Transcript Charakter i funkcje sankcji administracyjnych oraz wybrane modele

Charakter i funkcje sankcji administracyjnych
oraz
wybrane modele regulacji
na przykładach przepisów z zakresu prawa
społecznego
Ewa Chorąży-Jeziorska
Departament Prawa Społecznego
Rządowe Centrum Legislacji
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
1
Pojęcie „sankcji” w teorii prawa
Sankcja oznacza ujemne skutki prawne
(dolegliwość), jakie powinny nastąpić, jeżeli
adresat normy prawnej nie zastosuje się
do nakazu albo zakazu ustanowionego
w przepisie prawa
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
2
Brak definicji legalnej „sankcji administracyjnej”
oraz ogólnej regulacji normującej zagadnienia
materialno-prawne i proceduralne związane
z stosowaniem sankcji
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Pojęciem „sankcji administracyjnych” posługuje się doktryna
i orzecznictwo sądowe.
W przepisach prawa administracyjnego używa się na określenie
sankcji:
•niejednolitej
terminologii
„opłata
podwyższona”,
„administracyjna kara pieniężna”, „kara pieniężna”, „opłata
sankcyjna”, „kwota dodatkowa”, „dodatkowe zobowiązaniowe
podatkowe”
albo
•opisowego wskazania konsekwencji naruszenia norm prawa
administracyjnego – pozbawienie, wstrzymanie, nakazanie
nieczynienia albo ograniczenie użytku z przyznanego uprawnienia.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
4
Definicje sankcji administracyjnej
w doktrynie prawa
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
5
Według prof. dr hab. J. Filipka - sankcje administracyjne
rozumiane są jako całokształt gwarancji prawnych,
zabezpieczających realizację prawa, i należy je odnosić
do wszystkich sytuacji, w których sprawca zachował się
niezgodnie z treścią normy prawa, a nie wyłącznie
do przypadków naruszenia obowiązku
J. Filipek „Sankcja w prawie administracyjnym”, PiP 1963 z. 12
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Według dr M. Wincenciaka sankcja administracyjna to
nakładane w drodze aktu stosowania prawa przez organ
administracji
publicznej
wynikające
ze
stosunku
administracyjnoprawnego ujemne (niekorzystne) skutki
dla podmiotów prawa które nie stosują się do obowiązków
wynikających z norm prawnych lub aktów stosowania prawa
M. Wincenciak „Sankcje administracyjne i procedura ich wymierzania”
Wolters Kluwer, 2008
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
7
W ujęciu dr M. Lewickiego sankcje prawne w prawie
administracyjnym to wynikające bezpośrednio z przepisów
prawa powszechnie obowiązującego lub podjętej na ich
podstawie władczej wypowiedzi organu administracji
publicznej niekorzystne skutki naruszenia obowiązków
prawnych przez ich adresatów, polegające na pogorszeniu
ich sytuacji prawnej w drodze nałożenia obowiązku lub
pozbawienia uprawnienia.
M. Lewicki „Pojęcie sankcji prawnej w prawie administracyjnym” PiP 2002
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Rekomendacja Nr R(91) Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia
13 lutego 1991 r. w sprawie sankcji administracyjnych, w której
mianem sankcji administracyjnych określono kary nakładane
w drodze aktów administracyjnych na podmioty zachowujące się
sprzecznie ze stosowanymi normami prawnymi, przybierające postać
grzywny lub innego środka karnego, niezależnie od tego, czy mają
charakter pieniężny, czy też nie.
Z tej kategorii wyłączono:
• środki, które władze administracyjne są obowiązane podjąć
w rezultacie postępowania karnego
• sankcje dyscyplinarne
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Definicja „sankcji administracyjnej” w komisyjnym
projekcie ustawy – Przepisy ogólne prawa
administracyjnego – druk nr 3942 w VI kadencji Sejmu
(tekst projektu ustawy dostępny na stronie
www.sejm.gov.pl)
sankcja administracyjna – dolegliwość o charakterze
pieniężnym lub innym, stosowana przez organ
administracji publicznej z powodu naruszenia prawa
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Typologia funkcji sankcji administracyjnych
•
represyjna (sankcja ma stanowić dolegliwość dla podmiotu, wobec
którego jest stosowana; jest nakładana bez względu na skutek wywołany
popełnieniem deliktu administracyjnego) – typowa dla większości sankcji
o charakterze finansowym
•
restytucyjna (sankcja ma wymusić przywrócenie stanu zgodności
rzeczywistości ze stanem wynikającym z normy prawa) – typowa
dla większości sankcji o charakterze niepieniężnym
•
prewencyjna (sankcja ma zapobiegać naruszeniu prawa)
•
redystrybucyjna (sankcja ma stanowić „nawiązkę” za szkody wywołane
deliktem)
Ustalenie funkcji, jakie pełni sankcja, wynika z analizy normy prawnej sankcję
ustanawiającej, rodzaju aktu normatywnego, ją zawierającego, a także zasad
odpowiedzialności za popełniony delikt oraz kryteriów dopuszczalności
odstąpienia od nałożenia sankcji albo jej zmniejszenia.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Cechy sankcji administracyjnej
Kara administracyjna stanowi środek przymusu służący
zapewnieniu realizacji wykonawczo-zarządzających zadań
administracji, nie stanowi odpłaty za popełniony czyn
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 odpowiedzialność nie opiera się na kryterium winy
sprawcy, ale na fakcie naruszenia obowiązku prawnego,
jest odpowiedzialnością ex lege; nie obowiązuje zasada
domniemania niewinności
 podmiotami, na które nakłada się karę nie są tylko
osoby fizyczne, podczas gdy odpowiedzialności
za przestępstwo lub wykroczenie mogą podlegać tylko
osoby fizyczne (odpowiedzialność za przestępstwo lub
wykroczenie jest odpowiedzialnością osobistą)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Cechą odróżniającą „karę” w rozumieniu przepisów karnych
od „kary” sankcji administracyjnej jest to, że ta pierwsza musi
mieć charakter zindywidualizowany – może być wymierzana
tylko, jeżeli osoba fizyczna swoim zawinionym czynem
wypełni znamiona przestępstwa (wykroczenia, przestępstwa
karnoskarbowego), natomiast ta druga może zostać nałożona
zarówno na osobę fizyczną, jak i na osobę prawną,
stosowana jest automatycznie, z tytułu odpowiedzialności
obiektywnej i ma przede wszystkim znaczenie prewencyjne.
Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 22 września 2009 r., SK 3/08,
OTK-A 2009, nr 8, poz. 125
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
14
 wymierzanie kar następuje w trybie postępowania
administracyjnego w formie decyzji administracyjnej
 kontrolę sądową sprawują sądy administracyjne
pod kątem zgodności z prawem – legalności decyzji
administracyjnej wymierzającej karę; w niektórych
ustawach przewidziano szczególny tryb postępowania
kontrolnego
w
przedmiocie
nakładania
administracyjnych
kar
pieniężnych
[odwołania
od decyzji o nałożeniu kary rozpatruje Sąd Okręgowy w
Warszawie w Warszawie – sąd gospodarczy w trybie
przepisów kpc – np. art. 53-56 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii
i telewizji (Dz. U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226,z późn. zm.)]
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Konkludując, należy stwierdzić, że granica pomiędzy deliktem
administracyjnym i będącą jego konsekwencją karą administracyjną
a wykroczeniem jest płynna i określenie jej należy do zakresu
swobody władzy ustawodawczej. (…) Trybunał Konstytucyjny
wielokrotnie podkreślał, że nie jest organem powołanym
do kontrolowania celowości i trafności rozwiązań przyjętych przez
ustawodawcę.
Punktem
wyjścia
rozstrzygnięć
Trybunału
Konstytucyjnego jest zawsze założenie racjonalności działań
ustawodawcy i domniemanie zgodności ustaw z Konstytucją.
Zadaniem Trybunału jest jedynie ocena, czy przyjęte przez
ustawodawcę rozwiązania nie naruszają norm i wartości
konstytucyjnych.
Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 15 stycznia 2007 r., P 19/06,
OTK-A 2007, nr 1, poz. 2
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Represyjność sankcji jako kryterium decydujące o uznaniu
przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności
uregulowania konkretnej dolegliwości jako sankcji
nakładanej w trybie administracyjnym
(w przypadkach uznania, że kara nie może być nakładana z tytułu
odpowiedzialności obiektywnej a także w razie uznania, że celem sankcji jest
odpłata za czyn)
Niejednolite orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w zakresie konsekwencji
przewagi elementu represyjnego. W wielu orzeczeniach Trybunał
Konstytucyjny nie uznał za sankcje karne sankcji o charakterze prewencyjnorepresyjnym np. wyrok TK z dnia 18 kwietnia 2000 r., K 23/99, OTK 2000, nr 3,
poz. 89; wyrok TK z dnia 24 stycznia 2006 r., SK 52/04 , OTK-A 2006, nr 1,
poz. 6
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Z punktu widzenia poglądów Trybunału Konstytucyjnego
odpowiedzialność
karnoadministracyjna
to
odpowiedzialność
typu
represyjno-porządkowego,
będąca przejawem interwencjonizmu państwowego
w sferach, jakie zostały uznane przez ustawodawcę
za szczególnie istotne. Odpowiedzialność ta, oparta
na zasadzie winy obiektywnej, może posługiwać się
sankcjami bezwzględnie oznaczonymi i wówczas
przybiera charakter odpowiedzialności ustawowej.
Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 24 stycznia 2006 r., SK 52/04,
OTK-A 2006, nr 1, poz. 6
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Niewątpliwie opłata przewidziana z tytułu niespełnienia
obowiązku
zawarcia
umowy
ubezpieczenia
obowiązkowego ma nie tylko charakter dyscyplinujący,
ale także represyjny. Wniesienie opłaty nie zwalnia
z obowiązku zawarcia umowy. Nie należy jej jednak
utożsamiać z instytucją prawa karnego. Trzeba mieć
na względzie, że kary pieniężne przewidziane są także
prawem
cywilnym
(właśnie
kary
umowne)
i administracyjnym.
Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 18 kwietnia 2000 r., K 23/99,
OKT ZU 2000, nr 3, poz. 89
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Dopuszczalność stosowania art. 42 Konstytucji RP jako wzorca kontroli
Art. 42.
1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu
zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie
jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn,
który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa
międzynarodowego.
2. Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma
prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on
w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych
w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.
3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie
stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Należy podkreślić, że rozdział II Konstytucji ma zastosowanie nie tylko
w postępowaniach karnych w sensie stricte (por. orzeczenia z:
7 grudnia 1993 r., sygn. K 7/93, OTK w 1993 r., cz. II, poz. 42 i 26
kwietnia 1995 r., sygn. K. 11/94, OTK w 1995 r., cz. I, poz. 12; teza
podtrzymana po wejściu w życie Konstytucji z 1997 r. m.in. przez
wyroki z: 8 grudnia 1998 r., sygn. K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117;
27 lutego 2001 r., sygn. K 22/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 48; 19 marca
2007 r., sygn. K 47/05, OTK ZU nr 3/A/2007, poz. 27). Zawarte w tym
rozdziale gwarancje odnoszą się „do wszelkich postępowań
represyjnych, tzn. postępowań, których celem jest poddanie obywatela
jakiejś formie ukarania lub jakiejś sankcji”.
Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 12 maja 2009 r., P 66/07,
OTK-A 2009, nr 5, poz. 65
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Zasada ne bis in idem (nie można orzekać dwa razy w tej samej sprawie
przeciw temu samemu oskarżonemu) w przypadku zbiegu
odpowiedzialności administracyjnej i karnej
Z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wynika, że zasada ne bis in idem
zawiera zakaz podwójnego karania tej samej osoby za ten sam czyn nie
tylko w odniesieniu do wymierzania sankcji karnej, lecz także przy
stosowaniu innych środków represyjnych, w tym sankcji administracyjnych
(np. wyrok TK z dnia 4 września 2007 r., sygn. P 43/06, OTK-A 2007, nr 8,
poz. 95 i wyrok TK z dnia 18 listopada 2010 r., P 29/09, OTK-A 2010, nr 9, poz.
104)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Nasila się w nim tendencja do gwarantowania przestrzegania różnych obowiązków
o charakterze publicznym, w tym głównie – daninowym, za pomocą sankcji ekonomicznych,
nazywanych w różny sposób (np. dodatkowa opłata, dodatkowe zobowiązanie podatkowe,
opłata z tytułu niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy obowiązkowego ubezpieczenia), ale
z reguły bez użycia słowa „kara”. Sankcje te są wymierzane w trybie pozasądowym, chociaż
z reguły ich przez sprawcę, opartego na kodeksach karnych, rozwija się poboczny nurt
represjonowania przy pomocy sankcji ekonomicznych, często bardziej dolegliwych niż grzywny
przewidziane
przez
prawo
karne
lub
prawo
wykroczeń,
stosowanych
bez zachowywania standardów ochronnych obowiązujących w postępowaniu karnym,
w
szczególności
winy
jako
przesłanki
odpowiedzialności,
prawa
do
obrony
i zasady ne bis in idem. Trybunał Konstytucyjny uznaje za zasadne skrupulatne ocenianie tych sui
generis karnych mechanizmów prawnych ze względu na wzorce konstytucyjne dotyczące
szeroko pojętej odpowiedzialności o charakterze represyjnym.
Z uzasadnienia do wyroku TK z dnia 18 listopada 2010 r., P 29/09,
OTK-A 2010, nr 9, poz. 104
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Brak ogólnej regulacji normującej zagadnienia materialno-prawne
i proceduralne związane z stosowaniem sankcji, normującej takie
zagadnienia, jak:
• pojęcie sankcji administracyjnej,
• zasady odpowiedzialności za naruszenie,
• ustanie karalności naruszenia z uwagi na upływ czasu,
• wyłączenie
odpowiedzialności
administracyjnej
za
działanie
wyczerpujące znamiona deliktu administracyjnego,
• sposób formułowania sankcji administracyjnej, w tym jej miarkowanie
(wymiar i zakres dolegliwości)
Brak jednolitych zasad nakładania sankcji administracyjnych
przez organy administracji publicznej, w tym przesłanek wymiaru kary
Przy dokonywaniu oceny wysokości wymierzonej kary pieniężnej sądy
muszą się odwoływać do zasad ogólnych prawa i postępowania
administracyjnego oraz celu ustawy, w której normę zawierającą sankcję
ustanowiono
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Minimalne standardy zalecane do realizacji państwom członkowskim
w Rekomendacji Nr R(91) Komitetu Ministrów Rady Europy
z dnia 13 lutego 1991 r. w sprawie sankcji administracyjnych:
• sankcje i warunki, w jakich mogą one być nakładane, winna
definiować ustawa,
• nie wolno nałożyć sankcji, jeżeli w czasie popełnienia czynu nie
stanowił on postępowania sprzecznego z odnośnymi normami;
w sytuacji, gdy obowiązywały wówczas łagodniejsze reguły
odpowiedzialności nie można stosować wprowadzonej później
surowszej sankcji, a w przypadku wejścia w życie mniej represyjnych
postanowień należy je zastosować wobec osoby objętej
administracyjnym reżimem odpowiedzialności
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
25
• nikt nie może być dwukrotnie karany administracyjnie za ten sam czyn,
na postawie tej samej normy prawnej albo norm chroniących ten sam
interes społeczny (…)
• każde postępowanie wszczęte w sprawie nałożenia sankcji musi –
ze względu na potrzebę ochrony praw danej osoby – zakończyć się
rozstrzygnięciem (aktem zamykającym postępowanie)
• do sankcji administracyjnych powinny stosować się następujące
specyficzne zasady:





każda osoba powinna być poinformowana o zarzutach
należy jej udzielić wystarczającego czasu do przygotowania się do sprawy
każda osoba powinna być poinformowana o charakterze świadczących
przeciwko niej dowodów
należy jej zapewnić możliwość wypowiedzenia się przed podjęciem decyzji
akt administracyjny nakładający sankcję powinien wskazywać motywy,
na których się opiera
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Prawa społeczne
Podstawowe źródła: Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i
Kulturalnych z 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 169),
Europejska Karta Społeczna z 1961 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 8, poz. 67)
•
prawo do pracy
•
prawo do odpowiednich, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
•
prawo do organizowania się i do rokowań zbiorowych
•
prawo do ochrony rodziny, kobiet, dzieci i młodzieży
•
prawo do zabezpieczenia społecznego
•
prawo do ochrony zdrowia
•
prawo do nauki
•
prawo do odpowiedniego poziomu życia
Podstawowym źródłem praw społecznych w Polsce jest Konstytucja RP
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Sankcje w prawie pracy i sankcje
dyscyplinarne
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Sankcje w prawie pracy
Odpowiedzialność pracownicza – przewidziane w przepisach prawa pracy
negatywne skutki o charakterze prawnym, które mają być stosowane wobec
pracownika za jego naganne zachowanie (definicja zaproponowana
przez W. Sanetrę w W. Sanetra „Odpowiedzialność według prawa pracy. Pojęcie,
zakres, dyferencjacja”, Wydawn. Uniwersytetu Wrocławskiego, 1991)

podstawą odpowiedzialności materialnej pracownika są: wykazanie szkody,
wykazanie bezprawności zachowania się pracownika, wina subiektywna
oraz istnienie związku przyczynowego między zachowaniem się pracownika
a powstałą szkodą - charakter sankcji kompensacyjny (np. naprawienie szkody
wyrządzonej pracodawcy), represyjny (stanowi określoną dolegliwość
finansową) oraz prewencyjny

podstawą odpowiedzialności porządkowej pracownika są: naruszenie
określonych obowiązków przez pracownika oraz subiektywna naganność czynu
(wina) – charakter sankcji represyjny oraz prewencyjny (ma na celu
zdyscyplinowanie pracownika)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
29
 rodzaje sankcji:
o charakterze dyscyplinującym upomnienie, nagana, kara
pieniężna
albo o charakterze majątkowym np. obniżenie wynagrodzenia,
potrącenie premii
 odpowiedzialność
majątkowy
pracodawcy
ma
najczęściej
charakter
 podmioty uprawnione do stosowania odpowiedzialności z zakresu
prawa pracy: pracodawcy, sądy pracy, organy Państwowej
Inspekcji Pracy, społeczni inspektorzy pracy, komisje pojednawcze
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Sankcje dyscyplinarne
• niejednolitość
poglądów
doktryny
co
do
charakteru
odpowiedzialności
dyscyplinarnej
(przypisanie
sankcji
dyscyplinarnych do konkretnej gałęzi prawa pociąga za sobą
stosowanie procedury charakterystycznej dla tej gałęzi)
• sankcje dyscyplinarne powodują rozwiązanie albo negatywną
zmianę treści stosunku prawnego łączącego członka organizacji
publicznej z tą organizacją (np. wydalenie, pozbawienie funkcji,
zawieszenie w prawach członka, obniżenie stopnia)
• odpowiedzialność dyscyplinarna pracowników, których status jest
uregulowany w tzw. pracowniczych pragmatykach służbowych
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Różnice
między
odpowiedzialnością
odpowiedzialnością porządkową
Odpowiedzialność dyscyplinarna
 kary orzekają specjalnie do tego
powołane organy
dyscyplinarną
a
kodeksową
Kara porządkowa
 kary nakłada pracodawca
 trzy rodzaje kar:
 zróżnicowany dla poszczególnych
grup zawodowych katalog sankcji
upomnienie
 dotkliwość kary (nawet eliminacja
z danej grupy zawodowej)
kara pieniężna
nagana
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
32
• odpowiedzialność
dyscyplinarna
funkcjonariuszy
mundurowych i żołnierzy zawodowych
służb
• odpowiedzialność dyscyplinarna w korporacjach zawodowych
• odpowiedzialność dyscyplinarna w stowarzyszeniach
• odpowiedzialność dyscyplinarna w sporcie
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Zasady wymierzania sankcji dyscyplinarnych
•
regulacje w zakresie trybu postępowania o wymierzenie kary
dyscyplinarnej nie są kompleksowe i z reguły odsyłają w sprawach
nieuregulowanych w tych przepisach do odpowiedniego stosowania
kodeksu postępowania karnego
•
orzeka organ kolegialny składający się z osób należących do danej grupy
zawodowej, zajmujących co najmniej równorzędną funkcję w strukturze
korporacji w porównaniu z funkcją osoby podlegającej ukaraniu,
a w przypadku osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy albo
pełniących służbę członkami organu kolegialnego mogą być osoby
posiadające taki sam status; w służbach mundurowych najczęściej władzę
dyscyplinarną sprawują przełożeni,
•
postępowanie dyscyplinarne jest dwuinstancyjne (stronami są podmiot
inicjujący postępowanie dyscyplinarne – quasi oskarżyciel oraz obwiniony
o naruszenie prawa lub zasad deontologii)
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Postępowanie dyscyplinarne ma, według Trybunału, podobnie jak postępowanie
karne, charakter represyjny (zob. wyroki TK z: 8 grudnia 1998 r., sygn. K 41/97;
11 września 2001 r., sygn. SK 17/00; 19 marca 2007 r., sygn. K 47/05). Różni się ono
od postępowania karnego w szczególności naturą czynów nagannych
kwalifikowanych jako delikty dyscyplinarne oraz tym, że postępowanie dyscyplinarne
nie jest wymiarem sprawiedliwości w rozumieniu art. 175 ust. 1 ustawy zasadniczej.
Niemniej jednak właśnie ze względu na swój represyjny charakter gwarancją
konstytucyjnej ochrony osób podlegających odpowiedzialności dyscyplinarnej jest jak utrzymuje Trybunał - przyznanie im możliwości wniesienia odwołania do sądu,
który kontroluje poprawność postępowania dyscyplinarnego i jest upoważniony, by
uchylić orzeczenie wydane przez organy dyscyplinarne (zob. wyroki TK z: 2 czerwca
1999 r., sygn. K 34/98, OTK ZU nr 5/1999, poz. 94; 4 marca 2008 r., sygn. SK 3/07;
2 września 2008 r., sygn. K 35/06). (…) Formułując standardy dotyczące
postępowania dyscyplinarnego Trybunał stwierdził nadto, że rodzaj orzeczonej kary
dyscyplinarnej nie może być kryterium różnicującym dostęp ukaranego do sądu.
Z uzasadnienia wyroku TK z dnia 6 listopada 2012 r., K 21/11,
OTK-A 2012, nr 10, poz. 119
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
35
•
Typologia sankcji administracyjnych
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
36
kara
pieniężna
–
dolegliwość
za
działanie
bez wymaganego prawem zezwolenia władzy publicznej,
naruszenie zakazu albo nakazu określonego normami
prawa lub za spowodowanie stanu bezprawia
administracyjnego,
posiadającego
cechę
ciągłości
w określonym przedziale czasu
Zagrożenie karą pieniężną może być określane:

w sposób sztywny (określenie konkretnej stawki za określony rodzaj
naruszenia)
 widełkowo poprzez sprecyzowanie górnego i dolnego progu zagrożenia
 w zależności od dochodu osiąganego przez
administracyjnie w określonym przedziale czasu
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
odpowiedzialnego
37
Wybór administracyjnej kary pieniężnej jako metody karania
określonego
zachowania
powoduje
odciążenie
wymiaru
sprawiedliwości oraz zmniejszenie kosztów postępowania
ponoszonych przez Skarb Państwa
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Kryteria różnicujące grzywnę i administracyjną karę pieniężną
grzywna
administracyjna kara pieniężna
podmiot stosujący karę
podmiot stosujący karę
sąd powszechny, Sąd Najwyższy
organ administracji publicznej
podstawowe zasady i tryb postępowania normują
podstawowe zasady i tryb postępowania normują
Kodeks postępowania karnego
Kodeks postępowania w sprawach o
wykroczenia
Kodeks postępowania administracyjnego
Ordynacja podatkowa
odpowiedzialności podlegają
odpowiedzialności podlegają
co do zasady osoby fizyczne i podmioty
zbiorowe (wyjątkowo)
osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki
organizacyjne
podstawa odpowiedzialności
podstawa odpowiedzialności
wyczerpanie znamion czynu zabronionego,
wina oraz społeczna szkodliwość czynu w
stopniu większym niż znikomy
wypełnienie przesłanek deliktu
administracyjnego bez potrzeby ustalania winy
wysokość kary
wysokość kary
ustala się w granicach ustawowych w
odniesieniu do konkretnego sprawcy
w większości regulacji w sposób sztywny
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
Art. 130. 1. Kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych - podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 do 6.000 zł.
2. Kto bez zezwolenia prowadzi placówkę zapewniającą całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym,
przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w której przebywa:
1)
nie więcej niż 10 osób - podlega karze pieniężnej w wysokości 10.000 zł;
2)
więcej niż 10 osób - podlega karze pieniężnej w wysokości 20.000 zł.
3. W przypadku prowadzenia bez zezwolenia przez jeden podmiot więcej niż jednej placówki, o której mowa w
ust. 2, karę wymierza się osobno za każdą z placówek.
4. Kto po uprawomocnieniu się decyzji o nałożeniu kary pieniężnej za prowadzenie bez zezwolenia wojewody
placówki zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom
w podeszłym wieku nie zaprzestał jej prowadzenia, podlega karze pieniężnej w wysokości 40.000 zł.
5. W przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia osób przebywających w placówce zapewniającej
całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku
prowadzonej bez zezwolenia wojewoda może, poza nałożeniem kary pieniężnej, wydać decyzję nakazującą
wstrzymanie prowadzenia tej placówki, z nadaniem rygoru natychmiastowej wykonalności, do czasu uzyskania
zezwolenia.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Art. 131. 1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 130, wymierza, w drodze decyzji administracyjnej,
wojewoda.
2. Wysokość kary, o której mowa w art. 130 ust. 1, ustala wojewoda, biorąc pod uwagę rozmiar
prowadzonej działalności, stopień, liczbę i społeczną szkodliwość stwierdzonych uchybień.
3. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego.
4. Od nieuiszczonych w terminie kar pobiera się odsetki ustawowe.
5. Egzekucja kar wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji.
Art. 131a. (pominięty)
Art. 132. 1. Wpływy z tytułu kar pieniężnych nakładanych na podstawie art. 131 ust. 1 stanowią dochód
budżetu państwa.
2. Kary pieniężne nakładane na podstawie art. 131 ust. 1 wpłacane są na rachunek bieżący dochodów
urzędu wojewódzkiego.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
Art. 198. Kto nie realizuje zaleceń pokontrolnych, o których mowa w art. 125 ust. 1, podlega karze pieniężnej
w wysokości od 500 do 10.000 zł.
Art. 199. 1. Karę pieniężną, o której mowa w art. 198, wymierza, w drodze decyzji, wojewoda.
2. Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw rodziny.
3. Od nieuiszczonej w terminie kary pieniężnej pobiera się odsetki ustawowe.
4. Egzekucja kary pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów o postępowaniu
egzekucyjnym w administracji.
5. Kara pieniężna jest wpłacana na rachunek bieżący dochodów wojewody.
Art. 200. Wpływy z tytułu kary pieniężnej, o której mowa w art. 198, stanowią dochód budżetu państwa.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych
Art. 50. 1. Karze pieniężnej podlega, kto wbrew przepisom:
1) art. 6 stosuje inne odpłatności i dopłaty za leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia
żywieniowego lub wyroby medyczne;
2) art. 7 stosuje inne niż urzędowe marże hurtowe lub marże detaliczne na leki, środki spożywcze
specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne;
3) art. 8 stosuje inne niż ustalone w decyzji administracyjnej o objęciu refundacją ceny zbytu na leki,
środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyroby medyczne;
4) art. 49 ust. 3 udziela którejkolwiek z korzyści majątkowych lub osobistych, o których mowa w tym
przepisie.
2. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1 pkt 1-3, wymierza się w wysokości wartości sprzedanych
z naruszeniem przepisów ustawy leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia
żywieniowego, wyrobów medycznych powiększonej o wartość do 5% obrotu produktami, w stosunku
do których wydana została decyzja administracyjna o objęciu refundacją, osiągniętego w poprzednim
roku kalendarzowym.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
43
3. Przy ustalaniu wysokości tej wartości bierze się pod uwagę:
1)
cenę zbytu netto w przypadku wnioskodawcy,
2)
cenę hurtową netto w przypadku podmiotu uprawnionego do obrotu hurtowego,
3)
cenę detaliczną netto w przypadku podmiotu uprawnionego do obrotu detalicznego
- otrzymanej w poprzednim roku kalendarzowym kwoty z tytułu refundacji.
4. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1 pkt 4 wymierza się w wysokości do 5% wartości netto obrotu
produktami, w stosunku do których wydana została decyzja administracyjna o objęciu refundacją
osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym.
5. W przypadku, gdy podmiot ukarany nie wykazuje obrotu produktami, w stosunku do których wydana
została decyzja administracyjna o objęciu refundacją, karę pieniężną, o której mowa w ust. 1 pkt 4,
wymierza się w wysokości stokrotnej wartości udzielonej korzyści majątkowej lub osobistej, o której
mowa w art. 49 ust. 3.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Art. 51. Karze pieniężnej podlega wnioskodawca, który nie dotrzymał określonych w decyzji administracyjnej o
objęciu refundacją postanowień w zakresie instrumentów dzielenia ryzyka. Kara ta wymierzana jest w kwocie
stanowiącej dwukrotność wartości poniesionych przez Fundusz kosztów refundacji związanych z
niedotrzymaniem postanowień decyzji.
Art. 52. 1. Karze pieniężnej podlega ten, kto wbrew przepisowi art. 49 ust. 1:
1)
uzależnia zawarcie umowy dotyczącej leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia
żywieniowego, wyrobów medycznych podlegających refundacji lub uzależnia treść tej umowy, od przyjęcia lub
spełnienia przez:
a)
innego przedsiębiorcę zajmującego się wytwarzaniem lub obrotem lekami, środkami spożywczymi
specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji,
b)
podmiot prowadzący aptekę,
c)
kierownika apteki,
d)
osobę wydającą leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby
medyczne objęte refundacją
świadczenia niezwiązanego z przedmiotem tej umowy, w tym którejkolwiek korzyści majątkowej lub
osobistej, o której mowa w art. 49 ust. 3;
2) stosuje wobec podmiotów wymienionych w pkt 1 niejednolite warunki umów.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
45
2. Kara pieniężna, o której mowa w ust. 1, wymierzana jest w kwocie stanowiącej równowartość 3%
wartości netto obrotu produktami, w stosunku do których wydana została decyzja administracyjna
o objęciu refundacją, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym.
Art. 53. 1. Kary pieniężne, o których mowa w art. 50 ust. 1 pkt 1-3, art. 51 i art. 52, nakłada minister
właściwy do spraw zdrowia w drodze decyzji administracyjnej.
2. Karę pieniężną, o której mowa w art. 50 ust. 1 pkt 4, nakłada w drodze decyzji administracyjnej
wojewódzki inspektor farmaceutyczny, na którego obszarze działania doszło do naruszenia przepisów
art. 49 ust. 3.
3. Przy ustalaniu wysokości kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1 i 2, należy uwzględnić
w szczególności okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie
naruszenie przepisów ustawy.
4. Kary pieniężne stanowią przychód Funduszu. Prezes Funduszu jest wierzycielem w rozumieniu
przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
5. Karę pieniężną uiszcza się w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna
na rachunek bankowy wskazany przez Prezesa Funduszu. Od kary pieniężnej nieuiszczonej w terminie
nalicza się odsetki ustawowe.
6. Egzekucja kary pieniężnej wraz z odsetkami za zwłokę następuje w trybie przepisów
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
46
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej
Art. 35. 1. W przypadku czasowego zaprzestania działalności leczniczej całkowicie lub częściowo, w
zakresie jednej lub kilku jednostek lub komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa podmiotu
leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia
zdrowotne, bez zachowania trybu określonego w art. 34, wojewoda nakłada, w drodze decyzji
administracyjnej, na kierownika tego podmiotu karę pieniężną w wysokości do trzykrotnego
miesięcznego wynagrodzenia tej osoby, wyliczonego na podstawie wynagrodzenia za ostatnie
3 miesiące poprzedzające miesiąc, w którym nałożono karę. Decyzji nadaje się rygor
natychmiastowej wykonalności.
2. Karę pieniężną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji administracyjnej.
3. Przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej wojewoda jest obowiązany uwzględniać rodzaj i wagę
stwierdzonych naruszeń.
4. Kara pieniężna podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji.
5. Do kary pieniężnej stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja
podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) dotyczące terminu przedawnienia zobowiązań
podatkowych oraz odsetek od tych zobowiązań.
6. Na decyzję w sprawie kary pieniężnej przysługuje skarga do sądu administracyjnego.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
47
Przesłanki dopuszczalności zastępowania odpowiedzialności wykroczeniowej
odpowiedzialnością opartą na administracyjnych karach pieniężnych ujęte
w opinii Rady Legislacyjnej z dnia 24 maja 2013 r. o projekcie założeń projektu
ustawy o zmianie zasad ponoszenia odpowiedzialności za niektóre zachowania
stanowiące wykroczenia oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
w sprawach o wykroczenia:
• w przypadkach czynów polegających na spowodowaniu stanu niezgodnego
z nakazami albo zakazami adresowanymi do podmiotów prawa będących nie
tylko osobami fizycznymi, ale także (a tym bardziej wyłącznie) osobami
prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi bez osobowości prawnej,
• formalny charakter naruszanego nakazu albo zakazu (dotyczy
np. obowiązku składania informacji organom administracji publicznej,
zgłaszania zamierzonego zachowania do ewidencji albo rejestru,
umieszczania na towarach lub dołączania do nich informacji adresowanych
do nabywców),
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
48
• odpowiedzialność ponoszona przez naruszającego nakaz
albo zakaz nie na zasadzie winy pojmowanej według
reguł prawa karnego i prawa wykroczeń, lecz na zasadzie
ryzyka lub braku w nadzorze,
• ukierunkowanie sankcji na wyrządzenie uszczerbku
wyłącznie majątkowego (ekonomicznego), w celu
spowodowania zapewnienia realizacji obowiązków
wynikających z przepisów materialnego prawa
administracyjnego; bez znaczenia pozostaje ocena
moralna sankcjonowanego działania,
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
49
• konieczność szybkiej, skutecznej i proporcjonalnej
reakcji właściwego organu administracji w celu
zapobieżenia uczynieniu nakazów albo zakazów,
których niedotrzymanie ma podlegać sankcjonowaniu,
pozbawionymi rzeczywistej mocy obowiązującej,
uniemożliwiając temu organowi wykonanie nałożonych
na niego zadań lub spowoduje konieczność poniesienia
stosownej odpowiedzialności przez państwo,
• nieznaczny ładunek albo całkowity brak społecznej
dezaprobaty dla danego naruszenia
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
50
• pozbawienie
lub
ograniczenie
uprawnień
(pozwolenia, zezwolenia, koncesji, licencji)
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne
Art.
81.
1.
Główny
Inspektor
Farmaceutyczny,
a
w
odniesieniu
do hurtowni farmaceutycznych produktów leczniczych weterynaryjnych Główny Lekarz
Weterynarii, cofa zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej, jeżeli:
1) przedsiębiorca prowadzi obrót produktami leczniczymi niedopuszczonymi do obrotu;
2) przedsiębiorca naruszył przepis art.
do produktów leczniczych objętych refundacją.
24
ust.
3c
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
w
odniesieniu
51
2. Główny Inspektor Farmaceutyczny, a w odniesieniu do hurtowni farmaceutycznych
produktów leczniczych weterynaryjnych Główny Lekarz Weterynarii, może cofnąć
zezwolenie, w szczególności jeżeli:
1) pomimo uprzedzenia, przedsiębiorca uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie
czynności urzędowych przez Inspekcję Farmaceutyczną;
2) przedsiębiorca przechowuje
dopuszczenia do obrotu;
produkty lecznicze niezgodnie z warunkami
3) przedsiębiorca nie uruchomił hurtowni w ciągu 4 miesięcy od dnia uzyskania
zezwolenia lub nie prowadzi działalności objętej zezwoleniem przez okres co najmniej
sześciu miesięcy.
3. Zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej wygasa:
1) w przypadku śmierci osoby, na rzecz której zostało wydane zezwolenie;
2) wykreślenia spółki z rejestru prowadzonego zgodnie z odrębnymi przepisami.
4. Cofnięcie lub stwierdzenie wygaśnięcia następuje w drodze decyzji organu, który
wydał zezwolenie na prowadzenie hurtowni.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
52
nakaz (zakaz) określonego działania
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne
Art. 62. 1. Główny Inspektor Farmaceutyczny, a w odniesieniu do produktów weterynaryjnych
Główny Lekarz Weterynarii, sprawuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów ustawy w
zakresie reklamy.
2. Organy, o których mowa w ust. 1, mogą w drodze decyzji nakazać:
1) zaprzestania ukazywania się lub prowadzenia reklamy produktów leczniczych sprzecznej z
obowiązującymi przepisami;
2) publikację wydanej decyzji w miejscach, w których ukazała się reklama sprzeczna
z obowiązującymi przepisami, oraz publikację sprostowania błędnej reklamy;
3) usunięcie stwierdzonych naruszeń.
3. Decyzje, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 3, mają rygor natychmiastowej wykonalności.
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Powody zamiany reżimu sankcji karnych
na sankcje administracyjne
• szybsze stosowanie sankcji administracyjnych
• uproszczony tryb nakładania
• odciążenie sędziów, wpływające na sprawniejsze i terminowe
prowadzenie spraw o przestępstwa
• brak skuteczności procedur karnych w ściganiu niektórych
rodzajów czynów
• uwolnienie się spod rygorów właściwych dla prawa karnego
• wpływ prawa wspólnotowego
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
54
Wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 29
stycznia 2013 r. do Ministra Administracji i Cyfryzacji
w związku z coraz powszechniejszym stosowaniem przez
organy administracji publicznej instytucji administracyjnych
kar pieniężnych (pełny tekst wystąpienia na stronie
www.rpo.gov.pl )
RPO zwrócił się z wnioskiem o podjęcie działań zmierzających do:
• znowelizowania
Kodeksu
postępowania
administracyjnego
i wprowadzenia do systemu polskiego prawa jednolitych zasad
ogólnych odnoszących się o wymierzania administracyjnych kar
pieniężnych przez organy administracji publicznej,
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
55
• wprowadzenia do porządku prawnego znajdującej zastosowanie
do wszelkich kar administracyjnych regulacji zawierającej:
 legalną (ustawową definicję) sankcji administracyjnej oraz
administracyjnej kary pieniężnej,
 zunifikowane zasady wymiaru administracyjnej kary pieniężnej,
tzn. okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez organ
administracji przy dokonywaniu wymiaru kary (na przykład: wielkość
wyrządzonej szkody, fakt uprzedniego ukarania za taki sam delikt,
sytuacja materialna i rodzinna osoby podlegającej odpowiedzialności
administracyjnej, czy działanie miało charakter zamierzony,
jednorazowy, czy stały (powtarzalny)),
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
56
 instytucję ekskulpacji w przypadku zaistnienia deliktu z przyczyn
spowodowanych siłami wyższymi,
 bezwzględne prawo dla każdego ukaranego podmiotu
do zaskarżenia ostatecznej decyzji wymierzającej karę pieniężną
do sądu administracyjnego
 instytucję przedawnienia odpowiedzialności z tytułu deliktu
administracyjnego oraz możliwości egzekucji nałożonej kary
pieniężnej
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
57
Podsumowanie
•
szeroki charakter zadań realizowanych przez administrację publiczną
determinuje zróżnicowanie sankcji przez nią stosowanych
•
brak jednolitej koncepcji sankcji prawnych przewidzianych prawem
administracyjnym – konieczność ustawowego ustanowienia ogólnych
zasad odnoszących się do stosowania i wymiaru sankcji administracyjnych
oraz uregulowania zbiegu sankcji administracyjnych z sankcjami karnymi
i sankcjami wymierzanymi za wykroczenia
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
58
•
przy wyborze rodzaju odpowiedzialności przez ustawodawcę powinny
zostać uwzględnione funkcje realizowane za pomocą sankcji
administracyjnych (represja powinna stanowić domenę kar w rozumieniu
kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń) oraz stopień społecznej
dezaprobaty dla naruszenia – przy dokonywaniu wyboru należy
uwzględniać także orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
w Strasburgu (ETPC)
ETPC nie klasyfikuje poszczególnych form odpowiedzialności do określonych
dziedzin prawa, ale dokonuje oceny, czy konkretna dolegliwość przewidziana
w prawie krajowym jest w istocie sankcją karną
Zarzut naruszenia art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka (EKPC) – przekazanie funkcji orzeczniczych w sprawie wymierzenia
sankcji karnej organowi niesądowemu - w razie uznania przez ETPC jako
„criminal charge” odpowiedzialności określonej w prawie krajowym
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
59
•
przy konstruowaniu przepisów ustanawiających odpowiedzialność
administracyjną w odniesieniu do osób prawnych i jednostek
organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej należy
uwzględniać jako odpowiedzialnych za delikt administracyjny także ich
przedstawicieli, odpowiedzialnych za nienależyte wykonanie przepisów
prawa, które stanowi podstawę wymierzenia sankcji administracyjnej
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
60
Dziękuję za uwagę
Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
61