UCZEŃ DYSLEKTYCZNY NA LEKCJACH JĘZYKA ANGIELSKIEGO

METODY NAUCZANIA JĘZYKÓW OBCYCH UCZNIA DYSLEKTYCZNEGO

• Metody kompensujące • Metody relaksacyjne i motywujące (aktywizujące) • Metoda multisensoryczna (wielozmysłowego, polisensorycznego uczenia się) • Metody wizualizacyjne (zmysł wzroku, zmysł słuchu, zmysł ruchu, zmysły powonienia/smaku) • Powtórka • Mnemotechniki • Mapy myśli (Mind Mapping) • Strategie metakognitywne, strategie odkrywania gramatyki • Technika wspólnego czytania

METODY KOMPENSUJĄCE

Korygujące lub usprawniające posiadane deficyty, umożliwiające przyswajanie języka obcego poprzez zaangażowanie tych kanałów przepływu informacji, jakie są najbardziej efektywne a więc:

•

metody kompensujące trudności w dekodowaniu pojedynczych słów (operacje na wyrazach, analiza zdań, podział zdań na jednostki leksykalne, ćwiczenie zdolności analizy i syntezy);

•

metody kompensujące zaburzenia w transferze informacji z pamięci krótkoterminowej do pamięci długoterminowej (trudności w zapamiętywaniu);

•

metody kompensujące zaburzenia przetwarzania fonologicznego (operacje na głoskach, sylabach, literach);

•

metody kompensujące trudności w czytaniu i pisaniu (techniki usprawniające proces czytania i pisania, rozumienia treści czytanego tekstu, korzystania z tekstu, robienia notatek);

•

metody kompensujące zaburzenia motoryki (metody stymulujące rozwojem motorycznym, techniki wykorzystujące ruch).

METODY RELAKSACYJNE I MOTYWUJĄCE

Tego rodzaju metody mają na celu ułatwienie przyswajania języka obcego poprzez stworzenie na lekcji atmosfery przyjaznej każdemu uczniowi, przede wszystkim dyslektykom. Będą to zatem ćwiczenia wyciszające, relaksujące, pobudzające wyobraźnie a także motywujące do dalszej nauki

Naczelną zasadą tego rodzaju metod jest pozbycie się napięć oraz negatywnych emocji jakie często odczuwa uczeń z dysleksją. Co więcej, aktywności tego typu urozmaicają lekcję, wprowadzają przerwę niezbędną we właściwej akwizycji języka obcego.

Nauczyciel może wykorzystać na lekcji elementy muzykoterapii czy sztuki, a więc metody arts and crafts in teaching. Warto tu też wymienić gry i zabawy językowe, bajki, opowiadania, role-plays, dialogi czy dramę.

Olbrzymi wpływ w budzeniu motywacji ma rozpoznanie przez nauczyciela a następnie wykorzystanie w procesie przyswajania języka obcego indywidualnych zdolności i zainteresowań ucznia.

METODA MULTISENSORYCZNA

Jest to jedna z najstarszych i uznanych przez wielu metodyków technika nauczania uczniów posiadających wielorakie deficyty i niepełnosprawności, między innymi uczniów niewidomych czy uczniów z dysleksją.

Badania wskazują, że uczeń z dysleksją powinien być poddany wielozmysłowej eksploracji zarówno zasad gramatycznych jak i relacji głoska litera.

Nauczyciel podczas lekcji języka obcego powinien stosować ćwiczenia oparte na stymulacji jak największej ilości zmysłów ucznia.

Podejście multisensoryczne jest bardzo istotne zwłaszcza w początkowym okresie nauki czytania w języku ojczystym i obcym i może być z powodzeniem stosowane jako metoda poznawania liter. W tym celu można przygotować szablony liter i przeprowadzić następującą procedurę:

•

Uczeń poznaje kształt literki eksplorując rękoma szablony,

•

Następnie odrysowuje kształt na czystym kartonie,

•

Powtarza wielokrotnie na głos dźwięk literki patrząc na jej kształt (można odrysowywać kształt literki w mące, lepić z plasteliny, układać z patyczków, sznurka, wodzić palcem w powietrzu itp.) Uczeń dopasowuje karteczki z obrazkami do liter i powtarza wyrazy (można użyć prawdziwe przedmioty lub zabawki dziecka).

METODY WIZUALIZACYJNE

• Zmysł wzroku; Stosowanie ćwiczeń wykorzystujących obrazki, pokazywanie sekwencji obrazków, szeregowanie obrazków, układanie w kolejności, wskazywanie różnic/podobieństw między obrazkami, podpisywanie obrazków, opisywanie obrazków, dobieranie par obrazków, uzupełnianie obrazka, wyszukiwanie obrazków według podanych opisów, opowiadanie historyjki przedstawionej na obrazku, dyskusja w parach nad treścią obrazka, układanie pociętych obrazków w całość;

• wprowadzanie nowego słownictwa w postaci graficznej, w postaci ilustracji, rysowanie graficznej reprezentacji nowo poznanych wyrazów (uczeń sam rysuje swój obrazek danego słowa); • wprowadzanie reguł językowych, zwłaszcza gramatycznych w postaci graficznej, wykresów tabelek, diagramów, słupków, linii czasu itd.; • używanie słowników obrazkowych (tzw. picture dictionary powinien być elementarzem ucznia z dysleksją), zachęcanie uczniów do tworzenia własnych słowników obrazkowych (pobudza motywacje do nauki, dodatkowa ocena za wykonanie);

• wprowadzanie transkrypcji fonetycznej w postaci graficznej; • stosowanie kolorów podczas lekcji, na tablicy, w zeszytach ucznia, podkreślanie, zakreślanie części zdania, wyrazów itp.; • pokazywanie na rekwizytach, widokówkach, ilustracjach z gazet.

Zmysł słuchu:

• jak najwięcej aktywności z kręgu listening activities, słuchanie powinno być nieodłącznym elementem każdej lekcji; • ćwiczenia na dźwiękach, literkach, sylabach, różnicowanie i rozpoznawanie dźwięków; • przekazywanie poleceń, prac domowych jasno i prosto, odczytywanie na głos poleceń, ćwiczeń, tekstów, zapisków na tablicy; • nagrywanie słownictwa (jest to doskonała alternatywa dla uczniów z dysleksją, nauczyciel może nagrać uczniowi słówka poznane na lekcji co usprawnia przyswajanie słownictwa; uczeń ma możliwość wielokrotnego odtworzenia materiału w domu inicjując w ten sposób powtórkę).

•

Zmysł ruchu

• ćwiczenia angażujące ruch, techniki Total Physical Response (Reagowanie Całym Ciałem) ; • ćwiczenia usprawniające koordynację, lateralizację, sprawność rąk dziecka np. rysowanie, kolorowanie, wycinanie, odwzorowywanie, pisanie literek w powietrzu, na dłoni, na plecach, z zamkniętymi oczami, lepienie z plasteliny; • ćwiczenia relaksujące; • wycinanie szablonów, kartoników przedstawiających struktury gramatyczne, zamiana miejsc kartoników.

Zmysły powonienia/smaku

• żywa eksploracja języka obcego, próbowanie smaków i nazywanie ich w języku obcym; • pobudzanie wyobraźni, tworzenie skojarzeń.

POWTÓRKA

Uczniowie dyslektyczni wymagają jak najwięcej powtórzeń. Podkreślić jednak należy, że nie chodzi tu o monotonne dryle, dialogi czy powtarzanie za nauczycielem, lecz o różnicowanie materiału.

Służyć temu mogą po pierwsze rozgrzewka językowa (warm up) rozpoczynająca każdą lekcję, podczas której nauczyciel w formie luźnej, krótkie pogawędki nawiązuje do poprzedniej lekcji, po drugie jak najwięcej różnorodnych ćwiczeń angażujących zmysły.

MNEMOTECHNIKI

Strategia ułatwiająca zapamiętywanie słownictwa. Mnemotechniki (skojarzenia słowne) to zabawne, paradoksalne, wpadające w ucho krótkie historyjki, zdania, skróty istotne w przypadku trudnych do przyswojenia słówek oraz ich pisowni. Nauczyciel może sam tworzyć mnemotechniki lub zachęcać swoich uczniów do formułowania własnych skojarzeń.

Przykłady:

Solace – spokój rymuje się z peace (pokój); Warder – strażnik kojarzy się z order (porządek, ład) ; Oppressive – zły, okrutny Kojarzy się z presją, opresją…..

MAPY MYŚLI (MIND MAPPING)

Mapy myśli pomagają zmienić żmudny proces przelewania treści na papier poprzez rysowania haseł. Główne zagadnienia wybiegają w formie promieni z rysunku centralnego co tworzy sieć wzajemnych powiązań. Wskazane jest użycie kolorów, rysunków, symboli, znaków czy kodów.

Prekursorem map myśli jest Tony Buzan. Jego zdaniem takie metody pracy w sposób efektywny pobudzają mózg do twórczej pracy.

SUNNY RAINY WEATHER ?

STRATEGIE METAKOGNITYWNE, STRATEGIE ODKRYWANIA GRAMATYKI

Strategie metakognitywne dotyczą „myślenia o języku”, świadomej kontroli własnego procesu uczenia się.

Strategie składają się z trzech głównych etapów: 1. Planowanie 2. Monitorowanie 3. Ewaluacja.

Podczas planowania uczeń wyznacza sobie cele jakie chce osiągnąć oraz metody jakie wykorzysta. W procesie monitoringu uczeń odkrywa, rozwiązuje postawiony problem kontrolując poczynione postępy. Cały tok myślowy kończy się oceną własnych dokonań a także korektą błędów.

TECHNIKA WSPÓLNEGO CZYTANIA

Technika ta znajduje zastosowanie w uczeniu czytania jak również rozumienia tekstu. Jest to efektywna forma stymulacji językowej, może być z powodzeniem stosowana w domu przez rodziców. Technika powyższa postulowana przez wielu specjalistów z zakresu trudności w czytaniu i pisaniu spełnia wiele korzyści, nie tylko edukacyjnych ale również jest godna uwagi z psychologicznego punktu widzenia. Wspólne czytanie pogłębia więź między rodzicem a dzieckiem, jest formą spędzenia razem czasu, zwiększa motywację dziecka i zachęca do czytania.

Polega ona na: Wspólnym czytaniu na głos Czytaniu na przemian

- dwie osoby czytają na głos dany tekst; gdy uczeń radzi sobie dobrze z tekstem, głos osoby pomocniczej ulega zawieszeniu, gdy uczeń napotyka na trudności, osoba pomocnicza podnosi ton głosu.

– najpierw jedna osoba czyta tekst, potem druga powtarza.

Czytaniu ze zrozumieniem

– uczeń czyta cały tekst po cichu a następnie odpowiada na pytania do tekstu, można omawiać poszczególne słowa, zdania, części tekstu (po zakończeniu czytania można dyskutować nad tekstem).

Czytanie dla konkretnego słowa

- czytamy szybko dany tekst a następnie wyławiamy słowo do obróbki, analizy.