Transcript instrumenty rynku pieniężnego

RYNEK PIENIĘŻNY
INSTRUMENTY RYNKU PIENIĘŻNEGO
WARTOŚĆ PIENIĄDZA W
CZASIE
1. Suma będąca wcześniej w dyspozycji może być z powodzeniem
zainwestowana, czyli może być źródłem zysków i wpływów
finansowych;
2. Naturalną preferencją każdego podmiotu jest chęć posiadania
określonych towarów wcześniej; otrzymane wcześniej środki
pieniężne mogą to umożliwić;
3. Obietnicy otrzymania środków pieniężnych w przyszłości
towarzyszy ryzyko rzeczywistej realizacji transakcji.
WARTOŚĆ PIENIĄDZA W
CZASIE
W podejmowaniu decyzji mających skutki pieniężne,
istnieje konieczność sprowadzenia do
porównywalności kwot pieniężnych przepływających
w różnych okresach. Środki pieniężne, które
wpływają lub wypływają z przedsiębiorstwa w
różnych okresach można porównać, określając ich
wartość na ten sam okres. Może to być okres
bieżący, nazywany także bazowym, lub też pewien
okres w przyszłości.
WARTOŚĆ PIENIĄDZA W
CZASIE
W pierwszym przypadku otrzymuje się wartość
bieżącą – PV (ang. Present Value), w drugim
wartość przyszłą – FV (ang. Future Value).
Przyjęcie określonego punktu odniesienia wynika z
preferencji podmiotu dokonującego analizy. Raz
może być to wartość bieżąca, gdy porównuje się
dzisiaj poniesiony wydatek z wydatkiem poniesionym
w przyszłości.
WARTOŚĆ PIENIĄDZA W
CZASIE - Wartość bieżąca
Transakcjom finansowym często towarzyszą
wpływy i wydatki ponoszone w różnych
okresach. Aby móc je porównać, wartości
pieniężne z przyszłości sprowadza się na
moment bieżący. Określamy zatem wartość
bieżącą przyszłych kwot pieniężnych.
Wartość bieżąca
Sprowadzeniu przyszłych kwot pieniężnych
na moment bieżący służy wzór:
1
PV  FVn *
;
n
(1  r )
Wartość bieżąca
gdzie:
PV – wartość bieżąca przyszłej płatności, sprowadzona
na moment bieżący (tj. koniec okresu zerowego lub
początek okresu pierwszego),
FV - wartość przyszła na koniec n-tego okresu,
r – stopa dyskontowa (przyjmuje się, że stopa ta ma
wartość const.),
n – okres, z końca którego sprowadzamy przyszłą
wartość na początek okresu bieżącego.
WARTOŚĆ PIENIĄDZA W
CZASIE – Wartość przyszła
W formule tej zakłada się, że stopa
procentowa jest stała. Ponadto przyjmuje się
założenie, że kapitalizacja odsetek, następuje
na koniec każdego okresu. W kolejnym
okresie odsetki są już liczone od większej
podstawy.
Wartość przyszła
Jeżeli kapitalizacja odsetek, tj. dopisywanie
odsetek do kapitału będzie dokonywana po
każdym okresie, to do obliczenia bieżącej
kwoty w przyszłości służy wzór:
FVn  PV * (1  r ) ;
n
Wartość przyszła
gdzie:
PV - kwota początkowa, na koniec okresu
zerowego,
r – stopa procentowa (dla jednego okresu),
n – liczba okresów,
FV- przyszła kwota na koniec n-tego okresu.
RYNEK PIENIĘŻNY
Rynek pieniężny to rynek pozagiełdowy (oznacza to, że nie ma
konkretnego miejsca, na którym dokonuje się wymiana
poszczególnych instrumentów), na którym transakcje zawiera
się przez telefon lub łącza elektroniczne. Ten międzynarodowy
rynek funkcjonuje 24 godziny na dobę. Rynek ten w istocie
tworzą transakcje krótkoterminowymi instrumentami o
charakterze wierzycielskim. Transakcje te zawierane są przez
instytucje finansowe i korporacje, które pożyczają lub inwestują
pieniądze na okres od 1 dnia do 1 roku.
RYNEK PIENIĘŻNY
 Data waluty to data rzeczywistej dostawy środków
pieniężnych, których transfer wynika z
przeprowadzonej transakcji. Innymi słowy jest to data
efektywnej zmiany posiadacza/właściciela środków
pieniężnych.
 Data waluty spot to data dostawy środków
pieniężnych w drugim dniu roboczym po dniu
zawarcia transakcji. Jeżeli na przykład jedna
transakcja została dokonana w piątek i jej rozliczenie
ma nastąpić na datę waluty „spot”, to dniem
rozliczenia transakcji będzie wtorek.
INSTRUMENTY RYNKU
PIENIĘŻNEGO
Wyróżnia się dwa podstawowe kryteria
klasyfikacji instrumentów rynku pieniężnego.
Podstawę pierwszego podziału stanowi
rozróżnienie, czy instrument jest zbywalny,
czy też nie.
 Stosując to kryterium możemy wyróżnić:
 depozyty rynku pieniężnego,
 papiery zbywalne.
INSTRUMENTY RYNKU
PIENIĘŻNEGO
Drugie kryterium podziału dotyczy sposobu, w jaki
przynoszą one dochód. Wyróżniamy tutaj dwie
kategorie instrumentów:
 instrumenty kuponowe (depozyty rynku
pieniężnego, certyfikaty depozytowe, umowy
odkupu),
 instrumenty dyskontowe (bony skarbowe, weksle,
bony komercyjne)
BONY SKARBOWE
 Bony skarbowe zwane też wekslami lub
biletami skarbowymi, stanowią instrument
umożliwiający zaciąganie przez Skarb
Państwa krótkoterminowego kredytu na
sfinansowanie deficytu budżetu państwa.
Emitowane są z terminem wykupu
nieprzekraczającym jednego roku, zwykle jest
okres od kilku do kilkudziesięciu tygodni.
BONY SKARBOWE
Bon skarbowy jest instrumentem dyskontowym –
oznacza to, że kupując go nabywca zapłaci mniej niż
wynosi jego wartość nominalna. W Polsce wartość
nominalna każdego bonu wynosi 10.000 zł. Bony
emitowane są przez Skarb Państwa, w którego
imieniu występuje Ministerstwo Finansów, i
oferowane są na sprzedaż na cotygodniowych
przetargach. Obsługę każdej emisji zapewnia
Narodowy Bank Polski.
BONY SKARBOWE
Na przetargach możliwe są emisje bonów
skarbowych z 8-, 13-, 26-, 39- i 52tydodniowym terminem wykupu. Bony
skarbowe mogą być również przedmiotem
swobodnego obrotu na rynku wtórnym
między podmiotami uprawnionymi do ich
nabywania.
KALKULACJA CENY BONÓW
SKARBOWYCH





Istnieją trzy sposoby kalkulacji ceny banów
skarbowych:
cenowe,
stopą dyskontową,
stopą dochodowości.
Bez względu na zasadę kalkulacji inwestor uzyskuje
taki sam przychód. Na polski rynku przyjęte są dwie
zasady kwotowania:
- dochodowością i
- ceną.
PRZYKŁAD
Inwestor nabywa bony skarbowe o nominale 2,5 mln
zł i 182-dniowym terminie wykupu po cenie 92,4 za
100. Oblicz:
 jaką kwotę musi zapłacić za zakupione bony?
 jaka jest rentowność nabytych instrumentów?
 z jakim dyskontem nabył on papiery wartościowe?
PRZYKŁAD
Inwestor za 182 dni otrzyma na swój
rachunek 2,5 mln zł. Nabywa instrument
dyskontowy płacąc za każde 100 zł nominału
92,4 zł. Zatem w celu obliczenia kwoty
musimy podzielić 92,4 przez 100 i otrzymany
wynik pomnożyć przez kwotę nominalną
nabywanych bonów skarbowych.
PRZYKŁAD
92,4
* 2500000  2310000
100
PRZYKŁAD
Kupujący zapłaci za bony skarbowe 2 310 000
zł.
PRZYKŁAD
Obliczenie dochodowości:
 W celu obliczenia dochodowości należy od
kwoty nominału odjąć kwotę należną do
zapłaty i otrzymany wynik podzielić przez
kwotę do zapłaty, a następnie pomnożyć go
przez iloraz 360 dni i dni inwestycji. Ponieważ
dochodowość wyrażana jest w procentach,
końcowy rezultat należy pomnożyć przez
100%
PRZYKŁAD
100  92,4 360
*
*100%  16,27%
92,4
182
PRZYKŁAD
Dochodowość inwestycji wynosi w skali
rocznej 16,27%.
PRZYKŁAD
Obliczenie dyskonta:
 W celu obliczenia dyskonta należy od kwoty
nominału odjąć kwotę należną do zapłaty,
otrzymany wynik podzielić przez nominał.
Uzyskany wynik mnożymy przez 360 dni i dni
inwestycji. Ponieważ stopa dyskontowa
wyrażana jest w procentach, końcowy wynik
mnożymy przez 100%.
PRZYKŁAD
100  92,4 360
*
*100 %  15,03%
100
182
PRZYKŁAD
Dyskonto bonu skarbowego w skali rocznej
wynosi 15,03%.
BONY PIENIĘŻNE NBP
Ich emisja rozpoczęła się w Polsce w 1990
roku. Bezpośrednią przyczyną pojawienia się
nowego instrumentu finansowego na rynku
pieniężnym były raporty wydane przez
Międzynarodowy Fundusz Walutowy, które
zwracały uwagę na rosnącą nadpłynność
sektora bankowego.
BONY PIENIĘŻNE NBP
Obecnie NBP emituje bony w postaci
zdematerializowanej o wartości nominalnej
10.000 zł z terminem wykupu 1-, 7-, 14-, 28-,
91-, 182-, 273-, 364-dniowym, liczonym od
terminu zapłaty za bony.
BONY KOMERCYJNE
Zwane też krótkoterminowymi papierami dłużnymi są
instrumentami o okresie zapadalności do jednego
roku, które z racji swojego krótkoterminowego
charakteru są wyłączone z obiegu publicznego.
Instrumenty te są segmentem pozabankowego rynku
pieniężnego, a papiery te powinny służyć
finansowaniu krótkoterminowych niedoborów
finansowych przedsiębiorstw – regulacji ich
płynności. Termin wykupu bonów komercyjnych
wynosi maksymalnie 270 dni
DEPOZYTY
MIĘDZYBANKOWE
Depozyty międzybankowe są instrumentami
niezbywalnymi. Depozyt międzybankowy to
transakcja polegająca na przyjęciu/udzieleniu przez
jeden bank drugiemu bankowi ściśle określonej kwoty
na ściśle określony czas po z góry ustalonej stopie
procentowej. Często w transakcjach
międzybankowych rozróżnia się pojęcia depozytu
oraz lokaty. Depozyt to pieniądz przyjęty z rynku,
natomiast lokata jest pieniądzem udzielonym innemu
podmiotowi finansowemu.
STOPY PROCENTOWE NA
RYNKU PIENIĘŻNYM
Stopy na rynku pieniężnym wyrażone są w procentach w
stosunku rocznym. W Polsce stopy oprocentowania oparte są
na indeksach rynku lokat międzybankowych, a mianowicie:
 WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate), który jest określany
jako roczna stopa procentowa, po jakiej banki są skłonne
udzielić kredytu (lokaty) innym bankom;
 WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate), który jest określany jako
roczna stopa procentowa, którą banki są gotowe zapłacić za
środki przyjęte w depozyt od innych banków.
Miary pieniądza
W celu analizy statystycznej ilości pieniądza
rozróżnia się różne definicje ilości pieniądza,
zwane również agregatami pieniężnymi. Są
to definicje ilościowe utożsamiające pieniądz
z jego zasobem znajdującym się w
posiadaniu podmiotów niefinansowych
Miary pieniądza
Najczęściej spotykanymi agregatami są M1,
M2, M3. Takie uszeregowanie agregatów
wynika z tego, że kolejne obejmują coraz
szerszy zasób pieniądza, czyli im wyższa jest
liczba, tym szersza jest to miara ilości
pieniądza i mniejsza jego płynność.
Miary pieniądza
Podaż pieniądza ograniczona do tzw. M1
dotyczy pieniądza w postaci gotówki
(banknoty i monety), będącego do dyspozycji
podmiotów niebankowych oraz wkładów
płatnych na żądanie (a’vista) w bankach
handlowych lub innych instytucjach nie
będących bankami, ale zajmujących się
operacjami finansowymi (np. kasy
oszczędnościowe).
Miary pieniądza
 Agregat M2 zawiera w sobie M1 oraz rachunki
oszczędnościowe, terminowe, rachunki rynku
pieniężnego, czyli aktywa o wysokim stopniu
płynności. Agregat M1 - podkreśla rolę pieniądza
jako środka wymiany, podczas gdy M2 - jest miarą
zasobów pieniądza jako potencjalnej siły nabywczej.
 Agregat M3 obejmuje jeszcze szerszy zasób
pieniądza, gdyż poza M2, w jego skład wchodzą
wkłady jeszcze mniej płynne, które można nazwać
depozytami długoterminowymi.
Miary pieniądza
Pieniądz banku centralnego jest nazywany
bazą monetarną (MB) lub pieniądzem
rezerwowym i jest to zasób pieniądza
składający się z banknotów i monet
znajdujących się w obiegu pozabankowym
oraz w posiadaniu systemu bankowego.
Motywy popytu na pieniądz
Możemy wyróżnić cztery motywy, które skłaniają
podmioty do utrzymywania części swoich aktywów w
postaci pieniądza. Są to:
 motyw transakcyjny, czyli potrzeba posiadania
pieniędzy w celu zakupu towarów i usług,
 motyw przezorności, skłaniający do utrzymywania
pewnych zasobów pieniądza na sfinansowanie
nieprzewidzianych wydatków,
 motyw spekulacyjny, wynikający z niepewności co
do przyszłych zmian cen aktywów finansowych i stóp
procentowych,
Motywy popytu na pieniądz
 motyw portfelowy, przesłanką którego jest
niechęć do ryzyka.
Makroekonomiczna funkcja popytu
na pieniądz
Nominalny popyt na pieniądz jest
proporcjonalny do poziomu cen, czyli popyt
na pieniądz jest popytem na realny pieniądz.
Podstawowym motywem, który skłania ludzi
do przechowywania pieniędzy, jest
finansowanie transakcji, dlatego wzrost
poziomu realnego PKB zwiększa popyt na
pieniądz.
Makroekonomiczna funkcja popytu
na pieniądz
Przechowywanie zasobów finansowych mimo
dużej zalety, jaką jest doskonała płynność
kosztuje - tym kosztem jest wysokość stopy
procentowej. Im wyższa stopa procentowa,
tym mniejsza będzie skłonność do posiadania
majątku w postaci pieniędzy. Zależności te
można opisać za pomocą funkcji popytu na
pieniądz (L):
Makroekonomiczna funkcja popytu
na pieniądz
 L = kY – hi,
przy czym: k > 0; h > 0.
gdzie:
 L - realny popyt na pieniądz,
 k - współczynnik wrażliwości popytu na
pieniądz w stosunku do dochodu,
 h - współczynnik wrażliwości popytu na
pieniądz w stosunku do stopy
procentowej.
Realny popyt na zasób pieniądza
i
i0
A
B
L1=kY1-hi
L0=kY0-hi
M
P
Realny popyt na zasób pieniądza
Popyt na pieniądz jest rosnącą funkcją
realnego dochodu. Im większy jest dochód,
tym większy będzie popyt na pieniądz ze
względów transakcyjnych. Jeżeli poziom
realnego dochodu wzrośnie z Y0 do Y1 - to
krzywa popytu na pieniądz L0 przesunie się
w prawo (na L1), a realny popyt na pieniądz
przy każdym poziomie stopy procentowej
będzie większy.
Równowaga na rynku pieniądza
M0
P
i
i1
C
D
E
i0
i2
A
B
L0(Y0 )
M
P
Równowaga na rynku pieniądza
Rysunek przedstawia krzywą popytu na realne
zasady pieniądza (L) przy danym poziomie dochodu
realnego. Jak już wcześniej stwierdziliśmy, im wyższa
jest stopa procentowa, tym niższy jest popyt na
pieniądz. Przy założeniu stałego poziomu cen, bank
centralny kontrolując nominalną podaż pieniądza,
kontroluje jej realną wielkość. Jeżeli założymy, że
realna podaż pieniądza jest wielkością daną i
niezależną od wysokości stopy procentowej, to
wykres funkcji podaży pieniądza będzie linią
pionową.
Zmiana podaży pieniądza
i
i2
i0
i1
M2
P
M0
P
M1
P
E2
E0
E1
L0(Y0)
M
P