Transcript ihracatta ödeme yöntemleri

Onur Gül
20 Mayıs 2011
Dış Ticaret Hakkında
 Bir dış ticaret işleminde en önemli sorunlardan birisi
ihracatçı ile ithalatçı arasındaki güven konusudur.
 Tarafların birbirlerine güvenmediklerini söylemek
her zaman doğru olmasa bile, ihtiyatlı
davranmalarını gerektirecek birçok neden
bulunmaktadır.
 İthalatçı, kendisini güvenceye almak için, önce malı
devralmayı, daha sonra ödemeyi yapmayı
arzularken, ihracatçı açısından en önemli yol,
ödemenin peşin yapılması, malın sonra
gönderilmesidir.
Bankaların Önemi
 Yabancı ülkede yerleşik karşı tarafa güvenememe
sorunu, dış ticaret işlemine bir bankanın aracılık
etmesi ile çözümlenir. Normal olarak bankanın
güvenirliliği bireysel ithalatçı ve ihracatçıya göre daha
yüksektir. Banka ihracatçıya, ithalatçı adına ödemeyi
yapacağı güvencesini verir; ithalatçıya da ihracatçının
istenen nitelikte malı kendisine göndereceğini garanti
eder. Böylece ihracatçının malı güven içinde
göndermesi, ithalatçının da kuşku duymadan
ödemede bulunması sağlanmış olur. Bu bakımdan,
bankalar adeta dış ticaretin ayrılmaz bir parçası
durumundadır.
Dış Ticarette Farklı Ödeme
Yöntemleri Uygulanmaktadır
 a) Peşin Ödeme
 b) Vesaik Mukabili Ödeme
 c) Mal Mukabili Ödeme
 d) Kabul Kredili Ödeme
 e) Karşı-Ticaret
 f) Müşterek Hesap ve Konsinye Satışlar
 g) Mahsuben Ödeme
 h) Açık hesap
 i) Akreditif
Bu ödeme yöntemlerinin
hangisinin kullanılacağı şu
unsurlara göre belirlenmektedir:
 Mal ve sektör bazında yerleşik gelenekler,
 Alıcı ile satıcı arasındaki güvenin derecesi,
 Ülkenin genel politikası
 Nakit ödeme gücü
1- PEŞİN ÖDEME
(CASH İN ADVANCE, PREPAYMENT)
 İhracatçı tarafından ihraç edilen malların
bedellerinin, ithalatçı tarafından malın
teslim alınmasından önce, gerek bankalar
yolu ile ve gerekse alıcının kendisi veya
vekili ya da onun adına hareket eden üçüncü
bir kişi tarafından satıcıya peşin olarak
ödenmesidir.
 İhracatçı açısından en uygun yöntemdir.
 Burada bütün risk, alıcı üzerindedir. Çünkü
mallar gönderilmeden parasını ödemektedir.
Bu nedenle yeni iş yapılan ve ticari saygınlığı
kuşkulu müşteriler söz konusu olduğunda bu
ödeme biçiminin kullanılmaması daha uygun
olur.
2- POLİÇE KARŞILIĞI
(VESAİK MUKABİLİ) ÖDEME
 Bir malın ihraç ülkesinden yola çıkarılmış
olduğunu gösteren belgesinin ihracat bedelini
ödeyerek bankadan alınması yoluyla yapılan
ödeme şeklidir.
 Bir başka ifade ile bankanın ihraç bedelini tahsil
ettikten sonra vesaikleri ithalatçıya teslim ettiği
ödeme türüdür.
 Uluslararası ticarette yaygın olarak kullanılan bir
ödeme aracıdır.
 Uluslar arası mübadelelerde hayli yaygın olarak
kullanılan bir ödeme şeklidir. Bu yöntemde ihracatçı
(drawer) ürününü yurtdışına gönderdikten sonra
yurtdışındaki müşterisi (drawee) üzerine bir “poliçe”
çeker ve poliçe malın yurt dışında ithalatçı tarafından
teslim alınmasına olanak sağlayacak olan belgelerle
birlikte ithalatçının bulunduğu ülkedeki bir muhabir
bankaya gönderilir. İhracatla ilgili belgeler ithalatçıya
poliçe kapsamındaki mal bedelini poliçeyi
gördüğünde veya ödeyeceğini kabul etmesi üzerine
teslim edilir ve bankadan vesaikleri alan ithalatçı
gümrük idaresine başvurarak, malların ithalatını
gerçekleştirir.
3- MAL MUKABİLİ ÖDEME
(AÇIK HESAP/OPEN ACCOUNT)
 Açık hesapla yapılan dış ticarette çok ender rastlanmakla
birlikte, dış ticaretin en basit şeklidir. Burada satıcı önce
malları gönderir ve bedelini kararlaştırılan vadelerde olmak
üzere daha sonra almayı kabul eder.
 Bu işlemde taraflar oldukça iyi bir ilişki bulunması gerekir.
Çünkü özellikle satıcı açısından beğenilmeyip geri
gönderilmesi ve bedelinin tahsilinin aksaması gibi riskler
söz konusudur.
 Ayrıca açık hesabın finansman yükünü ihracatçı taşır. Bu
nedenle, ihracatçının mali yönü oldukça güçlü olmalıdır.
Çünkü muhtemel riskler karşısında, ortaya kambiyo
senedine bağlı bir işlem olmadığından, hukuken ihracatçıyı
alacağını ispat konusunda delilsiz bırakmaktadır.
Mal Mukabili Ödemenin Özellikleri
 Taraflar birbirlerini iyi tanırlar ve karşılıklı güvenleri vardır.
 İhracatçı için en riskli ödeme şeklidir. Çünkü mal
bedelinin ödenmesi ile ilgili hiçbir güvence yoktur. Bir
başka ifade ile ihracatçı gönderdiği malın parasını alamama
ya da kesintiyle alma gibi risklerle karşı karşıya kalabilir.
 İthalatçı için ideal bir ödeme yöntemidir.
 Alıcı ve satıcının uzun zamanlardan beri birbirleriyle iş
yaptıkları ve birbirlerine tam güven duydukları durumlarda
uygulanabilen bir yöntemdir.
 Belirli bir ödeme tarihi taşımaması yönünden esnek bir
uygulamadır.
4- KABUL KREDİLİ ÖDEME
(ACCEPTANCE CREDIT)
 Mal bedelinin belli bir vadede ödenmesini taahhüt
eden ve bu ödemeye bir Poliçenin araç olduğu
ödeme şeklidir.
 Bu kredi vesaik ile birlikte ibraz edilen poliçenin
ithalatçı veya buna ilaveten ithalatçının bankası
tarafından kabul edilmek suretiyle kullanılır.
Kabul kredili ödemede taraflara bankalar aracılık
ederler ve bunun için komisyon alırlar.
 Satıcının düzenlediği poliçe sadece alıcı tarafından
kabul edilmiş ise “trade acceptance” vardır.
 Poliçenin bir banka tarafından kabul edilmesi
öngörülebilir. Bu durumda banka poliçeyi kabul
eder veya ithalatçının kabulüne aval verebilir. Buna
“banker’s acceptance” denilmektedir.
 Bu ödeme şeklinde vadeli alım yapmak isteyen
ithalatçıya karşı ihracatçı, poliçeye bankanın kabul
veya aval vermesiyle kendini garanti altına almış
olmaktadır.
Kabul Kredili Ödemenin Çeşitleri
 a- Kabul Kredili Vesaik Mukabili
 b- Kabul Kredili Mal Mukabili
 c- Kabul Kredili Akreditif
5- KARŞI TİCARET
(COUNTER TRADE)
 Karşı–ticaret, genel anlamda bir takas
muamelesidir.
 Özellikle merkezi ekonomili ülkeler ile yapılan
ticarette yoğun biçimde uygulanmaktadır. Bununla
beraber, az gelişmiş ülkeler ve sanayileşmemiş
ülkeler arasındaki ticarette de giderek artan bir
önem kazanmaktadır.
 Ödemek için yeterli dövizi olmayan, fakat satmak
istediği malı olan ülkelerin çoğu kez başvurduğu
bir yoldur.
6- KONSİNYE VEYA MÜŞTEREK HESAP
YOLU İLE ÖDEME (CONSIGNATIONS)
 Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara,
komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube
temsilciliklerine mal gönderilmesi şeklinde yapılan
ihracat şeklidir.
 Satılmak üzere gönderilen malları teslim alan ilgili kişi
veya kuruluşlar malı rayiç değerinden satar, komisyon
vb. giderleri satış gelirinden düşer ve kalan tutarı
yetkili banka aracılığıyla döviz cinsinden ihracatçıya
yollarlar.
 Konsinye satışlarda bedellerin gönderilmesi ve satış
türünün ortaya çıkardığı problemler açık
hesaptakiyle hemen hemen aynıdır.
 Konsinye satışların riskli oluşu, uygulamada
“müşterek hesap “ denilen ve konsinye satışları
kısmen garanti altına alan yeni bir satış şeklini
doğurmuştur.
 Bu şekilde yapılan ihracat yine konsinye olmakla
birlikte, konsinyatör tarafından ihracatçıya asgari
bir satış fiyatı garanti edilir ve bu fiyatla satış fiyatı
arasındaki farkın giderler düşüldükten sonra kalan
kısmı ihracatçı ile alıcı (konsinyatör) arasında
paylaşılır.
7- MAHSUBEN ÖDEME
 İhraç edilen ürünün bedelinin ithalatçı
tarafından teslim alınmasından sonra
ödenmesi olarak tanımlanabilir.
 İhracatçı, satış sözleşmesi imzalandıktan sonra
bedeli daha sonra tahsil edilmek üzere yurt
dışındaki müşterisine gönderir. İthalatçının gelen
malı devralmasıyla bu malın mülkiyeti değil, ancak
zilyetliği kendisine geçer. Malların mülkiyetinin
devri ise ancak bu malların devir ve teslimine
ilişkin belgelerin muhabir banka aracılığıyla
ithalatçıya teslim edilmesiyle gerçekleşir.
 Bu şekilde alıcı herhangi bir ödemede
bulunmaksınız kendisine gönderilen malı teslim
alabilir.
İlginiz için teşekkürler…
 Onur Gül