Transcript Autorzy pracy

Autorzy pracy:
Uczniowie klasy II gimnazjum w SOSW w Mławie.
Opiekunowie zespołu:
Bernadetta Witkowska, Maria Cichowska,
Anna Kinga Kołomańska, Ewa Tadrzak.
Data opracowania: 28.05.2013r.
1
Wstęp
Mława położona jest w północnej części Okręgu
Północnomazowieckiego Krainy Mazowieckiej. Współczesna
szata roślinna terenu Mławy ukształtowała się pod
bezpośrednim lub pośrednim wpływem działalności
człowieka, a w szczególności takich jej form jak: osadnictwo,
rolnictwo, gospodarka leśna. Obecnie na obszarze miasta
wyróżnia się następujące grupy roślinności: lasy i zarośla,
zadrzewienia śródpolne i śródłąkowe, ogrody działkowe,
kompozycje drzew i krzewów ozdobnych, grunty orne, łąki
i pastwiska. Głównymi gatunkami drzew i krzewów
tworzącymi je są: topola biała, topola osika, wiąz szypułkowy,
czeremcha
pospolita,
brzoza
brodawkowata,
dąb
szypułkowy, klon jesionolistny, robinia biała oraz bez czarny.
2
Las jest jednym z odnawialnych zasobów przyrody. Tworzą
go drzewa wraz z roślinami podszytu i runa. Człowiek od
wieków korzystał z jego dóbr – osiedlał się w jego
sąsiedztwie, czerpał pokarm.
3
Obecnie las pełni różnorodne funkcje, w tym główną –
kształtowanie środowiska: funkcje ekologiczne – stabilizacja
obiegu wody w przyrodzie, kształtowanie klimatu, oczyszczanie
atmosfery, przeciwdziałanie powodziom, lawinom, ochrona gleb
przed erozją; funkcje społeczne - kształtowanie warunków
zdrowotnych i rekreacyjnych, wzbogacanie rynku pracy; funkcje
produkcyjne – zachowanie odnawialności i trwałego
użytkowania drewna. Wraz z czasem zmienia się struktura
lasów. Działalność człowieka nie sprzyja ich rozwojowi. „Zielone
płuca” Ziemi są zagrożone. Jest to następstwem wzrostu
urbanizacji i uprzemysłowienia, a także zaśmiecania i pożarów
lasów, zmiany stosunków wodnych, obniżenia poziomu wód
gruntowych oraz zanieczyszczania gleb, wód i powietrza.
4
Fauna okolic Mławy jest typowa dla środkowej Polski.
Z dużych zwierząt można spotkać sarnę, rzadziej jelenia.
Poza tym w lasach wokół Mławy występuje większość
gatunków zwierząt i ptaków typowych dla ekosystemów
leśnych i leśno-polnych.
5
LAS
6
1. BEZ CZARNY
Jest to gatunek rośliny z rodziny piżmaczkowatych,
dawniej zaliczany był także do rodziny bzowatych.
Surowcem zielarskim są kwiaty i dojrzałe (czarne)
owoce. Jednakże własności lecznicze mają także
kora, korzenie i liście.
Inne zwyczajowe nazwy polskie: bez lekarski, bez
pospolity, bzowina, bzina, buzina, hyczka.
7
2. BORÓWKA
Krzewinki, krzewy, pnącza lub małe drzewa
o zimozielonym lub sezonowym ulistnieniu.
Kwiaty nieduże, dzwonkowate, w kolorze
białym,
bladoróżowym lub czerwonym.
Owocami są niebieskoczarne lub czerwone
jagody. Liście pojedyncze, często skórzaste.
Niektóre gatunki są uprawiane dla swoich
jadalnych owoców. Nadają się one do
bezpośredniego spożycia oraz do sporządzania
przetworów. W Polsce uprawiana jest tylko
borówka wysoka.
8
3. BRZOZA
Odmiana drzew i krzewów przynależna do
grupy brzozowatych o korze białej lub ciemnej.
Liście w budowie jajowate, ząbkowane. Kwiaty
żeńskie i męskie w postaci kotków. Z tym, że
żeńskie zawiązują się wiosną a męskie jesienią.
Owoce to skrzydlate orzeszki. Na świecie mamy
ponad 100 gatunków a w Polsce występuje 6
rodzimych.
9
4. FIOŁEK LEŚNY
Roślina wieloletnia, 5-20 cm wysokości.
Cała roślina jest naga lub słabo owłosiona.
Podnosząca się, rzadziej leżąca. Kłącze pod
liściową różyczką bez łusek. Liście
odziomkowe sercowate i długoogonkowe,
a łodygowe sercowato-jajowate, na krótszych
ogonkach. Liście
osadzone na długich
szypułkach, czerwonawo-fioletowe do 3cm
długości, z ciemnofioletową, długą ostrogą,
przeważnie zagiętą ku górze. Okwiat składa
się z 5 płatków, przy czym dwa z nich
skierowane są do góry, a trzy w dół.
Wewnątrz
kwiatu
jeden
słupek
z główkowatym znamieniem i 5 pręcików.
1
5. HUBA
Grzyb
pasożytniczy
tworzący
charakterystyczne owocniki w postaci
konsolki przyrośniętej bocznie do pnia lub
gałęzi drzewa. Niektóre huby powodują
duże zagrożenie dla roślin drzewiastych,
jednak atakują przeważnie osobniki
osłabione, uszkodzone, przyczyniając się
do ich szybszego zamarcia.
Wyróżnia się kilka rodzajów huby np.:
żagiew, korzeniowiec lub czyreń. Żyje
zarówno na drzewach liściastych, jak
i szpilkowych. Wysuszone owocniki
używane były dawniej do rozniecania
ognia.
1
6. JAGODA
Jest to
roślina wieloletnia z rodziny
wrzosowatych. Ma wiele nazw zwyczajowych, m.in.
jagoda, czarna jagoda, ciemna jagoda, leśna jagoda,
modra jagoda, czernica. Gałązki jej są ostro
kanciaste, nagie, zielone, gęsto rozgałęzione.
Ulistnienie ma skrętoległe, liście z zewnątrz
połyskujące, od spodu jaśniejsze, cienkie,
podługowato-jajowate,
na
brzegach
drobno
piłkowane, zaostrzone na szczycie. Ogonki krótkie.
Na zimę opadają. Kwiaty są pojedyncze, zwisające
w kątach liści na szypułkach długości 3-5 mm.
Spożywanie świeżych jagód i ich przetworów
wzmacnia wzrok, poprawia
ostrość widzenia,
zwłaszcza o zmroku.
1
7. JAŁOWIEC
Zawsze zielony, powoli rosnący, prosty, od nasady
rozgałęziony krzew o kolumnowej, niekiedy także
płasko rozpostartej formie wzrostu. Występuje
również jako małe drzewo o wielu pniach z wąsko
piramidalną (tylko rzadko spłaszczoną) koroną.
Osiąga wysokość 0,5 – 6 m (w uprawie – do 12
metrów). Młode pędy 3 m są kanciaste z wąskimi
podłużnymi listewkami. Liście szpilkowate,
przeważnie po trzy w okółku, daleko od siebie,
prosto odstające, nie zbiegające w dół pędu,
sztywne, kłujące, 10 – 28 mm długości i 1 – 2 mm
szerokości.
1
8. JARZĄB
Drzewo lub krzew osiągające wysokość do
15m. Młode pędy owłosione, później nagie.
Pączki stożkowate, wydłużone i szarosiwo
owłosione. Pączki szczytowe duże, nieco zagięte
u góry i niewyraźnie 3-łuskowe, boczne pozornie
jednołuskowe.
Ulistnienie skrętoległe. Liście nieparzystopierzaste, złożone z 9–15 listków,
pojedynczo
piłkowanych,
u nasady całobrzegich. Po
roztarciu pachną gorzkimi migdałami. Od spodu
za młodu szaro owłosione, później łysiejące.
Przylistki wcześnie odpadają wyrastające na
końcach pędów pionowo do góry. Jesienią
przebarwiają się na kolor od złotożółtego do
żółtoczerwonego.
1
9. KONWALIA
Konwalia
jest
rośliną
leczniczą
i ozdobną, której głównym walorem są
niewielkie kwiaty o charakterystycznym
zapachu i dzwonkowatym kształcie. Znana
jest pod wieloma nazwami zwyczajowymi
i ludowymi. Występuje często w lasach
niemal całej Polski, poza tym jest także
uprawiana.
Jest rośliną trującą.
1
10. MALINA
Krzew dorastający do 2 m
wysokości,
z podziemnymi rozłogami. Pędy wydłużone
rózgowato i łukowo zwieszone, pokryte kolcami.
Liście 3-5-7 listkowe, z wierzchu nagie, pod
spodem biało kutnerowato owłosione, boczne listki
siedzące. Brzeg liścia ostro piłkowany. Liście
pędów owocujących zawsze trzylistkowe. Kwiaty
białe, zwisłe, zebrane w luźne grona albo wiechy.
Kwitnie od maja do sierpnia. Roślina miododajna.
Owoce składają się z licznych, czerwonych,
rzadziej żółtych lub ciemnopurpurowych puszysto
owłosionych małych pestkowców zebranych
w owoc zbiorowy. Nasiona o strukturze
siatkowatej, pomarszczonej.
1
11. POZIOMKA
Owoce wielu gatunków poziomek są bardzo
słodkie i aromatyczne, są jadalne na surowo
i wykorzystywane na przetwory. Poziomki
zawierają
sole
mineralne,
garbniki,
flawonoidy, witaminę C i, w małej ilości,
olejek lotny. Ich liście i owoce stosuje się
pomocniczo
w
miażdżycy
naczyń,
nadciśnieniu, kamicy nerkowej i niektórych
drobnych chorobach skóry.
1
12. SZCZAWIK ZAJĘCZY
Jest to niepozornie wyglądająca wieloletnia
roślina dorastająca od 5-15 cm wysokości.
Najłatwiej spotkać można ją w lasach bądź
zaroślach, ale także ogrodach. Szczawik
należy do rodziny szczawikowatych. Roślina
tworzy cienkie pełzające rozłogi, z których
kępkami wyrastają liście i łodyżki kwiatowe.
Liście ma
jasnozielone, trójlistkowe
o charakterystycznym kwaśno-ściągającym
smaku. Kwiaty natomiast dość duże, barwy
białej z różowawymi żyłkowaniami i żółtymi
plamkami u nasady płatków. Surowiec
stanowią świeże liście. Zawierają one m.in.:
kwasy
organiczne,
sole
mineralne
i witaminę C.
1
13. ZAWILEC
Gromadzi
substancje
pokarmowe
w poziomych kłączach co decyduje
o tym, że zakwita wczesną wiosną. Lubi
gleby lekko kwaśne, świeże, żyzne
i wilgotne. Rośnie w miejscach cienistych.
Jest mrozoodporny. Ze względu na szybkie
zasychanie
części
nadziemnej
po
kwitnieniu, sadzić tylko wśród innych
roślin na przykład funkii. Sadzimy
w założeniach naturalistycznych w dużych
grupach po 10-20 razem.
1
14. ZIARNOPŁON WIOSENNY
Trwała roślina wieloletnia. Należy do najłatwiej
rozpoznawalnych z ok. 100 występujących
w Polsce gatunków jastrzębców. Jej łodyga jest
nierozgałęziona, bezlistna
wyprostowana,
o wysokości od 5 cm do 30 cm z pojedynczym
kwiatostanem (koszyczkiem) na wierzchołku.
Z jednego korzenia może wyrastać kilka łodyżek
kwiatowych. Pod ziemią zgrubiałe, pełzające
kłącze. Ma niebieskawozielone liście, zebrane
w odziomkową różyczkę, podłużne, odwrotnie
jajowate, u nasady zwężone, pod spodem
z gęstymi, długimi, gwiazdkowatymi, białymi
włoskami.
2
ZBIORNIKI WODNE
I TERENY PODMOKŁE
2
15. BÓBR
Masa ciała dorosłego osobnika dochodzi do 29
kg, a długość ciała do 110 cm. Jest zwierzęciem
silnie terytorialnym, rodzinnymi i zasadniczo
monogamicznym. Wiedzie nocny tryb życia.
Posiada szereg cech morfologicznych, które
ułatwiają mu prowadzenie ziemnowodnego trybu
życia – może przebywać pod wodą bez przerwy
nawet do 15 minut. Bóbr należy do nielicznego
grona gatunków, które potrafią przystosować
środowisko do własnych potrzeb.
Dzięki wyjątkowo silnym siekaczom bobry
potrafią ściąć bardzo grube drzewa, o średnicy
nawet do 1 metra.
Do najbardziej charakterystycznych śladów
funkcjonowania bobrów w środowisku należą
budowane tamy i żeremia.
2
16. KACZKA KRZYŻÓWKA
To gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny
kaczkowatych. Występuje na terenie całego
kraju w miejscach zapewniających żerowanie
i osłonę przed drapieżnikami. Pokarm kaczki
jest pochodzenia roślinnego i zwierzęcego:
nasiona traw i zbóż oraz części roślin, a także
owady, mięczaki, larwy, żaby, drobne rybki.
Krzyżówka dobrze pływa i nurkuje. Lot ma
szybki, wydaje skrzydłami charakterystyczny
poświst. Odzywa się jak kaczka domowa.
2
17. KARASKA
Ciało silnie wygrzbiecone, krępe, bocznie
ścieśnione. Brak wąsów. Łuski duże, 31-55 wzdłuż
linii bocznej. Płetwa grzbietowa wysoka z 17-25
promieniami. Jej górna krawędź jest wypukła.
Pierwszy promień miękki, giętki, na tylnej
krawędzi lekko piłkowany. W płetwie odbytowej
8-11 promieni. Płetwa ogonowa lekko wcięta.
Zęby gardłowe jednorzędowe. Na pierwszym łuku
skrzelowym 23-33 wyrostki filtracyjne. Grzbiet
brązowawy z zielonym połyskiem. Boki
jaśniejsze, żółtawobrązowe. Strona brzuszna od
żółtawej do brudnobiałej. Na trzonie ogona ciemna
plama. Długość 20 do 35 cm, maksymalnie 50 cm.
2
18. LESZCZ
Występuje w niemal całej Europie
z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego,
Apenińskiego,
zachodniej
Francji,
południowej
części
Półwyspu
Bałkańskiego, północnej Szkocji oraz
północnej Skandynawii. W Polsce jest
pospolity w dużych jeziorach, rzekach
nizinnych i w przybrzeżnej strefie
Bałtyku. Żyje w stadach w dolnych
partiach dużych
rzek
(kraina
leszcza),
w
jeziorach i zbiornikach
zaporowych,
najchętniej
przebywa
w
głębokiej
wodzie
z
bogatą
roślinnością.
2
19. ŁABĘDŹ
Gatunek dużego, częściowo wędrownego ptaka
wodnego z rodziny kaczkowatych, jest jednym
z najcięższych ptaków latających. Występuje na
całym niżowym obszarze kraju, w akwenach
o różnej wielkości i charakterze. W Polsce
ostatnio wiele ptaków zimuje w kraju, gdzie są
dokarmiane przez ludzi. Żywi się pokarmem
roślinnym, ale z dodatkiem małży, ślimaków
i larw owadów. Pokarm często wydobywany jest
wprost z dna zbiornika poprzez zanurzenie
całego przodu ciała i uniesienie tylnej części
ponad wodę.
2
20. TATARAK
Występuje
na
brzegach
wód,
rowów o wolno płynących wodach. Roślina
była wykorzystywana i rozprzestrzeniana
przez ludzi przynajmniej już dwa tysiące
lat temu. Kłącze wykorzystuje się do
aromatyzowania
cukrów,
nalewek
i likierów. Roślina ta pochodzi z Azji, a do
Polski została sprowadzona przez Tatarów
(stąd nazwa). Jest w pełni mrozoodporna.
Roślina osiąga od 60 do 120 cm Kłącze
czołgające się, dorastające do 3 cm
średnicy,
lekko
obłe,
aromatyczne,
o zapachu cynamonowo-kamforowym, ze
śladami po obumarłych liściach.
2
21. TRZCINA
Należy do rodziny wiechlinowatych. Najczęściej
można ją spotkać wokół wód przybrzeżnych i na
wybrzeżach. Jest bardzo wytrzymałą rośliną,
której wysokość może dochodzić do nawet
czterech metrów. Jej kwiaty lub inaczej
kwiatostany mają długość od dwudziestu do nawet
pięćdziesięciu centymetrów.
2
22. WIERZBA
Wierzba to rodzaj drzew, krzewów lub
płożących krzewinek z rodziny wierzbowatych.
Występuje około 400 gatunków tego rodzaju.
Rośnie na wszystkich kontynentach z wyjątkiem
Australii i Antarktydy. W Polsce dziko rośnie
około 30 gatunków. Ponadto wiele gatunków jest
uprawianych (głównie jako rośliny ozdobne).
Liście są zwykle wąskie, lancetowate, piłkowane
i zazwyczaj krótkoogonkowe. Kwiaty zazwyczaj
dwupienne, bez okwiatu, osadzone w kątach
przysadek
i zebrane w kotki (bazie).
2
23. ŻABA ZIELONA
Najpospolitsza krajowa żaba zielona, spotykana
nad zbiornikami wodnymi. Zamieszkuje
wszelkie wody stojące i wolno płynące.
Najczęściej spotykana nad brzegami oraz
w
płytkim,
przybrzeżnym
pasie
wód
porośniętym roślinnością wodną i nadbrzeżną.
Pożywienie jej stanowią owady, pajęczaki
a także ślimaki i dżdżownice.
3
POLA I ŁĄKI
3
24. BABKA LANCETOWATA
Jest to gatunek byliny należący do rodziny
babkowatych. Występuje w stanie dzikim
w całej niemal Europie, w Afryce północnej
oraz w Azji. Jest znana na innych
kontynentach. Gatunek bardzo zmienny,
przystosowuje się do różnych warunków.
W Polsce jest rośliną pospolitą.
Babka lancetowata jest rośliną znaną od
bardzo dawna w lecznictwie między innymi
jako środek wykrztuśny.
3
25. JASKIER
Kwiaty tej rośliny są bladożółte,
o średnicy do 12 mm, wyrastające na
długich, owłosionych szypułkach. Łodyga
o wysokości od 10 do 80 cm. Liście
odziomkowe na bardzo krótkim ogonku.
Typowa roślina łąk i pastwisk. W stanie
świeżym gatunek trujący.
3
26. JASZCZURKA
Podrząd gadów o długości ciała do 22,5 cm.
Jaszczurka jest smukła, ma długi, ostro
zakończony ogon, małą głowę, podstawową
barwę ciała brązową lub
szarą,
bardzo
zmienną. Porusza się ruchem wijącym.
Zamieszkuje tereny kamieniste, nieużytki,
winnice, widne lasy. W południowej Europie
spotykana także na murach budynków.
Owadożerna, aktywna przez cały dzień przy
ciepłej pogodzie.
3
27. MNISZEK LEKARSKI
Występuje na siedliskach otwartych: nieużytkach,
łąkach, polach, trawnikach, w ogrodach. Roślina
światłolubna i azotolubna. Kwiaty są przedprątne,
co utrudnia samozapylenie. Roślina kwitnie od
kwietnia do sierpnia. Zapylana jest przez owady.
Nasiona roznoszone przez wiatr na duże odległości.
Jedna roślina wydaje w ciągu roku ok. 3000 nasion.
W wieloletnich uprawach rolnych, na użytkach
zielonych oraz w sadach i ogrodach jest uciążliwym
chwastem.
3
28. OSET POLNY
Roślina wieloletnia, dorastającą nawet 150
cm wysokości. Pospolity i uciążliwy chwast.
Występuje
na
polach,
łąkach,
w winnicach i ogrodach. Może rosnąć na
miejscach bardzo suchych, gdyż daleko
płożący się i sięgający do 200 cm korzeń
może zawsze dostarczyć dostatecznej ilości
wilgoci.
3
29. PODBIAŁ POSPOLITY
Łodyga kwiatostanowa wysokości do 30 cm.
Bladożółta
lub
bladozielona,
pokryta
łuskowatymi, czerwonawymi liśćmi. Kłącze
cienkie, czołgające się, długości do 1 m. Pędy
kwiatostanowe bezlistne, pokryte łuskami.
Liście - odziomkowe, długoogonkowe, duże,
okrągławo-sercowate, z ząbkowanym brzegiem
i płytkimi zatokami, pokryte od spodu
srebrzystym meszkiem. Kwiat - mały,
złocistożółty koszyczek na każdej łodydze
kwiatonośnej. Owoce - niełupki, duże i nagie,
z białym puchem kielichowym.
3
30. SARNA
Jest to gatunek parzystokopytnego ssaka
z rodziny jeleniowatych. Sarna to jedno
z ważniejszych zwierząt łownych Europy.
W Polsce jest gatunkiem pospolitym. Żyje
głównie w lasach liściastych, mieszanych,
w miejscach, gdzie występuje duża ilość zarośli.
Jest spotykana także na terenach łąkowych
i uprawowych. Sarny poławiane są dla mięsa
i skór.
3
31. SZCZAW
Występuje w całej Europie i na większości
obszaru Azji, w Afryce Północnej (Maroko)
i w Australii. W Polsce gatunek pospolity na
całym obszarze (w górach po regiel dolny). Jest to
roślina wieloletnia o wysokości 30 – 100 cm.
Zawiera szkodliwe dla zdrowia szczawiany, które
powodują odwapnienie kości. Nie powinny go jeść
osoby cierpiące na kamienie nerkowe, reumatyzm
czy artretyzm. Jest rośliną żywicielską dla
gąsienicy motyla.
3
32. TORF
Jest to skała osadowa powstała w wyniku
zachodzących w szczególnych warunkach
przemian obumarłych szczątków roślinnych,
najmłodszy węgiel kopalny. Zawiera mniej niż
60% węgla. Składa się z nierozłożonych
szczątków
roślin,
oraz
bezstrukturalnej
(amorficznej) masy humusu. Może
być
w różnym stopniu nasycony substancjami
mineralnymi. Najczęściej jest to piasek, czasami
wytrącone związki żelaza, rzadko związkami
fosforu.
4
33. MRÓWKA
Pospolity
owad leśny, żyje głównie
w lasach, szczególnie iglastych. Buduje
gniazda [tzw. Mrowiska]. Najczęściej
znajduje się one w zacisznym, ale częściowo
przynajmniej słonecznym miejscu, zwykle
przy pniu drzewa. Mrówka rudnica odgrywa
ważną role w funkcjonowaniu ekosystemów
leśnych Latem mrówki jednego mrowiska
zabijają około 50 tysięcy larw owadów,
broniąc w tej sposób las przed masowym ich
rozmnożeniem się. Ponadto usuwają martwe
szczątki zwierząt, pełniąc roli W Polsce
podlega ochronie częściowej. Gniazd
mrówek nie wolno niszczyć!
4