Transcript Pnömokonyoz
Pnömokonyoz İş Güvenliği ve Sağlığı Yüksek Lisans Programı
Dr. Bülent Coşkun
Ders Konusunun Hedefi
Pnömokonyoz tanımı Pnömokonyoz Çeşitleri Toz,Partikül ve Lif nedir Silikozis Pnömokonyoz ve meslek hastalığı ilişkisi İlgili mevzuat hükümlerinin anlatımı 2
Pnömokonyoz Nedir
Pneuma=Hava , Konist=Toz Akciğerlerde doku reaksiyonuna yolaçacak toz birikimi ve bunun sonucu gelişen Akciğer toz hastalıklarının genel adıdır.
3
Pnömokonyoz Çeşitleri
Silikosis Kömür İşçisi Pnömokonyozu Asbestosis Bisinozis Siderozis (Demir oksit)
…
4
TOZLAR
Partikül büyüklüğü 100 mikrondan daha az olan havada asılı parçacıklar toz olarak adlandırılır.Partiküllerin en ve boyları birbirine eşittir. Büyüklükleri 10 mikron ve daha büyük olan partiküller üst solunum yollarında tutulur ve Akciğer patolojisi yaratmazlar.
Solunabilir toz: Aerodinamik çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde olan kristal veya amorf yapıda toz ile çapı üç mikrondan küçük uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi tozları kapsar.Asbest lifsel bir tozdur.
5
KİMYASAL YAPILARINA GÖRE TOZLAR
Organik: Pamuk tozu, kenevir tozu, mantar sporları İnorganik: Kömür, asbest, silis, demir tozları Fibrojenik: Silis, asbest, kömür, Non-Fibrojenik: Baryum, Demir... Allerjik: Pamuk, şeker kamışı, tohumlar.. Pnömonitis yapan: Alüminyum, manganez Kanserojen: Asbest, Nikel, Krom... 6
SİLİKOZİS
Solunabilir büyüklükteki(0.1-5 mikron) silis partiküllerinin inhalasyonuyla oluşan ve çoğunlukla radyografiyle saptanabilen bir akciğer hastalığıdır.En sık karşılaşılan Pnomokonyoz türüdür.
Silikozise neden olan Silisyum dioksit (silika) dünyada en çok bulunan mineraldir. SiO2 doğada Kristalin(kuvars,kristabolit,tiridimit),Kriptokristalin ve Amorf silis gibi farklı şekillerde bulunur. Amorf silis, hastalığa neden olmaz.
Silikozis oluşumu açısından en tehlikeli işler cam ve metal üzerine basınçlı hava yoluyla öğütülmüş silika kumu püskürtülerek yapılan kumlamacılıktır .
Kristalin Silika Maruziyet Limitleri
ABD’de Mesleksel Güvenlik ve Sağlık Örgütü (OSHA), 8 saatlik zaman ağırlıklı ortalama maruziyet değeri olarak, İzin verilen Maruziyet Düzeyini 0.10mg/m 3 olarak öngörmüştür. Ulusal Mesleksel Güvenlik ve Sağlık Enstitütüsü (NIOSH) ise bu değeri 0.05mg/m3 olarak belirlemiştir.
Türkiyede bu değer Silika oranına bağlı olarak formülüze edilmiştir.
FİZYOPATOLOJİ
Oksidan ve enzimlerin salınımı ile oluşan hücre ölümü ya da alveoller makrofajlardan salınan mediatörlerin stimülasyonu ile polimorf nüveli lökositler (PNL) ve pulmoner alveoller makrofaj (PAM) ların göçü, toz birikim alanlarında fibroslast stimülasyonu ve kollogen sentezi, akciğerde hasara yol açan temel mekanizmalardır. Bir çok mineralin aksine silika doku içinde uzun süre erimeden kalabilir ve kişinin yaşamının herhangi bir döneminde lokal reaksiyon da başlatabilir.
Silikozisin belirleyici histopolojik özelliği silikotik nodüldür.
Klasik doku reaksiyonu olan silikotik nodül gelişemeyecek kadar kısa sürede çok yoğun silika maruziyeti söz konusu ise, akciğerlerde alveoller boşluklar proteinöz bir madde dolar ve plevral kalınlaşma meydana gelir. Alveolleri dolduran madde periodik asit schiff ile (+)dır. Bu tablo akut silikozis olarak isimlendirir.
9
Klinik Silikozis
Silikozis gelişimini belirleyen faktörler;Solunan silika partiküllerin havadaki konsantrasyonu, Maruziyet süresi, Silika partiküllerin kristal yapısı, Partiküllerdeki serbest silika oranı ve Partikül büyüklüğüdür.Akut,Kronik ve Akselere olmak üzere üç şekilde karşımıza çıkar. Akut formda , bu süre aylarla sınırlıdır.
Kronik formda Akciğer belirtileri toza maruziyetten 15 yıl sonra ortaya çıkar.
Akselere formda bu süre 5-15 yıldır.
10
Silika Maruziyetinin Yüksek Olduğu İşkolları
Taş ocakları Kuvars değirmenleri Kumlamacılık Madencilik Dökümcülük Cam sanayi Seramikçilik Porselen işçiliği Vitraycılık Çimento üretimi Kiremit ve tuğla üretimi Balçık üretimi Mücevherleri kesme, işleme, cilalama işlemleri, Kurşun kalem yapımı,
①
Absorption through the respiratory tract
Harmful substances that are absorbed move through the body as follows: Nasal cavity -> pharynx -> trachea-> bronchial tubes-> alveolus-> body Inhalation fraction (dust) Nasal cavity Pharynx Trachea Thoracis fracion(dust) Bronchial tubes Respiratory fraction(dust) Terminal bronchi Alveolus Human Respiratory System
•
Partiküller: Depolanma
Temel belirleyici: partiküllerin aerodinamik çapı: – İnhalabl Partikül:Aerodinamik çap <10 m • Alt solunum yollarına ulaşabilme özelliği; – Respirabl Partikül:aerodinamik çap<2,5 m • Solunumsal birimlere ulaşabilme özelliği.
Toz Hastalıkları
KK 588: Silicosis Left lung
Yasal Mevzuat
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve anılan Kanun kapsamında yayımlanan Yönetmelikler Tozla Mücadele Yönetmeliği Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik önlemleri Hakkında Yönetmelik Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 21
MESLEK HASTALIĞI
Meslek hastalığı,sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir şeklinde tanımlanmıştır.
Bir hastalığın Meslek Hastalığı sayılabilimesi için; Sigortalı olacak Hastalık, Meslek Hastaıkları Listesinde yer alacak. İşveren ,meslek hastalığını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içerisinde bildirim
yapacak .
Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde, toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. Ancak, havasında yüksek yoğunlukta ve pnömokonyoz yapacak nitelikte toz bulunan yeraltı ve yerüstü işyerlerinde meydana gelmiş, klinik veya radyolojik bulgular ve laboratuar muayeneleriyle süratli seyrettiği ve ağırlığı saptanmış olgularda Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun kararı ile üç yıllık süre indirilebilir.
Yükümlülük Süresi ,Pnömokonyoz için 10 yıldır.
İşveren, işyerinde çalışanların yaptıkları iş, çalışma süresi, toz ölçüm sonuçları ile kişisel sağlık dosyalarının kayıtlarını ilgili mevzuatta ayrıca belirlenmemişse çalışanın işten ayrılma tarihinden itibaren on beşyıl süreyle saklar.
23
24
Türkiye SGK İstatistikleri
Pnömokonyozlu İşçilerin Çalışma Durumları
Pnömokonyoz Değerlendirme Kategorisi Çizelgesinde 1. kategoriye giren işçiler, çalışma ortamının toz yoğunluğu 2 mg/m³ altında olan işyerlerinde çalıştırılır. Bu işçilerin en az yılda bir kez SSK Meslek Hastalıkları Hastanelerine kontrole gönderilmeleri zorunludur. II.ve üzeri katogoriye giren işçiler tozsuz işlerde çalıştırılır. 26
Sağlık Gözetimi
İşe giriş muayeneleri Kişisel ve İş anamnezi Uygun işe yerleştirme Fizik Muayene ILO 2011 Pnömokonyoz Radyografilerinin Uluslararası Sınıflandırması standardına uygun çekilen P-A-akciğer grafisinin A ve B okuyucu hekimler tarafından değerlendirilmesi ve herhangibir ihtilaf durumunda HRCT çektirilerek durumun netleştirilmesi.
Bağışıklama Sağlık Eğitimi Genel Hijyen Koşullarının Sağlanması Yeterli ve Dengeli Beslenmenin Sağlanması
İşverenin Yükümlülükleri
MADDE 5 – (1) İşveren, her türlü tozun meydana geldiği işyerlerinde çalışanların toza maruziyetini önlemek ve çalışanların toz ile ilgili tehlikelerden korunması için gerekli tüm koruyucu ve önleyici tedbirleri almakla yükümlüdür.
TEKNİK ÖNLEMLER
Tozlu işyerlerinde genel havalandırmayla birlikte, uygun aspirasyon sistemi ile tozun, çevre havasına yayılmasını önlemek için, su perdeleri, vakum ve uzaktan kumanda sistemleri kurulmalıdır. Toz çıkaran işler teknik imkanlara göre kapalı sistemde yapılmalı veya bu işler diğerlerinden tecrit edilmelidir. İşyeri havasındaki toz miktarı belirtilen miktarı geçmemelidir. Toz çıkaran işlerde, işyeri tabanı, işin özelliğine ve teknik imkanlara göre, ıslak bulundurulmalı, toz çıkmasını önlemek için, yaş metotlar uygulanmalıdır.
Toz çıkaran işlerde çalışan işçilere, işin özelliğine ve tozun niteliğine göre uygun kişisel korunma araçları ile maskeler verilmelidir. Kişisel korunma araçları ile maskeler uygun ve etkin kullanılmalı ve kullanım sürekliği sağlanmalıdır.
Kaynak Hava yolu
1. İşyerinin kurulması sırasında planlama 2. Nemli ve Islak çalışma 3. Yerel havalandırma ve emme 1. İşyeri temizlik 2. Genel havalandırma 3. Sürekli ortam ölçümü 4. Yeterli bakım onarım
Çalışan
1.Eğitim 2. Sigara içmeme 3. Kişisel koruyucular 4. Kişisel Dozimetre monitörler 5. Tıbbi korunma yöntemleri ve denetimleri
Kişisel Korunma Önlemleri