoda SNA (System rachunków narodowychSystem of National Account).
Ponieważ system MPS analizuje tylko wyniki strefy produkcji
materialnej, która nie jest jedyną strefą powiększającą dobrobyt
społeczny. Dlatego też obecnie właściwie na całym świecie
stosowany jest system SNA (system of national accounts), oparty
na koncepcji pracy produkcyjnej Jeana B. Saya, który twierdzi, że
każda praca społecznie użyteczna jest pracą produkcyjną i
wytwarza bogactwo narodowe. Stąd wniosek, że dochód
narodowy obliczany wg MPS jest mniejszy niż obliczany wg SNA
(w ujeciu wartościowym odnoszącym się do tego samego okresu i
kraju).
Metoda SNA
W systemie SNA stosuje się grupy wskaźników makroekonomicznych tj.:
1.
mierniki mierzące poziom produkcji w kraju

produkt narodowy brutto PNB
produkt narodowy netto PNN

produkt krajowy brutto PKB

2.



3.
mierniki obrazujące poziom dochodów i konsumpcji
społeczeństwa
dochód narodowy DN
dochody osobiste DO
dochody osobiste do dyspozycji DOD
mierniki bezrobocia
mierniki inflacji
4.
podstawowym miernikiem jest PNB, przez dodawanie lub odejmowanie od niego poszczególnych
wartości makroekonomicznych, możemy obliczyć pozostałe wskaźniki systemu grupy A i B.