Transcript Araştırma tasarımı ve SPSS ile biyoistatistik

Araştırma tasarımı ve SPSS
ile biyoistatistik
Zekeriya Aktürk
[email protected]
http://aile.atauni.edu.tr
1 / 32
Kurs Planı
•
•
•
•
•
•
•
•
13:00-13:15 Tanışma, beklentilerin alınması
13:15-14:00 Sunum: Araştırma yöntemleri
14:00-15:00 Grup çalışması: Veri analizi
15:00-15:15 Ara
15:15-16:00 Grup sunumları
16:00-17:00 Grup çalışması: Proje hazırlama
17:00-17:45 Grup sunumları
17:45-18:00 Kursu Değerlendirme ve
Kapanış
2 / 32
Aile Hekimliğinde Bilimsel Araştırma
3 / 32
4 / 32
Amaç ve Hedefler
• Bu kursta katılımcılara kısa bir sunum yapıldıktan
sonra katılımcıların kendi bilimsel araştırma
projelerini oluşturmaları ve
• ardından da daha önce verisi toplanmış bir
araştırmanın SPSS ile istatistik analizinin
demonstrasyonu gerçekleştirilecektir.
• Kursa katılan aile hekimlerinin bilimsel araştırma
metodolojisi hakkında bilgi sahibi olmaları ve
kendi araştırmalarını planlayabilmeleri
hedeflenmektedir.
5 / 32
• Aile hekimliğinde başarılı bir uygulama
yapabilmek için hizmet verilen nüfusun
tanınması ve özelliklerinin iyi bilinmesi
elzemdir.
Hickner J. 40 years of helping family physicians refine their care. The Journal of Family Practice. 2014;63(5):245.
6 / 32
Aile hekimliği pratiğinde öncelikli
konuları
• Bakım içeriği ile ilgili araştırma başlıkları,
• Bakım işleyişi/süreci/seyri ile ilgili
araştırma başlıkları,
• Bakım yapısı ile ilgili araştırma başlıkları.
Ungan M, Yaman H. Aile Hekimliği Pratiğinde "Araştırma" ve Konuları. In: Görpelioğlu S, editor. Aile Doktorları İçin Kurs
Notları. Ankara: TC Sağlık Bakanlığı; 2004. p. 114-20.
7 / 32
Tanımlar
• Biyoistatistik: Sağlık alanında veri toplama,
düzenleme, analiz etme, yorumlama ve sunma işidir.
• Statistics is the study of the collection, organization,
analysis, interpretation, and presentation of data. It
deals with all aspects of this, including the planning
of data collection in terms of the design of surveys
and experiments.
• Biostatistics is the application of statistics to a wide
range of topics in biology.
8 / 32
http://en.wikipedia.org/wiki/Statistics
Bir araştırmanın aşamaları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Araştırma sorusu sorma
Literatür tarama (Soru daha önce cevaplanmış mı?)
Hipotez kurma
Araştırma yöntemi belirleme
Veri toplama (araştırmayı yürütme)
Verileri bilgisayara girme ve istatistik analiz yapma
Bulguları yorumlama ve literatürle karşılaştırma
Rapor yazma.
Tyler CW, Epidemiyoloji
9 / 32
1-Yanıtlanabilir klinik soru
•Patient/problem
•Intervention
•Comparison
•Outcomes
Hasta/problem/populasyon
Girişim
Karşılaştırma
Sonuç/Çıktı
Örn.: Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile
glisemik endekse bağlı bir diyet arasında
vücut kitle endeksini düşürme
ve yaşam kalitesini artırma açısından fark var
mıdır?
Centre for EBM http:www.cebm.net/
10 / 32
2-Sorunuz Cevaplanmış mı?
• Literatür taraması
– PubMed, Google Akademik, Atıf Dizini
•
•
•
•
•
•
Konunun uzmanları
Meslektaşlar
Arkadaşlar
Kitaplar
İnternet
…
11 / 32
3-Hipotez kurma
• H0
– Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik
endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini
düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark
yoktur.
• H1
– Şişmanlığın tedavisinde kalori diyeti ile glisemik
endekse bağlı bir diyet arasında vücut kitle endeksini
düşürme ve yaşam kalitesini artırma açısından fark
vardır.
12 / 32
4-Araştırma yöntemleri
(Soruyu nasıl cevaplarız?)
• Gözlemsel
–
–
–
–
–
Vaka sunumu (case report)
Prevalans (yaygınlık)
Vaka kontrol (case control)
Kalitatif araştırmalar
Kohort çalışmaları
• Deneysel
– Randomize kontrollü çalışmalar
– Saha deneyleri
• Metodolojik
– Geçerlilik, güvenilirlik çalışması
13 / 32
Yöntem
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Ortam
Evren
Örneklem sayısı
Örnekleme yöntemi
Dahil edilme kriterleri
Dışlama kriterleri
Araştırma tasarımı
Ana sonuç ölçütü
Bağımsız değişkenler
Veri toplama
İstatistik analiz
14 / 32
Örnek Bir Yöntem ve Analiz
Selim Çelı̇ k, Zekeriya Aktürk. Klasik Sınıf Ortamında Öğrenci Başarısını Artırmak İçin Bir Girişim:
Oturma Düzeni ve Ödev Yapmanın Etkisi. Milli Eğitim Dergisi 2009:37-42
15 / 32
Yöntem
• 1. Ortam
• Riyad Uluslararası Türk Okulu 4C sınıfında 20062007 eğitim-öğretim döneminde 33 öğrenci
eğitim görmekteydi. Sınıftaki oturuş düzeni
ikişerli gruplar halinde arka arkaya oturulan üç
sıra ve öğretmenin ön tarafta bulunduğu klasik
oturma düzeniydi.
16 / 32
Yöntem
• 2. Evren
• Riyad Uluslararası Türk Okulu 4C sınıfında
2006-2007 eğitim-öğretim döneminde eğitim
gören 33 öğrenci.
17 / 32
Yöntem
• 3. Örneklem sayısı
• Zayıf öğrencilerin ortalama 1. sınav puanları 55 puan civarında,
standart sapması ise 9 civarında beklenmetkedir. Öncesi sonrası
arasındaki 5 puanlık bir artışın önemli olduğu kabul edildiğinde
%80 güç için her bir grupta 53 kişi (toplam 104 kişi) gerekir.
• Evrenin tamamı (33 öğrenci) örneklendi.
18 / 32
Yöntem
• 4. Örnekleme yöntemi
• Deneysel tasarım. Dahil edilme kriterlerini
karşılayan 12 öğrenci.
19 / 32
Yöntem
• 5. Dahil edilme kriterleri
• 3C sınıfındaki okuyan öğrencilerden ilk sınav
ortalamaları en yüksek olan 6 öğrenci ve en düşük
olan 6 öğrenci.
20 / 32
Yöntem
• 6. Dışlama kriterleri
• Sınav sonuç bilgileri eksik olan bireyler. (1 öğrenci)
21 / 32
Yöntem
• 7. Araştırma tasarımı
• Randomize olmayan, öncesi-sonrası tasarımlı
deneysel çalışma.
22 / 32
Yöntem
• 8. Ana sonuç ölçütü
• Ortalama sınav puanı (Türkçe, Matematik, Fen ve
Teknoloji ile Sosyal Bilgiler )
23 / 32
Yöntem
• 9. Bağımsız değişkenler
–
–
–
–
Cinsiyet
Dakikada okunan kelime sayısı
1. dönem 1. yarı eksik ödev
1. dönem 2. yarı eksik ödev
24 / 32
Yöntem
• 10. Veri toplama
• Her öğrencinin yıl boyunca yazılı sınavlardan
aldığı puanlar ve yapmadıkları ödev sayıları
kaydedildi.
• Birinci dönemde yapılan ilk Türkçe, Matematik,
Fen ve Teknoloji ile Sosyal Bilgiler
sınavlarındaki not ortalamasına göre başarı
durumu en düşük olan 6 öğrenci ve başarı
durumu en yüksek olan 6 öğrencinin oturma
yerlerinde değişiklik yapıldı.
25 / 32
Yöntem
• Veri toplama
• Başarılı öğrencilerle başarısız öğrenciler bir araya gelecek
şekilde not ortalaması sıralamasına göre öğrenciler ikişerli
gruplara ayrıldı ve öğretmen tarafından yeni yerlerine
oturtuldu. (Başlangıçta başarılı ve başarısız öğrencilerden
bir arada oturan yoktu).
• Birinci dönemin ikinci sınavlarına kadar bu oturma düzeni
korundu.
• Birinci dönemin sonunda bu 12 öğrencinin notlarındaki
değişimler analiz edildi.
26 / 32
Yöntem
• 11. İstatistik analiz
• Analizlerde;
– Bağımlı örneklemlerde t testi,
• Wilcoxon testi
– Bağımsız örneklemlerde t testi,
• Mann Whitney U testi
– Marginal homogeneity
– Tekrarlayan ölçümlerde ANOVA
• Friedman
– Pearson korelasyon analizi kullanılabilir.
• Spearman
27 / 32
28 / 32
29 / 32
30 / 32
Grup Çalışması: Kendi Araştırma
Projemizi Yazalım
31 / 32