Transcript სინათლის ელექტრომაგნიტური ბუნება - liceum

ფიზიკის გაკვეთილი
მე -11 კლასში
მასწავლებელი
აბულაძე მარინა
გაკვეთილის თემა
სინათლის
ელექტრომაგნიტური
ბუნება
მეცნიერება და ხელოვნება ისევე მჭიდროდ
არიან დაკავშირებული
ერთმანეთთან,როგორც გული და
ფილტვები.
ა.ნ.ტოლსტოი.
გაკვეთილის მიზნები





გამოკვლევითი ხასიათის დავალებებზე
დაყრდნობით,სიტუაციის შექმნა.რომელშიც
ფორმირდება პროდუქტიული აზროვნება.
ლიტერატურული დახმარებით ემოციური სფერო
ზე ზემოქმედებით, სინათლის გავრცელების ტალ
ღური ხასიათის ცოდნის განზოგადოება.
ექსპერიმენტის ანალიზირებით მოსწავლეთა
ცოდნის შემოწმება პოლარიზაcიის გაგებაში,ხაზის
გასმა,რომ სინათლე-ეს არის ე.მ.ტ.
ტესტების გამოყენებით ურთიერთკონტროლის
სიტუაციის შექმნა.
სასწავლო-ორგანიზაციული უნარების განვიTარება
აუცილებელი მინიმუმი
სინათლე როგორc ე.მ.ტ. სინათლის
ინტერფერენცია. კოჰერენტულობა.
სინათლის დიფრაქცია. სინათლის
პოლარიზაცია. სინათლის გარდაtexis კანონი. დისპერსია.
მოთხოვნა მომზადების
დონეზე
1. ცდების მაგალითების მოყვანა,რომლებიც ამტკიცებენ მეცნიერულ წარმოდგენებს:
2. სინათლეზე, როგორც ნაწილაკების ნაკადზე;
3. სინათლეზე, როგორც ტალღაზე..
4. ცდების მაგალითების მოყვანა,რომლებიც ამტკიცებენ თეორიულ წარმოდგენებს:
5. სინათლე-ე.მ.ტ.
6. აზრის გახსნა:
7. გეომეტრული ოპტიკის კანონები.
8. გამოთლა:
9. გარდატეხის კანონების გამოყენებით, გარემოს გარდატეხის
მაჩვენებლის.
10. ტალღის სიგრძის, მისი გავრცელების სიჩქარის და სიხშირის მიხედვით..
11. სასწავლო ინფორმაციის აღქმა, გადამუშავება და
პროგრამის შინაარსი
სინათლე,როგორც ე.მ.ტ. სინათლის
სიჩქარე. კოჰერენტულობა. სინათლის
ინტერფერენცია.სინათლის დიფრაქცია.სინათლის პოლარიზაცია.
სინათლის დისპერსია და შთანთქმა.
დისპერსიული სპექტრი. გეომეტრიული ოპტიკის კანონები.
გაკვეთილის მიმდინარეობა:
შესავალი
 მიღებული ცოდნის შემოწმება;
 muSaoba saswavlo masalaze:
a) masalis ganxilva;
b) ganzogadoeba,
ცოდნის ურთიერთშემოწმება.
 გაკვეთილის შედეგები.

Молюсь оконному лучу –
он бледен, тонок, прям.
Анна
Ахматова
sinaTlis gareSe adamianis cxovrebas ara aqvs azri. amiI.
tom kiTxva ra aris sinaTle, warmoiqmna maSin, rodesac
adamianma daiwyo msjeloba samyaroze. me-17 saukuneSi da
iwyo sinaTleze warmodgenebis ganviTareba, romlebsac dRes Cven vswavlobT. galileo, niutoni,
hiugensi, riOmeri, iungi, freneli, maqsveli, lebedevi, planki, ainStaini da mravali sxva mecnierebma mogvces SesaZleblo
ბa gavigoT,Tu ra aris sinaTle.
Пусть три столетия минуло с тех пор,
Ещё не разрешился этот спор.
Один сказал, что свет – это волна
Подобна механической она.
Другой сказал, что свет – поток частиц.
В любой среде не знает он границ.
Свет твоего окна – он квант или волна?
dRes Cven SevajamoT miRebuli codna sinaTlis talRur
I eqsperimentze dakvirveba sinaTlis polarizaciaze turmalinis
kristalebiT da Semdegi sakiTxebis ganxilva:
1რატომ გააჩნია ტურმალინის კრისტალს სინათლის
პოლარიზაციის უნარი?
2. რით განსხვავდება ბუნებრივი სინათლე პოლარიზებულისგან?
3. სინათლე-ეს განივი,თუ გრძივი ტალღაა?
4. rogor gamoviyenoT burRis wesi, rom davadginoT sinaTlis gavrcelebis mimarTuleba?
5. sad gamoiyeneba polaroidi?
6. romeli veli – eleqtruli, Tu magnituri- moqmedebs Tvalis baduraze an fotoemulsiaze?
daskvna:
eqsperimentuli faqti turmalinis ori mimdevrobiT ganlagebuli
kristalebis mier sinaTlis sruli gamtarobisa, rodesac maTi
optikuri RerZebi paraleluria, da TiTqmis sruli STanTqmisa,
rodesac RerZebi urTierT marTobulia, amtkicebs sinaTlis
talRis ganivobas da adasturebs sinaTlis eleqtromagnitur
bunebas.
III. muSaoba saswavlo masalaze
А) vimeorebT sinaTlis yvela talRur Tvisebas, «cisartyelas» gaxsniT:
 wrfivi gavrceleba
 arekvla
 interferencia
 გარდატეხა
 dispersia
 difraqcia
 პolarizacia
talRis diapazoni

3,9х10-7м – 7,5х10-7м
wrfivi gavrceleba,
Crdilis da naxevar
Crdili warmoqmna.
sinaTlis siCqare mudmivia:
•vakuumSi с=3х108 m/w
•garemoSi v= c/n
arekvla
y=
dispersia
a
gardatexa
C=nv; n= VEM
sinaTlis tal
Ruri xasiaTi
Sin a/sinb=n; n=v1/v2
koerentuli talRebis
difraqcia
d sin ф=k ; k=0, +1,+2…

-talRis sigrZe
polarizawia
adasturebs
ganivobas
koherentuli talRebis interferencia
1. gaZliewrebis piroba:
d=k&; k=0, +1, +2…
2. Sesustebis piroba:
d=(2k+1)x&/2
E
B
c
SeasruleT davaleba:
kiTxvaze pasuxis gacemisas, miuTiTeT sinaTlis
talRebis Tviseba , sqemaze kvadratis feris
miTiTebiT.
davaleba
День вечереет, ночь близка,
Длинней с горы ложится тень,
На небе гаснут облака…
Уж поздно. Вечереет день.
Ф.И.Тютчев
? saRamos Crdili ratom wagrZeldeba? romel movlenas
aqvs adgili?
1.
2. Как неожиданно и ярко
На влажной неба синеве
Воздушная воздвиглась арка
В своем минутном торжестве?
Один конец в леса вонзила,
Другим за облака ушла –
Она полнеба охватила
И в высоте изнемогла.
Ф.И.Тютчев
? romeli movlenaa aRwerili da rogor avxsnaT igi?
3. О,Солнце!..Там, где тень
От лип густа и ароматна,
Кидаешь ты такие пятна,
Что жалко мне ступать по ним.
Э. Ростан
? rogor avxsnaT sinaTlis laqebis warmoqmna xeebis CrdilSi?
miuTiTeT movlena.
4. Проснулся Садко, купец богатый
новгородский,
В океан-море да на самом дне;
Увидел он – сквозь воду печет красно
солнышко.
Былина «Садко»
? ratom ar Seicvala sinaTlis feri wyalSi? miuTiTeT movlena.
5. Народ кипит в монастыре;
У врат святых и на дворе
Рабы боярские стоят.
Их копья медные горят.
М.Ю.Лермонтов
? ratom ,,iwvis” Subebi? miuTiTeT movlena.
6. Сомнения, вера, пыл живых страстей –
Игра воздушных мыльных пузырей:
Тот радугой блеснул, а этот – серый…
И разлетятся все! Вот жизнь людей.
Омар Хайам
? ratom aqvs zogierT sapnis buStebs cisartyelasebrivi Seferiloba,xolo
zogierTs-ara? miuTiTeT movlena.
7. Правитель города Гудвина на вопрос Элли, где
он взял столько зеленого мрамора отвечает: «В
моем городе не больше зеленого, чем во
всяком другом. Тут все дело в зеленых очках,
которые никогда не снимают мои подданные.»
А.М.Волков
? ra feris dainaxa elim wiTeli yvavilebi zurmuxtis qalaqSi? miuTiTeT
movlena.
8. Когда в солнечное утро, летом, пойдешь в лес,
то на полянах, в траве, видны алмазы. Все
алмазы эти блестят и переливаются на солнце
разными цветами – и желтыми, и красными, и
синими. Когда подойдешь ближе и
разглядишь, что это такое, то увидишь, что это
капли росы собрались в треугольных листьях
травы и блестят на солнце.
Л.Н.Толстой
? riT aixsneba Zvirfasi qvebis da cvris wveTebis ,,TamaSi’’. miuTiTeT
movlena.
Seamowme Seni Tavi.
Tu Tqven sworad SeasruleT dava lebebi, maSin miiRebT aseT
suraTs.
ბ) Sejameba
zepirad upasuxeT kiTxvebs:
1.
rogor formulirdeba arekvlis da gardatexis kanonebi?
2.
3.
4.
5.
ტალღური თეორიის თვალსაზრისით როგორ
ავხსნათ მეორადი ტალღების წარ-მოქმნა?
ras ewodeba dispersia?
რა პირობებია საჭირო რომ მივიღოთ
ინტერფერენციული მაქსიმუმი(მინიმუმი)?
რა პირობებია საჭირო, რომ ადგილი ჰქონდეს
დიფრაქციის მოვლენას ?
daskvna:
sinaTlis eleqtromagnituri buneba mtkicdeba arekvlis, gardatexis,
difraqciis, polarizaciis, interferenciis kanonebiT; gavrcelebisas
is iqceva rogorc talRa.
testireba.
varianti1
varianti2
1.romeli movlena aixsneba sinaTlis interferenciiT?
1რomeli movlena aixsneba sinaTlis difraqciiT?
А) sinaTlis gamosxiveba varvaris naTuriT B) kompaqt-diskis cisartyelasebriv Seferiloba. C) gamosaxulebis miReba kinokranze D) sapnis buStebis
cisartyelasebriv Seferiloba. E) cisartyela.
2. რomeli movlena miuTiTebs sinaTlis talRebis ganivobaze?
2. romeli movlenaa dakavSirebuli sinaTlis ?
А) dispersia
В) difraqcia
C ) polarizacia
D) interferencia
E) arekvla
3.rogor Seicvleba sinaTlis rxevis periodi haeri-minis sazRvarze
gadasvlisas, Tu gardatexis fardobiTi maCvenebeli udris 1,5?
А) gaizrdeba 1,5 jer
В) Semcirdeba 1,5 jer
C) ar Seicvleba
D) gaizrdeba 3 jer
E) Semcirdeba 3 jer
3. rogor Seicvleba sinaTlis sixSire Haeri-minis sazRvarze gadasvlisas, Tu
gardatexis fardobiTi maCvenebeli udris
2?
4. ras udris garemos gardatexis absoluturi maCvenebeli, Tu sinaTle masSi
vrceldeba 1,5х108 m/wm?
А) 3
B) 2
5. ras udris lurji sinaTlis talRis sigrZe minaSi ,romlis gardatexis maCvene
belia 1,5, Tu vakuumSi misi sigrZe udrs 4,5х10-7 m?
А) 2х 10-7 m B) 9х 10-7 m
C) 3х 10-7m
C) 1,5
4. Ras udris garemos gardatexis absoluTuri maCvenebeli, Tu sinaTle masSi vrceldeba 2х108 m/wm?
D) 6
E) 4,5
5. Ras udris iisferi sinaTlis talRis sigrZe minaSi,romlis gardatexis
maCvenebelia 2, Tu vakuumSi misi sigrZe udris
4
-7
х10 m?
D) 6,75х 10-7m
E) 4х 10-7m
F) 4,5х 10-7m
Seamowme Seni Tavi:
SekiTxva
1
2
3
4
5
varianti1
D
А
C
B
C
varianti 2
B
C
C
C
A
რეფლექსია
ამოარჩიეთ თქვენი პასუხი
1.გაკვეთილზე მე ვმუშა
ობდი
2.საკუთარი მუშაობით
გაკვეთილზე
3.გაკვეთილი მომეჩვენა
4.ჩემი განწყობა გახდა
აქტიურად
5.გაკვეთილის მასალა
ჩემთვის არის
სასარგებლო
პასიურად
ვარ კმაყო- არ ვარ კმაფილი
ყოფილი
მოკლე
გრძელი
უკეთესი
უვარესი
არ არის სასარგებლო
daskvniTi nawili
gakveTilis Sedeგebis Sejameba
 saSinao davaleba: § 4.7, amocana #1; 2.
amoiwereT mecnierebis gvari, romlebmac daamtkices sinaTlis
esa Tu is Tviseba. gamoiyeneT damatebiTi literatura.
