Transcript I. Modele sądownictwa administracyjnego

Modele sądownictwa
administracyjnego
© Jaromir Cysek 2009/10
1
I. Modele sądownictwa administracyjnego
1. Brak wspólnego modelu sądownictwa
administracyjnego w Europie
Sądownictwo administracyjne różne
w zależności m. in. od:
• historii kraju
• tradycji konstytucyjnych
• ustroju administracji
© Jaromir Cysek 2009/10
2
I. Modele sądownictwa administracyjnego
1.1 Kryteria wyróżnienia modeli
A. Zakres kognicji
-
Sądownictwo typu weryfikacyjnego (Polska,
Niemcy)
Sądownictwo tzw. „dualnej jurysdykcji”
(Francja, Szwajcaria)
© Jaromir Cysek 2009/10
3
I. Modele sądownictwa administracyjnego
1.2 Kryteria wyróżnienia modeli
B. Charakter organów
- Należące do władzy sądowniczej
- sądy powszechne
- sądy szczególne (administracyjne)
- Pozostające w obrębie władzy
wykonawczej
© Jaromir Cysek 2009/10
4
I. Modele sądownictwa administracyjnego
1.2 Kryteria wyróżnienia modeli
© Jaromir Cysek 2009/10
5
Sądownictwo administracyjne
we Francji
© Jaromir Cysek 2009/10
6
II. Francja
1.1 Kilka słów o historii
• od 1302 – podział na jurysdykcję delegowaną (justice deleguée)
należąca do parlamentów oraz jurysdykcję zastrzeżoną (justice
retenué) sprawowaną przez Radę Królewską w imieniu króla
• od 1641 zakaz orzekana przez sądy (jurysdykcję delegowaną) w
sprawach dotyczących państwa, administracji i rządu.
• Rewolucja francuska i reforma napoleońska – utworzenie Rady
Stanu i rad prefekturalnych
– „[…] ustanowić ciało współadministracyjne, a wpółsądowe, które
uporządkuje wykorzystywanie tej dawki swobody, która jest niezbędna
w administracji państwa […]”
Napoleon Bonaparte
© Jaromir Cysek 2009/10
7
II. Francja
1.1 … i jej konsekwencje
Wyraźny podział na:
- Jurysdykcję sądową (juridiction judiciare):
Sąd kasacyjny, trybunały pierwszej
instancji
- Jurysdykcję administracyjną (juridiction
administrative)
© Jaromir Cysek 2009/10
8
II. Francja
2. Organizacja sądownictwa administracyjnego
w obrębie władzy wykonawczej !
© Jaromir Cysek 2009/10
9
II. Francja
2.1. Rada stanu (Conseil d’Etat)
Kompetencje:
1. Sądowe (rozstrzyganie sporów)
2. Opiniodawcze (zwłaszcza w ramach
procesu legislacyjnego)
3. Administracyjne
© Jaromir Cysek 2009/10
10
II. Francja
2.1. Rada stanu (Conseil d’Etat)
Prezesem RS jest Premier Republiki
Faktycznie przewodzi jej Wiceprezes
7 sekcji
Tylko jedna – Sekcja Sporna
sprawuje funkcje sądowe
© Jaromir Cysek 2009/10
11
II. Francja
2.1. Rada stanu (Conseil d’Etat)
Źródło: http://www.conseiletat.fr/cde/fr/organigramme/
© Jaromir Cysek 2009/10
12
II. Francja
2.1. Rada stanu (Conseil d’Etat)
1. około 300 członków:
• Prezes
• Wicerezes
• Radcowie Stanu
• Referendarze (maîtres des requêtes)
• Audytorzy (1 i 2 klasy)
© Jaromir Cysek 2009/10
13
II. Francja
2.1. Rada stanu (Conseil d’Etat)
2. Brak statusu sędziego, ale duża
niezależność
3. Rekrutacja spośród absolwentów Ecole
nationale d’administration (ENA) lub z
kadry urzędniczej
© Jaromir Cysek 2009/10
14
II. Francja
2.1. Rada stanu (Conseil d’Etat)
Rozpoznaje:
- Kasacje od wyroków sądów i trybunałów
niższego szczebla
- Apelacje od niektórych wyroków
apelacyjnych sądów administracyjnych
- Niektóre sprawy w I instancji
2008: 10 299 wydanych orzeczeń
© Jaromir Cysek 2009/10
15
II. Francja
3. Kognicja
2 rodzaje skarg:
1) Skarga o uchylenie zaskarżonego aktu
(contentieux d’annulation)
2) Skarga „pełnej jurysdykcji” (contentieux
de pleine juridiction)
© Jaromir Cysek 2009/10
16
II. Francja
3.1. Spory o uchylenie zaskarżonego aktu
• Kontrola legalności
• Akty indywidualne i generalne
• Podstawy uchylenia aktu
– niewłaściwość organu
– brak wymaganej formy
– naruszenie prawa
– détournement de pouvoir
© Jaromir Cysek 2009/10
17
II. Francja
3.1. Spory o uchylenie zaskarżonego aktu
Détournement de pouvoir
- Obejście celu przyznanych uprawnień
- Organ działa zgodnie z prawem, ale w innym
celu, niż przewidziany prawem
- Szczególna forma: détournement de
procedure
- Kontrola legalności czy moralności działań
administracji?
© Jaromir Cysek 2009/10
18
II. Francja
3.1. Spory „pełnej jurysdykcji”
• Konsekwencja zakazu rozpoznawania
przez sądy powszechne (jurysdykcję
sądową) sporów, w których stroną jest
Państwo, administracja
• „Sprawy cywilne”, które gdyby stroną nie
było Państwo, administracja,
rozpoznawałby sąd powszechny
© Jaromir Cysek 2009/10
19
II. Francja
3.1. Spory „pełnej jurysdykcji”
• Na przykład:
– Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną
przez organ administracji lub funkcjonariusza
– Roszczenia z tytułu kontraktów
administracyjnych
© Jaromir Cysek 2009/10
20
II. Francja
4. Postępowanie
• Wspólny kodeks sądownictwa
administracyjnego
• Zasady:
– Kontradyktoryjności
– Pisemności
– Jawności
– Bezpłatności
© Jaromir Cysek 2009/10
21
II. Francja
4. Postępowanie przed RS
• Przymus adwokacki – adwokaci Rady Stanu
• Udział komisarza rządu (Commissaire du
gouvernement)
– jeden z Radców Stanu
– wyznaczany do sprawy obok składu orzekającego
– przedstawia konkluzje co do stanu faktycznego,
prawego i proponowanego rozstrzygnięcia
– uczestniczy w naradzie z głosem doradczym
© Jaromir Cysek 2009/10
22
Sądownictwo administracyjne
w Szwajcarii
© Jaromir Cysek 2009/10
23
III. Szwajcaria
1. Wiadomości ogólne
• 4 języki urzędowe
• Państwo federalne
– Konfederacja (państwo na poziomie
federalnym)
– 26 kantonów
Każde z własnym prawem administracyjnym
(materialnym i procesowym), ustrojem organów
administracji …
© Jaromir Cysek 2009/10
24
III. Szwajcaria
1. Wiadomości ogólne
…oraz własnym systemem sądownictwa
administracyjnego
=
27 (26+1) systemów sądownictwa
administracyjnego
28 (26+2) ustaw (kodeksów) regulujących
postępowanie sądowoadministracyjne
© Jaromir Cysek 2009/10
25
III. Szwajcaria
1.1. Schemat sądownictwa
administracyjnego
Trybunał Federalny
Sądownictwo federalne
Federalny Trybunał
Administracyjny
Kantonalne sądownictwo
administracyjne
x 26
© Jaromir Cysek 2009/10
26
III. Szwajcaria
1.2. Wybór właściwego systemu
• O właściwości decyduje charakter organu,
którego działanie/zaniechanie stanowi
przedmiot zaskarżenia
– organ kantonalny → trybunał kantonalny
– organ administracji federalnej → sądownictwo
federalne
• Bez znaczenia prawo (federalne lub
kantonalne) stosowane w sprawie
© Jaromir Cysek 2009/10
27
III. Szwajcaria
1.2 Sądownictwo „dualnej jursydykcji”
• Skargi (recours) na legalność decyzji
organów administracji
• Powództwa administracyjne (actions):
– Spory majątkowe pomiędzy Konfederacją a
kantonami
– Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa
– Spory z kontraktów prawa publicznego
© Jaromir Cysek 2009/10
28
III. Szwajcaria
2. Federalne sądownictwo administracyjne
Trybunał
Federalny
(TF)
Federalny Trybunał Administracyjny
(TAF)
Organ administracji federalnej
© Jaromir Cysek 2009/10
29
III. Szwajcaria
2. Federalny Trybunał Administracyjny
•
•
•
•
•
•
Tribunal administratif fédéral (TAF)
Utworzony w 2007 r.
siedziba w St. Gallen (tymczasowo Berno)
Sąd I instancji na poziomie federalnym
Ustrój regulowany przez ustawę o TAF
Postępowanie: odpowiednie stosowanie
przepisów o postępowaniu
administracyjnym (PA)
© Jaromir Cysek 2009/10
30
III. Szwajcaria
2. Trybunał Federalny
• Najwyższy organ sądowy w Szwajcarii
• Sprawy karne, cywilne i prawa publicznego
(administracyjne)
• Kompetencje sądu konstytucyjnego
• Sąd II instancji w sprawach federalnych
(zasada)
• Wyjątkowo II instancja w stosunku do orzeczeń
trybunałów kantonalnych
• Ustrój i postępowanie : ustawa o trybunale
federalnym (LTF)
© Jaromir Cysek 2009/10
31
III. Szwajcaria
2. Trybunał Federalny – rodzaje skarg
Trybunał Federalny
Skarga z zakresu
prawa publicznego
-Legalność stosowania prawa
przez organy federalne
Skarga z zakresu
prawa publicznego
Legalność stosowania
prawa federalnego
przez organy i trybunały
kantonalne
© Jaromir Cysek 2009/10
Skarga konstytucyjna
naruszenie praw
konstytucyjnych
przez decyzję federalną
lub kantonalną
(ograniczona kontrola
stosowania prawa kantonalnego)
32
III. Szwajcaria
2. Sądownictwo kantonalne
• Regulowane przepisami kantonalnymi
• Oparte na trybunałach administracyjnych
– Niezależnych od trybunałów (sądów)
powszechnych
– lub będących częścią trybunału kantonalego
• Rozpoznają skargi na decyzje organów
administracji kantonalnej
© Jaromir Cysek 2009/10
33
III. Szwajcaria
2. 1 Sądownictwo kantonalne – warianty
Trybunał
federalny
Trybunał
administracyjny
Trybunał
administracyjny
Szczególna jurysdykcja
Administracyjna
(np. Komisja wywłaszczeniowa)
/ Prefekt
Organ administracji kantonalnej
© Jaromir Cysek 2009/10
34
III. Szwajcaria
3. Postępowanie
• Wielość ustaw o postępowaniu
sądowadministracyjnym
– 26 kantonalnych
– 2 federalne (LTF + PA)
• W większości jedno postępowanie przed
organami administracji i przed sądami
• Wspólne zasady: pisemności, jawności,
wysłuchania strony, dobrej wiary
© Jaromir Cysek 2009/10
35
III. Szwajcaria
1.1. Postępowanie – stosowanie przepisów
LTF
Trybunał Federalny
Federalny Trybunał
Administracyjny
(federalna)
Kantonalne sądownictwo
administracyjne
x 26
Ustawa
federalna
(PA)
ustawa
kantonaln
a
Organ federalny
Organ kantonalny
© Jaromir Cysek 2009/10
36
Dziękuję za uwagę !
© Jaromir Cysek 2009/10
37